Sprawa T‑202/12

Bouchra Al Assad

przeciwko

Radzie Unii Europejskiej

Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa – Środki ograniczające przyjęte wobec Syrii – Zamrożenie funduszy – Umieszczenie jednostki w wykazach osób objętych środkami ograniczającymi – Powiązania osobiste z członkami reżimu – Prawo do obrony – Rzetelny proces – Obowiązek uzasadnienia – Ciężar dowodu – Prawo do skutecznej ochrony sądowej – Proporcjonalność – Prawo własności – Prawo do życia prywatnego

Streszczenie – wyrok Sądu (szósta izba) z dnia 12 marca 2014 r.

1.      Postępowanie sądowe – Decyzja lub rozporządzenie zastępujące w toku postępowania zaskarżony akt – Nowa okoliczność – Rozszerzenie pierwotnie przedstawionych żądań i zarzutów

(regulamin postępowania przed Sądem, art. 48 § 2; decyzje Rady: 2012/739/WPZiB, 2013/255/WPZiB)

2.      Postępowanie sądowe – Decyzja lub rozporządzenie zastępujące w toku postępowania zaskarżony akt – Nowa okoliczność – Rozszerzenie pierwotnie przedstawionych żądań i zarzutów – Przesłanka – Pierwotne żądania skierowane przeciwko zastąpionemu aktowi – Brak – Niedopuszczalność

(regulamin postępowania przed Sądem, art. 48 § 2; decyzja Rady nr 363/2013)

3.      Akty instytucji – Uzasadnienie – Obowiązek – Zakres – Zamrożenie funduszy osób, podmiotów lub organów związanych z reżimem syryjskim – Obowiązek poinformowania zainteresowanego o uzasadnieniu wraz z przyjęciem lub możliwie najszybciej po przyjęciu niekorzystnego dla niego aktu – Konwalidacja braku uzasadnienia w trakcie postępowania spornego – Niedopuszczalność

(art. 296 akapit drugi TFUE; decyzje Rady: 2012/172/WPZiB, 2012/739/WPZiB, 2013/255/WPZiB; rozporządzenie Rady nr 36/2012)

4.      Akty instytucji – Uzasadnienie – Obowiązek – Zakres – Zamrożenie funduszy osób, podmiotów lub organów związanych z reżimem syryjskim – Obowiązek poinformowania zainteresowanego o uzasadnieniu wraz z przyjęciem lub możliwie najszybciej po przyjęciu niekorzystnego dla niego aktu – Granice – Bezpieczeństwo lub utrzymywanie stosunków międzynarodowych Unii i jej państw członkowskich – Decyzja wpisująca się w kontekst znany zainteresowanemu umożliwiająca mu zrozumienie zakresu podjętego wobec niego środka – Dopuszczalność zwięzłego uzasadnienia

(art. 296 akapit drugi TFUE; decyzje Rady: 2012/739/WPZiB, 2013/255/WPZiB; rozporządzenie Rady nr 36/2012)

5.      Skarga o stwierdzenie nieważności – Zarzuty – Naruszenie istotnych wymogów proceduralnych – Obowiązek uzasadnienia – Zarzut odrębny od zarzutu braku materialnej zgodności z prawem

(art. 263 akapit drugi TFUE)

6.      Prawo Unii Europejskiej – Zasady – Prawo do obrony – Prawo do skutecznej ochrony sądowej – Zamrożenie funduszy osób, podmiotów lub organów związanych z reżimem syryjskim – Obowiązek podania do wiadomości indywidualnych i szczególnych powodów uzasadniających wydane decyzje – Zakres

(art. 296 akapit drugi TFUE; decyzje Rady: 2012/739/WPZiB, art. 27 ust. 2, 3; 2013/255/WPZiB, art. 30 ust 2, 3)

7.      Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa – Środki ograniczające wobec Syrii – Zamrożenie funduszy osób, podmiotów lub organów związanych z reżimem syryjskim – Prawo do obrony – Przekazanie dowodów obciążających – Kolejna decyzja, na podstawie której pozostawiono nazwisko lub nazwę danej osoby w wykazie osób objętych tymi środkami – Naruszenie prawa do bycia wysłuchanym – Brak

(decyzje Rady: 2012/739/WPZiB, 2013/185/WPZiB, 2013/255/WPZiB; rozporządzenie Rady nr 36/2012)

8.      Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa – Środki ograniczające wobec Syrii – Zamrożenie funduszy i ograniczenia w zakresie wjazdu osób, podmiotów i organów związanych z reżimem syryjskim – Zastosowanie do osób fizycznych jedynie ze względu na ich powiązanie rodzinne z przywódcami kraju – Dopuszczalność

(art. 75 TFUE, 215 TFUE; decyzje Rady: 2011/782, art. 18 ust. 1, art. 19 ust. 1; 2012/739, art. 24 ust. 1, art. 25 ust. 1; 2013/255, art. 27 ust 1, art. 28 ust. 1)

