KONKLUŻJONIJIET TAL-AVUKAT ĠENERALI
SAUGMANDSGAARD ØE
ippreżentati fit-30 ta’ April 2019 (1)
Kawżi magħquda C‑708/17 u C‑725/17
“EVN Bulgaria Toplofikatsia” EAD
vs
Nikolina Stefanova Dimitrova
(talba għal deċiżjoni preliminari mressqa mir-Rayonen sad Asenovgrad (il-Qorti Distrettwali ta’ Asenovgrad, il-Bulgarija))
u
“Toplofikatsia Sofia” EAD
vs
Mitko Simeonov Dimitrov,
fil-preżenza ta’
“Termokomplekt” OOD
(talba għal deċiżjoni preliminari mressqa mis-Sofiyski rayonen sad (il-Qorti Distrettwali ta’ Sofija, il-Bulgarija))
“Rinviju għal deċiżjoni preliminari – Tisħin distrettwali – Kondominju fornut minn netwerk ta’ sħana – Protezzjoni tal-konsumaturi – Direttiva 2011/83/UE – Artikolu 27 – Forniment mhux issolleċitat – Leġiżlazzjoni nazzjonali li tipprovdi li l-komproprjetarji huma obbligati jikkontribwixxu għall-ispejjeż tat-tisħin, anki jekk ma jużawhx fl-appartament tagħhom – Effiċjenza fl-enerġija – Direttiva 2006/32/KE – Artikolu 13(2) – Direttiva 2012/27/UE – Artikolu 10(1) – Kontijiet tal-enerġija bbażati fuq il-konsum reali – Leġiżlazzjoni nazzjonali li tipprovdi li parti mill-ispejjeż tat-tisħin għandha tinqasam bejn il-komproprjetarji skont il-volum imsaħħan tal-appartament tagħhom”
I. Introduzzjoni
1. Permezz ta’ żewġ talbiet għal deċiżjonijiet preliminari, ir-Rayen sad Asenovgrad (il-Qorti Distrettwali ta’ Asenovgrad, il-Bulgarija) u s-Sofiyski rayonen sad (il-Qorti Distrettwali ta’ Sofija, il-Bulgarija) irreferew diversi domandi lill-Qorti tal-Ġustizzja rigward, essenzjalment, il-kompatibbiltà tal-leġiżlazzjoni Bulgara dwar il-provvista tat-tisħin mad-Direttiva 2011/83/UE (2) dwar id-drittijiet tal-konsumatur, kif ukoll mad-Direttiva 2006/32/KE (3) dwar effiċjenza fl-użu finali tal-enerġija u dwar servizzi ta’ enerġija, u mad-Direttiva 2012/27/UE (4) dwar l-effiċjenza fl-enerġija.
2. Dawn it-talbiet ġew ippreżentati fil-kuntest ta’ tilwim bejn, fl-ewwel każ, il-kumpannija EVN Bulgaria Toplofikatsia EAD (iktar ’il quddiem “EVN”) u Nikolina Stefanova Dimitrova u, fit-tieni każ, Toplofikatsia Sofia EAD u Mitko Simeonov Dimitrov dwar ir-rifjut ta’ dawn l-individwi li jħallsu l-kontijiet tat-tisħin tagħhom. Huma jikkontestaw il-kontijiet inkwistjoni billi jsostnu li, għalkemm l-immobbli tagħhom huwa fornut minn netwerk ta’ tisħin, huma ma tawx il-kunsens tagħhom sabiex jirċievu t-tisħin distrettwali u ma jużawhx fl-appartamenti rispettivi tagħhom.
3. Il-ħafna domandi magħmula mill-qrati tar-rinviju essenzjalment jikkonċernaw żewġ kwistjonijiet. Minn naħa waħda, dawn il-qrati jistaqsu jekk il-leġiżlazzjoni Bulgara, sa fejn din tipprovdi li l-komproprjetarji ta’ kondominju fornut minn netwerk ta’ sħana huma meħtieġa jikkontribwixxu għall-ispejjeż tat-tisħin anki jekk, bħal N. S. Dimitrova u M. S. Dimitrov, ma jużawhx fl-appartament tagħhom, timponix fuq l-individwi fis-sitwazzjoni tagħhom li jaċċettaw forniment mhux issolleċitat ta’ tisħin distrettwali, b’mod kuntrarju għall-Artikolu 27 tad-Direttiva 2011/83.
4. Min-naħa l-oħra, ir-Rayonen sad Asenovgrad (il-Qorti Distrettwali ta’ Asenovgrad) tqajjem dubji dwar il-kompatibbiltà tal-leġiżlazzjoni inkwistjoni, sa fejn din tipprovdi li parti minn dawn l-ispejjeż jinqasmu bejn il-komproprjetarji skont il-volum imsaħħan tal-appartament tagħhom, mad-dispożizzjonijiet tad-Direttivi 2006/32 u 2012/27 li jobbligaw lill-Istati Membri biex jiżguraw, f’ċerti ċirkustanzi, li l-kontijiet tal-enerġija indirizzati lill-klijenti finali jkunu “ibbażati fuq il-konsum reali”.
5. F’dawn il-konklużjonijiet, jien ser nispjega għaliex, fil-fehma tiegħi, dawn id-Direttivi 2011/83, 2006/32 u 2012/27 ma jipprekludux tali leġiżlazzjoni nazzjonali.
