Sprawa T‑545/11
Stichting Greenpeace Nederland
i
Pesticide Action Network Europe (PAN Europe)
przeciwko
Komisji Europejskiej
Dostęp do dokumentów – Rozporządzenie (WE) nr 1049/2001 – Dokumenty dotyczące pierwszego zezwolenia na wprowadzenie do obrotu substancji czynnej pod nazwą glifosat – Częściowa odmowa udzielenia dostępu – Ryzyko naruszenia interesów handlowych osoby fizycznej lub prawnej – Artykuł 4 ust. 5 rozporządzenia nr 1049/2001– Nadrzędny interes publiczny – Rozporządzenie nr 1367/2006 – Artykuł 6 ust. 1 rozporządzenia nr 1367/2006 – Dyrektywa 91/414/EWG
Streszczenie – wyrok Sądu (druga izba) z dnia 8 października 2013 r.
1. Instytucje Unii Europejskiej – Prawo publicznego dostępu do dokumentów – Rozporządzenie nr 1049/2001 – Wyjątki od prawa dostępu do dokumentów – Ścisła wykładnia i ścisłe stosowanie
(art. 1 akapit drugi TUE; rozporządzenie nr 1049/2001 Parlamentu Europejskiego i Rady, motywy 1, 2, 4, 11, art. 1, 4)
2. Instytucje Unii Europejskiej – Prawo publicznego dostępu do dokumentów – Wniosek o udzielenie dostępu do informacji o środowisku – Wyjątki od prawa dostępu do dokumentów – Rozporządzenie nr 1367/2006 mające charakter szczególny w stosunku do rozporządzenia nr 1049/2001– Niewzruszalne domniemanie istnienia nadrzędnego interesu publicznego nakładającego obowiązek ujawnienia informacji dotyczących emisji do środowiska – Wpływ Karty praw podstawowych Unii Europejskiej i porozumienia TRIPS – Brak
(Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, art. 16 ust. 17; porozumienie TRIPS, art. 39 ust. 2, 3; rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady: nr 1049/2001, art. 4 ust. 2, 5; nr 1367/2006, motywy 8, 15, art. 3, art. 6 ust. 1; nr 1107/2009, art. 63 ust. 2; dyrektywa Rady 91/414)
3. Instytucje Unii Europejskiej – Prawo publicznego dostępu do dokumentów – Wniosek o udzielenie dostępu do informacji o środowisku – Rozporządzenie nr 1367/2006 – Niewzruszalne domniemanie istnienia nadrzędnego interesu publicznego nakładającego obowiązek ujawnienia informacji dotyczących emisji do środowiska – Pojęcie emisji do środowiska
(rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady: nr 1049/2001; nr 1367/2006, motyw 15, art. 6 ust. 1; dyrektywa Rady 96/61, art. 2 pkt 5)
1. Zobacz tekst orzeczenia.
(por. pkt 27–29, 50)
2. Artykuł 6 ust. 1 zdanie pierwsze rozporządzenia nr 1367/2006 w sprawie zastosowania postanowień Konwencji z Aarhus o dostępie do informacji, udziale społeczeństwa w podejmowaniu decyzji oraz dostępie do sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska do instytucji i organów Wspólnoty zobowiązuje do ujawnienia dokumentu, jeżeli wnioskowane informacje dotyczą emisji do środowiska, nawet w wypadku zagrożenia interesów chronionych przez art. 4 ust. 2 tiret pierwsze rozporządzenia nr 1049/2001 w sprawie publicznego dostępu do dokumentów Parlamentu Europejskiego, Rady i Komisji, przy czym nie można podważyć tej interpretacji pod przykrywką interpretacji spójnej lub harmonijnej z przepisami art. 16 i 17 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej lub interpretacji zgodnej z przepisami, art. 39 ust. 2 i 3 Porozumienia w sprawie handlowych aspektów praw własności intelektualnej (porozumienia TRIPS) zawartego w załączniku 1C do Porozumienia ustanawiającego Światową Organizację Handlu, z przepisami dyrektywy 91/414 dotyczącej wprowadzania do obrotu środków ochrony roślin lub rozporządzenia nr 1107/2009 dotyczącego wprowadzania do obrotu środków ochrony roślin.
W pierwszej kolejności bowiem rozporządzenie nr 1367/2006 zawiera przepisy, które zastępują, zmieniają lub uszczegółowiają niektóre przepisy rozporządzenia nr 1049/2001.
W drugiej kolejności art. 6 ust. 1 zdanie pierwsze rozporządzenia nr 1367/2006 przewiduje niewzruszalne domniemanie prawne, zgodnie z którym ujawnienie leży w nadrzędnym interesie publicznym wówczas, gdy wnioskowane informacje dotyczą emisji do środowiska, chyba że informacje te dotyczą dochodzenia, zwłaszcza w sprawie ewentualnego uchybienia prawu Unii Europejskiej. Ten sam przepis wymaga, aby dana instytucja ujawniła dany dokument, gdy złożono wniosek o udzielenie do niego dostępu w przypadku, gdy wnioskowane informacje dotyczą emisji do środowiska, nawet jeśli takie ujawnienie może zagrażać ochronie interesów handlowych określonej osoby fizycznej lub prawnej. W tym względzie ani dyrektywa 91/414, ani rozporządzenie nr 1107/2009 nie pozwalają sprzeciwić się temu niewzruszalnemu domniemaniu i przyznać pierwszeństwa chronionym przez nie interesom publicznym i prywatnym nad nadrzędnym interesem publicznym wymienionym w omawianym art. 6 ust. 1 zdanie pierwsze rozporządzenia nr 1367/2006.
