WYROK SĄDU (druga izba)
z dnia 8 października 2014 r.(*)
Wspólnotowy znak towarowy – Postępowanie w sprawie sprzeciwu – Zgłoszenie graficznego wspólnotowego znaku towarowego przedstawiającego gwiazdę wpisaną w okrąg – Wcześniejsze graficzne, krajowy i wspólnotowy, znaki towarowe przedstawiające gwiazdę wpisaną w okrąg – Względna podstawa odmowy rejestracji – Prawdopodobieństwo wprowadzenia w błąd – Charakter odróżniający wcześniejszego znaku towarowego – Artykuł 8 ust. 1 lit. b) rozporządzenia (WE) nr 207/2009 – Wygaśnięcie prawa do wcześniejszego wspólnotowego znaku towarowego – Zachowanie interesu prawnego – Częściowa odmowa umorzenia postępowania w całości
W sprawie T‑342/12
Max Fuchs, zamieszkały w Freyung (Niemcy), reprezentowany przez adwokat C. Onken,
strona skarżąca,
przeciwko
Urzędowi Harmonizacji w ramach Rynku Wewnętrznego (znaki towarowe i wzory) (OHIM), reprezentowanemu przez J. Crespa Carrilla, działającego w charakterze pełnomocnika,
strona pozwana,
w której drugą stroną w postępowaniu przed Izbą Odwoławczą OHIM była
Les Complices SA, z siedzibą w Montreuil-sous-Bois (Francja),
mającej za przedmiot skargę na decyzję Piątej Izby Odwoławczej OHIM z dnia 8 maja 2012 r. (sprawa R 2040/2011‑5), dotyczącą postępowania w sprawie sprzeciwu między Les Complices SA a Maxem Fuchsem,
SĄD (druga izba),
w składzie: M.E. Martins Ribeiro, prezes, S. Gervasoni (sprawozdawca) i L. Madise, sędziowie,
sekretarz: J. Palacio González, główny administrator,
po zapoznaniu się ze skargą złożoną w sekretariacie Sądu w dniu 1 sierpnia 2012 r.,
po zapoznaniu się z odpowiedzią na skargę złożoną w sekretariacie Sądu w dniu 15 listopada 2012 r.,
po zapoznaniu się z repliką złożoną w sekretariacie Sądu w dniu 13 marca 2013 r.,
po przeprowadzeniu rozprawy w dniu 4 czerwca 2014 r.,
wydaje następujący
Wyrok
Okoliczności powstania sporu
1 W dniu 28 grudnia 2006 r. skarżący, Max Fuchs, dokonał w Urzędzie Harmonizacji w ramach Rynku Wewnętrznego (znaki towarowe i wzory) (OHIM) zgłoszenia wspólnotowego znaku towarowego na podstawie rozporządzenia Rady (WE) nr 40/94 z dnia 20 grudnia 1993 r. w sprawie wspólnotowego znaku towarowego (Dz.U. 1994, L 11, s. 1), ze zmianami [zastąpionego rozporządzeniem Rady (WE) nr 207/2009 z dnia 26 lutego 2009 r. w sprawie wspólnotowego znaku towarowego (Dz.U. L 78, s. 1)].
2 Znakiem towarowym, dla którego wystąpiono o rejestrację, jest następujące oznaczenie graficzne:
3 Towary, dla których wniesiono o rejestrację, należą do klas 18, 24, 25 i 26 Porozumienia nicejskiego dotyczącego międzynarodowej klasyfikacji towarów i usług dla celów rejestracji znaków z dnia 15 czerwca 1957 r., ze zmianami, i odpowiadają następującemu opisowi:
– klasa 18: „artykuły sportowe i rekreacyjne, a mianowicie torby, przewieszane torby, plecaki”;
– klasa 24: „tkaniny i dzianiny, a etykiety wyżej wymienionych towarów”;
– klasa 25: „odzież, zwłaszcza odzież do noszenia na zewnątrz, spodnie, kurtki, koszule, t-shirty, kamizelki, wiatrówki, swetry, bluzy sportowe, płaszcze, skarpetki, bielizna, chustki, szale, rękawiczki; nakrycia głowy; buty; botki; paski”;
– klasa 26: „guziki; zamki błyskawiczne; bransoletki identyfikacyjne; wstążki; zapięcia do pasków”.
4 Zgłoszenie wspólnotowego znaku towarowego zostało opublikowane w Biuletynie Wspólnotowych Znaków Towarowych nr 36/2007 z dnia 23 lipca 2007 r.
5 W dniu 22 października 2007 r. Les complices SA wniosła na podstawie art. 42 rozporządzenia nr 40/94 (obecnie art. 41 rozporządzenia nr 207/2009) sprzeciw wobec rejestracji zgłoszonego znaku towarowego dla wszystkich towarów, o których mowa w pkt 3 powyżej.
6 Powyższy sprzeciw opierał się, po pierwsze, na przedstawionym poniżej wcześniejszym graficznym wspólnotowym znaku towarowym oznaczającym między innymi towary należące do klas 18 i 24, odpowiadające następującemu opisowi:
– klasa 18: „skóra i imitacja skóry; torebki, torebki wieczorowe, torby sportowe, torby turystyczne, walizki, sakiewki, portmonetki, etui na karty, etui na książeczki czekowe, portfele, tornistry, kufry i torby podróżne; parasolki, parasole przeciwsłoneczne, skórzane smycze”;
– klasa 24: „tekstylia i wyroby tekstylne; zasłony i obicia ścienne [z materiałów tekstylnych]; tekstylne artykuły kąpielowe, ręczniki, rękawice-myjki i serwetki tekstylne do demakijażu; bielizna pościelowa, kapy na łóżka, prześcieradła, poszewki na poduszki, kołdry [przykrycia], pledy podróżne, śpiwory; bielizna stołowa, obrusy stołowe [niepapierowe], podkładki na stół nie z papieru, serwetki stołowe tekstylne”.