II. Il-kuntest ġuridiku
A. Id-dritt tal-Unjoni
1. Id-dritt dwar il-konsum
6. L-Artikolu 3 tad-Direttiva 2011/83, intitolat “Kamp ta’ applikazzjoni”, jipprovdi:
“1. Din id-Direttiva għandha tapplika, skont il-kundizzjonijiet u sal-punt stipulati fid-dispożizzjonijiet tagħha, għal kwalunkwe kuntratt konkluż bejn kummerċjant u konsumatur. Hija wkoll applikabbli għall-kuntratti għall-provvista ta’ ilma, gass, elettriku jew tisħin distrettwali, inkluż min-naħa tal-fornituri pubbliċi, sal-punt li dawn l-oġġetti ta’ bażi huma fornuti fuq bażi kuntrattwali.
[…]
5. Din id-Direttiva ma għandhiex taffettwa l-liġi kuntrattwali ġenerali nazzjonali, bħar-regoli dwar il-validità, il-formazzjoni jew l-effett ta’ kuntratt, sakemm l-aspetti relatati mal-liġi kuntrattwali ġenerali mhumiex regolati minn din id-Direttiva.”
7. L-Artikolu 27 ta’ din id-direttiva, intitolat “Bejgħ mhux mitlub”, jipprovdi:
“Il-konsumatur għandu jkun eżentat mill-obbligu li jipprovdu kwalunkwe kunsiderazzjoni f’każijiet ta’ forniment mhux solleċitat ta’ oġġetti, ilma, gass, elettriku, tisħin distrettwali jew kontenut diġitali jew għoti mhux mitlub ta’ servizz kif ipprojbit mill-Artikolu 5(5) u l-punt 29 [tad-Direttiva 2005/29/KE (5) dwar prattiċi kummerċjali żleali fin-negozju mal-konsumatur fis-suq intern]. F’każijiet bħal dawn, in-nuqqas ta’ reazzjoni mill-konsumatur wara tali forniment jew provvista mhux mitlub/a ma għandux jikkostitwixxi kunsens.”
8. Il-punt 29 tal-Anness I tad-Direttiva 2005/29, intitolat “Prattiċi kummerċjali li f’kull ċirkostanza huma kkunsidrati żleali”, jirreferi għall-fatt “[f]ejn il-kummerċjant jitlob ħlas immedjat jew differit għar-ritorn jew għall-kustodja ta’ prodotti fornuti minnu, iżda mhux solleċitati mill-konsumatur […] (bejgħ mhux mitlub)”.
2. Id-direttivi dwar l-effiċjenza fl-enerġija
9. B’effett mill-5 ta’ Ġunju 2014, id-Direttiva 2006/32 ġiet issostitwita bid-Direttiva 2012/27 (6). Madankollu, minħabba l-perijodi koperti mill-fatti tal-kawżi prinċipali, dawn iż-żewġ direttivi japplikaw għalihom.
10. L-Artikolu 13 tad-Direttiva 2006/32, intitolat “Kejl u kontijiet informattivi dwar il-konsum ta’ l-enerġija”, kien jipprovdi:
“1. L-Istati Membri għandhom jiżguraw li, safejn huwa teknikament possibbli, raġonevoli mil-lat finanzjarju u proporzjonat fir-rigward ta’ l-iffrankar potenzjali ta’ l-enerġija, il-konsumatur finali ta’ l-elettriku, tal-gass naturali, tat-tisħin u tat-tkessiħ distrettwali u ta’ l-ilma sħun fid-djar jingħataw meters individwali bi prezz kompettitiv li jirriflettu b’mod preċiż il-konsum reali ta’ enerġija mill-konsumatur u li jagħtu informazzjoni dwar il-ħin reali ta’ l-użu.
Meta miter jinbidel, għandhom dejjem jiġu pprovduti miters individwali bi prezz kompetittiv bħal dawn, sakemm dan ma jkunx teknikament impossibbli jew ma jkunx ekonomikament effettiv meta wieħed jikkunsidra l-iffrankar potenzjali stmat fuq tul ta’ żmien. Meta ssir konnessjoni ġdida f’bini ġdid jew f’bini li fih isiru rinnovazzjonijiet kbar, kif stipulat fid-Direttiva 2002/91/KE[(7)], miters individwali bi prezz kompetittiv bħal dawn għandhom jiġu dejjem ipprovduti.
2. L-Istati Membri għandhom jiżguraw li, fejn ikun xieraq, l-kontijiet mid-distributuri ta’ l-enerġija, mill-operaturi tas-sistemi ta’ distribuzzjoni u mill-kumpanniji tal-bejgħ ta’ l-enerġija bl-imnut ikunu bbażati fuq il-konsum reali ta’ l-enerġija, u jkunu preżentati f’termini ċari u li jistgħu jinftiehmu. […]
[…]”
11. L-Artikolu 9(1) tad-Direttiva 2012/27, intitolat “Arloġġi”, jirreferi għad-dispożizzjonijiet tal-Artikolu 13(1) tad-Direttiva 2006/32. Il-paragrafu 3 ta’ dan l-Artikolu 9 jipprovdi:
“Fejn it-tisħin u t-tkessiħ jew il-misħun jkunu pprovduti lil bini minn netwerk ta’ tisħin distrettwali jew minn sors ċentrali li jkun qed jaqdi għadd ta’ bini, għandu jiġi installat arloġġ tas-sħana jew tal-misħun fejn isir l-iskambju tat-tisħin jew fil-punt ta’ konsenja.
