Υπόθεση T‑518/13

Future Enterprises Pte Ltd

κατά

Γραφείου Διανοητικής Ιδιοκτησίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης

«Σήμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Διαδικασία για την κήρυξη ακυρότητας – Λεκτικό σήμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης MACCOFFEE – Προγενέστερο λεκτικό σήμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης McDONALD’S – Άρθρο 53, παράγραφος 1, στοιχείο αʹ, και άρθρο 8, παράγραφος 5, του κανονισμού (ΕΚ) 207/2009 – Οικογένεια σημάτων – Αθέμιτο όφελος από τον διακριτικό χαρακτήρα ή από τη φήμη του προγενέστερου σήματος – Κήρυξη ακυρότητας»

Περίληψη – Απόφαση του Γενικού Δικαστηρίου (πρώτο τμήμα)
της 5ης Ιουλίου 2016

1.      Σήμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Παραίτηση, έκπτωση και ακυρότητα – Σχετικοί λόγοι ακυρότητας – Ύπαρξη προγενέστερου πανομοιότυπου ή παρόμοιου σήματος που χαίρει φήμης – Διεύρυνση της προστασίας του προγενέστερου σήματος που χαίρει φήμης ώστε να περιλαμβάνει και προϊόντα ή υπηρεσίες που δεν ομοιάζουν – Προϋποθέσεις

(Κανονισμός 207/2009 του Συμβουλίου, άρθρα 8 § 5 και 53 § 1, στοιχείο aʹ)

2.      Σήμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Παραίτηση, έκπτωση και ακυρότητα – Σχετικοί λόγοι ακυρότητας – Ύπαρξη προγενέστερου πανομοιότυπου ή παρόμοιου σήματος που χαίρει φήμης – Διεύρυνση της προστασίας του προγενέστερου σήματος που χαίρει φήμης ώστε να περιλαμβάνει και προϊόντα ή υπηρεσίες που δεν ομοιάζουν – Προϋπόθεση – Συσχετισμός μεταξύ των σημάτων – Κριτήρια εκτιμήσεως

(Κανονισμός 207/2009 του Συμβουλίου, άρθρα 8 § 5 και 53 § 1, στοιχείο aʹ)

3.      Σήμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Παραίτηση, έκπτωση και ακυρότητα – Σχετικοί λόγοι ακυρότητας – Ύπαρξη προγενέστερου πανομοιότυπου ή παρόμοιου σήματος που χαίρει φήμης – Λεκτικά σήματα MACCOFFEE και McDONALD’S

(Κανονισμός 207/2009 του Συμβουλίου, άρθρα 8 § 5 και 53 § 1, στοιχείο aʹ)

4.      Σήμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Παραίτηση, έκπτωση και ακυρότητα – Σχετικοί λόγοι ακυρότητας – Ύπαρξη προγενέστερου πανομοιότυπου ή παρόμοιου σήματος που χαίρει φήμης – Διεύρυνση της προστασίας του προγενέστερου σήματος που χαίρει φήμης ώστε να περιλαμβάνει και προϊόντα ή υπηρεσίες που δεν ομοιάζουν – Προϋπόθεση – Συσχετισμός μεταξύ των σημάτων – Κριτήρια εκτιμήσεως – Ύπαρξη οικογένειας προγενέστερων σημάτων – Προϋποθέσεις

(Κανονισμός 207/2009 του Συμβουλίου, άρθρα 8 § 5 και 53 § 1, στοιχείο aʹ)

5.      Σήμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Παραίτηση, έκπτωση και ακυρότητα – Εξέταση της αιτήσεως – Απόδειξη της χρήσεως των προγενέστερων σημάτων που είναι δυνατόν να αποτελούν οικογένεια σημάτων – Πραγματική χρήση – Κριτήρια εκτιμήσεως

(Κανονισμός 207/2009 του Συμβουλίου, άρθρα 42 § 2, 57 § 2 και 78 § 1, στοιχείο στʹ· κανονισμός 2868/95 της Επιτροπής, άρθρο 1, κανόνες 22 § 4 και 40 § 6)

