Sprawa T‑766/22

Maria Canel Ferreiro

przeciwko

Radzie Unii Europejskiej

 Wyrok Sądu (dziesiąta izba w składzie powiększonym) z dnia 29 maja 2024 r.

Służba publiczna – Urzędnicy – Postępowanie dyscyplinarne – Kara dyscyplinarna – Nagana – Akty sprzeczne z powagą urzędu w ramach służby publicznej – Artykuły 12 i 21 regulaminu pracowniczego – Właściwość organu wydającego akt – Obowiązek uzasadnienia – Zasada dobrej administracji – Bezstronność – Artykuł 41 karty praw podstawowych

1.      Skargi urzędników – Akt niekorzystny – Pojęcie – Akt przygotowawczy – Sprawozdanie z dochodzenia administracyjnego – Wyłączenie

(regulamin pracowniczy urzędników, art. 90, 91)

(zob. pkt 22–24)

2.      Skargi urzędników – Zarzuty – Zarzut dotyczący niezgodności z prawem postępowania zażaleniowego – Dopuszczalność – Zasadny charakter zarzutu – Konsekwencje

(regulamin pracowniczy urzędników, art. 90, 91)

(zob. pkt 30–32)

3.      Skargi urzędników – Zażalenie złożone uprzednio w drodze administracyjnej – Decyzja administracji – Poszanowanie zasady dobrej administracji – Wymóg bezstronności – Zakres – Wydanie decyzji przez organ, który wydał zaskarżony akt – Dopuszczalność

(Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, art. 41 ust. 1; regulamin pracowniczy urzędników, art. 90, 91)

(zob. pkt 54–59)

4.      Urzędnicy – Decyzja niekorzystna – Kara dyscyplinarna – Obowiązek uzasadnienia – Zakres – Niedostateczne wyjaśnienia w przedmiocie zarzucanych czynów – Niedopuszczalność

(art. 296 TFUE; regulamin pracowniczy urzędników, art. 25, załącznik IX, art. 9)

(zob. pkt 63–83)

Streszczenie

Sąd orzekający w składzie izby w składzie powiększonym, rozpatrujący skargę urzędniczki Rady Unii Europejskiej, stwierdziła nieważność decyzji tej instytucji nakładającej na tę urzędniczkę karę dyscyplinarną w postaci nagany.

Przy tej okazji Sąd wypowiedział się, po pierwsze, w bezprecedensowej kwestii, czy decyzja o nałożeniu kary dyscyplinarnej i decyzja oddalająca zażalenie na tę karę mogą zostać wydane przez jedną i tę samą osobę. Po drugie, jego wyrok ma na celu położenie kresu rozbieżnościom w orzecznictwie dotyczącym kolejności rozpatrywania przez Sąd zarzutów skierowanych w sposób autonomiczny przeciwko decyzji wydanej w następstwie zażalenia.

W niniejszej sprawie, w następstwie dochodzenia administracyjnego dotyczącego skarżącej, organ powołujący ustalił, że skarżąca dopuszczała się obraźliwych i agresywnych wypowiedzi wobec swej przełożonej, w których oskarżała ją o mobbing, i nałożył na nią omawianą karę dyscyplinarną. Skarżąca złożyła zażalenie na tę decyzję, które zostało jednak oddalone przez organ powołujący. W rezultacie skarżąca wniosła do Sądu skargę, między innymi, o stwierdzenie nieważności decyzji nakładającej na nią karę nagany oraz decyzji oddalającej zażalenie.

Ocena Sądu

Na wstępie Sąd przypomniał, że strona skarżąca powinna być w stanie poddać kontroli sądu Unii zgodność z prawem decyzji oddalającej jej zażalenie, gdy podnosi zarzut dotyczący konkretnie postępowania zażaleniowego. Gdyby bowiem strona skarżąca była uprawniona jedynie do zakwestionowania pierwotnej decyzji, nie istniałaby jakakolwiek możliwość zakwestionowania decyzji wydanych w postępowaniu poprzedzającym wniesienie skargi. Strona skarżąca straciłaby tym samym możliwość skorzystania z procedury mającej na celu umożliwienie i wspieranie polubownego rozstrzygania sporów powstałych między pracownikiem a administracją oraz zobowiązanie organu, któremu podlega ten pracownik, do ponownego rozpatrzenia decyzji, z poszanowaniem norm, w świetle ewentualnych uwag tego pracownika. W związku z tym Sąd orzekł, że wpierw należy zbadać zarzut dotyczy niezgodności z prawem, do których doszło przy wydawaniu decyzji oddalającej zażalenie, a dopiero potem rozstrzygnąć odnośnie do zarzutów skierowanych przeciwko decyzji będącej przedmiotem zażalenia. Jeżeli bowiem Sąd stwierdzi nieważność decyzji oddalającej zażalenie, do administracji należy ponowne zbadanie zażalenia przy zapewnieniu prawidłowego przebiegu postępowania poprzedzającego wniesienie skargi. W takim przypadku żądania skierowane przeciwko pierwotnej decyzji powinny zostać odrzucone jako niedopuszczalne, ponieważ są przedwczesne, gdyż decyzja ta może zostać poddana kontroli sądu tylko wtedy, gdy była uprzednio przedmiotem ponownego rozpatrzenia w ramach prawidłowego postępowania poprzedzającego wniesienie skargi.