Għandhom jiġu installati wkoll sal-31 ta’ Diċembru 2016 arloġġi individwali tal-konsum f’bini b’aktar minn appartament wieħed u b’numru ta’ użi b’sors ċentrali ta’ tisħin/tkessiħ jew moqdi minn netwerk ta’ tisħin distrettwali jew minn sors ċentrali li jaqdi għadd ta’ binjiet, biex jitkejjel il-konsum ta’ sħana jew tkessiħ jew misħun għal kull unità fejn ikun teknikament fattibbli u kosteffiċjenti. Fejn l-użu ta’ arloġġi individwali ma jkunx teknikament fattibbli jew ma jkunx kosteffiċjenti, biex ikejlu s-sħana, għandhom jintużaw allokaturi individwali tal-ispiża għat-tisħin biex jitkejjel il-konsum tas-sħana f’kull radjatur, dment l-Istat Membru inkwistjoni ma jurix li l-installazzjoni ta’ tali allokaturi tal-ispiża għat-tisħin ma tkunx kosteffiċjenti. F’dawk il-każijiet, jistgħu jiġu kkunsidrati metodi kosteffiċjenti alternattivi ta’ kejl tal-konsum tas-sħana.
Fejn binjiet b’aktar minn appartament wieħed moqdija minn tisħin jew tkessiħ distrettwali, jew fejn is-sistemi komuni tagħhom ta’ tisħin jew tkessiħ għal tali binjiet ikunu prevalenti, l-Istati Membri jistgħu jintroduċu regoli trasparenti dwar l-allokazzjoni tal-ispiża ta’ konsum termali jew tal-misħun f’tali bini biex tiġi żgurata t-trasparenza u l-preċiżjoni tal-kontijiet tal-konsum individwali. Fejn ikun xieraq, tali regoli għandhom jinkludu linji gwida dwar il-mod ta’ allokazzjoni ta’ spejjeż tas-sħana u/jew tal-misħun li hu użat kif ġej:
(a) misħun għall-ħtiġijiet domestiċi;
(b) sħana mormija mill-installazzjoni tal-bini u għall-iskop tat-tisħin taż-żoni komuni (fejn it-taraġ u l-kurituri jkunu mgħammra b’radjaturi);
(c) għall-iskop tat-tisħin ta’ appartamenti.”
12. L-Artikolu 10(1) tad-Direttiva 2012/27, intitolat “Informazzjoni dwar il-kontijiet”, jipprovdi li:
“Meta l-klijenti aħħarin ma jkollhomx l-arloġġi intelliġenti kif imsemmi fid-Direttiva 2009/72/KE[(8)] u mid-Direttiva 2009/73/KE[(9)], l-Istati Membri għandhom jiżguraw, sal-31 ta’ Diċembru 2014, li l-informazzjoni dwar il-kontijiet ikunu preċiżi u bbażati fuq il-konsum reali, skont il-punt (1.1) tal-Anness VII, għas-setturi kollha koperti minn din id-Direttiva, inklużi d-distributuri tal-enerġija, l-operaturi tas-sistema ta’ distribuzzjoni u l-kumpaniji tal-bejgħ tal-enerġija fil-livell tal-konsum, fejn dan ikun teknikament possibbli u ekonomikament iġġustifikat.
[…]”
13. Il-punt 1.1 tal-Anness VII tad-Direttiva 2012/27, intitolat “Kontijiet ibbażati fuq il-konsum proprju”, jiddikjara:
“Biex il-klijenti aħħarin ikunu jistgħu jirregolaw il-konsum tagħhom tal-enerġija, il-kontijiet għandhom isiru fuq il-bażi tal-konsum proprju tal-inqas darba fis-sena […].”
B. Id-dritt Bulgaru
14. L-Artikolu 133(2) taż-Zakon za Energetikata (il-Liġi dwar l-Enerġija) (10) jiddikjara li “[il]-konnessjoni tal-faċilitajiet tal-klijenti f’kondominju għandha ssir bil-kunsens bil-miktub tal-proprjetarji li jirrappreżentaw mill-inqas żewġ terzi tal-proprjetarji tal-kondominju”.
15. L-Artikolu 142(2) ta’ dik il-liġi jistipula li “[l]-enerġija termali għat-tisħin ta’ kondominju għandha tinqasam fi sħana mill-installazzjoni interna f’enerġija termali għat-tisħin tal-partijiet komuni u f’enerġija termali għat-tisħin tal-proprjetà individwali”.
16. L-Artikolu 149(a)(1) tal-liġi msemmija jiddikjara li “[il]-klijenti tal-enerġija termali f’kondominju jistgħu jixtru enerġija termali mingħand fornitur partikolari bil-kunsens bil-miktub ta’ komproprjetarji li jirrappreżentaw mill-inqas żewġ terzi tal-proprjetà tal-kondominju”.
17. L-Artikolu 149(b) tal-istess liġi jispeċifika l-kontenut tal-kuntratt bil-miktub ipprovdut għall-bejgħ tal-enerġija termali minn fornitur lil klijenti li jgħixu f’kondominju.
