WYROK SĄDU DO SPRAW SŁUŻBY PUBLICZNEJ
(pierwsza izba)
z dnia 11 maja 2010 r.
Sprawa F‑55/09
Allan Maxwell
przeciwko
Komisji Europejskiej
Służba publiczna – Urzędnicy – Oddelegowanie w interesie służby – Urlop z przyczyn osobistych – Koszty zakwaterowania i kształcenia – Skarga o odszkodowanie – Odpowiedzialność za niezgodne z prawem działanie – Bezpodstawne wzbogacenie
Przedmiot: Skarga wniesiona na podstawie art. 236 WE i art. 152 EWEA, w której A. Maxwell żąda zasądzenia od Komisji na jego rzecz zwrotu kosztów zakwaterowania i kształcenia, jakie poniósł, gdy w ramach urlopu z przyczyn osobistych sprawował funkcję głównego doradcy w organizacji międzynarodowej.
Orzeczenie: Skarga zostaje oddalona. Każda strona pokrywa własne koszty
Streszczenie
1. Urzędnicy – Skarga – Skarga o odszkodowanie – Wniosek o stwierdzenie nieważności poprzedzającej wniesienie skargi decyzji oddalającej wniosek o odszkodowanie – Wniosek niemający autonomicznego charakteru w stosunku do żądań o odszkodowanie
(regulamin pracowniczy, art. 90, 91)
2. Urzędnicy – Skarga – Skarga o odszkodowanie – Zarzuty
(regulamin pracowniczy, art. 90, 91)
3. Urzędnicy – Skarga – Termin – Wniosek o odszkodowanie skierowany do instytucji – Dochowanie rozsądnego terminu – Kryteria oceny
(statut Trybunału Sprawiedliwości, art. 46; regulamin pracowniczy, art. 90, 91)
4. Urzędnicy – Pozaumowna odpowiedzialność instytucji – Przesłanki –Bezprawność – Szkoda – Związek przyczynowy – Pojęcie
5. Prawo wspólnotowe – Zasady – Zasada zakazu bezpodstawnego wzbogacenia Wspólnoty – Pojęcie
1. Decyzja instytucji oddalająca wniosek o zasądzenie odszkodowania stanowi integralną część postępowania administracyjnego poprzedzającego wniesienie do Sądu skargi o stwierdzenie odpowiedzialności odszkodowawczej. Tym samym podnoszone przez urzędnika żądania stwierdzenia nieważności nie mogą być ocenione w oderwaniu od żądań odszkodowawczych. Akt przedstawiający stanowisko instytucji na etapie poprzedzającym wniesienie skargi skutkuje bowiem jedynie tym, że pozwala stronie, która poniosła szkodę, na zwrócenie się do Sądu z żądaniem zasądzenia odszkodowania.
(zob. pkt 48)
Odesłanie:
Sąd Pierwszej Instancji: sprawa T‑90/95 Gill przeciwko Komisji, 18 grudnia 1997 r., RecFP s. I‑A‑471, II‑1231, pkt 45; sprawa T‑77/99 Ojha przeciwko Komisji, 6 marca 2001 r., RecFP s. I‑A‑61, II‑293, pkt 68; sprawa T‑209/99 Hoyer przeciwko Komisji, 5 grudnia 2002 r., RecFP s. I‑A‑243, II‑1211, pkt 32
2. Urzędnik, który nie wszczął w terminach przewidzianych w art. 90 i 91 regulaminu pracowniczego postępowania o stwierdzenie nieważności aktu jakoby dla niego niekorzystnego, nie może za pomocą wniosku o odszkodowanie za szkodę wyrządzoną przez ten akt naprawić tego zaniechania i zorganizować sobie w ten sposób nowego terminu na wniesienie skargi.
(zob. pkt 65)
Odesłanie:
Sąd Pierwszej Instancji: sprawa T‑547/93 Lopes przeciwko Trybunałowi Sprawiedliwości, 29 lutego 1996 r., RecFP s. I‑A‑63, II‑185, pkt 174, 175
3. Urzędnicy lub pracownicy, którzy chcą uzyskać odszkodowanie z tytułu szkody, która może być przypisana instytucji, powinni złożyć do tej instytucji wniosek w rozsądnym terminie, licząc od chwili zapoznania się z zaskarżaną sytuacją.
