Sprawa C‑631/15

Carlos Álvarez Santirso

przeciwko

Consejería de Educación, Cultura y Deporte del Principado de Asturias

(wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez Juzgado de lo Contencioso-Administrativo nº 1 de Oviedo)

Odesłanie prejudycjalne – Artykuł 99 regulaminu postępowania przed Trybunałem – Dyrektywa 1999/70/WE – Porozumienie ramowe w sprawie pracy na czas określony zawarte przez UNICE, CEEP oraz ETUC – Klauzula 4 – Kolejne umowy o pracę na czas określony w sektorze publicznym – Nauczanie pozauniwersyteckie – Uregulowanie krajowe – Przyznanie dodatku do wynagrodzenia – Warunek – Uzyskanie pozytywnego wyniku w procesie oceny – Nauczyciele zatrudnieni jako członkowie urzędniczego personelu tymczasowego – Wykluczenie – Zasada niedyskryminacji

Streszczenie – postanowienie Trybunału (dziesiąta izba) z dnia 21 września 2016 r.

1.        Pytania prejudycjalne – Odpowiedź, która może zostać w sposób jednoznaczny wyprowadzona z orzecznictwa – Stosowanie art. 99 regulaminu postępowania

(art. 267 TFUE; regulamin postępowania przed Trybunałem, art. 99)

2.        Polityka społeczna – Porozumienie ramowe w sprawie pracy na czas określony zawarte przez UNICE, CEEP oraz ETUC – Dyrektywa 1999/70 – Zakres stosowania – Nauczyciele zatrudnieni jako członkowie urzędniczego personelu tymczasowego – Włączenie

(dyrektywa Rady 1999/70, załącznik, klauzula 2 pkt 1, klauzula 3 pkt 1)

3.        Polityka społeczna – Porozumienie ramowe w sprawie pracy na czas określony zawarte przez UNICE, CEEP oraz ETUC – Dyrektywa 1999/70 – Zakaz dyskryminacji pracowników na czas określony – Warunki zatrudnienia – Pojęcie – Udział w programie oceny nauczycieli i korzystanie z dodatków finansowych w razie uzyskania oceny pozytywnej – Włączenie

(dyrektywa Rady 1999/70, załącznik, klauzula 4 pkt 1)

4.        Polityka społeczna – Porozumienie ramowe w sprawie pracy na czas określony zawarte przez UNICE, CEEP oraz ETUC – Dyrektywa 1999/70 – Zakaz dyskryminacji pracowników na czas określony – Uregulowanie krajowe zastrzegające możliwość udziału w programie oceny nauczycieli, a w razie uzyskania oceny pozytywnej, prawo do otrzymywania dodatków finansowych, do nauczycieli zatrudnionych na podstawie stosunku pracy na czas nieokreślony w charakterze urzędników statutowych, z pominięciem nauczycieli zatrudnionych na podstawie stosunku pracy na czas określony w charakterze członków urzędniczego personelu tymczasowego – Brak obiektywnych powodów – Niedopuszczalność

(dyrektywa Rady 1999/70, załącznik, klauzula 4 pkt 1)

1.      Zobacz tekst orzeczenia.

(por. pkt 25, 26)

2.      Dyrektywa 1999/70 dotycząca porozumienia ramowego w sprawie pracy na czas określony zawartego przez UNICE, CEEP i ETUC oraz porozumienie ramowe zawarte w załączniku do tej dyrektywy mają zastosowanie do ogółu pracowników świadczących pracę za wynagrodzeniem w ramach łączącego ich z pracodawcą stosunku pracy na czas określony. Postanowienia zawarte w porozumieniu ramowym winny być zatem stosowane do umów i stosunków pracy na czas określony zawartych z organami administracji i innymi jednostkami sektora publicznego.

Z powyższego wynika, że nauczyciel zatrudniony jako członek urzędniczego personelu tymczasowego w placówkach kształcenia publicznego autonomicznej wspólnoty państwa członkowskiego, objęty jest zakresem dyrektywy 99/70 i owego porozumienia ramowego.

(por. pkt 27–29)

3.      W dziedzinie polityki społecznej dla ustalenia, czy dany środek należy do warunków zatrudnienia w rozumieniu klauzuli 4 pkt 1 porozumienia ramowego w sprawie pracy na czas określony, zawartego w załączniku do dyrektywy 1999/70 dotyczącej porozumienia ramowego w sprawie pracy na czas określony zawartego przez UNICE, CEEP i ETUC, decydujące jest kryterium zatrudnienia, mianowicie stosunek pracy łączący pracownika z jego pracodawcą.

W tym względzie w pojęciu warunków zatrudnienia w rozumieniu klauzuli 4 pkt 1 porozumienia ramowego mieszczą się trzyletnie dodatki za wysługę lat, sześcioletnie dodatki z tytułu dalszego kształcenia, a także unormowania dotyczące okresów zatrudnienia wymaganych do tego, by pracownik mógł zostać zaklasyfikowany do wyższej grupy zaszeregowania, lub unormowania dotyczące naliczania okresów służby wymaganych do tego, aby pracownik mógł zostać poddany ocenie rocznej.