18. Skont l-Artikolu 153(1), (2) u (6) tal-Liġi dwar l-Enerġija:
“1. Il-proprjetarji u d-detenturi ta’ dritt in rem tal-użu ta’ immobbli f’kondominju konness mas-substazzjon għal abbonati jew ma’ fergħa awtonoma tiegħu huma klijenti tal-enerġija termali u huma meħtieġa li jinstallaw apparat għad-distribuzzjoni tal-konsum tal-enerġija termali, kif imsemmi fl-Artikolu 140(1)(2), fuq it-trażmettituri tas-sħana li jkunu fil-proprjetà tagħhom u li jħallsu l-ispejjeż tal-konsum tal-enerġija termali skont il-kundizzjonijiet u l-modalitajiet stabbiliti fid-digriet rilevanti msemmi fl-Artikolu 36(3).
2. Meta l-proprjetarji li jirrappreżentaw mill-inqas żewġ terzi tal-proprjetà tal-kondominju u li huma konnessi mas-substazzjon għal abbonati jew mal-fergħa awtonoma tiegħu ma jkunux jixtiequ li jkunu klijenti tal-enerġija termali għat-tisħin jew għall-ilma sħun, huma meħtieġa jiddikjaraw dan bil-miktub lill-kumpannija tad-distribuzzjoni tal-enerġija termali u jitolbu l-waqfien tal-provvista tal-enerġija termali għat-tisħin jew għall-ilma sħun minn dak is-substazzjon għal abbonati jew mill-fergħa awtonoma tiegħu.
[…]
6. Il-klijenti li jgħixu f’kondominju li jwaqqfu l-provvista tal-enerġija termali mit-trażmettituri tas-sħana li jinsabu fil-proprjetà tagħhom, jibqgħu klijenti tal-enerġija termali fir-rigward tas-sħana emessa mill-installazzjoni interna u mit-trażmettituri tas-sħana li jinsabu fil-partijiet komuni tal-bini.”
19. In-Naredba za toplosnabdyavaneto (id-Digriet dwar it-Tisħin Distrettwali) Nru 16‑334 tas-6 ta’ April 2007 jistabbilixxi t-termini u l-kundizzjonijiet tekniċi għat-tisħin distrettwali, għall-ġestjoni operattiva tas-sistema tat-tisħin, għall-konnessjoni tal-produtturi u tal-klijenti man-netwerk ta’ tisħin, għad-distribuzzjoni, għas-sospensjoni u għat-tneħħija tal-konnessjoni mat-tisħin distrettwali.
20. Mill-Artikolu 61(1) ta’ dan id-digriet, jirriżulta li, fil-każ tal-kondominji, it-tqassim tal-konsum tal-enerġija termali bejn il-komproprjetarji/il-klijenti tal-enerġija għandu jsir skont ir-regoli stipulati fil-metodoloġija stabbilita fl-anness tal-imsemmi digriet (iktar ’il quddiem “il-Metodoloġija Stabbilita mid-Digriet dwar it-Tisħin Distrettwali”).
21. Il-punt 6. 1. 3. ta’ din il-metodoloġija jiddikjara li “[l]-ammont ta’ enerġija termali […] emessa mill-installazzjoni interna għandu jiġi ddistribwit b’mod proporzjonat għall-volum imsaħħan tal-proprjetà skont il-pjanta”.
III. Il-kawżi prinċipali u d-domandi preliminari
A. Il-Kawża C‑708/17
22. N. S. Dimitrova hija proprjetarja ta’ appartament f’kondominju li jinsab fil-belt ta’ Plovdiv (il-Bulgarija). Dan l-immobbli huwa mgħammar b’installazzjoni interna tat-tisħin u tal-ilma sħun (11) konnessa ma’ netwerk ta’ tisħin distrettwali (12). Permezz ta’ dan in-netwerk, EVN tipprovdi l-enerġija termali għat-tisħin u għall-ilma sħun domestiku lil dan l-immobbli.
23. Kumpannija terza, li hija responsabbli mill-kejl u t-tqassim tal-konsum tal-enerġija termali tal-immobbli inkwistjoni bejn id-diversi komproprjetarji, allokat lil N. S. Dimitrova, skont il-Metodoloġija Stabbilita mid-Digriet dwar it-Tisħin Distrettwali, konsum ta’ 266.25 lev Bulgaru (BGN) (madwar EUR 136) għall-perijodu mill-1 ta’ Novembru 2012 sat-30 ta’ April 2015.
24. Peress li N. S. Dimitrova ma ħallsitx dan l-ammont, fit-12 ta’ Lulju 2016, EVN ippreżentat talba għal ordni ta’ ħlas quddiem ir-Rayonen sad Asenovgrad (il-Qorti Distrettwali ta’ Asenovgrad), li laqgħet din it-talba.
25. N. S. Dimitrova oġġezzjonat għal din l-ordni. Għalhekk EVN ippreżentat appell quddiem l-istess qorti intiż sabiex din tikkonstata d-debitu dovut lilha kif ukoll sabiex tikkundanna lill-parti kkonċernata tħallas l-interessi fuq ħlas tardiv u l-interessi legali. F’dan il-kuntest, N. S. Dimitrova tikkontesta d-dejn ikkonċernat. Hija ssostni, b’mod partikolari, li ma hemm l-ebda relazzjoni ta’ obbligu bejnha u bejn EVN. N. S. Dimitrova tikkontesta wkoll il-fatturi mibgħuta lilha minħabba li dawn ma jirriflettux il-konsum reali tagħha tal-enerġija termali, kif previst fl-Artikolu 13(2) tad-Direttiva 2006/32.
