Αίτηση για την έκδοση προδικαστικής αποφάσεως, την οποία υπέβαλε το High Court of Justice (Chancery Division) (Ηνωμένο Βασίλειο) στις 17 Σεπτεμβρίου 2008 - Football Association Premier League Ltd, NetMed Hellas SA και Multichoice Hellas SA κατά QC Leisure, David Richardson, AV Station plc, Malcolm Chamberlain, Michael Madden, SR Leisure Ltd, Phillip George Charles Houghton και Derek Owen
(Υπόθεση C-403/08)
Γλώσσα διαδικασίας: η αγγλική
Αιτούν δικαστήριο
High Court of Justice (Chancery Division)
Διάδικοι στην υπόθεση της κύριας δίκης
Ενάγουσες: Football Association Premier League Ltd, NetMed Hellas SA και Multichoice Hellas SA
Εναγόμενοι: QC Leisure, David Richardson, AV Station plc, Malcolm Chamberlain, Michael Madden, SR Leisure Ltd, Phillip George Charles Houghton και Derek Owen
Προδικαστικά ερωτήματα
A. Ερμηνεία της οδηγίας 98/84/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 20ής Νοεμβρίου 1998 για τη νομική προστασία των υπηρεσιών που βασίζονται ή συνίστανται στην παροχή πρόσβασης υπό όρους 1 1 Παράνομη συσκευή
(α) Στην περίπτωση που συσκευή πρόσβασης υπό όρους κατασκευάζεται από ή με τη συναίνεση παροχέα υπηρεσίας και πωλείται με περιορισμένου εύρους άδεια για χρήση της συσκευής μόνον προς τον σκοπό αποκτήσεως προσβάσεως στην προστατευόμενη υπηρεσία υπό συγκεκριμένες ειδικές περιστάσεις, καθίσταται η εν λόγω συσκευή "παράνομη συσκευή" κατά την έννοια του άρθρου 2, στοιχείο ε΄, της οδηγίας 98/84/ΕΚ, αν χρησιμοποιείται για πρόσβαση στην εν λόγω προστατευόμενη υπηρεσία σε τόπο ή με τρόπο ή από πρόσωπο που δεν καλύπτεται από την άδεια του παροχέα της υπηρεσίας;
(β) Ποια είναι η έννοια των όρων "που έχουν σχεδιαστεί ή προσαρμοστεί", στο πλαίσιο του άρθρου 2, στοιχείο ε΄, της οδηγίας;
2 Ενεργητική νομιμοποίηση
Στην περίπτωση που ένας πρώτος παροχέας υπηρεσιών διαβιβάζει περιεχόμενο προγράμματος σε κωδικοποιημένη μορφή σε άλλον παροχέα υπηρεσιών ο οποίος μεταδίδει το περιεχόμενο αυτό υπό καθεστώς προσβάσεως υπό όρους,
ποιοι παράγοντες πρέπει να λαμβάνονται υπόψη για να εκτιμηθεί αν θίγονται τα συμφέροντα του πρώτου παροχέα προστατευόμενης υπηρεσίας, κατά την έννοια του άρθρου 5 της οδηγίας 98/84/ΕΚ;
Ειδικότερα:
Στην περίπτωση που μια πρώτη επιχείρηση διαβιβάζει περιεχόμενο προγράμματος (περιλαμβάνοντος οπτικές εικόνες, ηχητικό περιβάλλον και σχολιασμό στα αγγλικά) σε κωδικοποιημένη μορφή σε μία δεύτερη επιχείρηση, η οποία με τη σειρά της μεταδίδει στο κοινό το εν λόγω περιεχόμενο προγράμματος (στο οποίο έχει προσθέσει το λογότυπό της και, ενδεχομένως, πρόσθετο ηχητικό σχόλιο):
(α) Συνιστά η διαβίβαση από την πρώτη επιχείρηση προστατευόμενη υπηρεσία "τηλεοπτικής μετάδοσης" κατά την έννοια του άρθρου 2, στοιχείο α΄, της οδηγίας 98/84/ΕΚ και του άρθρου 1, στοιχείο α΄, της οδηγίας 89/552/ΕΟΚ