Z powyższego wynika, że udział w programach oceny nauczycieli, a w razie uzyskania oceny pozytywnej – prawo do związanych z nim dodatków finansowych, należy uznać za warunki zatrudnienia w rozumieniu klauzuli 4 pkt 1 porozumienia ramowego. Z jednej strony bowiem warunek posiadania pięcioletniego stażu pracy wymagany w celu wzięcia udziału w programie oceny stanowi decydujące kryterium przypomniane powyżej. Z drugiej strony uzyskanie oceny pozytywnej w ramach programu oceny nie jest w żaden sposób brane pod uwagę dla potrzeb awansu lub rozwoju zawodowego, a jedynie przekłada się na prawo do otrzymywania dodatku do wynagrodzenia. Tymczasem składnik wynagrodzenia w formie dodatku finansowego musi, jako jeden z warunków pracy, być dostępny zarówno dla pracownika zatrudnionego na czas określony, jak i pracownika zatrudnionego na czas nieokreślony. Interpretowanie klauzuli 4 pkt 1 porozumienia ramowego w sposób, który z definicji pojęcia warunków zatrudnienia wykluczałby prawo do udziału w programie oceny, a w razie uzyskania oceny pozytywnej – prawo do związanych z nim dodatków finansowych, prowadziłoby do zawężenia – z naruszeniem celów, które ma realizować ten przepis – zakresu ochrony pracowników zatrudnionych na czas określony przed dyskryminacją.

(por. pkt 34–39)

4.      Wykładni klauzuli 4 pkt 1 Porozumienia ramowego w sprawie pracy na czas określony, zawartego w załączniku do dyrektywy 1999/70 dotyczącej Porozumienia ramowego w sprawie pracy na czas określony, zawartego przez UNICE, CEEP oraz ETUC, należy dokonywać w ten sposób, że stoi ona na przeszkodzie uregulowaniu prawa krajowego, które zastrzega możliwość udziału w programie oceny nauczycieli, a w razie uzyskania oceny pozytywnej – prawo do otrzymywania związanych z nim dodatków finansowych, do nauczycieli zatrudnionych na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony w charakterze urzędników statutowych, z pominięciem nauczycieli zatrudnionych na podstawie stosunku pracy na czas określony w charakterze członków urzędniczego personelu tymczasowego.

W tym względzie pojęcie obiektywnych powodów wymaga, by stwierdzona różnica w traktowaniu była uzasadniona istnieniem szczegółowo określonych i konkretnych okoliczności charakteryzujących warunek zatrudnienia, do którego się odnosi – w szczególnym kontekście, w który się ona wpisuje, oraz w oparciu o obiektywne i przejrzyste kryteria – tak by upewnić się, czy ta różnica odpowiada rzeczywistej potrzebie, czy może prowadzić do osiągnięcia realizowanego celu i jest do tego niezbędna. Elementy te mogą w szczególności wynikać ze szczególnego charakteru zadań, w celu wykonania których zawarto umowy na czas określony, oraz z ich swoistych cech lub, w odpowiednim przypadku, z realizacji uzasadnionego celu polityki socjalnej państwa członkowskiego.

Zważywszy na zakres uznania przysługujący państwom członkowskim w odniesieniu do organizacji ich administracji publicznej, należy stwierdzić, że zasadniczo państwa te mogą, nie postępując przy tym niezgodnie z dyrektywą 99/70 ani z porozumieniem ramowym, uzależnić dostęp do niektórych stanowisk od stażu pracy, zastrzec dostęp do awansów wewnętrznych wyłącznie dla urzędników oraz wymagać od tych urzędników, by wykazali doświadczenie zawodowe odpowiadające grupie zaszeregowania znajdującej się bezpośrednio poniżej grupy zaszeregowania, od której prowadzone jest postępowanie selekcyjne. Jednakże mimo tego zakresu uznania ustanowione przez państwa członkowskie kryteria muszą być stosowane w sposób przejrzysty i musi istnieć możliwość ich skontrolowania, aby uniemożliwić jakiekolwiek niekorzystne traktowanie pracowników zatrudnionych na czas określony jedynie ze względu na czas trwania umów lub stosunków pracy stanowiących potwierdzenie ich stażu i doświadczenia zawodowego.

Jeżeli takie odmienne traktowanie w ramach procedury selekcyjnej wynika z konieczności uwzględnienia obiektywnych wymogów dotyczących stanowiska, które ma zostać obsadzone w wyniku tego postępowania, niezwiązanych z czasowym charakterem stosunku pracy łączącego pracownika z pracodawcą, może ono być uzasadnione w rozumieniu klauzuli 4 pkt 1 lub 4 porozumienia ramowego. Natomiast sformułowany w sposób ogólny i abstrakcyjny warunek posiadania pięcioletniego stażu pracy, który może zostać spełniony wyłącznie przez urzędnika statutowego, bez brania pod uwagę między innymi szczególnego charakteru jego zadań oraz ich swoistych cech, nie spełnia wymogów orzecznictwa dotyczącego klauzuli 4 pkt 1 porozumienia ramowego. Podobnie rzecz ma się w sytuacji, w której uregulowanie prawa krajowego zastrzega możliwość udziału w programie oceny nauczycieli, a w razie uzyskania oceny pozytywnej – prawo do związanych z nim świadczeń, dla nauczycieli zatrudnionych jako urzędnicy statutowi mogący się wykazać posiadaniem pięcioletniego stażu pracy, podczas gdy nauczyciele zatrudnieni jako członkowie urzędniczego personelu tymczasowego spełniają dokładnie takie same kryteria dostępu do stanowiska, ale nie mają prawa do wspomnianych korzyści.

(por. pkt 51, 53–56, 58, 60; sentencja)