Sprawy połączone T‑91/12 i T‑280/12

Flying Holding NV i in.

przeciwko

Komisji Europejskiej

Zamówienia publiczne na usługi – Postępowanie przetargowe – Świadczenie usług nieregularnego transportu lotniczego osób i czarteru taksówek powietrznych – Odrzucenie kandydatury – Artykuł 94 lit. b) rozporządzenia finansowego – Prawo do obrony – Artykuł 134 ust. 5 zasad wykonania rozporządzenia finansowego – Skarga o stwierdzenie nieważności – Pismo odpowiadające na żądanie skarżących – Akt niepodlegający zaskarżeniu – Decyzja o udzieleniu zamówienia – Brak bezpośredniego oddziaływania – Niedopuszczalność – Odpowiedzialność pozaumowna

Streszczenie – wyrok Sądu (druga izba) z dnia 26 września 2014 r.

1.      Zamówienia publiczne Unii Europejskiej – Postępowanie przetargowe – Udzielanie zamówień – Wykluczenie oferentów – Możliwość wystąpienia przez instytucję zamawiającą do organów krajowych w celu weryfikacji, czy ma miejsce sytuacja wykluczenia

[rozporządzenia: Rady nr 1605/2002, art. 93 ust. 1 lit. a), b), d), e), art. 94 lit. b); Komisji nr 2342/2002, art. 134 ust. 3, 5]

2.      Zamówienia publiczne Unii Europejskiej – Postępowanie przetargowe – Udzielanie zamówień – Wykluczenie oferentów winnych złożenia nieprawdziwych oświadczeń w trakcie postępowania – Obowiązek poszanowania prawa do obrony

[rozporządzenia: Rady nr 1605/2002, art. 94 lit. b); Komisji nr 2342/2002]

3.      Prawo Unii Europejskiej – Zasady – Równość traktowania – Pojęcie

(Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, art. 20, 21)

4.      Skarga o stwierdzenie nieważności – Zaskarżony akt – Ocena zgodności z prawem w oparciu o informacje dostępne w momencie wydania aktu

(art. 263 TFUE)

5.      Skarga o stwierdzenie nieważności – Akty podlegające zaskarżeniu – Pojęcie – Akty wywołujące wiążące skutki prawne – Akt o charakterze wyłącznie informacyjnym – Wyłączenie

(art. 263 TFUE)

6.      Skarga o stwierdzenie nieważności – Osoby fizyczne lub prawne – Akty dotyczące ich bezpośrednio i indywidualnie – Badanie z urzędu przez sąd Unii

(art. 263 akapit czwarty TFUE)

7.      Skarga o stwierdzenie nieważności – Osoby fizyczne lub prawne – Akty dotyczące ich bezpośrednio i indywidualnie – Bezpośrednie oddziaływanie – Kryteria – Decyzja o odrzuceniu oferty jednego z oferentów przed etapem udzielenia zamówienia – Skarga odrzuconego oferenta wniesiona na decyzję o udzieleniu zamówienia – Brak bezpośredniego oddziaływania – Niedopuszczalność

(art. 263 akapit czwarty TFUE)

8.      Odpowiedzialność pozaumowna – Przesłanki – Bezprawność – Szkoda – Związek przyczynowy – Przesłanki kumulatywne – Niespełnienie jednej z przesłanek – Oddalenie skargi o odszkodowanie w całości

(art. 340 akapit drugi TFUE)

1.      Nawet jeśli w art. 134 ust. 5 rozporządzenia nr 2342/2002 ustanawiającego szczegółowe zasady wykonania rozporządzenia finansowego odwołano się w sposób ogólny do sytuacji wykluczenia, o których mowa w art. 93 ust. 1 lit. a), b), d) i e) rozporządzenia nr 1605/2002 w sprawie rozporządzenia finansowego mającego zastosowanie do budżetu ogólnego Wspólnot Europejskich, to z odesłania zawartego w ust. 5 do ust. 3 tego samego artykułu oraz ze wzmianki, że instytucje zamawiające mogą samodzielnie zwrócić się do właściwych władz określonych w ust. 3, wynika, iż ust. 5 dotyczy przypadku, w którym chociaż kandydaci nie są zobowiązani do dostarczania poświadczeń przewidzianych w ust. 3 dotyczących sytuacji wykluczenia, to instytucja zamawiająca pragnie jednak upewnić się, że ci kandydaci nie znajdują się we wspomnianych sytuacjach wykluczenia.