7 Po drugie, sprzeciw został oparty na przedstawionym poniżej zarejestrowanym we Francji wcześniejszym graficznym znaku towarowym oznaczającym między innymi towary należące do klasy 25, odpowiadające następującemu opisowi: „odzież, obuwie i nakrycia głowy”.
8 W uzasadnieniu sprzeciwu powołano się na podstawy określone w art. 8 ust. 1 lit. b) rozporządzenia nr 40/94 [obecnie art. 8 ust. 1 lit. b) rozporządzenia nr 207/2009] i w art. 8 ust. 5 rozporządzenia nr 40/94 (obecnie art. 8 ust. 5 rozporządzenia nr 207/2009).
9 W dniu 17 lutego 2011 r. skarżący ograniczył swoje zgłoszenie do rejestracji do następujących towarów:
– klasa 18: „artykuły sportowe i rekreacyjne, a mianowicie torby, przewieszane torby, plecaki”;
– klasa 24: „tkaniny i dzianiny, mianowicie etykiety wyżej wymienionych towarów”;
– klasa 25: „odzież militarna i odzież do noszenia na zewnątrz, wykonane z tekstyliów technicznych i innych składników technicznych, w tym spodnie, kurtki, koszule, t-shirty, kamizelki, wiatrówki, swetry, bluzy sportowe, płaszcze, skarpetki, bielizna, chustki, szale, rękawiczki; nakrycia głowy; paski”.
10 W dniu 30 czerwca 2011 r. Wydział Sprzeciwów oddalił sprzeciw w zakresie dotyczącym towarów należących do klasy 24 i uwzględnił sprzeciw w zakresie dotyczącym wszystkich pozostałych towarów.
11 W dniu 9 sierpnia 2011 r. skarżący wniósł do OHIM na podstawie art. 57–62 rozporządzenia nr 40/94 (obecnie art. 58–64 rozporządzenia nr 207/2009) odwołanie od decyzji Wydziału Sprzeciwów w zakresie, w jakim była ona dla niego niekorzystna.
12 Decyzją z dnia 8 maja 2012 r. (zwaną dalej „zaskarżoną decyzją”) Piąta Izba Odwoławcza OHIM oddaliła odwołanie. W szczególności Izba Odwoławcza, ustaliwszy, że w przypadku towarów ujętych w klasie 18 właściwy krąg odbiorców składa się z przeciętnych konsumentów ze wszystkich państw członkowskich Unii, a w przypadku towarów ujętych w klasie 25 – z przeciętnych francuskich konsumentów, stwierdziła, że w wypadku kolidujących ze sobą oznaczeń istnieje prawdopodobieństwo wprowadzenia w błąd co do towarów należących do klas 18 i 25, ponieważ rozpatrywane towary są identyczne lub podobne, a same oznaczenia podobne na płaszczyźnie wizualnej, identyczne na płaszczyźnie konceptualnej, a pod względem fonetycznym, mimo że ich porównanie nie jest w zasadzie możliwe, konsumenci mogą odnosić się do kolidujących ze sobą oznaczeń określając je słowem „gwiazda”. Co się tyczy charakteru odróżniającego wcześniejszych znaków towarowych, Izba Odwoławcza uznała, że pięcioramienna gwiazda stanowi z pewnością oznaczenie najczęściej używane do przedstawienia gwiazdy. Niemniej jednak stwierdziła ona, że niewielkie różnice występujące między omawianymi oznaczeniami na płaszczyźnie wizualnej oraz ich tożsamość konceptualna stanowią źródło prawdopodobieństwa wprowadzenia w błąd odbiorców wykazujących przeciętny poziom uwagi.
Żądania stron
13 Skarżący wnosi do Sądu o:
– stwierdzenie nieważności zaskarżonej decyzji;
– oddalenie sprzeciwu w całości;
– obciążenie OHIM i Les Complices SA kosztami postępowania.
14 OHIM wnosi do Sądu o:
– oddalenie skargi;
– obciążenie skarżącego kosztami postępowania.
15 Pismem złożonym w sekretariacie Sądu w dniu 18 listopada 2013 r. skarżący, po pierwsze, poinformował Sąd o decyzji z dnia 24 października 2013 r., na mocy której Wydział Unieważnień OHIM stwierdził wygaśnięcie z dniem 24 czerwca 2013 r. prawa do wcześniejszego wspólnotowego znaku towarowego, a po drugie, wskazał, że sprzeciw należało uznać za bezprzedmiotowy w zakresie, w jakim został on oparty na wspomnianym wcześniejszym wspólnotowym znaku towarowym. Sąd wezwał OHIM do przedstawienia uwag w przedmiocie wniosku o umorzenie postępowania.
16 W piśmie złożonym w sekretariacie Sądu w dniu 26 listopada 2013 r. OHIM wskazał, że decyzja Wydziału Unieważnień z dnia 24 października 2013 r. wciąż może zostać zaskarżona przed izbą odwoławczą, a zatem nie stała się jeszcze ostateczna. OHIM podkreślił, że w każdym wypadku Sąd powinien orzec w przedmiocie skargi w zakresie, w jakim sprzeciw został oparty na wcześniejszym francuskim znaku towarowego.
17 W odpowiedzi na pytanie Sądu OHIM poinformował ponadto, w piśmie złożonym w sekretariacie Sądu w dniu 13 stycznia 2014 r., że decyzja Wydziału Unieważnień OHIM z dnia 24 października 2013 r. stała się ostateczna, ponieważ druga strona w postępowaniu przed izbą odwoławczą OHIM nie wniosła odwołania od tej decyzji w terminie przewidzianym postanowieniami art. 60 rozporządzenia nr 207/2009. OHIM nie wskazał, jakie konsekwencje proceduralne wynikające z ostatecznego charakteru rzeczonej decyzji powinien wyciągnąć Sąd.