6.      Σήμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Παραίτηση, έκπτωση και ακυρότητα – Σχετικοί λόγοι ακυρότητας – Ύπαρξη προγενέστερου πανομοιότυπου ή παρόμοιου σήματος που χαίρει φήμης – Διεύρυνση της προστασίας του προγενέστερου σήματος που χαίρει φήμης ώστε να περιλαμβάνει και προϊόντα ή υπηρεσίες που δεν ομοιάζουν – Προϋποθέσεις – Αθέμιτο όφελος από τον διακριτικό χαρακτήρα ή από τη φήμη του προγενέστερου σήματος – Κριτήρια εκτιμήσεως

(Κανονισμός 207/2009 του Συμβουλίου, άρθρα 8 § 5 και 53 § 1, στοιχείο aʹ)

7.      Σήμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Παραίτηση, έκπτωση και ακυρότητα – Σχετικοί λόγοι ακυρότητας – Ύπαρξη προγενέστερου πανομοιότυπου ή παρόμοιου σήματος που χαίρει φήμης – Διεύρυνση της προστασίας του προγενέστερου σήματος που χαίρει φήμης ώστε να περιλαμβάνει και προϊόντα ή υπηρεσίες που δεν ομοιάζουν – Προϋποθέσεις – Αθέμιτο όφελος από τον διακριτικό χαρακτήρα ή από τη φήμη του προγενέστερου σήματος – Έννοια

(Κανονισμός 207/2009 του Συμβουλίου, άρθρα 8 § 5 και 53 § 1, στοιχείο aʹ)

8.      Σήμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Παραίτηση, έκπτωση και ακυρότητα – Σχετικοί λόγοι ακυρότητας – Ύπαρξη προγενέστερου πανομοιότυπου ή παρόμοιου σήματος που χαίρει φήμης – Διεύρυνση της προστασίας του προγενέστερου σήματος που χαίρει φήμης ώστε να περιλαμβάνει και προϊόντα ή υπηρεσίες που δεν ομοιάζουν – Αποδείξεις που πρέπει να προσκομίσει ο δικαιούχος – Σοβαρός μελλοντικός κίνδυνος αθέμιτου οφέλους ή ζημίας

(Κανονισμός 207/2009 του Συμβουλίου, άρθρα 8 § 5 και 53 § 1, στοιχείο aʹ)

1.      Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.

(βλ. σκέψεις 14, 15)

2.      Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.

(βλ. σκέψεις 20, 21, 37)

3.      Υφίσταται σοβαρός κίνδυνος προσπορισμού, μέσω της άνευ ευλόγου αιτίας χρήσεως του λεκτικού σήματος MACCOFFEE που έχει καταχωριστεί ως σήμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τα προϊόντα που υπάγονται στις κλάσεις 29, 30 και 32 κατά την έννοια του Διακανονισμού της Νίκαιας, αθέμιτου οφέλους από τη φήμη του προγενέστερου λεκτικού σήματος McDONALD’S που καταχωρίστηκε προγενέστερα ως σήμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τα προϊόντα και τις υπηρεσίες που υπάγονται στις κλάσεις 29, 30, 32 και 42 κατά την έννοια του εν λόγω Διακανονισμού.

Το σήμα McDONALD’S χαίρει εντός της Ένωσης σημαντικής φήμης για τις υπηρεσίες ταχείας εστιάσεως. Η φήμη του εκτείνεται στα χαρακτηριστικά στοιχεία της οικογένειας σημάτων «Mc». Πράγματι, το σήμα McDONALD’S είναι το αρχικό σήμα της οικογένειας, με το οποίο συνδέονται όλα τα παράγωγα σήματα με ένα κοινό χαρακτηριστικό, ήτοι το πρόθεμα «mc», και από το οποίο διαφέρουν όλα λόγω ενός τελικού στοιχείου ίδιου τύπου, το οποίο παραπέμπει σε ένα από τα τρόφιμα που περιλαμβάνονται στον κατάλογο των καταστημάτων ταχείας εστιάσεως. Συνεπώς, το πρόθεμα «mc» είχε αποκτήσει δικό του διακριτικό χαρακτήρα σε σχέση με τις υπηρεσίες ταχείας εστιάσεως και με τα προϊόντα που περιλαμβάνονται στον κατάλογο των καταστημάτων ταχείας εστιάσεως, τουλάχιστον σε ένα τμήμα του εδάφους της Ένωσης, με αποτέλεσμα να είναι το εν λόγω πρόθεμα ικανό να προσδιορίσει την ύπαρξη οικογένειας σημάτων.

