Sprawy połączone T‑273/06 i T‑297/06
ISD Polska sp. z o.o. i in.
przeciwko
Komisji Wspólnot Europejskich
Pomoc państwa – System pomocy na restrukturyzację przyznanej przez Rzeczpospolitą Polską producentowi stali – Decyzja uznająca pomoc za częściowo niezgodną ze wspólnym rynkiem i nakazująca jej odzyskanie – Protokół nr 8 w sprawie restrukturyzacji polskiego hutnictwa żelaza i stali – Skarga o stwierdzenie nieważności – Legitymacja procesowa – Termin na wniesienie skargi – Dopuszczalność – Uzasadnione oczekiwania – Artykuł 14 ust. 1 rozporządzenia (WE) nr 659/1999 – Stopa oprocentowania zwrotu pomocy niezgodnej ze wspólnym rynkiem – Obowiązek ścisłej współpracy z państwem członkowskim – Metoda składana obliczania stopy procentowej – Artykuł 9 ust. 4 i artykuł 11 ust. 2 rozporządzenia (WE) nr 794/2004
Streszczenie wyroku
1. Skarga o stwierdzenie nieważności – Osoby fizyczne lub prawne – Akty dotyczące ich bezpośrednio i indywidualnie – Decyzja Komisji stwierdzająca niezgodność pomocy ze wspólnym rynkiem – Skarga wniesiona przez przedsiębiorstwo posiadające całość akcji beneficjenta pomocy
(art. 230 akapit czwarty WE)
2. Skarga o stwierdzenie nieważności – Termin – Rozpoczęcie biegu terminu – Publikacja lub doręczenie
(art. 88 ust. 2 WE, art. 230 akapit piąty WE)
3. Skarga o stwierdzenie nieważności – Akty zaskarżalne – Akty wywołujące wiążące skutki prawne – Pismo Komisji ustalające stopę oprocentowania, jaką powinno się zastosować wobec zwrotu pomocy niezgodnej ze wspólnym rynkiem
(art. 230 akapit czwarty WE; rozporządzenie Komisji nr 794/2004, art. 9 ust. 1, 4)
4. Pomoc przyznawana przez państwa – Postanowienia traktatu – Zakres zastosowania ratione temporis
(art. 87 WE, 88 WE; akt o przystąpieniu z 2003 r., protokół 8, załącznik IV)
5. Pomoc przyznawana przez państwa – Odzyskanie bezprawnie przyznanej pomocy – Sposoby odzyskania – Część sumy, jaka powinna być zwrócona przez każde z przedsiębiorstw będących solidarnymi dłużnikami
6. Pomoc przyznawana przez państwa – Decyzja Komisji o wszczęciu formalnego postępowania wyjaśniającego w odniesieniu do środka krajowego – Tymczasowy charakter ocen dokonywanych przez Komisję
(art. 88 ust. 2 WE; rozporządzenie Rady nr 659/1999, art. 6 ust. 1)
7. Pomoc przyznawana przez państwa – Odzyskanie bezprawnie przyznanej pomocy – Ewentualne uzasadnione oczekiwania beneficjenta – Ochrona – Granice
(art. 88 WE)
8. Pomoc przyznawana przez państwa – Odzyskanie bezprawnie przyznanej pomocy – Ustalenie stopy oprocentowania
(art. 88 ust. 2 WE; rozporządzenie Komisji nr 794/2004, art. 9 ust. 4, art. 11 ust. 2)
1. Podmioty inne niż adresaci decyzji mogą utrzymywać, iż decyzja ta dotyczy ich indywidualnie tylko wtedy, gdy ma ona wpływ na ich sytuację ze względu na szczególne dla nich cechy charakterystyczne lub na sytuację faktyczną, która odróżnia je od wszelkich innych osób i w związku z tym indywidualizuje w sposób podobny jak adresata decyzji.
Tak jest – mając na względzie decyzję Komisji stwierdzającą niezgodność danej pomocy ze wspólnym rynkiem – w przypadku przedsiębiorstwa, które jest w 100% właścicielem przedsiębiorstwa będącego adresatem spornej decyzji. Przedsiębiorstwo to odróżnia się w świetle tej decyzji od wszelkich innych osób, a zwłaszcza od wszelkich innych podmiotów gospodarczych na danym rynku.
(por. pkt 40, 43)
2. Z treści art. 230 akapit piąty WE wynika, że kryterium daty powzięcia wiadomości o akcie jako początku biegu terminu na wniesienie skargi ma jedynie subsydiarny w stosunku do kryterium publikacji lub notyfikacji aktu charakter. Jeżeli chodzi o decyzję Komisji stwierdzającą niezgodność pomocy ze wspólnym rynkiem, publikacja decyzji w sprawie pomocy państwa nie jest warunkiem jej skuteczności. Jednakże zgodnie z utrwaloną praktyką decyzje Komisji zamykające prowadzone na podstawie art. 88 ust. 2 WE postępowanie wyjaśniające dotyczące pomocy państwa są publikowane w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej. A zatem skarżący może w sposób uzasadniony zakładać, że decyzja w sprawie pomocy państwa zostanie opublikowana.
