Gevoegde zaken T‑14/14 en T‑87/14
Islamic Republic of Iran Shipping Lines e.a.
tegen
Raad van de Europese Unie
„Gemeenschappelijk buitenlands en veiligheidsbeleid – Beperkende maatregelen ten aanzien van Iran ter voorkoming van nucleaire proliferatie – Bevriezing van tegoeden – Exceptie van onwettigheid – Rechtsgrondslag – Machtsmisbruik – Recht van verdediging – Gewettigd vertrouwen – Rechtszekerheid – Ne bis in idem – Gezag van gewijsde – Evenredigheid – Kennelijk onjuiste beoordeling – Grondrechten”
Samenvatting – Arrest van het Gerecht (Eerste kamer) van 17 februari 2017
1. Gerechtelijke procedure – Niet-ontvankelijkheidsgronden van openbare orde – Ambtshalve onderzoek door de rechter
(Reglement voor de procesvoering van het Gerecht, art. 129)
2. Gemeenschappelijk buitenlands en veiligheidsbeleid – Beperkende maatregelen tegen Iran – Besluit tot bevriezing van tegoeden – Rechterlijk toezicht op de rechtmatigheid – Omvang –Artikel 1, lid 2, van besluit 2013/497 – Daarvan uitgesloten
[Art. 29 VEU; art. 256, lid 1, VWEU, 263, vierde alinea, VWEU en 275, tweede alinea, VWEU; besluiten van de Raad 2010/413/GBVB, art. 20, lid 1, b), en 2013/497/GBVB, art. 1, lid 2]
3. Gerechtelijke procedure – Aanvoering van nieuwe middelen in de loop van het geding – Middel dat voor het eerst in repliek wordt aangevoerd – Niet-ontvankelijkheid
(Reglement voor de procesvoering van het Gerecht, art. 84, lid 1)
4. Beroep tot nietigverklaring – Natuurlijke personen of rechtspersonen – Handelingen die hen rechtstreeks en individueel raken – Verordeningen van de Raad vastgesteld in het kader van het gemeenschappelijk buitenlands en veiligheidsbeleid waarbij beperkende maatregelen tegen Iran worden ingesteld – Handelingen die geen uitvoeringsmaatregelen met zich meebrengen in de zin van artikel 263, vierde alinea, VWEU – Niet rechtstreeks en individueel geraakt – Niet-ontvankelijkheid
[Art. 256, lid 1, VWEU en 263, vierde alinea, VWEU; verordeningen van de Raad nr. 267/2012, art. 23, lid 2, e), en nr. 971/2013, art. 1, c)]
5. Exceptie van onwettigheid – Draagwijdte – Handelingen ten aanzien waarvan de exceptie van onwettigheid mogelijk is – Handeling van algemene strekking waarop het bestreden besluit is gebaseerd – Noodzaak van een juridisch verband tussen de bestreden handeling en de betwiste algemene handeling
(Art. 263 VWEU en 277 VWEU)
6. Gemeenschappelijk buitenlands en veiligheidsbeleid – Beperkende maatregelen tegen Iran – Bevriezing van de tegoeden van personen, entiteiten of lichamen die zich bezighouden met of medewerking verlenen aan nucleaire proliferatie – Verbod om wapens en aanverwant materieel van Iran te kopen – Toelaatbaarheid – Schending van het evenredigheidsbeginsel – Geen
(Besluiten 2010/413/GBVB en 2013/497/GBVB van de Raad; verordeningen nr. 267/2012 en nr. 971/2013 van de Raad)
7. Gemeenschappelijk buitenlands en veiligheidsbeleid – Beperkende maatregelen tegen Iran – Bevriezing van de tegoeden van entiteiten die in handen zijn van of onder zeggenschap staan van een entiteit waarvan wordt aangenomen dat zij meewerkt aan nucleaire proliferatie – Beperking van het eigendomsrecht en van het recht op vrije uitoefening van een economische activiteit – Schending van het evenredigheidsbeginsel – Geen
[Verordening nr. 423/2007 van de Raad, art. 7, lid 2, a), b) en d)]