W odniesieniu do osoby właściwej do wydania decyzji oddalającej zażalenie Sąd zauważył, po pierwsze, że art. 90 ust. 2 Regulaminu pracowniczego urzędników Unii Europejskiej (zwanego dalej „regulaminem pracowniczym”) w żaden sposób nie wymaga, aby inny organ niż organ powołujący, który wydał akt niekorzystny dla urzędnika, rozpatrywał zażalenie złożone na ten akt. Sąd uściślił, że – przeciwnie – wynika z niego, iż prawodawca Unii przewidział sytuację, w której ten sam organ wydaje decyzję niekorzystną dla urzędnika, a następnie rozstrzyga w przedmiocie złożonego do niego zażalenia.

Po drugie, co się tyczy samego charakteru postępowania zażaleniowego, postępowanie to nie stanowi postępowania odwoławczego, lecz ma na celu zobowiązanie organu, któremu podlega urzędnik, do ponownego rozpatrzenia decyzji w świetle ewentualnych uwag tego urzędnika.

Tym samym, biorąc pod uwagę charakter postępowania w sprawie zażalenia, Sąd wyjaśnił, że nie można stwierdzić naruszenia art. 41 ust. 1 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej, gwarantującego prawo do bezstronnego rozpatrzenia jego sprawy przez instytucje Unii z tego tylko powodu, że decyzja oddalająca zażalenie została wydana zgodnie z zasadami wewnętrznej organizacji Rady przez tę samą osobę, która wydała decyzję będącą przedmiotem tego zażalenia.

Co się tyczy zakresu obowiązku uzasadnienia decyzji niekorzystnej, Sąd wyjaśnił, że ma on na celu, po pierwsze, dostarczenie zainteresowanemu wystarczających wskazówek dla oceny zasadności niekorzystnego dla niego aktu i celowości wniesienia skargi do sądu Unii, a po drugie, umożliwienie sądowi sprawowania kontroli nad zgodnością aktu z prawem. Wystarczający charakter uzasadnienia należy oceniać w świetle nie tylko jego brzmienia, ale także kontekstu faktycznego i prawnego, w jaki wpisuje się wydanie zaskarżonego aktu.

W tym względzie Sąd stwierdził, że w niniejszym przypadku przedstawienie przez organ powołujący faktów obciążających skarżącą ogranicza się do częściowego powtórzenia punktu wniosków sprawozdania z dochodzenia, który stanowi jedynie krótkie streszczenie uwag prowadzących dochodzenie zawartych we wcześniejszych częściach tego sprawozdania. Wyżej wymieniony fragment, przytoczony poza kontekstem, nie jest w stanie dokładnie wskazywać okoliczności faktycznych obciążających skarżącą.

Organ powołujący nie udzielił również skarżącej wyjaśnień na temat okoliczności faktycznych zarzucanych jej w decyzji oddalającej zażalenie, pomimo argumentów skarżącej dotyczących naruszenia obowiązku uzasadnienia, które podniosła w zażaleniu. Decyzja ta ogranicza się również do częściowego powtórzenia tego samego punktu wniosków sprawozdania z dochodzenia.

Jednakże, niezależnie od wielu uwag dotyczących nieodpowiedniej komunikacji skarżącej przez cały okres jej współpracy z jej przełożoną, Sąd wyjaśnił, że ze sprawozdania z dochodzenia nie wynika jasno i obiektywnie, jakie elementy stanowiły podstawę wniosków prowadzących dochodzenie dotyczących naruszenia regulaminu pracowniczego. W związku z tym, nawet jeśli zaskarżona decyzja nie została wydana w kontekście całkowicie nieznanym skarżącej, skarżąca słusznie twierdzi, że zaskarżona decyzja, rozpatrywana w związku ze wspomnianym sprawozdaniem z dochodzenia, nie zawiera wystarczającego uzasadnienia. Brak wyjaśnień co do okoliczności faktycznych zarzucanych skarżącej uniemożliwia Sądowi dokonanie kontroli zasadności zaskarżonej decyzji, co uzasadnia stwierdzenie jej nieważności.