2;
(β) Είναι απαραίτητο η πρώτη επιχείρηση να είναι ραδιοτηλεοπτικός οργανισμός κατά την έννοια του άρθρου 1, στοιχείο β΄, της οδηγίας 89/552/ΕΟΚ για να μπορεί να θεωρηθεί ότι παρέχει προστατευόμενη υπηρεσία "τηλεοπτικής μεταδόσεως" της πρώτης υποπαραγράφου του άρθρου 2, στοιχείο α΄, της οδηγίας 98/84/ΕΚ;
(γ) Πρέπει να θεωρείται ότι το άρθρο 5 της οδηγίας 98/84/ΕΚ παρέχει δικαίωμα ασκήσεως αγωγής αποζημιώσεως στην πρώτη επιχείρηση σε σχέση με παράνομες συσκευές οι οποίες παρέχουν πρόσβαση στο πρόγραμμα, όπως αυτό μεταδίδεται από τη δεύτερη επιχείρηση είτε:
(i) διότι οι εν λόγω συσκευές πρέπει να θεωρηθούν παρέχουσες πρόσβαση στις υπηρεσίες της πρώτης επιχειρήσεως, μέσω του σήματος μετάδοσης, είτε
(ii) διότι η πρώτη επιχείρηση είναι ο παροχέας προστατευόμενης υπηρεσίας τα συμφέροντα του οποίου θίγονται από παράνομη δραστηριότητα (καθόσον οι εν λόγω συσκευές παρέχουν μη καλυπτόμενη από άδεια πρόσβαση στην προστατευόμενη υπηρεσία που παρέχει η δεύτερη επιχείρηση);
(δ) Επηρεάζεται η απάντηση στο σημείο γ) από το αν ο πρώτος και ο δεύτερος παροχέας υπηρεσιών χρησιμοποιούν διαφορετικά συστήματα αποκωδικοποίησης και διαφορετικές συσκευές προσβάσεως υπό όρους;
3 Εμπορικοί σκοποί
Αφορά η φράση "κατοχή παράνομων συσκευών για εμπορικούς σκοπούς", στο πλαίσιο του άρθρου 4, στοιχείο α΄, της οδηγίας, μόνον την κατοχή για τον σκοπό εμπορικών συναλλαγών (παραδείγματος χάριν πωλήσεων) επί παρανόμων συσκευών,
ή καλύπτει και την κατοχή συσκευής από τελικό χρήστη ασκούντα οποιαδήποτε επιχειρηματική δραστηριότητα;
B. Ερμηνεία της οδηγίας 2001/29/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 22ας Μαΐου 2001, για την εναρμόνιση ορισμένων πτυχών του δικαιώματος του δημιουργού και συγγενικών δικαιωμάτων στην κοινωνία της πληροφορίας 3 4 Δικαίωμα αναπαραγωγής
Στην περίπτωση που αλληλουχία αποσπασμάτων μιας κινηματογραφικής ταινίας, μουσικού έργου ή ηχογραφήσεως (στην προκειμένη περίπτωση πλαίσια ψηφιακών εικόνων και ήχων) παράγονται (i) στη μνήμη ενός αποκωδικοποιητή, ή (ii) προκειμένου για ταινία σε τηλεοπτική οθόνη, και το έργο στο σύνολό του αναπαράγεται αν τα διαδοχικά αποσπάσματα συγκολληθούν, αλλά, σε κάθε δεδομένη στιγμή, είναι διαθέσιμος περιορισμένος μόνον αριθμός των αποσπασμάτων αυτών:
(α) Πρέπει το αν τα εν λόγω έργα έχουν αναπαραχθεί εν όλω ή εν μέρει να κρίνεται με βάση τους κανόνες του εθνικού δικαίου προστασίας των δικαιωμάτων του δημιουργού, οι οποίοι ορίζουν τι συνιστά παράνομη αναπαραγωγή ενός πνευματικού έργου ή αποτελεί ζήτημα ερμηνείας του άρθρου 2 της οδηγίας 2001/29/ΕΚ;
(β) Αν πρόκειται για ζήτημα ερμηνείας του άρθρου 2 της οδηγίας 2001/29/ΕΚ, πρέπει το εθνικό δικαστήριο να αντιμετωπίσει όλα τα αποσπάσματα κάθε έργου ως ενιαίο σύνολο ή μόνον τον περιορισμένο αριθμό αποσπασμάτων που υφίστανται σε δεδομένο χρονικό σημείο; Στη δεύτερη περίπτωση, με βάση ποια κριτήρια θα εκτιμήσει το εθνικό δικαστήριο αν πρόκειται για μερική αναπαραγωγή των έργων κατά την έννοια του εν λόγω άρθρου;