26. F’dawn iċ-ċirkustanzi, ir-Rayonen sad Asenovgrad (il-Qorti Distrettwali ta’ Asenovgrad) iddeċidiet li tissospendi l-proċeduri quddiemha u li tagħmel lill-Qorti tal-Ġustizzja s-segwenti domandi preliminari:
“1) Id-dispożizzjoni prevista fl-Artikolu 13(2) tad-[Direttiva 2006/32] tippermetti l-possibbiltà għall-kumpannija li tipprovdi n-netwerk għat-tisħin li tippretendi, f’kondominju, l-ispejjeż tal-konsum tal-enerġija għat-tisħin prodotta mill-installazzjoni li tkun komuni għall-bini b’mod proporzjonat għall-volum li għandu jiġi msaħħan tal-appartamenti individwali skont il-pjanta, mingħajr ma tittieħed inkunsiderazzjoni l-kwantità ta’ tisħin effettivament ipprovduta lill-appartament individwali?
2) Id-dispożizzjoni prevista fl-Artikolu 27 tad-[Direttiva 2011/83] tippermetti dispożizzjoni tad-dritt nazzjonali li tobbliga lill-konsumaturi li jkunu proprjetarji ta’ appartamenti f’bini rregolat minn kondominju u li jkunu waqqfu l-użu tal-enerġija għat-tisħin billi jkunu neħħew it-tagħmir għat-tisħin fl-appartament tagħhom jew billi talbu lill-impjegati tal-kumpannija li tipprovdi n-netwerk tat-tisħin jeliminaw il-possibbiltà teknika tal-apparat għat-tisħin li jipprovdi enerġija, iħallsu l-ispejjeż tal-konsum tal-enerġija għat-tisħin, li ma tkunx intalbet iżda li tkun ġiet ipprovduta, ikkonsmata mill-installazzjoni għat-tisħin u għall-ilma sħun li tkun komuni għall-bini?
3) Tali dispożizzjoni tad-dritt nazzjonali tintroduċi prattika kummerċjali żleali fis-sens tad-[Direttiva 2005/29/]?”
B. Il-Kawża C‑725/17
27. M. S. Dimitrov huwa s-sid ta’ appartament f’kondominju fil-belt ta’ Sofija (il-Bulgarija). Dan l-immobbli huwa mgħammar b’installazzjoni tat-tisħin u tal-ilma sħun fuq ġewwa konnessa ma’ netwerk tat-tisħin distrettwali. Toplofikatsia Sofia tipprovdi l-enerġija termali għat-tisħin u għall-ilma sħun domestiku lil dan l-immobbli permezz ta’ dan in-netwerk.
28. Toplofikatsia Sofia ressqet lil M. S. Dimitrov quddiem is-Sofiyski rayonen sad (il-Qorti distrettwali ta’ Sofija) sabiex tiġi kkonstatata l-eżistenza ta’ dejn fuq il-provvista ta’ tisħin għall-perijodu ta’ bejn l-1 ta’ Mejju 2014 u t-30 ta’ April 2016 kif ukoll fuq l-ispejjeż tal-kumpannija “Termokomplekt” OOD li kejlet u qassmet il-konsum tal-enerġija termali tal-immobbli. M. S. Dimitrov jargumenta, f’dan il-kuntest, li ma hemm ebda relazzjoni ta’ obbligu bejnu u bejn Toplofikatsia Sofia, sa fejn huma ma ffirmaw ebda kuntratt bil-miktub u huwa ma jużax it-tisħin distrettwali fl-appartament tiegħu.
29. F’dawn iċ-ċirkustanzi, is-Sofiyski rayonen sad (il-Qorti Distrettwali ta’ Sofija) iddeċidiet li tissospendi l-proċeduri quddiemha u li tagħmel lill-Qorti tal-Ġustizzja d-domandi preliminari li ġejjin:
“1) Fil-każ li d-[Direttiva 2011/83] effettivament teskludi dispożizzjonijiet normattivi tad-dritt kuntrattwali tradizzjonali dwar il-konklużjoni ta’ kuntratti, din id-direttiva teskludi leġiżlazzjoni dwar dan il-każ ineżami, li huwa każ ferm atipiku previst fil-liġi, dwar il-ħolqien ta’ relazzjoni kuntrattwali?
2) Fil-każ li d-Direttiva ma teskludix tali leġiżlazzjoni f’dan il-każ, jista’ jingħad li hemm kuntratt fis-sens tal-Artikolu 5 ta’ din id-direttiva? Fin-negattiv, x’jista’ jingħad li hemm? Irrispettivament minn jekk hemmx kuntratt jew le, l-imsemmija direttiva hija applikabbli fil-każ ineżami?
3) Dan it-tip ta’ kuntratt konkluż de facto huwa rregolat mid-[Direttiva 2011/83], irrispettivament mill-mument tal-konklużjoni tiegħu jew din id-direttiva tapplika biss għal residenzi li jkunu għadhom kemm ġew akkwistati jew, saħansitra b’mod iktar limitat, għal residenzi li jkunu għadhom kemm inbnew (jiġifieri installazzjonijiet installati b’applikazzjoni għal konnessjoni man-netwerk għall-provvista tat-tisħin)?