18 Postanowieniem z dnia 9 stycznia 2014 r. Sąd pozostawił tę sprawę do rozstrzygnięcia w wyroku.
Co do prawa
Co do przedmiotu sporu
19 Decyzją z dnia 24 października 2013 r. Wydział Unieważnień OHIM stwierdził na podstawie postanowień art. 51 ust. 1 lit. a) rozporządzenia nr 207/2009 wygaśnięcie z dniem 24 czerwca 2013 r. prawa do wcześniejszego wspólnotowego znaku towarowego. Powyższa decyzja stała się ostateczna, ponieważ spółka Les Complices SA, druga strona w postępowaniu przed izbą odwoławczą, nie wniosła od niej odwołania w terminie przewidzianym postanowieniami art. 60 rozporządzenia nr 207/2009. Należy ponadto przypomnieć, że ów wcześniejszy wspólnotowy znak towarowy stanowił jedyną podstawę sprzeciwu wniesionego przez spółkę Les Complices SA w odniesieniu do towarów należących do klasy 18.
20 Pismem złożonym w sekretariacie Sądu w dniu 18 listopada 2013 r. skarżący wskazał, że sprzeciw – w zakresie, w jakim został oparty na wcześniejszym wspólnotowym znaku towarowym – należało uznać za bezprzedmiotowy. Na rozprawie wyjaśnił on, że podtrzymuje jednak wszystkie swoje żądania dotyczące stwierdzenia nieważności zaskarżonej decyzji, w tym również w zakresie, w jakim decyzja ta opierała się na wcześniejszym wspólnotowym znaku towarowym.
21 W toku rozprawy OHIM wskazał również, że wygaśnięcie prawa do wcześniejszego wspólnotowego znaku towarowego nastąpiło po wydaniu zaskarżonej decyzji, a w związku z tym Sąd powinien był orzec w przedmiocie całości skargi.
22 Niemniej jednak Sąd musi z urzędu rozpatrzyć kwestię, czy skarżący wciąż ma interes prawny, w zakresie, w jakim w zaskarżonej decyzji orzeczono w przedmiocie sprzeciwu odnoszącego się do towarów należących do klasy 18, opartego na wcześniejszym wspólnotowym znaku towarowym. W istocie, ponieważ niespełnienie wymogów dopuszczalności skargi, a w szczególności brak interesu prawnego, stanowi bezwzględną przeszkodę procesową (postanowienia: z dnia 7 października 1987 r., d. M./Rada i Komitet Ekonomiczno-Społeczny, 108/86, EU:C:1987:426, pkt 10; z dnia 10 marca 2005 r., Gruppo ormeggiatori del porto di Venezia i in./Komisja, T‑228/00, T‑229/00, T‑242/00, T‑243/00, od T‑245/00 do T‑248/00, T‑250/00, T‑252/00, od T‑256/00 do T‑259/00, T‑265/00, T‑267/00, T‑268/00, T‑271/00, od T‑274/00 do T‑276/00, T‑281/00, T‑287/00 i T‑296/00, Zb.Orz., EU:T:2005:90, pkt 22), do Sądu należy zbadanie z urzędu, czy skarżący zachował interes prawny w stwierdzeniu nieważności zaskarżonej decyzji.
23 Należy zatem ustalić, czy w następstwie stwierdzenia wygaśnięcia prawa do wcześniejszego wspólnotowego znaku towarowego stwierdzenie nieważności zaskarżonej decyzji w zakresie, w jakim została ona oparta na tym znaku, wciąż może poprawić sytuację skarżącego. Zgodnie bowiem z utrwalonym orzecznictwem skarżący musi mieć interes prawny względem przedmiotu sporu na etapie wniesienia skargi, i to pod rygorem odrzucenia tej skargi jako niedopuszczalnej. Zarówno przedmiot skargi, jak i interes prawny muszą istnieć, pod rygorem umorzenia postępowania, do momentu wydania orzeczenia sądowego, co oznacza, że skarga powinna w efekcie móc doprowadzić do poprawy sytuacji skarżącego (postanowienie z dnia 9 lutego 2007 r., Wilfer/OHIM, C‑301/05 P, EU:C:2007:91, pkt 19; wyrok z dnia 7 czerwca 2007 r., Wunenburger/Komisja, C‑362/05 P, Zb.Orz., EU:C:2007:322, pkt 42). Jeżeli natomiast w trakcie postępowania interes prawny skarżącego przestanie istnieć, to orzeczenie Sądu co do istoty sprawy nie może doprowadzić do poprawy jego sytuacji (ww. wyrok Wunenburger/Komisja, EU:C:2007:322, pkt 43). Sama bezskuteczność zaskarżonej decyzji, która wystąpiła po wniesieniu skargi, nie nakłada jednak na Sąd obowiązku umorzenia postępowania ze względu na bezprzedmiotowość skargi lub brak interesu prawnego w chwili wydania wyroku (ww. wyrok Wunenburger/Komisja, EU:C:2007:322, pkt 47).
24 W pierwszej kolejności należy przypomnieć, że stwierdzenie wygaśnięcia prawa do znaku towarowego, na którym został oparty sprzeciw, jeżeli nastąpiło dopiero po wydaniu przez izbę odwoławczą decyzji uwzględniającej sprzeciw oparty na wspomnianym znaku, nie jest równoznaczne ani z cofnięciem, ani z uchyleniem tej decyzji. W istocie, co zostało też przypomniane przez OHIM na rozprawie, w przypadku stwierdzenia wygaśnięcia prawa do znaku na podstawie art. 55 ust. 1 rozporządzenia nr 207/2009 uważa się, że dany wspólnotowy znak towarowy nie wywołuje skutków określonych w tym rozporządzeniu począwszy od daty złożenia wniosku o stwierdzenie wygaśnięcia. Natomiast do tego dnia wspólnotowy znak towarowy korzystał z pełni skutków związanych z jego ochroną przewidzianych w sekcji 2 owego rozporządzenia. W konsekwencji w momencie wydania zaskarżonej decyzji wcześniejszy wspólnotowy znak towarowy korzystał jeszcze z pełni skutków określonych w rzeczonych przepisach. A zatem twierdzenie, że przedmiot sporu przestaje istnieć, jeżeli w toku postępowania zostaje wydana decyzja w sprawie stwierdzenia wygaśnięcia prawa do znaku, oznaczałoby, że Sąd powinien wziąć pod uwagę okoliczności zaistniałe po wydaniu zaskarżonej decyzji, i to takie, które nie miały wpływu na zasadność tej decyzji ani nie wywoływały skutków w zakresie postępowania w sprawie sprzeciwu, które niniejsza instancja wieńczy.