(γ) Καλύπτει το δικαίωμα αναπαραγωγής του άρθρου 2 τη δημιουργία εφήμερων εικόνων σε τηλεοπτική οθόνη;
5 Αυτοτελής οικονομική σημασία
(α) Πρέπει εφήμερα αντίγραφα ενός έργου, που παράγονται στο εσωτερικό συσκευής αποκωδικοποίησης δορυφορικών τηλεοπτικών εκπομπών ή σε τηλεοπτική οθόνη συνδεδεμένη με τον αποκωδικοποιητή, και μοναδικός σκοπός των οποίων είναι να επιτρέψουν χρήση του έργου που δεν υπόκειται άλλως σε νομικούς περιορισμούς, να θεωρείται ότι έχουν "αυτοτελή οικονομική σημασία" κατά την έννοια του άρθρου 5, παράγραφος 1, της οδηγίας 2001/29/ΕΚ, λόγω του ότι τα εν λόγω αντίγραφα αποτελούν τη μοναδική βάση στην οποία μπορεί να στηριχθεί ο δικαιούχος προκειμένου να λάβει αμοιβή για τη χρήση των δικαιωμάτων του;
(β) Επηρεάζεται η απάντηση στο ερώτημα 5 (α) από: (i) το αν τα εφήμερα αντίγραφα έχουν οποιαδήποτε εγγενή αξία ή (ii) το αν τα εφήμερα αντίγραφα περιλαμβάνουν ένα μικρό τμήμα μιας συλλογής έργων και/ή άλλο αντικείμενο, το οποίο κατά τα άλλα μπορεί να χρησιμοποιηθεί χωρίς να προσβάλλονται τα δικαιώματα του δημιουργού, ή (iii) το αν ο κάτοχος αποκλειστικής αδείας που του έχει χορηγηθεί από τον δικαιούχο σε άλλο κράτος μέλος έχει λάβει αμοιβή για τη χρησιμοποίηση του έργου στο εν λόγω άλλο κράτος μέλος;
6 Ενσύρματη ή ασύρματη παρουσίαση στο κοινό
(α) Παρουσιάζεται ένα καλυπτόμενο από την προστασία των δικαιωμάτων του δημιουργού έργο στο κοινό ενσυρμάτως ή ασυρμάτως, κατά την έννοια του άρθρου 3 της οδηγίας 2001/29/ΕΚ, στην περίπτωση που μία δορυφορική μετάδοση λαμβάνεται σε εμπορικό χώρο (παραδείγματος χάριν, ένα εντευκτήριο) και παρουσιάζεται ή προβάλλεται στον χώρο αυτό μέσω μιας μόνον τηλεοπτικής οθόνης και μεγαφώνων στο κοινό που βρίσκεται στον χώρο αυτό;
(β) Επηρεάζεται η απάντηση στο ερώτημα 6(α) στην περίπτωση που:
(i) το κοινό που βρίσκεται στον χώρο είναι νέο κοινό, απαρτιζόμενο από πρόσωπα που δεν είχε προβλέψει ο ραδιοτηλεοπτικός οργανισμός (εν προκειμένω, διότι κάρτα αποκωδικοποίησης προοριζόμενη για χρήση σε ένα κράτος μέλος χρησιμοποιείται για εμπορικό ακροατήριο σε άλλο κράτος μέλος);
(ii) τα πρόσωπα που απαρτίζουν το κοινό δεν πληρώνουν για τη θέαση με βάση το εθνικό δίκαιο;
(iii) το τηλεοπτικό σήμα λαμβάνεται μέσω παραβολικής κεραίας στην σκεπή του κτιρίου όπου βρίσκεται ο χώρος όπου είναι εγκατεστημένη η τηλεοπτική συσκευή ή στη σκεπή γειτονικού κτιρίου;
(γ) Αν η απάντηση σε οποιοδήποτε από τα ερωτήματα υπό στοιχείο (β) είναι καταφατική, ποιοι παράγοντες θα πρέπει να ληφθούν υπόψη προκειμένου να κριθεί αν υφίσταται παρουσίαση του έργου προερχόμενη από τόπο διαφορετικό από τον τόπο στον οποίο βρίσκονται τα πρόσωπα που απαρτίζουν το ακροατήριο;