(por. pkt 55–57)
3. W dziedzinie pomocy państwa pismo Komisji ustalające stopę oprocentowania, jaką powinno się zastosować wobec zwrotu pomocy niezgodnej ze wspólnym rynkiem, należy uznać za akt wywierający wiążące skutki prawne, a zatem za akt zaskarżalny.
O ile art. 14 ust. 2 rozporządzenia nr 659/1999 w sprawie stosowania art. 88 WE przewiduje, że pomoc podlegająca odzyskaniu obejmuje odsetki „naliczone według właściwej stopy ustalonej przez Komisję”, art. 9 ust. 4 rozporządzenia nr 794/2004 w sprawie wykonania rozporządzenia nr 659/1999 wyjaśnia, że w przypadku braku w szczególności danych koniecznych do obliczenia stopy oprocentowania zgodnie z art. 9 ust. 1 Komisja może, w ścisłej współpracy z zainteresowanym państwem członkowskim (lub państwami członkowskimi), „ustalić” stopę oprocentowania zwrotu pomocy państwa dla jednego lub większej liczby państw członkowskich na podstawie innej metody i w oparciu o dostępne informacje. Z powyższego wynika, że to Komisja w sposób wiążący ustala stopę oprocentowania zwrotu pomocy państwa, mimo że czyni to w ścisłej współpracy z danym państwem członkowskim.
(por. pkt 65, 66)
4. Protokół nr 8 w sprawie restrukturyzacji polskiego hutnictwa żelaza i stali załączony do Aktu dotyczącego warunków przystąpienia Republiki Czeskiej, Republiki Estońskiej, Republiki Cypryjskiej, Republiki Łotewskiej, Republiki Litewskiej, Republiki Węgierskiej, Republiki Malty, Rzeczypospolitej Polskiej, Republiki Słowenii i Republiki Słowackiej oraz dostosowań w traktatach stanowiących podstawę Unii Europejskiej stanowi w stosunku do załącznika IV do omawianego aktu i do art. 87 WE i 88 WE lex specialis. Rozszerza on kontrolę pomocy państwa przeprowadzaną przez Komisję na mocy traktatu WE na pomoc przyznaną na restrukturyzację polskiego hutnictwa w pewnym okresie poprzedzającym przystąpienie Rzeczypospolitej Polskiej do Unii Europejskiej.
(por. pkt 97)
5. To właśnie w ramach wykonania decyzji Komisji nakazującej zwrot bezprawnie przyznanej pomocy, zasady zwrotu, w tym części sumy, jakie powinny być zwrócone przez każde z przedsiębiorstw będących solidarnymi dłużnikami, powinny być określone przez władze krajowe.
(por. pkt 117)
6. Celem etapu postępowania w sprawie pomocy państwa, o którym mowa w art. 88 ust. 2 WE, jest umożliwienie Komisji uzyskania pełnych informacji dotyczących wszystkich danych w sprawie. Zgodnie z art. 6 ust. 1 rozporządzenia nr 659/1999 w sprawie stosowania art. 88 WE decyzja wszczynająca postępowanie zawiera podsumowanie odpowiednich kwestii faktycznych i prawnych, „wstępną ocenę” Komisji odnośnie do proponowanego środka i określa wątpliwości co do jego zgodności ze wspólnym rynkiem. Poza tym decyzja ta wzywa zainteresowane państwo członkowskie i inne zainteresowane strony do przedstawienia uwag. Analiza Komisji posiada zatem bezwzględnie charakter wstępny. Wynika z tego, iż nie można wymagać od Komisji, by przedstawiła pełną analizę danej pomocy w komunikacie dotyczącym wszczęcia tego postępowania. Konieczne jest jednak, by Komisja dostatecznie precyzyjnie zdefiniowała zakres przeprowadzanego przez siebie postępowania wyjaśniającego, aby prawo zainteresowanych stron do przedstawienia uwag nie było pozbawione sensu.
(por. pkt 124–126)
7. Przedsiębiorstwa, które nie są czy nie były skłonione przez akt wspólnotowy do podjęcia decyzji, która następnie doprowadziła do negatywnych dla nich konsekwencji, ani nie były beneficjentami korzystnego dla nich aktu administracyjnego instytucji wspólnotowej, który zostałby z mocą wsteczną przez tę instytucję wycofany, nie mogą powoływać się na ich oczekiwania odnoszące się do faktu, że pomoc, z której one skorzystały, zostanie uznana za zwróconą.
(por. pkt 134)
8. Artykuł 9 ust. 4 rozporządzenia nr 794/2004 w sprawie wykonania rozporządzenia nr 659/1999 w sprawie stosowania art. 88 WE, przewiduje, że ustalenia stopy oprocentowania zwrotu pomocy można dokonać w ścisłej współpracy z danym państwem członkowskim. Przy ustalaniu tej stopy procentowej Komisja dysponuje pewnym zakresem uznania. Zgodnie z art. 11 ust. 2 rozporządzenia nr 794/2004 stopa procentowa jest stosowana według metody składanej do dnia zwrotu pomocy. Odsetki narosłe w poprzednim roku podlegają oprocentowaniu w każdym następnym roku.
(por. pkt 162, 164, 165)