8. Gemeenschappelijk buitenlands en veiligheidsbeleid – Beperkende maatregelen tegen Iran – Bevriezing van de tegoeden van personen, entiteiten of lichamen die zich bezighouden met of medewerking verlenen aan nucleaire proliferatie – Handelingen met beperkende maatregelen die worden toegepast op entiteiten die in handen zijn van of onder zeggenschap staan van een entiteit waarvan de tegoeden zijn bevroren – Nietigverklaring, wegens niet-inachtneming van de algemene plaatsingscriteria, van de beperkende maatregelen ten aanzien van laatstgenoemde entiteit – Mogelijkheid voor de Unierechter om de gevolgen van de nietigverklaring op te schorten zodat de vastgestelde gebreken kunnen worden rechtgezet
(Besluiten 2010/413/GBVB en 2013/497/GBVB van de Raad; verordeningen nr. 267/2012 en nr. 971/2013 van de Raad)
9. Beroep tot nietigverklaring – Middelen – Misbruik van bevoegdheid – Begrip
10. Recht van de Europese Unie – Beginselen – Rechten van de verdediging – Recht op effectieve rechterlijke bescherming – Beperkende maatregelen tegen Iran – Bevriezing van de tegoeden van personen, entiteiten of lichamen die zich bezighouden met of medewerking verlenen aan nucleaire proliferatie – Recht om te worden gehoord voordat dergelijke maatregelen worden getroffen – Geen
(Art. 29 VEU; art. 215 VWEU; besluit 2013/497/GBVB van de Raad; verordening nr. 971/2013 van de Raad)
11. Europese Unie – Rechterlijk toezicht op de rechtmatigheid van de handelingen van de instellingen – Beperkende maatregelen tegen Iran – Maatregelen ter bestrijding van nucleaire proliferatie – Omvang van het toezicht
(Handvest van de grondrechten van de Europese Unie, art. 47; besluiten 2013/497/GBVB en 2010/413/GBVB van de Raad; verordeningen nr. 267/2012 en nr. 971/2013 van de Raad)
12. Gerechtelijke procedure – Bewijs – Bewijsstukken – Bewijswaarde – Beoordeling door de Unierechter – Criteria
(Reglement voor de procesvoering van het Gerecht, art. 85)
13. Recht van de Europese Unie – Beginselen – Rechten van de verdediging – Recht op effectieve rechterlijke bescherming – Beperkende maatregelen tegen Iran – Bevriezing van de tegoeden van personen, entiteiten of lichamen die zich bezighouden met of medewerking verlenen aan nucleaire proliferatie – Verplichting om de nieuwe belastende elementen mee te delen – Omvang
(Handvest van de grondrechten van de Europese Unie, art. 47; besluit 2013/497/GBVB van de Raad; verordening nr. 971/2013 van de Raad)
14. Beroep tot nietigverklaring – Arrest houdende nietigverklaring – Draagwijdte – Absoluut gezag van gewijsde – Draagwijdte
(Art. 266 VWEU)
15. Recht van de Europese Unie – Beginselen – Bescherming van het gewettigd vertrouwen – Voorwaarden – Nauwkeurige toezeggingen van de administratie
16. Recht van de Europese Unie – Beginselen – Rechtszekerheid – Unieregeling – Vereisten van duidelijkheid en voorzienbaarheid
17. Gemeenschappelijk buitenlands en veiligheidsbeleid – Beperkende maatregelen tegen Iran – Bevriezing van de tegoeden van personen, entiteiten of lichamen die zich bezighouden met of medewerking verlenen aan nucleaire proliferatie – Aard van deze maatregelen – Zuiver bewarende maatregelen – Ontbreken van strafrechtelijk karakter – Geen schending van het beginsel ne bis in idem
(Handvest van de grondrechten van de Europese Unie, art. 50)
18. Recht van de Europese Unie – Beginselen – Gelijke behandeling – Begrip
(Handvest van de grondrechten van de Europese Unie, art. 20 en 21)
19. Gemeenschappelijk buitenlands en veiligheidsbeleid – Beperkende maatregelen tegen Iran – Bevriezing van de tegoeden van personen, entiteiten of lichamen die zich bezighouden met of medewerking verlenen aan nucleaire proliferatie – Aantasting van het eigendomsrecht en van de goede naam – Schending van het evenredigheidsbeginsel – Geen
(Handvest van de grondrechten van de Europese Unie, art. 17; besluiten 2010/413/GBVB en 2013/497/GBVB van de Raad; verordeningen nr. 267/2012 en nr. 971/2013 van de Raad)
