Υπόθεση T‑611/15

Edeka-Handelsgesellschaft Hessenring mbH

κατά

Ευρωπαϊκής Επιτροπής

«Πρόσβαση στα έγγραφα – Κανονισμός (ΕΚ) 1049/2001 – Πίνακας περιεχομένων του φακέλου της Επιτροπής περί διαδικασίας εφαρμογής του άρθρου 101 ΣΛΕΕ – Άρνηση παροχής προσβάσεως – Υποχρέωση αιτιολογήσεως – Υποχρέωση ενημερώσεως για τα μέσα έννομης προστασίας – Εξαίρεση σχετική με την προστασία των σκοπών έρευνας – Γενικό τεκμήριο εμπιστευτικότητας»

Περίληψη – Απόφαση του Γενικού Δικαστηρίου (δεύτερο τμήμα) της 5ης Φεβρουαρίου 2018

1.      Θεσμικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Δικαίωμα προσβάσεως του κοινού στα έγγραφα – Κανονισμός 1049/2001 – Εξαιρέσεις από το δικαίωμα προσβάσεως στα έγγραφα – Άρνηση προσβάσεως – Υποχρέωση αιτιολογήσεως – Περιεχόμενο – Παραπομπή σε επιβεβαιωτική απόφαση εκδοθείσα στο πλαίσιο άλλης διαδικασίας γνωστής στον αιτούντα – Επιτρέπεται – Προϋποθέσεις

(Άρθρο 296 ΣΛΕΕ· κανονισμός 1049/2001 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρο 4)

2.      Θεσμικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Δικαίωμα προσβάσεως του κοινού στα έγγραφα – Κανονισμός 1049/2001 – Υποχρέωση υπενθύμισης στον αιτούντα των μέσων έννομης προστασίας κατά αποφάσεως περί αρνήσεως παροχής προσβάσεως – Μη τήρηση – Παραπομπή σε επιβεβαιωτική απόφαση εκδοθείσα στο πλαίσιο άλλης διαδικασίας γνωστής στον αιτούντα – Επιτρέπεται

(Κανονισμός 1049/2001 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρο 8 § 1)

3.      Θεσμικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Δικαίωμα προσβάσεως του κοινού στα έγγραφα – Κανονισμός 1049/2001 – Εξαιρέσεις από το δικαίωμα προσβάσεως στα έγγραφα – Προστασία των σκοπών επιθεωρήσεως, έρευνας και οικονομικού ελέγχου – Προστασία των εμπορικών συμφερόντων – Εφαρμογή στους διοικητικούς φακέλους που αφορούν τις διαδικασίες ελέγχου της τηρήσεως των κανόνων ανταγωνισμού – Γενικό τεκμήριο κατά το οποίο η δημοσιοποίηση ορισμένων εγγράφων που περιλαμβάνονται στους φακέλους αυτούς θίγει την προστασία των συμφερόντων που διακυβεύονται σε τέτοια διαδικασία – Όρια

(Άρθρο 101 ΣΛΕΕ· κανονισμός 1049/2001 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρο 4 § 2, 1η και 3η περίπτωση)

4.      Θεσμικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Δικαίωμα προσβάσεως του κοινού στα έγγραφα – Κανονισμός 1049/2001 – Εξαιρέσεις από το δικαίωμα προσβάσεως στα έγγραφα – Προστασία των σκοπών επιθεωρήσεως, έρευνας και οικονομικού ελέγχου – Προστασία των εμπορικών συμφερόντων – Εφαρμογή στους διοικητικούς φακέλους που αφορούν τις διαδικασίες ελέγχου της τηρήσεως των κανόνων ανταγωνισμού – Γενικό τεκμήριο κατά το οποίο η δημοσιοποίηση ορισμένων εγγράφων που περιλαμβάνονται στους φακέλους αυτούς θίγει την προστασία των συμφερόντων που διακυβεύονται σε τέτοια διαδικασία – Αίτηση προσβάσεως η οποία δεν αφορά ολόκληρο τον φάκελο – Δεν ασκεί επιρροή

(Άρθρο 101 ΣΛΕΕ· κανονισμός 1049/2001 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρο 4 § 2, 1η και 3η περίπτωση· κανονισμός 1/2003 του Συμβουλίου· κανονισμός 773/2004 της Επιτροπής)