W konsekwencji w zakresie, w jakim instytucja zamawiająca pragnie upewnić się co do braku nieprawdziwych oświadczeń kandydatów na podstawie art. 94 lit. b) rozporządzenia nr 1605/2002, a nie na podstawie art. 93 ust. 1 tego rozporządzenia, nie jest ona zobowiązana do przestrzegania przepisów art. 134 ust. 5 rozporządzenia nr 2342/2002.

(por. pkt 47, 48)

2.      Decyzja o wykluczeniu kandydata z postępowania w sprawie udzielenia zamówienia z tego względu, że jest on winny złożenia nieprawdziwych oświadczeń, oparta na art. 94 lit. b) rozporządzenia nr 1605/2002 w sprawie rozporządzenia finansowego mającego zastosowanie do budżetu ogólnego Wspólnot Europejskich, ma charakter sankcji administracyjnej, mimo że w bazie danych, o której mowa w art. 95 wspomnianego rozporządzenia, nie umieszczono żadnej informacji dotyczącej tego kandydata. W każdym razie, zakładając nawet, że takiej decyzji nie można uznać za decyzję nakładającą na jej adresatów sankcję, instytucja zamawiająca jest zobowiązana stosować ogólną zasadę poszanowania prawa do obrony.

Zasada poszanowania prawa do obrony ma bowiem zakres ogólny i znajduje zastosowanie ‒ poza przypadkami, w których instytucja ma zamiar nałożyć sankcję ‒ do każdego postępowania wszczętego przeciwko osobie, które może zakończyć się wydaniem aktu dla niej niekorzystnego. W tym zakresie decyzja o natychmiastowym wykluczeniu stanowi co najmniej akt niekorzystny dla adresatów, czyli akt, który w istotny sposób narusza ich interesy, wywierając poważne skutki ekonomiczne lub, w sposób bardziej ogólny, poważne skutki w odniesieniu do ich sytuacji. Decyzja, na mocy której odrzucono jedną z kandydatur na podstawie art. 94 lit. b) rozporządzenia nr 1605/2002 ze względu w szczególności na nieprawdziwe oświadczenia, może bowiem co najmniej naruszyć reputację tych kandydatów i wywrzeć skutki wykraczające poza postępowanie w sprawie udzielenia rozpatrywanego zamówienia. W tym zakresie, jeśli decyzja o wykluczeniu została wydana w następstwie zwrócenia się przez Komisję do organów krajowych w celu uzyskania informacji ze względu na wątpliwości, jakie żywiła ona w odniesieniu do prawdziwości twierdzeń jednego z oferentów, to należy stwierdzić, że Komisja dokonała pogłębionej analizy jednego z elementów kandydatury tego oferenta i występując o uzyskanie informacji, podjęła, z myślą o zweryfikowaniu twierdzeń owego oferenta, działanie, które doprowadziło do wydania decyzji o wykluczeniu.

Ponadto okoliczność, że żaden przepis rozporządzenia nr 1605/2002 lub rozporządzenia nr 2342/2002 ustanawiającego szczegółowe zasady wykonania rozporządzenia finansowego nie przewiduje w takim przypadku poszanowania prawa do obrony, nie prowadzi sama w sobie do wykluczenia takiej gwarancji z tytułu ogólnej zasady prawa do obrony.

W każdym razie do sądu należy zweryfikowanie – kiedy stwierdza on, że doszło do nieprawidłowości naruszającej prawo do obrony – czy w oparciu o szczególne okoliczności faktyczne i prawne danego przypadku rozpatrywane postępowanie mogłoby doprowadzić do innego wyniku, gdyby skarżące miały możliwość lepszego zagwarantowania swej obrony w braku tej nieprawidłowości.

(por. pkt 55, 63–67, 72)

3.      Zobacz tekst orzeczenia.

(por. pkt 69, 70)

4.      Zobacz tekst orzeczenia.

(por. pkt 86)

5.      Zobacz tekst orzeczenia.

(por. pkt 95–97, 102)

6.      Zobacz tekst orzeczenia.

(por. pkt 104)

7.      Zobacz tekst orzeczenia.

(por. pkt 107–111)

8.      Zobacz tekst orzeczenia.

(por. pkt 115, 118)