4) Jekk id-[Direttiva 2011/83] hija applikabbli, il-leġiżlazzjoni nazzjonali tmur kontra l-Artikolu 5(1)(f), flimkien mal-Artikolu 5(2), li jirregolaw il-prinċipju legali dwar il-possibbiltà li r-relazzjoni legali tiġi tterminata?
5) B’hekk, jekk ikun hemm kuntratt, dan għandu jkun konkluż f’forma partikolari, u x’għandu jkun il-kontenut tal-informazzjoni li għandha tingħata lill-konsumatur (li għandu jitqies li huwa l-proprjetarju individwali ta’ residenza u mhux kondominju)? Il-fatt li tkun nieqsa informazzjoni, li ma tkunx ġiet ippreżentata fil-ħin u b’mod aċċessibbli, jipprekludi l-ħolqien ta’ relazzjoni legali?
6) Hija meħtieġa applikazzjoni espliċita li tesprimi x-xewqa formali min-naħa tal-konsumatur li jkun parti f’tali relazzjoni legali?
7) Jekk ikun konkluż kuntratt, informali jew formali, it-tisħin tal-partijiet komuni tal-bini (b’mod partikolari t-trombi tat-taraġ), jagħmel parti mill-ftehim u l-konsumatur ikun meqjus li ordna dan is-servizz fis-sehem tiegħu jekk ma jkunx hemm applikazzjoni espliċita għal dan min-naħa tiegħu jew saħansitra mill-kondominju kollu (pereżempju meta r-radjaturi jkunu tneħħew, li hija l-ipoteżi l-iktar komuni, u l-esperti ma jkunux indikaw il-konnessjonijiet għat-tisħin fil-partijiet komuni tal-bini)?
8) F’dan il-kuntest, sabiex jitqies jekk il-proprjetarju huwiex il-konsumatur li applika għat-tisħin tal-partijiet komuni tal-bini, huwa rilevanti (u jagħmel differenza) jekk dan ikunx waqqaf it-tisħin fl-appartament individwali tiegħu?”
IV. Il-proċedura quddiem il-Qorti tal-Ġustizzja
30. Id-deċiżjonijiet tar-rinviju huma ddatati s-6 ta’ Diċembru 2017 (C‑708/17) u l-5 ta’ Diċembru 2017 (C‑725/17). Huma waslu għand il-Qorti tal-Ġustizzja fid-19 u fis-27 tal-istess xahar, rispettivament.
31. Permezz ta’ deċiżjoni tal-President tal-Qorti tal-Ġustizzja tat-8 ta’ Frar 2018, il-Kawżi C‑708/17 u C‑725/17 ġew magħquda minħabba l-konnessjoni tagħhom, għall-finijiet tal-proċeduri bil-miktub u orali kif ukoll tas-sentenza.
32. EVN, Toplofikatsia Sofia, N. S. Dimitrova, il-Gvern Litwan u l-Kummissjoni Ewropea ppreżentaw osservazzjonijiet bil-miktub lill-Qorti tal-Ġustizzja. L-istess partijiet, bl-eċċezzjoni tal-Gvern Litwan, kienu rrappreżentati fis-seduta għas-sottomissjonijiet orali li saret fit-12 ta’ Diċembru 2018.
V. Analiżi
A. Fuq il-ġurisdizzjoni tal-Qorti tal-Ġustizzja u l-ammissibbiltà tad-domandi preliminari
33. EVN targumenta li l-Qorti tal-Ġustizzja ma għandhiex ġurisdizzjoni sabiex tirrispondi għat-tielet domanda preliminari magħmula mir-Rayonen sad Asenovgrad (il-Qorti Distrettwali ta’ Asenovgrad) fil-Kawża C‑708/17. Fil-fatt, permezz ta’ din id-domanda, din il-qorti ma hijiex qiegħda titlob lill-Qorti tal-Ġustizzja tinterpreta d-dritt tal-Unjoni, iżda li tistabbilixxi l-eżistenza ta’ prattika kummerċjali żleali, eżerċizzju li jaqa’ taħt il-kompetenza tal-istituzzjonijiet nazzjonali.
34. Jiena ma naqbilx ma’ din l-opinjoni. Fil-fehma tiegħi, ma hemm xejn li jwaqqaf qorti nazzjonali milli titlob lill-Qorti tal-Ġustizzja, fil-kuntest ta’ rinviju għal deċiżjoni preliminari, li tiddeċiedi dwar il-klassifikazzjoni ta’ sitwazzjoni fattwali partikolari bħala prattika kummerċjali żleali, fis-sens tad-Direttiva 2005/29, sabiex din tkun tista’ tagħmel il-konstatazzjoni u l-evalwazzjoni tal-fatti meħtieġa. Fil-fatt, il-klassifikazzjoni fid-dawl tad-dritt tal-Unjoni ta’ fatti stabbiliti minn qorti nazzjonali tippreżupponi interpretazzjoni ta’ dan id-dritt li fir-rigward tagħha, fil-kuntest tal-proċedura prevista fl-Artikolu 267 TFUE, il-Qorti tal-Ġustizzja għandha ġurisdizzjoni (13).