5.      Θεσμικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Δικαίωμα προσβάσεως του κοινού στα έγγραφα – Κανονισμός 1049/2001 – Εξαιρέσεις από το δικαίωμα προσβάσεως στα έγγραφα – Προστασία των σκοπών επιθεωρήσεως, έρευνας και οικονομικού ελέγχου – Προστασία των εμπορικών συμφερόντων – Εφαρμογή στους διοικητικούς φακέλους που αφορούν τις διαδικασίες ελέγχου της τηρήσεως των κανόνων ανταγωνισμού – Γενικό τεκμήριο κατά το οποίο η δημοσιοποίηση ορισμένων εγγράφων που περιλαμβάνονται στους φακέλους αυτούς θίγει την προστασία των συμφερόντων που διακυβεύονται σε τέτοια διαδικασία – Εφαρμογή στους πίνακες περιεχομένων

(Άρθρο 101 ΣΛΕΕ· κανονισμός 1049/2001 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρο 4 § 2, 1η και 3η περίπτωση)

6.      Θεσμικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Δικαίωμα προσβάσεως του κοινού στα έγγραφα – Εξαιρέσεις από το δικαίωμα προσβάσεως στα έγγραφα – Υπέρτερο δημόσιο συμφέρον που δικαιολογεί τη δημοσιοποίηση των εγγράφων – Έννοια – Άσκηση αγωγής προς αποκατάσταση της ζημίας που προκλήθηκε λόγω παραβάσεως των κανόνων ανταγωνισμού – Δεν εμπίπτει – Ιδιωτικός χαρακτήρας ενός τέτοιου συμφέροντος

(Άρθρο 101 ΣΛΕΕ· κανονισμός 1049/2001 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρο 4 § 2)

7.      Θεσμικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Δικαίωμα προσβάσεως του κοινού στα έγγραφα – Κανονισμός 1049/2001 – Εξαιρέσεις από το δικαίωμα προσβάσεως στα έγγραφα – Υποχρέωση παροχής μερικής προσβάσεως στα στοιχεία που δεν καλύπτονται από τις εξαιρέσεις – Εφαρμογή στα έγγραφα που εμπίπτουν σε κατηγορία καλυπτόμενη από γενικό τεκμήριο αρνήσεως παροχής προσβάσεως – Αποκλείεται

(Κανονισμός 1049/2001 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρο 4 § 6)

1.      Δεν απαιτείται να εξειδικεύονται στην αιτιολογία όλα τα κρίσιμα πραγματικά και νομικά στοιχεία, καθόσον το ζήτημα αν η αιτιολογία μιας πράξεως ανταποκρίνεται στις επιταγές του άρθρου 296 ΣΛΕΕ πρέπει να εκτιμάται με γνώμονα όχι μόνον τη διατύπωσή της, αλλά και το πλαίσιο στο οποίο εντάσσεται, καθώς και το σύνολο των κανόνων δικαίου που διέπουν το σχετικό ζήτημα. Συναφώς, αιτιολόγηση διά παραπομπής μπορεί να γίνει δεκτή. Επιπλέον, η γενομένη εντός μιας πράξεως παραπομπή σε χωριστή πράξη πρέπει να εξετάζεται με γνώμονα το άρθρο 296 ΣΛΕΕ και δεν αποτελεί παράβαση της υποχρεώσεως αιτιολογήσεως που υπέχουν τα θεσμικά όργανα της Ένωσης.

Όσον αφορά απόφαση περί αρνήσεως παροχής προσβάσεως σε έγγραφα η οποία παραπέμπει, εν μέρει, στην αιτιολογία της επιβεβαιωτικής αποφάσεως που εκδόθηκε κατόπιν προηγούμενης αιτήσεως προσβάσεως στα έγγραφα, μια τέτοια παραπομπή δεν μπορεί να συνιστά παράβαση της υποχρεώσεως αιτιολογήσεως, στο μέτρο κατά το οποίο η αρχική απόφαση και η επιβεβαιωτική απόφαση της πρώτης διαδικασίας εκδόθηκαν εντός πλαισίου γνωστού στον αιτούντα, η επιβεβαιωτική απόφαση της πρώτης διαδικασίας γνωστοποιήθηκε στον αιτούντα πριν από την υποβολή της αιτήσεώς του περί προσβάσεως κατά τη δεύτερη διαδικασία και ο αιτών ήταν σε θέση να γνωρίζει τους λόγους αρνήσεως παροχής προσβάσεως που του αντιτάχθηκαν και να τους αμφισβητήσει λυσιτελώς ενώπιον του δικαστή της Ένωσης.