Γ. Ερμηνεία της οδηγίας 93/83ΕΟΚ του Συμβουλίου, της 27ης Σεπτεμβρίου 1993, περί συντονισμού ορισμένων κανόνων όσον αφορά το δικαίωμα του δημιουργού και τα συγγενικά δικαιώματα που εφαρμόζονται στις δορυφορικές ραδιοτηλεοπτικές μεταδόσεις και την καλωδιακή αναμετάδοση 4, και των άρθρων 28, 30 και 49 της Συνθήκης ΕΚ 7 Άμυνα των εναγομένων με βάση την οδηγία 93/83
Συμβιβάζεται με την οδηγία 93/83/ΕΟΚ ή με τα άρθρα 28 και 30 ή 49 της Συνθήκης ΕΚ εθνική νομοθεσία περί προστασίας των δικαιωμάτων του δημιουργού, η οποία προβλέπει ότι, όταν δημιουργούνται εφήμερα αντίγραφα έργων που περιλαμβάνονται σε δορυφορικές ραδιοτηλεοπτικές μεταδόσεις εντός αποκωδικοποιητή ή σε τηλεοπτική οθόνη, υφίσταται προσβολή των δικαιωμάτων του δημιουργού κατά το δίκαιο της χώρας λήψεως των οικείων προγραμμάτων; Μεταβάλλεται η κατάσταση στην περίπτωση που η μετάδοση αποκωδικοποιείται με τη χρησιμοποίηση κάρτας αποκωδικοποιητή δορυφορικών μεταδόσεων που έχει εκδοθεί από τον παροχέα υπηρεσιών δορυφορικής τηλεόρασης σε άλλο κράτος μέλος, υπό τον όρον ότι η κάρτα αποκωδικοποιήσεως επιτρέπεται να χρησιμοποιείται μόνο στο άλλο αυτό κράτος μέλος;
Δ. Η ερμηνεία των κανόνων της Συνθήκης περί ελεύθερης κυκλοφορίας εμπορευμάτων και υπηρεσιών που περιέχονται στα άρθρα 28 και 30 και 49 ΕΚ, στο πλαίσιο της [οδηγίας περί προσβάσεως υπό όρους]
8 Άμυνα με βάση τα άρθρα 28 και/ή 49 ΕΚ
(α) Αν η απάντηση στο Ερώτημα 1 είναι ότι μία συσκευή προσβάσεως υπό όρους που έχει κατασκευαστεί από ή με τη συναίνεση του παροχέα υπηρεσίας καθίσταται "παράνομη συσκευή" κατά την έννοια του άρθρου 2, στοιχείο ε΄, της οδηγίας 98/84/ΕΚ στην περίπτωση που χρησιμοποιείται εκτός του πεδίου της αδείας που έχει παραχωρηθεί στον παροχέα της υπηρεσίας για την παροχή προσβάσεως σε προστατευόμενη υπηρεσία, ποιο είναι το ειδικό αντικείμενο του δικαιώματος λαμβανομένης υπόψη της θεμελιώδους λειτουργίας που του απονέμει η οδηγία περί προσβάσεως υπό όρους;
(β) Αποκλείουν τα άρθρα 28 ή 49 της Συνθήκης ΕΚ την υποχρεωτική εφαρμογή διατάξεως εθνικού δικαίου σε ένα πρώτο κράτος μέλος, κατά την οποία είναι παράνομη η εισαγωγή ή πώληση κάρτας αποκωδικοποίησης δορυφορικών μεταδόσεων η οποία έχει εκδοθεί από τον παροχέα υπηρεσιών δορυφορικής τηλεόρασης σε άλλο κράτος μέλος υπό τον όρον ότι ο δορυφορικός αποκωδικοποιητής επιτρέπεται να χρησιμοποιείται μόνο στο δεύτερο αυτό κράτος μέλος;
(γ) Επηρεάζεται η απάντηση αν η κάρτα αποκωδικοποίησης δορυφορικών προγραμμάτων προορίζεται μόνο για ιδιωτική και οικιακή χρήση στο άλλο κράτος μέλος αλλά χρησιμοποιείται για εμπορικούς σκοπούς στο πρώτο κράτος μέλος;
9 Μπορεί η προστασία που παρέχεται για τον Ύμνο να είναι ευρύτερη από την προστασία που παρέχεται για το υπόλοιπο μεταδιδόμενο υλικό;