Το σήμα MACCOFFEE, το οποίο παρουσιάζει εννοιολογική ομοιότητα προς το σήμα McDONALD’S και αναπαράγει την ίδια δομή, μπορεί να συνδεθεί με την οικογένεια σημάτων «Mc».

Οι υπηρεσίες και τα προϊόντα, για τα οποία έχουν καταχωριστεί τα αντιπαρατιθέμενα σήματα, παρουσιάζουν ορισμένου βαθμού ομοιότητα, λόγω των υφισταμένων μεταξύ τους στενών σχέσεων.

Συναφώς, το ενδιαφερόμενο κοινό, ήτοι το ευρύ κοινό εντός της Ένωσης, ή ένα σημαντικό τμήμα του κοινού αυτού, μπορεί να συνδέσει νοητικώς τα αντιπαρατιθέμενα σήματα, καθόσον μπορεί, ελκόμενο από το γεγονός ότι το επίμαχο σήμα έχει στην πράξη το ίδιο πρόθεμα και αναπαράγει την ίδια δομή με το σήμα McDONALD’S, να συσχετίσει το εν λόγω σήμα με την οικογένεια σημάτων «Mc».

(βλ. σκέψεις 31, 63, 64, 67, 85, 99, 101, 102, 104, 105 και 108)

4.      Η δημιουργία, στην αντίληψη του ενδιαφερομένου κοινού, συνδέσμου μεταξύ των σημάτων πρέπει να εκτιμάται σφαιρικά, λαμβανομένων υπόψη όλων των παραγόντων που ασκούν επιρροή στη συγκεκριμένη περίπτωση. Στους παράγοντες που ασκούν, συναφώς, επιρροή συγκαταλέγεται η ύπαρξη οικογένειας προγενέστερων σημάτων. Συγκεκριμένα, σε περίπτωση που η αίτηση κηρύξεως ακυρότητας σήματος στηρίζεται στην ύπαρξη πλειόνων προγενέστερων σημάτων που εμφανίζουν κοινά χαρακτηριστικά, λόγω των οποίων είναι δυνατόν να θεωρηθούν ότι ανήκουν στην ίδια οικογένεια, η δημιουργία, στην αντίληψη του ενδιαφερομένου κοινού, συνδέσμου μεταξύ του σήματος, το οποίο ζητείται να κηρυχθεί άκυρο, και των προγενέστερων σημάτων μπορεί να οφείλεται στο γεγονός ότι το πρώτο σήμα εμφανίζει χαρακτηριστικά ικανά να το συνδέσουν με την οικογένεια που αποτελείται από τα προγενέστερα σήματα. Πλείονα σήματα εμφανίζουν χαρακτηριστικά λόγω των οποίων είναι δυνατόν να θεωρηθούν ότι ανήκουν στην ίδια «οικογένεια», όταν, μεταξύ άλλων, είτε αναπαράγουν πλήρως το ίδιο διακριτικό στοιχείο με την προσθήκη ενός γραφικού ή λεκτικού στοιχείου, που τα διαφοροποιεί, είτε χαρακτηρίζονται από την επανάληψη του ιδίου προθέματος ή επιθέματος, το οποίο προέρχεται από ένα αρχικό σήμα. Αν δεν γίνεται χρήση ικανού αριθμού σημάτων ώστε να μπορεί να θεωρηθεί ότι τα εν λόγω σήματα αποτελούν οικογένεια, δεν είναι δυνατόν να αναμένεται από το ενδιαφερόμενο κοινό να εντοπίσει κοινά χαρακτηριστικά στην εν λόγω οικογένεια και να συνδέσει την εν λόγω οικογένεια με άλλο σήμα που περιέχει στοιχεία που προσομοιάζουν στα εν λόγω χαρακτηριστικά. Συνεπώς, για να μπορέσει το ενδιαφερόμενο κοινό να συνδέσει σήμα, του οποίου ζητείται η ακύρωση, με «οικογένεια» προγενέστερων σημάτων, τα σήματα που ανήκουν στην εν λόγω οικογένεια πρέπει να έχουν παρουσία στην αγορά. Εναπόκειται, συνεπώς, στον δικαιούχο των προγενέστερων σημάτων, ο οποίος ζητεί της κήρυξη της ακυρότητας του μεταγενέστερου σήματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, να αποδείξει την πραγματική χρήση ικανού αριθμού προγενέστερων σημάτων, ώστε αυτά να αποτελούν «οικογένεια» σημάτων και, επομένως, να αποδείξει την ύπαρξη της εν λόγω οικογένειας προκειμένου να καταστεί δυνατόν να εκτιμηθεί κατά πόσον το ενδιαφερόμενο κοινό συνδέει το σήμα, του οποίου ζητείται η ακύρωση, και τα προγενέστερα σήματα που συνθέτουν την εν λόγω «οικογένεια» ή τουλάχιστον μόνον το σήμα, του οποίου ζητείται η ακύρωση, και το αρχικό προγενέστερο σήμα της εν λόγω «οικογένειας».