W trzeciej kolejności nie można ponadto odrzucić stosowania omawianego art. 6 ust. 1 pod przykrywką słusznej równowagi pomiędzy ochroną podstawowego prawa własności, do którego należą prawa związane z własnością intelektualną ustanowione w Karcie praw podstawowych Unii Europejskiej i w porozumieniu TRIPS, a ochroną innych praw podstawowych. Takie podejście, skutkowałoby niezastosowaniem jednoznacznego i bezwarunkowego przepisu rozporządzenia Unii, co do którego nawet nie podnosi się, aby był on sprzeczny z nadrzędną zasadą prawną.
Wreszcie, chociaż nie ulega wątpliwości, że przepisy porozumienia TRIPS są integralną częścią porządku prawnego Unii i że w sytuacji, gdy w dziedzinie objętej porozumieniem istnieją już przepisy prawa Unii, istnieje obowiązek dokonywania wykładni zgodnej z tym porozumieniem, to jednak nie może być mowy, do celów interpretacji właściwego prawa zgodnej z art. 39 ust. 2 i 3 porozumienia TRIPS, o doprowadzeniu do niestosowania przepisów art. 6 ust. 1 zdanie pierwsze rozporządzenia nr 1367/2006, gdyż takie podejście prowadziłoby w rzeczywistości do podważenia zgodności z prawem art. 6 ust. 1 w świetle omawianych przepisów porozumienia TRIPS.
(por. pkt 35–38, 40, 41, 44–46)
3. Ani systematyka prawa dostępu do dokumentów Unii, taka jak wynika z rozporządzeń nr 1049/2001 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie publicznego dostępu do dokumentów i Komisji nr 1367/2006 w sprawie zastosowania postanowień Konwencji z Aarhus o dostępie do informacji do instytucji i organów Wspólnoty, jak również ich stosowanie, ani brzmienie tego ostatniego rozporządzenia wyjaśnione w pracach przygotowawczych nie oznaczają, iż pojęcie emisji do środowiska należy interpretować ściśle. W konsekwencji, aby ujawnienie było zgodne z prawem, wystarczy, aby wnioskowane informacje w dostatecznie bezpośredni sposób dotyczyły emisji do środowiska.
W istocie uznając, że jeżeli wnioskowane informacje dotyczyły emisji do środowiska, ujawnienie przedstawia nadrzędny interes publiczny względem interesu chronionego przez wyjątek, art. 6 ust. 1 zdanie pierwsze rozporządzenia nr 1367/2006 pozwala na konkretną realizację zasady ogólnej polegającej na zapewnieniu opinii publicznej jak najszerszego dostępu do dokumentów znajdujących się w posiadaniu instytucji Unii. Ponadto w kontekście motywu 15 rozporządzenia nr 1367/2006 jedynie podstawy odmowy dostępu do informacji dotyczących środowiska powinny podlegać wykładni zawężającej, biorąc pod uwagę interes publiczny, któremu służy ujawnienie wnioskowanych informacji, oraz to, czy wnioskowane informacje mają związek z emisjami do środowiska.
W dodatku definicja emisji do środowiska, jaka wynika z wytycznych na temat stosowania konwencji z Aarhus, nie może służyć do interpretacji rozporządzenia nr 1367/2006. Skoro bowiem wytyczne te nie mają rozstrzygającego znaczenia dla kwestii wykładni konwencji z Aarhus, nie można a fortiori z tego wywnioskować nic innego dla wykładni rozporządzenia nr 1367/2006. W tym względzie wytyczne odsyłają do pojęcia emisji takiego, jakie wynika z dyrektywy 96/61 dotyczącej zintegrowanego zapobiegania zanieczyszczeniom i ich kontroli, której art. 2 pkt 5 definiuje emisję jako bezpośrednie lub pośrednie uwolnienie substancji, wibracji, ciepła i hałasu z punktowych lub rozproszonych źródeł w instalacji, do powietrza, środowiska wodnego lub gleby, przy czym instalacja oznacza stacjonarną jednostkę techniczną, w której prowadzona jest jedna lub większa liczba działalności wymienionych w załączniku I do dyrektywy. Taką definicję wyjaśnia cel dyrektywy 96/61, czyli zapobieganie i zmniejszanie zanieczyszczeń pochodzących z określonych działań przemysłowych. Ani konwencja z Aarhus, ani rozporządzenie nr 1367/2006 nie ograniczają swoich odpowiednich zakresów stosowania do skutków takich działań.
(por. pkt 51–53, 55, 56)