(βλ. σκέψεις 31, 32, 35, 37, 38, 41)

2.      Όσον αφορά την υποχρέωση του θεσμικού οργάνου που αρνείται εν όλω ή εν μέρει την παροχή προσβάσεως σε έγγραφο να υπενθυμίζει στον αιτούντα τα μέσα έννομης προστασίας που διαθέτει, δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι η παράβαση της υποχρεώσεως αυτής συνιστά παράνομη συμπεριφορά ικανή να επιφέρει την ακύρωση, επί του σημείου αυτού, της αποφάσεως περί αρνήσεως παροχής προσβάσεως, υπό περιστάσεις υπό τις οποίες η απόφαση αυτή παραπέμπει στην αιτιολογία της επιβεβαιωτικής αποφάσεως που εκδόθηκε κατόπιν προηγούμενης αιτήσεως προσβάσεως στα έγγραφα και ο αιτών μπόρεσε να λάβει γνώση των διαθέσιμων μέσων έννομης προστασίας κατά της εν λόγω αποφάσεως και να ασκήσει προσφυγή ακυρώσεως.

(βλ. σκέψη 49)

3.      Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.

(βλ. σκέψεις 59-63, 88)

4.      Όσον αφορά το γενικό τεκμήριο εμπιστευτικότητας που εφαρμόζεται επί των εγγράφων του διοικητικού φακέλου της Επιτροπής σχετικά με διαδικασία εφαρμογής του άρθρου 101 ΣΛΕΕ, το τεκμήριο αυτό μπορεί να εφαρμοστεί ανεξαρτήτως του αριθμού των εγγράφων τα οποία αφορά η αίτηση προσβάσεως. Συναφώς, η εφαρμογή γενικών τεκμηρίων εμπιστευτικότητας έχει γίνει δεκτή ανεξαρτήτως του αριθμού των εγγράφων τα οποία αφορά η αίτηση προσβάσεως, τούτο δε ακόμη και όταν η αίτηση αφορά ένα μόνον έγγραφο. Πράγματι, εκείνο το οποίο καθορίζει την εφαρμογή του γενικού τεκμηρίου αρνήσεως είναι ένα ποιοτικό κριτήριο, δηλαδή το γεγονός ότι τα έγγραφα αφορούν την ίδια διαδικασία, και όχι ένα ποσοτικό κριτήριο, δηλαδή ο μεγαλύτερος ή μικρότερος αριθμός των εγγράφων τα οποία αφορά η αίτηση προσβάσεως. Ανεξαρτήτως του αριθμού των εγγράφων που αποτελούν αντικείμενο της αιτήσεως προσβάσεως, η πρόσβαση στα έγγραφα διαδικασίας εφαρμογής του άρθρου 101 ΣΛΕΕ δεν μπορεί να παρασχεθεί χωρίς να ληφθούν υπόψη οι ίδιοι αυστηροί κανόνες οι οποίοι προβλέπονται στους κανονισμούς 1/2003 και 773/2004, σχετικά με τη διεξαγωγή από την Επιτροπή των διαδικασιών δυνάμει των άρθρων 101 και 102 ΣΛΕΕ.

Εξάλλου, το γενικό τεκμήριο εμπιστευτικότητας που εφαρμόζεται επί των εγγράφων του διοικητικού φακέλου διαδικασίας εφαρμογής του άρθρου 101 ΣΛΕΕ στηρίζεται, κατ’ ουσίαν, σε ερμηνεία των κατ’ άρθρο 4 του κανονισμού 1049/2001, για την πρόσβαση του κοινού στα έγγραφα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, του Συμβουλίου και της Επιτροπής, εξαιρέσεων από το δικαίωμα προσβάσεως στα έγγραφα η οποία λαμβάνει υπόψη τους αυστηρούς κανόνες περί της επεξεργασίας των πληροφοριών που έχουν συλλεγεί ή αποδειχθεί στο πλαίσιο τέτοιας διαδικασίας, κανόνες προβλεπόμενους στους κανονισμούς 1/2003 και 773/2004, σχετικά με τη διεξαγωγή από την Επιτροπή των διαδικασιών δυνάμει των άρθρων 101 και 102 ΣΛΕΕ. Με άλλα λόγια, το τεκμήριο αυτό στηρίζεται στην παραδοχή ότι η εν λόγω διαδικασία προβλέπει συγκεκριμένο καθεστώς για την πρόσβαση στα έγγραφα. Από την ύπαρξη του εν λόγω καθεστώτος τεκμαίρεται ότι, καταρχήν, η δημοσιοποίηση των εγγράφων αυτών θα μπορούσε να θίξει τον σκοπό που υπηρετεί η διαδικασία στην οποία εντάσσονται.