25 Sąd stwierdził już w przeszłości, że do jego obowiązków w ramach rozpatrywania skargi na decyzję izby odwoławczej dotyczącą postępowania w sprawie sprzeciwu nie należy uwzględnienie późniejszej decyzji w sprawie stwierdzenia wygaśnięcia prawa do znaku, na którym został oparty sprzeciw, ponieważ decyzja w sprawie stwierdzenia wygaśnięcia nie mogła wywoływać skutków w odniesieniu do okresu ją poprzedzającego [wyrok z dnia 4 listopada 2008 r., Group Lottuss/OHIM – Ugly (COYOTE UGLY), T‑161/07, EU:T:2008:473, pkt 47–50]. W wyroku w innej sprawie, w której rejestracja wcześniejszego znaku towarowego wygasła po wydaniu decyzji przez izbę odwoławczą [wyrok z dnia 15 marca 2012 r., Cadila Healthcare/OHIM – Novartis (ZYDUS), T‑288/08, EU:T:2012:124, pkt 21–23], który to wyrok został potwierdzony przez Trybunał (postanowienie z dnia 8 maja 2013 r., Cadila Healthcare/OHIM, C‑268/12 P, EU:C:2013:296, pkt 33), Sąd również uznał, że wniosek o umorzenie postępowania należało oddalić.
26 W drugiej kolejności – w przypadku stwierdzenia nieważności zaskarżonej decyzji przez Sąd zniknięcie tej decyzji ex tunc mogłoby w większym stopniu poprawić sytuację skarżącego niż decyzja o umorzeniu postępowania. Gdyby bowiem Sąd częściowo umorzył postępowanie w odniesieniu do towarów należących do klasy 18, skarżący mógłby jedynie dokonać w OHIM nowego zgłoszenia swojego znaku do rejestracji, z zastrzeżeniem, że sprzeciw wobec rejestracji tego znaku nie mógłby obecnie zostać wniesiony w oparciu o wcześniejszy wspólnotowy znak towarowy, do którego prawa wygasły. Natomiast gdyby Sąd orzekł co do istoty i uwzględnił skargę w odniesieniu do tych towarów, stwierdzając, że w przypadku kolidujących ze sobą znaków towarowych nie istnieje prawdopodobieństwo wprowadzenia w błąd, nic nie stałoby już na przeszkodzie rejestracji zgłoszonego znaku towarowego.
27 W trzeciej kolejności należy dokonać rozróżnienia między wycofaniem sprzeciwu, które następuje z inicjatywy wnoszącego sprzeciw i pozwala przezwyciężyć wszelkie przeszkody w rejestracji zgłoszonego znaku towarowego, a stwierdzeniem wygaśnięcia prawa do znaku, orzeczonym na wniosek osoby trzeciej, którego skutki zostały ograniczone przez art. 55 ust. 1 rozporządzenia nr 207/2009. A zatem rozwiązanie przyjmowane przez Sąd w wypadku wycofania sprzeciwu w toku toczącego się przed nim postępowania, polegające na stwierdzeniu bezprzedmiotowości żądania stwierdzenia nieważności decyzji izby odwoławczej, w której orzeczono w przedmiocie sprzeciwu [postanowienie z dnia 3 lipca 2003 r., Lichtwer Pharma/OHIM – Biofarma (Sedonium), T‑10/01, Rec, EU:T:2003:182, pkt 14–17], nie może zostać zastosowane w niniejszym sporze.
28 Wreszcie sama okoliczność, że zaskarżenie decyzji Wydziału Sprzeciwów i izby odwoławczej wywołuje skutek zawieszający na podstawie postanowień art. 58 ust. 1 zdanie drugie i art. 64 ust. 3 rozporządzenia nr 207/2009, nie wystarczy do podważenia interesu prawnego skarżącego w niniejszej sprawie. Należy bowiem przypomnieć, że zgodnie z art. 45 rozporządzenia nr 207/2009 jedynie w przypadku oddalenia sprzeciwu na podstawie ostatecznej decyzji znak towarowy jest rejestrowany jako wspólnotowy znak towarowy. W rezultacie w wypadku uwzględnienia sprzeciwu przez Wydział Sprzeciwów lub przez izbę odwoławczą taka decyzja dopóty stoi na przeszkodzie rejestracji, dopóki nie zostanie wydane orzeczenie w przedmiocie skargi wniesionej na tę decyzję.
29 W konsekwencji, mimo że decyzja w sprawie stwierdzenia wygaśnięcia prawa do wcześniejszego wspólnotowego znaku towarowego, na którym został oparty sprzeciw, stała się ostateczna, skarżący zachowuje interes prawny w zaskarżeniu tej decyzji, także w zakresie, w jakim dotyczy ona opartego na tym znaku sprzeciwu odnoszącego się do towarów należących do klasy 18.
Co do istoty
30 Na poparcie skargi skarżący podnosi jeden tylko zarzut, dotyczący naruszenia art. 8 ust. 1 lit. b) rozporządzenia nr 40/94 [obecnie art. 8 ust. 1 lit. b) rozporządzenia nr 207/2009].