Ponadto wymóg rozsądnego terminu należy oceniać w świetle kryteriów, takich jak: znaczenie sporu dla zainteresowanego, złożoność sprawy oraz zachowanie stron oraz, orientacyjnie, poprzez odesłanie do terminu określonego w art. 46 statutu Trybunału, uważanego za termin maksymalny.
Ponadsześcioletniego okresu, który upłynął pomiędzy datą powzięcia wiedzy przez urzędnika na temat sytuacji, na którą się skarży, a datą złożenia wniosku o odszkodowanie, nie można uznać za rozsądny termin.
(zob. pkt 67)
Odesłanie:
Sąd Pierwszej Instancji: sprawa T‑144/02 Eagle i in. przeciwko Komisji, 5 października 2004 r., Zb.Orz. s. II‑3381, pkt 60, 65; sprawa T‑114/08 P Marcuccio przeciwko Komisji, 26 czerwca 2009 r., Zb.Orz.SP s. I‑B‑1‑53, II‑B‑1‑313, pkt 25
4. Powstanie odpowiedzialności instytucji wymaga łącznego spełnienia kilku przesłanek, czyli: bezprawności zachowania zarzucanego instytucjom, rzeczywistego wystąpienia szkody oraz związku przyczynowego pomiędzy zarzucanym zachowaniem a powoływaną szkodą.
Ponadto dla uznania związku przyczynowego pomiędzy bezprawnym zachowaniem zarzucanym instytucji a powoływaną szkodą należy co do zasady przedstawić dowód bezpośredniego i niewątpliwego związku przyczynowego między niezgodnym z prawem działaniem instytucji a poniesioną szkodą.
(zob. pkt 69)
Odesłanie:
Trybunał: sprawa C‑136/92 P Komisja przeciwko Brazzelliemu Lualdiemu i in., 1 czerwca 1994 r., Rec. s. I‑1981, pkt 42
Sąd Pierwszej Instancji: sprawa T‑36/93 Ojha przeciwko Komisji, 6 lipca 1995 r., RecFP s. I‑A‑161, II‑497, pkt 130; sprawa T‑45/01 Sanders i in. przeciwko Komisji, 5 października 2004 r., Zb.Orz. s. II‑3315, pkt 149; ww. sprawa Eagle i in. przeciwko Komisji, pkt 148; sprawa T‑250/04 Combescot przeciwko Komisji, 12 września 2007 r., Zb.Orz.SP s. I‑A‑2‑191, II‑A‑2‑1251, pkt 95
Sąd do spraw Służby Publicznej: sprawy połączone F‑5/05, F‑7/05 Violetti i in. przeciwko Komisji, 28 kwietnia 2009 r., Zb.Orz.SP s. I‑A‑1‑83, II‑A‑1‑473, pkt 125, odwołanie w toku przed Sądem Unii Europejskiej, sprawa T‑261/09 P
5. Według zasad wspólnych dla systemów prawnych państw członkowskich osoba ponosząca stratę, która powoduje przysporzenie w majątku innej osoby bez podstawy prawnej tego wzbogacenia, tytułem zasady ogólnej ma prawo do odszkodowania do wysokości tej straty ze strony wzbogaconej osoby. Zważywszy, że bezpodstawne wzbogacenie stanowi źródło zobowiązania pozaumownego wspólne porządkom prawnym państw członkowskich, Unia Europejska nie może uchylić się od zastosowania wobec niej tych samych zasad, jeżeli osoba fizyczna lub prawna zarzuca jej, iż w nieusprawiedliwiony sposób wzbogaciła się jej kosztem.
(zob. pkt 95)
Odesłanie:
Trybunał: sprawa C‑47/07 P Masdar (UK) przeciwko Komisji, 16 grudnia 2008 r., Zb.Orz. s. I‑9761, pkt 47