Συνεπώς, το γεγονός ότι το έγγραφο του οποίου ζητείται η δημοσιοποίηση εμπίπτει στον διοικητικό φάκελο διαδικασίας εφαρμογής του άρθρου 101 ΣΛΕΕ αρκεί για να δικαιολογήσει την εφαρμογή του τεκμηρίου εμπιστευτικότητας των σχετικών με την εν λόγω διαδικασία εγγράφων, ανεξαρτήτως του αριθμού των εγγράφων τα οποία αφορά η αίτηση.

(βλ. σκέψεις 71-74)

5.      Σε θέματα προσβάσεως του κοινού στα έγγραφα, ο πίνακας περιεχομένων του διοικητικού φακέλου της Επιτροπής σχετικά με διαδικασία εφαρμογής του άρθρου 101 ΣΛΕΕ μπορεί να καλύπτεται από γενικό τεκμήριο αρνήσεως παροχής προσβάσεως ανεξαρτήτως της ιδιαίτερης φύσεως του εγγράφου αυτού. Βεβαίως, ο πίνακας περιεχομένων είναι έγγραφο με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, καθώς δεν έχει αυτοτελές περιεχόμενο, στο μέτρο κατά το οποίο αποτελεί απλώς περίληψη του περιεχομένου του φακέλου. Ωστόσο, πρώτον, είναι έγγραφο με το οποίο οργανώνεται ο φάκελος της επίμαχης διαδικασίας και το οποίο συγκαταλέγεται, ως εκ τούτου, στο σύνολο των σχετικών εγγράφων. Δεύτερον, είναι έγγραφο με το οποίο καταρτίζεται ο κατάλογος όλων των περιλαμβανόμενων στον φάκελο εγγράφων και στο οποίο προσδιορίζονται τα έγγραφα αυτά και αναγράφονται οι τίτλοι τους. Τρίτον, ο πίνακας περιεχομένων, καθόσον παραπέμπει σε κάθε έγγραφο του φακέλου, συνιστά έγγραφο που αντικατοπτρίζει το σύνολο των εγγράφων του φακέλου καθώς και ορισμένες πληροφορίες σχετικές με το περιεχόμενό τους. Τέταρτον, από τον πίνακα περιεχομένων προκύπτουν όλες οι ενέργειες στις οποίες έχει προβεί η Επιτροπή κατά τη διαδικασία περί συμπράξεων. Συνεπώς, ο πίνακας περιεχομένων του φακέλου περί συμπράξεων μπορεί να περιέχει κρίσιμες και ακριβείς πληροφορίες σχετικές με το περιεχόμενο του φακέλου.

Από τα ανωτέρω προκύπτει ότι η γνωστοποίηση των στοιχείων που περιλαμβάνονται στον πίνακα περιεχομένων είναι ικανή, όπως και η δημοσιοποίηση των εγγράφων αυτών καθεαυτά, να θίξει τα συμφέροντα που προστατεύονται με τις εξαιρέσεις του άρθρου 4, παράγραφος 2, πρώτη και τρίτη περίπτωση, του κανονισμού 1049/2001, για την πρόσβαση του κοινού στα έγγραφα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, του Συμβουλίου και της Επιτροπής, καθόσον έχει ως αποτέλεσμα να γνωστοποιηθούν σε τρίτο ευαίσθητες εμπορικές πληροφορίες ή πληροφορίες σχετικές με την εν εξελίξει έρευνα.

(βλ. σκέψεις 75-77)

6.      Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.

(βλ. σκέψεις 95-99)

7.      Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.

(βλ. σκέψη 110)