31 Skarżący uważa, że mimo tożsamości rozpatrywanych towarów w przypadku kolidujących ze sobą oznaczeń nie zachodzi prawdopodobieństwo wprowadzenia w błąd. Twierdzi on na wstępie, że z uwagi na skrajnie słabo odróżniający charakter wcześniejszych znaków towarowych nawet minimalna różnica między wcześniejszymi znakami towarowymi a zgłoszonym znakiem towarowym wystarczy do tego, by wykluczyć jakiekolwiek prawdopodobieństwo wprowadzenia w błąd. Co się tyczy płaszczyzny wizualnej, podnosi on, że kolidujące ze sobą oznaczenia cechują różnice tym większe, że nie dotyczą one pozbawionego charakteru odróżniającego elementu wcześniejszych znaków towarowych. Skarżący uważa, że porównanie tych oznaczeń na płaszczyźnie fonetycznej nie jest możliwe, ponieważ mamy tu do czynienia ze znakami czysto graficznymi. Wreszcie jego zdaniem kolidujące ze sobą oznaczenia nie są identyczne pod względem konceptualnym, ponieważ jedyne wspólne im elementy są pozbawione charakteru odróżniającego.
32 OHIM kwestionuje argumenty skarżącego.
33 Zgodnie z art. 8 ust. 1 lit. b) rozporządzenia nr 40/94 [obecnie art. 8 ust. 1 lit. b) rozporządzenia nr 207/2009] w wyniku sprzeciwu właściciela wcześniejszego znaku towarowego zgłoszonego znaku towarowego nie rejestruje się, jeżeli z powodu identyczności z wcześniejszym znakiem towarowym lub podobieństwa do niego, identyczności lub podobieństwa towarów lub usług oznaczonych tymi dwoma znakami towarowymi istnieje prawdopodobieństwo wprowadzenia odbiorców w błąd na terytorium, na którym wcześniejszy znak towarowy jest chroniony. Prawdopodobieństwo wprowadzenia w błąd obejmuje również prawdopodobieństwo skojarzenia z wcześniejszym znakiem towarowym.
34 W myśl utrwalonego orzecznictwa prawdopodobieństwo wprowadzenia w błąd istnieje, jeśli krąg odbiorców mógłby uznać, że dane towary lub usługi pochodzą z tego samego przedsiębiorstwa lub z przedsiębiorstw powiązanych gospodarczo. Prawdopodobieństwo wprowadzenia w błąd należy oceniać całościowo, zgodnie ze sposobem postrzegania danych oznaczeń i towarów lub usług przez właściwy krąg odbiorców, przy uwzględnieniu wszystkich istotnych czynników występujących w danym przypadku, a w szczególności współzależności między podobieństwem oznaczeń a podobieństwem oznaczonych towarów i usług [zob. wyrok z dnia 9 lipca 2003 r., Laboratorios RTB/OHIM – Giorgio Beverly Hills (GIORGIO BEVERLY HILLS), T‑162/01, Rec., EU:T:2003:199, pkt 30–33 i przytoczone tam orzecznictwo].
35 To właśnie w świetle powyższych zasad należy przeprowadzić badanie dokonanej przez Izbę Odwoławczą oceny prawdopodobieństwa wprowadzenia w błąd w przypadku kolidujących ze sobą oznaczeń.
W przedmiocie właściwego kręgu odbiorców
36 Zgodnie z orzecznictwem przy dokonywaniu całościowej oceny prawdopodobieństwa wprowadzenia w błąd należy wziąć pod uwagę przeciętnego konsumenta danej kategorii towarów, który jest właściwie poinformowany oraz dostatecznie uważny i rozsądny. Należy także uwzględnić okoliczność, że poziom uwagi przeciętnego konsumenta może ulegać zmianom w zależności od tego, o jaką kategorię towarów lub usług chodzi [zob. wyrok z dnia 13 lutego 2007 r. Mundipharma/OHIM – Altana Pharma (RESPICUR), T‑256/04, Zb.Orz., EU:T:2007:46, pkt 42 i przytoczone tam orzecznictwo].
37 W niniejszej sprawie Izba Odwoławcza słusznie ustaliła w pkt 14 zaskarżonej decyzji, które to ustalenie nie zostało zakwestionowane przez skarżącego, że ponieważ towary, do których odnoszą się kolidujące ze sobą oznaczenia, są towarami powszechnego użytku z zakresu mody, docelowy krąg odbiorców składa się z przeciętnych konsumentów uważanych za właściwie poinformowanych oraz dostatecznie uważnych i rozsądnych. Ponadto, jak słusznie wskazała Izba Odwoławcza w ww. punkcie w odniesieniu do towarów należących do klasy 18, ponieważ wcześniejszy znak towarowy jest znakiem wspólnotowym, prawdopodobieństwo wprowadzenia w błąd należy oceniać w stosunku do odbiorców ze wszystkich państw członkowskich. Co się tyczy towarów ujętych w klasie 25, Izba Odwoławcza słusznie stwierdziła również, że wobec faktu, iż wcześniejszy znak towarowy jest francuskim znakiem krajowym, prawdopodobieństwo wprowadzenia w błąd musi być oceniane w stosunku do odbiorców z terytorium Francji.
W przedmiocie porównania towarów
38 W pkt 15 zaskarżonej decyzji Izba Odwoławcza równie trafnie uznała, co nie zostało też podważone przez skarżącego, że sporne towary ujęte w klasach 18 i 25 są identyczne lub podobne.
W przedmiocie porównania oznaczeń
39 Przede wszystkim należy przypomnieć, że całościową ocenę prawdopodobieństwa wprowadzenia w błąd w zakresie, w jakim dotyczy ona wizualnego, fonetycznego lub konceptualnego podobieństwa kolidujących ze sobą oznaczeń, należy oprzeć na wywieranym przez nie całościowym wrażeniu, ze szczególnym uwzględnieniem ich elementów odróżniających i dominujących. Sposób postrzegania znaków towarowych przez przeciętnych konsumentów danych towarów lub usług odgrywa w całościowej ocenie wspomnianego prawdopodobieństwa decydującą rolę. W tym względzie przeciętny konsument postrzega zwykle znak towarowy jako całość i nie dokonuje analizy jego poszczególnych detali (zob. wyrok z dnia 12 czerwca 2007 r., OHIM/Shaker, C‑334/05 P, Zb.Orz., EU:C:2007:333, pkt 35 i przytoczone tam orzecznictwo).
