Συνεκδικασθείσες υποθέσεις T‑14/14 και T‑87/14
Islamic Republic Of Iran Shipping Lines κ.λπ.
κατά
Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης
«Κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας – Περιοριστικά μέτρα κατά του Ιράν με σκοπό την παρεμπόδιση της διαδόσεως των πυρηνικών όπλων – Δέσμευση κεφαλαίων – Ένσταση ελλείψεως νομιμότητας – Νομική βάση – Κατάχρηση εξουσίας – Δικαιώματα άμυνας – Δικαιολογημένη εμπιστοσύνη – Ασφάλεια δικαίου – Ne bis in idem – Δεδικασμένο – Αναλογικότητα – Πρόδηλη πλάνη εκτιμήσεως – Θεμελιώδη δικαιώματα»
Περίληψη – Απόφαση του Γενικού Δικαστηρίου (πρώτο τμήμα) της 17ης Φεβρουαρίου 2017
1. Ένδικη διαδικασία – Λόγος απαραδέκτου δημοσίας τάξεως – Αυτεπάγγελτη έρευνα από το Γενικό Δικαστήριο
(Κανονισμός Διαδικασίας του Γενικού Δικαστηρίου, άρθρο 129)
2. Κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας – Περιοριστικά μέτρα κατά του Ιράν – Απόφαση δεσμεύσεως κεφαλαίων – Δικαστικός έλεγχος της νομιμότητας – Περιεχόμενο – Άρθρο 1, παράγραφος 2, της αποφάσεως 2013/497 – Δεν εμπίπτει
(Άρθρο 29 ΣΕΕ· άρθρα 256 § 1 ΣΛΕΕ, 263, εδ. 4, ΣΛΕΕ και 275, εδ. 2, ΣΛΕΕ· αποφάσεις του Συμβουλίου 2010/413/ΚΕΠΠΑ, άρθρο 20 § 1, στοιχείο βʹ, και 2013/497/ΚΕΠΠΑ, άρθρο 1 § 2)
3. Ένδικη διαδικασία – Προβολή νέων ισχυρισμών κατά τη διάρκεια της διαδικασίας – Ισχυρισμός προβαλλόμενος για πρώτη φορά με υπόμνημα απαντήσεως – Απαράδεκτο
(Κανονισμός Διαδικασίας του Γενικού Δικαστηρίου, άρθρο 84 § 1)
4. Προσφυγή ακυρώσεως – Φυσικά ή νομικά πρόσωπα – Πράξεις που τα αφορούν άμεσα και ατομικά – Κανονισμοί του Συμβουλίου που θεσπίζονται στο πλαίσιο της κοινής εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφάλειας και οι οποίοι επιβάλλουν περιοριστικά μέτρα κατά του Ιράν – Πράξεις που δεν συνεπάγονται εκτελεστικά μέτρα κατά την έννοια του άρθρου 263, τέταρτο εδάφιο, ΣΛΕΕ – Πράξη που δεν αφορά άμεσα και ατομικά τον προσφεύγοντα – Απαράδεκτο
(Άρθρα 256 § 1 ΣΛΕΕ, και 263, εδ. 4, ΣΛΕΕ· κανονισμοί του Συμβουλίου 267/2012, άρθρο 23 § 2, στοιχείο εʹ, και 971/2013, άρθρο 1, στοιχείο γʹ)
5. Ένσταση ελλείψεως νομιμότητας – Περιεχόμενο – Πράξεις έναντι των οποίων χωρεί παρεμπίπτων έλεγχος νομιμότητας – Πράξη γενικού χαρακτήρα στην οποία στηρίζεται η προσβαλλόμενη απόφαση – Ανάγκη για ύπαρξη νομικού συνδέσμου μεταξύ της προσβαλλομένης πράξεως και της επίμαχης πράξεως γενικού χαρακτήρα
(Άρθρα 263 ΣΛΕΕ και 277 ΣΛΕΕ)
6. Κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας – Περιοριστικά μέτρα κατά του Ιράν – Δέσμευση κεφαλαίων προσώπων, οντοτήτων ή φορέων που συμμετέχουν ή παρέχουν στήριξη στη διάδοση των πυρηνικών όπλων – Απαγόρευση αποκτήσεως όπλων και συναφούς υλικού από το Ιράν – Επιτρέπεται – Παραβίαση της αρχής της αναλογικότητας – Δεν υφίσταται
(Αποφάσεις του Συμβουλίου 2010/413/ΚΕΠΠΑ και 2013/497/ΚΕΠΠΑ· κανονισμοί του Συμβουλίου 267/2012 και 971/2013)
7. Κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας – Περιοριστικά μέτρα κατά του Ιράν – Δέσμευση κεφαλαίων οντοτήτων που ανήκουν ή ελέγχονται από οντότητα η οποία έχει βασίμως αποδειχτεί ότι συμμετέχει στη διάδοση των πυρηνικών όπλων – Περιορισμός του δικαιώματος ιδιοκτησίας και του δικαιώματος ελεύθερης ασκήσεως οικονομικής δραστηριότητας – Παραβίαση της αρχής της αναλογικότητας – Δεν υφίσταται
(Κανονισμός 423/2007 του Συμβουλίου, άρθρο 7 § 2, στοιχεία αʹ, βʹ και δʹ)
8. Κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας – Περιοριστικά μέτρα κατά του Ιράν – Δέσμευση κεφαλαίων προσώπων, οντοτήτων ή φορέων που συμμετέχουν ή παρέχουν στήριξη στη διάδοση των πυρηνικών όπλων – Πράξεις περί επιβολής περιοριστικών μέτρων οι οποίες προβλέπουν την εφαρμογή των μέτρων αυτών επί οντοτήτων που ανήκουν ή ελέγχονται από οντότητα της οποίας τα κεφάλαια δεσμεύονται – Ακύρωση των περιοριστικών μέτρων κατά της τελευταίας αυτής οντότητας λόγω μη τηρήσεως των γενικών κριτηρίων εγγραφής – Δυνατότητα των δικαιοδοτικών οργάνων της Ένωσης να αναστείλουν τα αποτελέσματα της ακυρώσεως προκειμένου να καταστεί δυνατή η διόρθωση των διαπιστωθεισών πλημμελειών
(Αποφάσεις του Συμβουλίου 2010/413/ΚΕΠΠΑ και 2013/497/ΚΕΠΠΑ· κανονισμοί του Συμβουλίου 267/2012 και 971/2013)
9. Προσφυγή ακυρώσεως – Λόγοι ακυρώσεως – Κατάχρηση εξουσίας – Έννοια
10. Δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Αρχές – Δικαιώματα άμυνας – Δικαίωμα αποτελεσματικής δικαστικής προστασίας – Περιοριστικά μέτρα κατά του Ιράν – Δέσμευση κεφαλαίων προσώπων, οντοτήτων ή φορέων που συμμετέχουν ή παρέχουν στήριξη στη διάδοση των πυρηνικών όπλων – Δικαίωμα ακροάσεως πριν από τη λήψη τέτοιων μέτρων – Δεν υφίσταται
(Άρθρο 29 ΣΕΕ· άρθρο 215 ΣΛΕΕ· απόφαση 2013/497/ΚΕΠΠΑ του Συμβουλίου· κανονισμός 971/2013 του Συμβουλίου)
11. Ευρωπαϊκή Ένωση – Δικαστικός έλεγχος της νομιμότητας των πράξεων των θεσμικών οργάνων – Περιοριστικά μέτρα κατά του Ιράν – Μέτρα ληφθέντα στο πλαίσιο της παρεμποδίσεως της διαδόσεως των πυρηνικών όπλων – Έκταση του ελέγχου
(Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, άρθρο 47· αποφάσεις του Συμβουλίου 2013/497/ΚΕΠΠΑ και 2010/413/ΚΕΠΠΑ· κανονισμοί του Συμβουλίου 267/2012 και 971/2013)
12. Ένδικη διαδικασία – Απόδειξη – Έγγραφη απόδειξη – Αποδεικτική αξία – Εκτίμηση από τα δικαιοδοτικά όργανα της Ένωσης – Κριτήρια
(Κανονισμός Διαδικασίας του Γενικού Δικαστηρίου, άρθρο 85)
13. Δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Αρχές – Δικαιώματα άμυνας – Δικαίωμα αποτελεσματικής δικαστικής προστασίας – Περιοριστικά μέτρα κατά του Ιράν – Δέσμευση κεφαλαίων προσώπων, οντοτήτων ή φορέων που συμμετέχουν ή παρέχουν στήριξη στη διάδοση των πυρηνικών όπλων – Υποχρέωση κοινοποιήσεως των νέων επιβαρυντικών στοιχείων – Περιεχόμενο
(Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, άρθρο 47· απόφαση 2013/497/ΚΕΠΠΑ του Συμβουλίου· κανονισμός 971/2013 του Συμβουλίου)