Αποκλείουν τα άρθρα 28 και 30 ή 49 της Συνθήκης ΕΚ την υποχρεωτική εφαρμογή διατάξεως εθνικού δικαίου περί προστασίας των δικαιωμάτων του δημιουργού, κατά την οποία είναι παράνομο να εκτελείται δημοσίως, ζωντανά ή από ηχογράφηση, ένα μουσικό έργο, εφόσον το έργο αυτό περιλαμβάνεται σε προστατευόμενη υπηρεσία της οποίας η πρόσβαση και μετάδοση στο κοινό γίνεται μέσω κάρτας αποκωδικοποιητή δορυφορικών προγραμμάτων, στην περίπτωση που η εν λόγω κάρτα έχει εκδοθεί από τον παροχέα της υπηρεσίας σε άλλο κράτος μέλος, υπό τον όρον ότι η χρήση της επιτρέπεται μόνο στο άλλο αυτό κράτος μέλος; Διαφέρει η κατάσταση αν το μουσικό έργο αποτελεί μη σημαντικό στοιχείο της προστατευόμενης υπηρεσίας θεωρουμένης στο σύνολό της και η δημόσια προβολή ή εκτέλεση των λοιπών στοιχείων της υπηρεσίας δεν απαγορεύονται από το εθνικό δίκαιο προστασίας των δικαιωμάτων του δημιουργού;
E. Ερμηνεία των κανόνων της Συνθήκης περί ανταγωνισμού που περιέχονται στο άρθρο 81 ΕΚ
10 Άμυνα των εναγομένων στο πλαίσιο του άρθρου 81 ΕΚ
Στην περίπτωση που ένας παροχέας περιεχομένου προγραμμάτων προβαίνει στη σύναψη μιας σειράς συμβάσεων αποκλειστικών αδειών εκάστη των οποίων καλύπτει το έδαφος ενός ή πλειόνων κρατών μελών και με τις οποίες παρέχεται στον ραδιοτηλεοπτικό οργανισμό άδεια μεταδόσεως του περιεχομένου του προγράμματος μόνον εντός του εν λόγω εδάφους (και δορυφορικά) και σε κάθε άδεια έχει περιληφθεί ρήτρα που επιβάλλει στον ραδιοτηλεοπτικό οργανισμό την υποχρέωση να απαγορεύει τη χρησιμοποίηση των καρτών του αποκωδικοποίησης δορυφορικών προγραμμάτων οι οποίες επιτρέπουν τη λήψη του καλυπτομένου από την άδεια περιεχομένου προγράμματος εκτός του καλυπτομένου από την άδεια εδάφους, ποια νομικά κριτήρια πρέπει να εφαρμόσει το εθνικό δικαστήριο και ποιες περιστάσεις πρέπει να λάβει υπόψη προκειμένου να κρίνει αν ο συμβατικός ως άνω περιορισμός αντίκειται στην απαγόρευση που επιβάλλει το άρθρο 81, παράγραφος 1;
Ειδικότερα:
(α) πρέπει να γίνεται δεκτό ότι το άρθρο 81, παράγραφος 1, έχει εφαρμογή σε σχέση με την υποχρέωση αυτή για τον λόγο και μόνον ότι η εν λόγω υποχρέωση θεωρείται ότι έχει ως σκοπό να εμποδίσει, να περιορίσει ή να στρεβλώσει τον ανταγωνισμό;
(β) σε περίπτωση καταφατικής απαντήσεως, χρειάζεται να αποδειχθεί επίσης ότι η εν λόγω συμβατική υποχρέωση εμποδίζει, περιορίζει ή στρεβλώνει τον ανταγωνισμό σε υπολογίσιμο βαθμό για να μπορεί να υπαχθεί στο πεδίο της απαγορεύσεως που επιβάλλει το άρθρο 81, παράγραφος 1;
____________1 - ΕΕ L 320, σ. 54.2 - Οδηγία 89/552/ΕΟΚ του Συμβουλίου, της 3ης Οκτωβρίου 1989, για το συντονισμό ορισμένων νομοθετικών, κανονιστικών και διοικητικών διατάξεων των κρατών μελών σχετικά με την άσκηση τηλεοπτικών δραστηριοτήτων (ΕΕ L 298, σ. 23).3 - ΕΕ L 167, σ. 10.4 - ΕΕ L 248, σ. 15.