35. EVN tikkontesta wkoll l-ammissibbiltà tad-domandi preliminari kollha li saru mis-Sofiyski rayonen sad (il-Qorti Distrettwali ta’ Sofija) fil-Kawża C‑725/17. Skont din il-kumpannija, dik il-qorti ma għamlitx domandi li fuqhom tista’ tiddeċiedi l-Qorti tal-Ġustizzja. Dik il-qorti naqset ukoll milli tagħti spjegazzjoni dwar ir-raġunijiet li wassluha sabiex ikollha dubji dwar il-portata tad-dispożizzjonijiet tad-dritt tal-Unjoni li tagħhom qiegħda titlob l-interpretazzjoni jew dwar ir-rabta li hija tistabbilixxi bejn dawk id-dispożizzjonijiet u l-leġiżlazzjoni nazzjonali applikabbli għat-tilwima li biha tinsab adita.
36. Fil-fehma tiegħi, anki din l-oġġezzjoni għandha tiġi miċħuda. Id-domandi tas-Sofiyski rayonen sad (il-Qorti Distrettwali ta’ Sofija) jirrigwardaw, essenzjalment, l-interpretazzjoni tad-Direttiva 2011/83. Dik il-qorti ddikjarat fid-deċiżjoni tar-rinviju tagħha r-raġunijiet li għalihom din id-direttiva hija rilevanti għat-tilwima quddiemha u spjegat li kellha dubji dwar il-kompatibbiltà tad-dispożizzjonijiet tal-Liġi dwar l-Enerġija, b’mod partikolari, mal-Artikolu 27 ta’ din id-direttiva. Id-domandi tagħha għalhekk jissodisfaw ir-rekwiżiti applikabbli fil-qasam tal-ammissibbiltà (14).
B. Fuq il-mertu
1. Kunsiderazzjonijiet preliminari
37. Dawn il-kawżi jikkonċernaw, essenzjalment, it-tqassim tal-ispejjeż tat-tisħin fil-kondominji fornut minn netwerk ta’ tisħin distrettwali (15).
38. N. S. Dimitrova u M. S. Dimitrov huma proprjetarji ta’ appartamenti li jinsabu f’immobbli simili. Il-kumpanniji rikorrenti fil-kawża prinċipali, EVN u Toplofikatsia Sofia, huma d-distributuri tal-enerġija (16) li jfornu lil dawn l-immobbli l-enerġija termali għat-tisħin u l-ilma sħun domestiku, permezz tan-netwerks tas-sħana li huma konnessi magħhom. Din l-enerġija titqassam fi ħdan l-imsemmija proprjetajiet permezz ta’ installazzjoni interna għat-tisħin u għall-ilma sħun magħmula minn substazzjon għal abbonati (17), u sensiela ta’ pajpijiet u installazzjonijiet ta’ distribuzzjoni, inklużi mejnijiet tat-tisħin li jgħaddu minn kull appartament.
39. Il-provvista tat-tisħin u tal-ilma sħun domestiku fil-Bulgarija hija rregolata mil-Liġi dwar l-Enerġija u d-Digriet dwar it-Tisħin Distrettwali. Din il-leġiżlazzjoni tipprovdi li, fejn immobbli jkun fornut minn netwerk ta’ tisħin distrettwali, kull wieħed mill-komproprjetarji li għandu l-appartament konness mal-installazzjoni interna tat-tisħin domestiku u tal-ilma sħun għandu jikkontribwixxi għall-ispejjeż tal-enerġija termali fornuta lil dan l-immobbli (18).
40. F’dan ir-rigward, din il-liġi tgħid li dawk l-ispejjeż għandhom jinqasmu bejn il-komproprjetarji billi l-enerġija termali użata bħala ilma sħun domestiku tiġi sseparata minn dik intiża għat-tisħin, b’din l-enerġija tal-aħħar innifisha terġa’ tinqasam fi sħana prodotta mill-installazzjoni interna (jiġifieri t-telf ta’ sħana tan-netwerk ta’ distribuzzjoni interna), enerġija termali użata għat-tisħin tal-partijiet komuni (it-taraġ, l-entrata, il-kantini komuni, eċċ.) u enerġija termali użata għat-tisħin taż-żoni privati (19). Filwaqt li t-tisħin u l-ilma sħun użati fiż-żoni privati jiġu ffatturati skont il-konsum reali ta’ kull wieħed minnhom, l-enerġija termali prodotta mill-installazzjoni interna u dik użata għat-tisħin tal-partijiet komuni jinqasmu bejn il-komproprjetarji skont il-volum imsaħħan tal-appartament tagħhom kif indikat fil-pjanta ta’ kostruzzjoni tal-immobbli (20).
41. N. S. Dimitrova u M. S. Dimitrov ma jużawx it-tisħin u l-ilma sħun domestiku kollettiv fl-appartament tagħhom u jikkontestaw il-fatt li, minkejja dan, huma obbligati li jikkontribwixxu għall-ispejjeż tat-tisħin użat fl-immobbli, b’mod partikolari dawk għas-sħana prodotta mill-installazzjoni interna (21). Huma jargumentaw, f’dan ir-rigward, li d-dispożizzjonijiet tal-Liġi dwar l-Enerġija u d-Digriet dwar it-Tisħin Distrettwali huma kuntrarji għad-dritt dwar il-konsum tal-Unjoni (Taqsima 2).
42. Barra minn hekk, N. S. Dimitrova tikkontesta r-regola ta’ tqassim tal-ispejjeż marbuta mas-sħana prodotta mill-installazzjoni interna prevista mid-Digriet dwar it-Tisħin Distrettwali li, ibbażata fuq il-kriterju tal-volum imsaħħan tal-appartamenti, ma tqisx il-kwantità ta’ enerġija realment ikkunsmata minn kull komproprjetarju, b’mod kuntrarju tar-rekwiżiti imposti mil-leġiżlazzjoni tal-Unjoni dwar l-effiċjenza fl-użu tal-enerġija (Taqsima 3).