14. Προσφυγή ακυρώσεως – Ακυρωτική απόφαση – Περιεχόμενο – Απόλυτη ισχύς του δεδικασμένου – Περιεχόμενο
(Άρθρο 266 ΣΛΕΕ)
15. Δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Αρχές – Προστασία της δικαιολογημένης εμπιστοσύνης – Προϋποθέσεις – Συγκεκριμένες διαβεβαιώσεις εκ μέρους της διοικήσεως
16. Δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Αρχές – Ασφάλεια δικαίου – Νομοθεσία της Ένωσης – Απαίτηση σαφήνειας και προβλεψιμότητας
17. Κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας – Περιοριστικά μέτρα κατά του Ιράν – Δέσμευση κεφαλαίων προσώπων, οντοτήτων ή φορέων που συμμετέχουν ή παρέχουν στήριξη στη διάδοση των πυρηνικών όπλων – Φύση των μέτρων – Αμιγώς συντηρητικά μέτρα – Δεν έχουν ποινικό χαρακτήρα – Μη παραβίαση της αρχής ne bis in idem
(Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, άρθρο 50)
18. Δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Αρχές – Ίση μεταχείριση – Έννοια
(Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, άρθρα 20 και 21)
19. Κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας – Περιοριστικά μέτρα κατά του Ιράν – Δέσμευση κεφαλαίων προσώπων, οντοτήτων ή φορέων που συμμετέχουν ή παρέχουν στήριξη στη διάδοση των πυρηνικών όπλων – Προσβολή του δικαιώματος ιδιοκτησίας και της φήμης – Παραβίαση της αρχής της αναλογικότητας – Δεν υφίσταται
(Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, άρθρο 17· αποφάσεις του Συμβουλίου 2010/413/ΚΕΠΠΑ και 2013/497/ΚΕΠΠΑ· κανονισμοί του Συμβουλίου 267/2012 και 971/2013)
1. Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.
(βλ. σκέψη 34)
2. Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.
(βλ. σκέψεις 37-39)
3. Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.
(βλ. σκέψεις 45, 46)
4. Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.
(βλ. σκέψεις 48-50)
5. Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.
(βλ. σκέψη 55)
6. Όσον αφορά τον δικαστικό έλεγχο της τηρήσεως της αρχής της αναλογικότητας, ο νομοθέτης της Ένωσης διαθέτει ευρεία εξουσία εκτιμήσεως σε τομείς οι οποίοι προϋποθέτουν εκ μέρους του επιλογές πολιτικής, οικονομικής και κοινωνικής φύσεως και στο πλαίσιο των οποίων καλείται να προβεί σε σύνθετες εκτιμήσεις. Κατά συνέπεια, η νομιμότητα μέτρου το οποίο έχει ληφθεί στους εν λόγω τομείς θίγεται μόνον αν το μέτρο αυτό είναι προδήλως ακατάλληλο σε σχέση με τον σκοπό που επιδιώκει το αρμόδιο θεσμικό όργανο.
Στο πλαίσιο της καταπολεμήσεως της διαδόσεως πυρηνικών όπλων, σκοπός του ψηφίσματος 1747 (2007) του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών είναι να διασφαλιστεί ότι το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν έχει αμιγώς ειρηνικούς σκοπούς και να παρεμποδιστεί η ανάπτυξη νευραλγικών τεχνολογιών από το Ιράν προς ενίσχυση του πυρηνικού και του πυραυλικού του προγράμματος.