40 W pkt 17–19 zaskarżonej decyzji Izba Odwoławcza stwierdziła, że omawiane oznaczenia są podobne na płaszczyźnie wizualnej, identyczne pod względem konceptualnym, a jeśli chodzi o płaszczyznę fonetyczną, mimo że ich porównanie nie jest w zasadzie możliwe, konsumenci mogą odnosić się do kolidujących ze sobą oznaczeń określając je słowem „gwiazda”.
– W przedmiocie podobieństwa wizualnego
41 W pkt 17 zaskarżonej decyzji Izba Odwoławcza wskazała, że kolidujące ze sobą oznaczenia stanowią graficzne przedstawienie pięcioramiennej, mającej identyczny kształt gwiazdy wpisanej w okrąg, a proporcje między wielkością gwiazdy i okręgu są identyczne. Wspomniane oznaczenia różnią się od siebie jedynie kolorem gwiazdy, która jest biała we wcześniejszych znakach towarowych i czarna w zgłoszonym znaku towarowym, tym, że tło okręgu jest zaciemnione we wcześniejszych znakach towarowych, oraz tym, że okrąg ze zgłoszonego oznaczenia jest narysowany przerywaną czarną kreską, a nie linią ciągłą, jak to ma miejsce w przypadku wcześniejszych znaków towarowych. Wspomniane powyżej podobieństwa równoważą występujące między omawianymi oznaczeniami różnice, sprawiając, że oznaczenia te rozpatrywane jako całość są do siebie podobne.
42 Skarżący podnosi, że kolidujące ze sobą oznaczenia nie są do siebie podobne pod względem wizualnym. Powołuje się on w szczególności na decyzję Wydziału Sprzeciwów OHIM z dnia 18 grudnia 2002 r., dotyczącą postępowania między Les Complices SA a osobą trzecią, w której Wydział Sprzeciwów stwierdził, że między kolidującymi ze sobą oznaczeniami występującymi w sprawie, w której wydano ową decyzję, nie było podobieństw wizualnych.
43 Bez konieczności wskazywania różnic miedzy kolidującymi ze sobą oznaczeniami a tymi będącymi przedmiotem sprawy, w której Wydział Sprzeciwów wydał decyzję przywoływaną przez skarżącego, należy przypomnieć, że wydawanie przez izby odwoławcze na mocy rozporządzenia nr 207/2009 decyzji dotyczących rejestracji oznaczeń jako wspólnotowych znaków towarowych wchodzi w zakres kompetencji ograniczonej, a nie uprawnień dyskrecjonalnych. Wobec tego zgodność decyzji izb odwoławczych z prawem należy oceniać wyłącznie na podstawie tego rozporządzenia, nie zaś na podstawie ich praktyki decyzyjnej [wyroki: z dnia 26 kwietnia 2007 r., Alcon/OHIM, C‑412/05 P, Zb.Orz., EU:C:2007:252, pkt 65; z dnia 24 listopada 2005 r., Sadas/OHIM – LTJ Diffusion (ARTHUR I FELICIE), T‑346/04, Zb.Orz., EU:T:2005:420, pkt 71].
44 Co się tyczy wizualnego podobieństwa kolidujących ze sobą oznaczeń, prawdą jest, że wspomniane oznaczenia postrzegane jako całość są do siebie podobne pod względem wizualnym, ponieważ obrazują pięcioramienną gwiazdę wpisaną w okrąg, a proporcje każdego z tych dwóch elementów w obu omawianych oznaczeniach są zbliżone. Okoliczność, że okrąg ze zgłoszonego znaku towarowego został przedstawiony za pomocą przerywanej linii, nie może wystarczyć do stwierdzenia, że nie mamy tu do czynienia z okręgiem. Ponadto fakt, że zgłoszony znak towarowy ukazuje czarną gwiazdę na białym tle, a wcześniejsze znaki towarowe – białą gwiazdę na czarnym tle, stanowi jedynie niewielką zmianę, która nie pozwala na stwierdzenie, że te dwa elementy graficzne nie są podobne.
45 Z powyższego wynika, że Izba Odwoławcza prawidłowo uznała, iż kolidujące ze sobą oznaczenia są, postrzegane jako całość, podobne pod względem wizualnym.
– W przedmiocie podobieństwa fonetycznego
46 Skarżący zarzuca Izbie Odwoławczej, że ta przeprowadziła porównanie fonetyczne kolidujących ze sobą oznaczeń, mimo że jest ono niemożliwe, gdyż chodzi tu o znaki graficzne.
47 Zgodnie z orzecznictwem porównanie fonetyczne nie ma co do zasady znaczenia w ramach oceny podobieństwa graficznych znaków towarowych niezawierających elementów słownych [wyroki: z dnia 25 marca 2010 r., Nestlé/OHIM – Master Beverage Industries (Golden Eagle i Golden Eagle Deluxe), od T‑5/08 do T‑7/08, Zb.Orz., EU:T:2010:123, pkt 67; z dnia 7 lutego 2012 r., Dosenbach-Ochsner/OHIM – Sisma (Przedstawienie prostokąta ze słoniami), T‑424/10, Zb.Orz., EU:T:2012:58, pkt 45, 46].
48 W niniejszej sprawie z pkt 18 zaskarżonej decyzji wynika, że Izba Odwoławcza słusznie stwierdziła, iż przeprowadzenie porównania fonetycznego nie jest możliwe, ponieważ mamy tu do czynienia z graficznymi znakami towarowymi. Nawet jeżeli wskazała ona równocześnie, w tym samym punkcie, że ponieważ kolidujące ze sobą oznaczenia przedstawiały gwiazdę, istnieje możliwość, iż konsumenci, odnosząc się do tych oznaczeń werbalnie, będą je nazywać w ten sposób, to taka uwaga nie prowadziła do żadnego wniosku pozwalającego na uznanie, że Izba Odwoławcza dokonała stwierdzenia fonetycznego podobieństwa wspomnianych oznaczeń. Ponadto w całościowej ocenie istnienia prawdopodobieństwa wprowadzenia w błąd Izba Odwoławcza ani razu nie odniosła się do jakiegokolwiek porównania owych oznaczeń na płaszczyźnie fonetycznej.