1. Zie de tekst van de beslissing.
(zie punt 34)
2. Zie de tekst van de beslissing.
(zie punten 37‑39)
3. Zie de tekst van de beslissing.
(zie punten 45, 46)
4. Zie de tekst van de beslissing.
(zie punten 48‑50)
5. Zie de tekst van de beslissing.
(zie punt 55)
6. Wat het rechterlijk toezicht op de naleving van het evenredigheidsbeginsel betreft, beschikt de Uniewetgever over een ruime beoordelingsbevoegdheid op gebieden waarin van hem politieke, economische en sociale keuzes worden verlangd en waarin hij ingewikkelde beoordelingen moet maken. Derhalve is een op deze gebieden vastgestelde maatregel slechts onrechtmatig, wanneer hij kennelijk ongeschikt is ter bereiking van het door de bevoegde instelling nagestreefde doel.
In het kader van de bestrijding van proliferatie van nucleaire wapens strekt resolutie 1747 (2007) van de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties ertoe te verzekeren dat het Iraanse nucleaire programma louter vreedzame doelstellingen dient en te verhinderen dat Iran gevoelige technologieën ontwikkelt ter ondersteuning van zijn nucleaire programma’s en raketprogramma’s.
De beperkende maatregelen tegen Iran strekken er niet enkel toe de financiering van nucleaire proliferatie in Iran te beletten, maar hebben meer algemeen tot doel om druk uit te oefenen op Iran opdat het zijn proliferatiegevoelige nucleaire activiteiten of de ontwikkeling van systemen voor de overbrenging van kernwapens zou staken.
Door te voorzien in de bevriezing van de tegoeden van personen die in strijd met resolutie 1747 (2007) betrokken waren bij de levering, verkoop of overdracht van wapens of aanverwant materieel aan Iran, past het criterium dat is ingevoerd bij besluit 2013/497 houdende wijziging van besluit 2010/413 betreffende beperkende maatregelen tegen Iran en verordening nr. 971/2013 tot wijziging van verordening nr. 267/2012 betreffende beperkende maatregelen tegen Iran, binnen een rechtskader dat duidelijk is afgebakend door de doelstellingen die worden nagestreefd door de regeling inzake beperkende maatregelen tegen Iran.
Het criterium betreffende de niet-naleving van resolutie 1747 (2007) moet dus worden geacht geschikt te zijn voor de doelstelling van besluit 2010/413 en verordening nr. 267/2012 om nucleaire proliferatie te bestrijden, en is dan ook in overeenstemming met het evenredigheidsbeginsel.
(zie punten 62, 67, 69‑71)
7. Zie de tekst van de beslissing.
(zie punten 75‑77)
8. In het kader van de nietigverklaring door de Unierechter van beperkende maatregelen die ten aanzien van bepaalde personen en entiteiten zijn vastgesteld ter voorkoming van nucleaire proliferatie in Iran, kan het Gerecht een termijn vaststellen waarbinnen de gevolgen van de nietigverklaring van een handeling worden opgeschort om de Raad in staat te stellen de vastgestelde schendingen ongedaan te maken door, indien nodig, nieuwe algemene criteria vast te stellen voor plaatsing op de lijst van personen of entiteiten voor wie beperkende maatregelen gelden, alsmede nieuwe beperkende maatregelen met als doel de tegoeden van de betrokken entiteit voor de toekomst te bevriezen. Evenwel kunnen op basis van zowel die nieuwe algemene plaatsingscriteria als die nieuwe beperkende maatregelen geen maatregelen worden bekrachtigd die bij een arrest van het Gerecht onrechtmatig zijn bevonden.
(zie punt 84)
9. Zie de tekst van de beslissing.
(zie punt 92)
10. Zie de tekst van de beslissing.
(zie punten 97, 98)
11. Zie de tekst van de beslissing.
(zie punten 110, 111)
12. Zie de tekst van de beslissing.
(zie punt 122)
13. Zie de tekst van de beslissing.
(zie punten 168‑172)
14. Zie de tekst van de beslissing.
(zie punten 183‑185)
15. Zie de tekst van de beslissing.
(zie punt 191)
16. Zie de tekst van de beslissing.
(zie punt 192)
17. Zie de tekst van de beslissing.
(zie punten 197, 198)
18. Zie de tekst van de beslissing.
(zie punt 200)
19. Zie de tekst van de beslissing.
(zie punten 204‑207)