Ο σκοπός των περιοριστικών μέτρων κατά του Ιράν δεν συνίσταται μόνο στην παρεμπόδιση της χρηματοδοτήσεως της διαδόσεως πυρηνικών όπλων στο Ιράν, αλλά, γενικότερα, στην άσκηση πιέσεως προς το Ιράν ώστε να παύσει τις δραστηριότητές του στον τομέα της πυρηνικής ενέργειας οι οποίες ενέχουν κίνδυνο διαδόσεως πυρηνικών όπλων, καθώς και τις δραστηριότητες ανάπτυξης φορέων τέτοιων όπλων.
Το κριτήριο που ορίστηκε με την απόφαση 2013/497, για την τροποποίηση της απόφασης 2010/413 για περιοριστικά μέτρα κατά του Ιράν, και με τον κανονισμό 971/2013, για την τροποποίηση του κανονισμού 267/2012 σχετικά με περιοριστικά μέτρα κατά του Ιράν, καθόσον προβλέπει τη δέσμευση των κεφαλαίων όσων προσώπων μετείχαν, κατά παράβαση του ψηφίσματος 1747 (2007), στην προμήθεια, πώληση ή μεταφορά προς το Ιράν όπλων ή συναφούς υλικού, εντάσσεται σε νομικό πλαίσιο που είναι σαφώς οριοθετημένο από τους σκοπούς τους οποίους επιδιώκουν οι ρυθμίσεις περί περιοριστικών μέτρων κατά του Ιράν.
Επομένως, πρέπει να γίνει δεκτό ότι το κριτήριο σχετικά με τη μη τήρηση του ψηφίσματος 1747 (2007) είναι κατάλληλο για την επίτευξη του σκοπού της καταπολεμήσεως της διαδόσεως πυρηνικών όπλων, τον οποίο επιδιώκουν η απόφαση 2010/413 και ο κανονισμός 267/2012 και, ως εκ τούτου, συνάδει με την αρχή της αναλογικότητας.
(βλ. σκέψεις 62, 67, 69-71)
7. Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.
(βλ. σκέψεις 75-77)
8. Στο πλαίσιο της ακυρώσεως από τα δικαιοδοτικά όργανα της Ένωσης των περιοριστικών μέτρων κατά ορισμένων προσώπων και οντοτήτων με σκοπό την παρεμπόδιση της διαδόσεως των πυρηνικών όπλων στο Ιράν, το Γενικό Δικαστήριο μπορεί να ορίσει προθεσμία κατά τη διάρκεια της οποίας αναστέλλονται τα αποτελέσματα της ακυρώσεως ορισμένης πράξεως, ώστε να παρασχεθεί στο Συμβούλιο η δυνατότητα να άρει τις διαπιστωθείσες παραβιάσεις θεσπίζοντας, αναλόγως της περιπτώσεως, νέα γενικά κριτήρια εγγραφής στους καταλόγους προσώπων ή οντοτήτων έναντι των οποίων επιβάλλονται περιοριστικά μέτρα, καθώς και νέα περιοριστικά μέτρα, τα οποία ως σκοπό έχουν τη μελλοντική δέσμευση κεφαλαίων της εμπλεκόμενης οντότητας. Εντούτοις, πρέπει να υπογραμμιστεί ότι τόσο τα νέα γενικά κριτήρια εγγραφής όσο και τα νέα περιοριστικά μέτρα δεν καθιστούν δυνατή την επικύρωση των μέτρων που έχουν κριθεί παράνομα με απόφαση του Γενικού Δικαστηρίου.
(βλ. σκέψη 84)
9. Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.
(βλ. σκέψη 92)
10. Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.
(βλ. σκέψεις 97, 98)
11. Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.
(βλ. σκέψεις 110, 111)
12. Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.
(βλ. σκέψη 122)
13. Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.
(βλ. σκέψεις 168-172)
14. Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.
(βλ. σκέψεις 183-185)
15. Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.
(βλ. σκέψη 191)
16. Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.
(βλ. σκέψη 192)
17. Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.
(βλ. σκέψεις 197, 198)
18. Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.
(βλ. σκέψη 200)
19. Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.
(βλ. σκέψεις 204-207)