49 Argument skarżącego nie znajduje zatem oparcia w faktach.
– W przedmiocie podobieństwa konceptualnego
50 Skarżący twierdzi, że kolidujące ze sobą oznaczenia nie są identyczne na płaszczyźnie konceptualnej, ponieważ jedyne wspólne im elementy pozbawione są charakteru odróżniającego. W tym zakresie powołuje się on na decyzję izby odwoławczej z dnia 15 kwietnia 2011 r., w której izba ta stwierdziła, że figury geometryczne nie pozwalają na wywiedzenie istnienia wspólnego pochodzenia handlowego.
51 Co się tyczy decyzji izby odwoławczej, na którą powołuje się skarżący, należy przypomnieć, bez konieczności rozważania, czy jest ona w niniejszej sprawie istotna, że zgodność z prawem decyzji izb odwoławczych ocenia się wyłącznie na podstawie rozporządzenia nr 207/2009, nie zaś na podstawie wcześniejszej praktyki decyzyjnej tych izb (zob. pkt 43 powyżej).
52 Ponadto argument skarżącego, zgodnie z którym pięcioramienna gwiazda nie ma charakteru odróżniającego, nawet gdyby został dowiedziony, tak czy inaczej nie wystarczy, aby stwierdzić, że kolidujące ze sobą oznaczenia, z których każde przedstawia gwiazdę wpisaną w okrąg, z nieznacznymi różnicami graficznymi, odwołują się do różnych pojęć. Izba Odwoławcza prawidłowo stwierdziła zatem w pkt 19 zaskarżonej decyzji, że w przypadku wspomnianych oznaczeń istnieje tożsamość konceptualna.
53 Zważywszy na powyższe rozważania, należy potwierdzić wniosek Izby Odwoławczej, zgodnie z którym kolidujące ze sobą oznaczenia są identyczne na płaszczyźnie konceptualnym, a porównanie fonetyczne tych oznaczeń nie jest istotne.
W przedmiocie całościowej oceny prawdopodobieństwa wprowadzenia w błąd
54 Całościowa ocena prawdopodobieństwa wprowadzenia w błąd zakłada pewną współzależność branych pod uwagę czynników, zwłaszcza podobieństwa znaków towarowych i podobieństwa oznaczonych nimi towarów lub usług. Stąd niski stopień podobieństwa pomiędzy oznaczonymi towarami lub usługami może być zrównoważony wysokim stopniem podobieństwa między samymi znakami i odwrotnie [wyroki: z dnia 29 września 1998 r., Canon, C‑39/97, Rec, EU:C:1998:442, pkt 17; z dnia 14 grudnia 2006 r., Mast-Jägermeister/OHIM – Licorera Zacapaneca (VENADO w ramie i in.), T‑81/03, T‑82/03 i T‑103/03, Zb.Orz., EU:T:2006:397, pkt 74].
55 Jeżeli chodzi o całościową ocenę prawdopodobieństwa wprowadzenia w błąd, w pkt 22 zaskarżonej decyzji Izba Odwoławcza uznała, że pięcioramienna gwiazda stanowiła wprawdzie oznaczenie najczęściej używane do przedstawienia gwiazdy, jednak występujące między omawianymi oznaczeniami niewielkie różnice na płaszczyźnie wizualnej oraz ich tożsamość konceptualna stanowią źródło prawdopodobieństwa wprowadzenia w błąd odbiorców wykazujących przeciętny poziom uwagi.
56 Skarżący twierdzi, że wcześniejsze znaki towarowe pozbawione są jakiegokolwiek charakteru odróżniającego, jednak przyznaje, że skoro już zostały zarejestrowane, należy uznać, w kontekście postępowania w sprawie sprzeciwu, że mają one charakter minimalnie odróżniający. W celu zakwestionowania argumentów zawartych w pkt 16 i 17 odpowiedzi na skargę skarżący podnosi, że OHIM stwierdził już wcześniej, że tego rodzaju znaki towarowe pozbawione są charakteru odróżniającego.
57 W tym względzie należy przede wszystkim przypomnieć, że do Sądu należy ocena zgodności z prawem zaskarżonej decyzji, a nie orzekanie o zasadności odpowiedzi na skargę.
58 Następnie należy wskazać, że w ramach postępowania w sprawie sprzeciwu skarżący nie może – co też sam przyznaje – podnosić bezwzględnej podstawy odmowy rejestracji podważającej ważność rejestracji dokonanej przez urząd krajowy lub przez OHIM. Otóż trzeba przypomnieć, że bezwzględne podstawy odmowy rejestracji, o których mowa w art. 7 rozporządzenia nr 207/2009, nie mogą być rozpoznawane w postępowaniu w sprawie sprzeciwu i że ten artykuł nie należy do przepisów, na podstawie których należy oceniać zgodność z prawem zaskarżonej decyzji [wyroki: z dnia 9 kwietnia 2003 r., Durferrit/OHIM – Kolene (NU‑TRIDE), T‑224/01, Rec, EU:T:2003:107, pkt 72, 75; z dnia 30 czerwca 2004 r., BMI Bertollo/OHIM – Diesel (DIESELIT), T‑186/02, Zb.Orz., EU:T:2004:197, pkt 71]. Jeżeli skarżący uważa, że wcześniejszy wspólnotowy znak towarowy został zarejestrowany z naruszeniem przepisów wspomnianego artykułu, to powinien wystąpić z wnioskiem o unieważnienie prawa do tego znaku na podstawie art. 51 rzeczonego rozporządzenia. Ponadto, co się tyczy wcześniejszego francuskiego znaku towarowego, należy przypomnieć, że ważność rejestracji oznaczenia jako krajowego znaku towarowego nie może być kwestionowana w ramach postępowania w sprawie rejestracji wspólnotowego znaku towarowego (zob. podobnie wyrok z dnia 24 maja 2012 r., Formula One Licensing/OHIM, C‑196/11 P, Zb.Orz., EU:C:2012:314, pkt 40–47), a może zostać podważona jedynie w ramach wszczętego w danym państwie członkowskim postępowania o unieważnienie prawa do znaku (ww. wyrok DIESELIT, EU:T:2004:197, pkt 71).