(βλ. σκέψεις 42-45)

5.      Κατά την εξέταση του πραγματικού χαρακτήρα της χρήσεως των σημάτων που είναι δυνατόν να αποτελούν οικογένεια σημάτων, απαιτείται σφαιρική εκτίμηση των στοιχείων που προσκομίστηκαν, λαμβανομένων υπόψη όλων των παραγόντων που ασκούν επιρροή στη συγκεκριμένη περίπτωση. Μια τέτοια εκτίμηση πρέπει να στηρίζεται στο σύνολο των γεγονότων και περιστάσεων που μπορούν να αποδείξουν το υποστατό της εμπορικής εκμεταλλεύσεως των σημάτων, ιδίως στις χρήσεις των σημάτων που θεωρούνται δικαιολογημένες στον οικείο οικονομικό τομέα για τη διατήρηση ή δημιουργία μεριδίων αγοράς υπέρ των προϊόντων ή των υπηρεσιών που προστατεύουν τα εν λόγω σήματα, στη φύση των εν λόγω προϊόντων ή υπηρεσιών, στα χαρακτηριστικά της αγοράς, στην έκταση και στη συχνότητα χρήσεως των σημάτων. Η απόδειξη της πραγματικής χρήσεως των σημάτων δεν πρέπει να στηρίζεται σε πιθανότητες ή εικασίες, αλλά σε συγκεκριμένα και αντικειμενικά στοιχεία. Εντούτοις, από τον κανόνα 22, παράγραφος 4, του κανονισμού 2868/95 περί της εφαρμογής του κανονισμού 40/94 για το κοινοτικό σήμα, που εφαρμόζεται mutatis mutandis στις διαδικασίες κηρύξεως ακυρότητας σύμφωνα με τον κανόνα 40, παράγραφος 6, του εν λόγω κανονισμού, προκύπτει ότι τα αποδεικτικά στοιχεία της χρήσεως περιορίζονται, κατ’ αρχήν, μόνο στην κατάθεση δικαιολογητικών όπως π.χ. συσκευασίες, ετικέτες, τιμοκατάλογοι, κατάλογοι, τιμολόγια, φωτογραφίες, αγγελίες στις εφημερίδες καθώς και στις έγγραφες ένορκες βεβαιώσεις ή υπεύθυνες δηλώσεις για τις οποίες γίνεται λόγος στο άρθρο 78, παράγραφος 1, στοιχείο στʹ, του κανονισμού 207/2009 για το σήμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

(βλ. σκέψεις 52-54)

6.      Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.

(βλ. σκέψεις 88, 93, 95)

7.      Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.

(βλ. σκέψη 94)

8.      Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.

(βλ. σκέψεις 96, 97)