9.      Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa – Środki ograniczające wobec Syrii – Zamrożenie funduszy i ograniczenia w zakresie wjazdu osób, podmiotów i organów związanych z reżimem syryjskim – Ograniczenia prawa własności – Naruszenie zasady proporcjonalności – Brak

(karta praw podstawowych Unii Europejskiej, art. 7, 17; decyzje Rady: 2011/782/WPZiB, 2012/739/WPZiB, 2013/255/WPZiB; rozporządzenie Rady nr 36/2012)

1.      Zobacz tekst orzeczenia.

(por. pkt 33)

2.      Zobacz tekst orzeczenia.

(por. pkt 38, 39)

3.      Zobacz tekst orzeczenia.

(por. pkt 47–50, 61)

4.      Zobacz tekst orzeczenia.

(por. pkt 47–50, 61)

5.      Zobacz tekst orzeczenia.

(por. pkt 53)

6.      Poszanowanie prawa do obrony, a w szczególności prawa do bycia wysłuchanym w odniesieniu do środków ograniczających, nie wymaga, aby organy Unii przed pierwotnym umieszczeniem nazwiska lub nazwy osoby lub podmiotu w wykazie określającym środki ograniczające powiadamiały o podstawach tego umieszczenia zainteresowaną osobę lub podmiot. W istocie takie wcześniejsze powiadomienie mogłoby zagrozić skuteczności środków w postaci zamrożenia funduszy i zasobów gospodarczych ustanowionych przez rzeczone organy. W celu osiągnięcia zaplanowanych celów środki takie powinny ze swej istoty korzystać z efektu zaskoczenia i być stosowane ze skutkiem natychmiastowym.

(por. pkt 66–69, 79)

7.      W zakresie środków ograniczających przyjętych w ramach wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa argument oparty na efekcie zaskoczenia wywołanym przez rzeczone środki nie może co do zasady zostać skutecznie powołany, gdy chodzi o poszanowanie prawa do obrony w odniesieniu do kolejnych aktów, na mocy których nazwę lub nazwisko danej osoby pozostawiono w wykazie osób objętych środkami ograniczającymi.

Jednak prawo do bycia wysłuchanym przed przyjęciem aktów utrzymujących w mocy środki ograniczające w odniesieniu do osób już nimi objętych zakłada ustalenie przez Radę nowych okoliczności niekorzystnych dla tych osób.

Nie zostaje naruszone prawo do obrony osoby, która nie skorzystała z możliwości bycia wysłuchaną w przedmiocie przyjęcia niektórych kolejnych aktów, mimo opublikowania w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej ogłoszenia skierowanego do osób i podmiotów, wobec których mają zastosowanie rzeczone środki ograniczające.

(por. pkt 70–78)

8.      W zakresie wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, zgodnie z art. 18 ust. 1 i z art. 19 ust. 1 decyzji 2011/782 ograniczenia w zakresie wjazdu na terytoria państw członkowskich oraz zamrożenie funduszy i zasobów gospodarczych stosuje się nie tylko do osób odpowiedzialnych za brutalne represje wobec ludności cywilnej w Syrii, ale także do osób czerpiących korzyści z polityki prowadzonej przez reżim lub wspierających go oraz do osób z nimi powiązanych. Przepisy te powtórzono, odpowiednio, w art. 24 ust. 1 i w art. 25 ust. 1 decyzji 2012/739 oraz w art. 27 ust. 1 i w art. 27 ust. 1 i 28 ust. 1 decyzji 2013/255. Działając w ten sposób, Rada zamierzała skorzystać z domniemania, zgodnie z którym uznaje się, że osoby, których powiązania z członkami reżimu syryjskiego zostały udowodnione, czerpią korzyści z reżimu lub go wspierają i w konsekwencji są z nim powiązane.

Jeśli chodzi o środki ograniczające dotyczące państwa trzeciego, do kategorii osób fizycznych, które mogą zostać nimi objęte, należą te, których powiązanie z danym krajem trzecim narzuca się z całą oczywistością, czyli w szczególności jednostki powiązane z przywódcami rzeczonego kraju. Tego rodzaju kryterium może zatem zostać użyte, pod warunkiem że zostało przewidziane przez akty określające rozpatrywane środki ograniczające i że odpowiada celowi tych aktów. W tym względzie osoba będąca siostrą prezydenta Syrii i wdową po członku rządu syryjskiego jest oczywiście osobą powiązaną z przywódcami reżimu syryjskiego z powodu więzi rodzinnej z jej bratem i z powodu funkcji wykonywanych przez jej małżonka w czasie, gdy jeszcze żył.

Przedmiotowe domniemanie jest ponadto wzruszalne, gdyż osobom objętym środkami ograniczającymi pozostawiono swobodę jego obalenia.

(por. pkt 88, 89, 92, 93, 100)

9.      Zobacz tekst orzeczenia.

(por. pkt 112–120)