59 Skarżący twierdzi również, że z uwagi na skrajnie słabo odróżniający charakter wcześniejszych znaków towarowych, z czym zgodził się OHIM w innych sprawach, nawet minimalna różnica między wcześniejszymi znakami towarowymi a zgłoszonym znakiem towarowym wystarczy, by wykluczyć wszelkie prawdopodobieństwo wprowadzenia w błąd.
60 W tym względzie należy przypomnieć, że przyznanie wcześniejszemu znakowi towarowemu słabo odróżniającego charakteru nie stoi samo w sobie na przeszkodzie stwierdzeniu prawdopodobieństwa wprowadzenia w błąd (zob. podobnie postanowienie z dnia 27 kwietnia 2006 r., L’Oréal/OHIM, C‑235/05 P, EU:C:2006:271, pkt 42–45). W istocie bowiem, chociaż w ramach oceny prawdopodobieństwa wprowadzenia w błąd trzeba brać pod uwagę charakter odróżniający wcześniejszego znaku towarowego, to stanowi on tylko jeden z elementów, które należy rozważyć przy dokonywaniu tej oceny. A zatem nawet gdy wcześniejszy znak towarowy ma charakter słabo odróżniający, prawdopodobieństwo wprowadzenia w błąd może zaistnieć w szczególności z powodu podobieństwa oznaczeń i podobieństwa danych towarów lub usług [zob. wyroki: z dnia 16 marca 2005 r., L’Oréal/OHIM – Revlon (FLEXI AIR), T‑112/03, Zb.Orz., EU:T:2005:102, pkt 61 i przytoczone tam orzecznictwo; z dnia 13 grudnia 2007 r., Xentral/OHIM – Pages jaunes (PAGESJAUNES.COM), T‑134/06, pkt 70 i przytoczone tam orzecznictwo].
61 Należy wreszcie oddalić argument skarżącego, zgodnie z którym Izba Odwoławcza nie przywiązała wystarczającej wagi do okoliczności, że wcześniejsze znaki towarowe mają jedynie bardzo słabo odróżniający charakter. Broniona przez skarżącego teza prowadziłaby bowiem do zmniejszenia znaczenia czynnika, jakim jest podobieństwo oznaczeń, na rzecz czynnika dotyczącego odróżniającego charakteru wcześniejszych znaków krajowych, któremu z kolei nadano by zbyt wielkie znaczenie. Oznaczałoby to, że w przypadku wcześniejszych wspólnotowych znaków towarowych o jedynie słabo odróżniającym charakterze prawdopodobieństwo wprowadzenia w błąd zaistnieje tylko w razie zupełnego odtworzenia tych znaków w znaku, o którego rejestrację wniesiono, niezależnie od stopnia podobieństwa danych oznaczeń (ww. w pkt 60 postanowienie L’Oréal/OHIM, EU:C:2006:271, pkt 45). Taki skutek nie byłby jednak zgodny z samą naturą całościowej oceny, jaką właściwe organy mają obowiązek przeprowadzić na podstawie art. 8 ust. 1 lit. b) rozporządzenia nr 207/2009 (wyrok z dnia 15 marca 2007 r., T.I.M.E. ART/OHIM, C‑171/06 P, EU:C:2007:171, pkt 41).
62 Dlatego należy stwierdzić, że w niniejszej sprawie występuje prawdopodobieństwo wprowadzenia w błąd z uwagi na identyczność lub podobieństwo danych towarów i podobieństwo kolidujących ze sobą oznaczeń. Jak słusznie bowiem stwierdziła Izba Odwoławcza w pkt 22 zaskarżonej decyzji, właściwy krąg odbiorców, który wykazuje przeciętny poziom uwagi i nie ma okazji do bezpośredniego porównania znaków, w związku z czym zachowane przez niego wspomnienie tych znaków jest niedoskonałe, nie będzie prawdopodobnie pamiętał niewielkich różnic występujących między omawianymi oznaczeniami.
63 W świetle wszystkich powyższych elementów Izba Odwoławcza nie naruszyła art. 8 ust. 1 lit. b) rozporządzenia nr 40/94 [obecnie art. 8 ust. 1 lit. b) rozporządzenia nr 207/2009], stwierdzając, że w przypadku kolidujących ze sobą oznaczeń istnieje prawdopodobieństwo wprowadzenia w błąd.
64 Z ogółu powyższych względów należy oddalić skargę w całości, bez potrzeby orzekania w przedmiocie dopuszczalności drugiego żądania skarżącego, w którym domagał się on, aby Sąd oddalił sprzeciw interwenienta [zob. podobnie wyroki: z dnia 22 maja 2008 r., NewSoft Technology/OHIM – Soft (Presto! Bizcard Reader), T‑205/06, EU:T:2008:163, pkt 70; z dnia 22 stycznia 2009 r., Commercy/OHIM – easyGroup IP Licensing (easyHotel), T‑316/07, Zb.Orz., EU:T:2009:14, pkt 35, 67].
W przedmiocie kosztów
65 Zgodnie z art. 87 § 2 regulaminu postępowania przed Sądem kosztami zostaje obciążona, na żądanie strony przeciwnej, strona przegrywająca sprawę. Ponieważ skarżący przegrał sprawę, należy – zgodnie z żądaniem OHIM – obciążyć go kosztami postępowania.
Z powyższych względów
SĄD (druga izba)
orzeka, co następuje:
1) Skarga zostaje oddalona.
2) Max Fuchs zostaje obciążony kosztami postępowania.
Martins Ribeiro | Gervasoni | Madise |
Wyrok ogłoszono na posiedzeniu jawnym w Luksemburgu w dniu 8 października 2014 r.
Podpisy