43. Fl-aħħar nett, nippreċiża li dawn il-kawżi ma humiex iżolati. Il-kwistjoni tal-kontribuzzjoni għall-ispejjeż tat-tisħin mill-komproprjetarji li ma baqgħux jużaw it-tisħin distrettwali fl-appartament tagħhom qiegħda toħloq, skont l-informazzjoni pprovduta mid-deċiżjonijiet tar-rinviju u dik ipprovduta mill-partijiet, kontenzjuż tal-massa quddiem il-qrati Bulgari. Dan il-kontenzjuż huwa xhud ta’ kriżi soċjali reali marbuta mal-prezz tal-enerġija fil-Bulgarija. Il-parti l-kbira tal-proprjetà fil-Bulgarija tikkonsisti minn binjiet b’iżolament termali ħażin, mibnija qabel l-1989, fi żmien meta l-prezz tal-enerġija kien ikkontrollat b’mod strett mill-Istat. Minn dak iż-żmien ’l hawn, skont l-istatistika msemmija mill-Kummissjoni, dan il-prezz żdied b’25 darba f’dan l-Istat Membru, tant li t-tisħin distrettwali ma baqax affordabbli għal ħafna familji.
2. Fuq id-Direttiva 2011/83 (it-tieni u t-tielet domanda fil-Kawża C‑708/17 u d-domandi kollha fil-Kawża C‑725/17)
44. It-tieni u t-tielet domanda fil-Kawża C‑708/17 u d-domandi kollha fil-Kawża C‑725/17 jikkonċernaw, essenzjalment, il-kompatibbiltà tad-dispożizzjonijiet tal-Liġi dwar l-Enerġija li jirregolaw il-kuntratt għall-provvista tal-enerġija termali fil-kondominji mad-dritt dwar il-konsum fl-Unjoni. Dawn id-dispożizzjonijiet jistgħu jiġu miġbura fil-qosor kif ġej.
45. Il-konnessjoni ma’ netwerk ta’ sħana tal-installazzjoni interna ta’ kondominju għandha teħtieġ il-kunsens bil-miktub tal-komproprjetarji li jirrappreżentaw mill-inqas żewġ terzi tal-proprjetà tal-immobbli inkwistjoni (22). Din il-konnessjoni tagħti lok għal kuntratt (23) u l-provvista ta’ enerġija termali lill-immobbli hija suġġetta għal kundizzjonijiet ġenerali (24).
46. Meta immobbli jkun konness man-netwerk ta’ tisħin distrettwali, l-Artikolu 153(1) tal-Liġi dwar l-Enerġija jipprevedi li l-proprjetarji kollha (jew id-detenturi ta’ dritt in rem bħal użufrutt jew dritt tal-użu) tal-partijiet privati konnessi mal-installazzjoni interna jkunu klijenti tal-enerġija termali. F’din il-kapaċità, huma obbligati jikkontribwixxu għall-ispejjeż tal-enerġija termali użata fl-immobbli, skont il-kundizzjonijiet u l-proċeduri stabbiliti mid-Digriet dwar it-Tisħin Distrettwali. Dan japplika wkoll għall-proprjetarji, bħalma huma N. S. Dimitrova u M. S. Dimitrov, li ma kinux parti mill-komproprjetà fiż-żmien meta ttieħdet id-deċiżjoni ta’ konnessjoni.
47. Kull komproprjetarju jista’ jagħżel li ma jużax l-enerġija pprovduta fl-appartament tiegħu, billi jitfi r-radjaturi tiegħu (25). Min-naħa l-oħra, skont l-Artikolu 153(6) tal-Liġi dwar l-Enerġija, il-komproprjetarji li jkunu rrinunzjaw għat-tisħin fl-appartamenti tagħhom jibqgħu obbligati jħallsu parti mill-ispejjeż tat-tisħin tal-immobbli, jiġifieri dawk li jikkorrispondu għas-sħana li toħroġ mill-installazzjoni interna u għal dik użata għat-tisħin tal-partijiet komuni. Dan japplika wkoll għat-tneħħija tal-konnessjoni tal-immobbli (li jimplika x-xoljiment tal-kuntratt ta’ provvista ta’ tisħin distrettwali), li teħtieġ ukoll il-ftehim bil-miktub tal-komproprjetarji li jirrappreżentaw mill-inqas iż-żewġ terzi tal-proprjetà tal-immobbli inkwistjoni (26). Huwa stabbilit li tali deċiżjoni ma ttiħditx mill-komproprjetarji tal-immobbli inkwistjoni fil-kawżi prinċipali.
48. N. S. Dimitrova u M. S. Dimitrov, magħquda permezz tal-qrati tar-rinviju, iqisu li din is-sitwazzjoni hija inkompatibbli mad-drittijiet tal-konsumatur tal-Unjoni, b’mod partikolari mal-Artikolu 27 tad-Direttiva 2011/83. Huma jqisu b’mod partikolari li l-Liġi dwar l-Enerġija tobbliga lill-komproprjetarji li ma jużawx it-tisħin distrettwali fl-appartament tagħhom iħallsu għal “forniment mhux solleċitat” ta’ dan it-tisħin, fis-sens ta’ din id-dispożizzjoni. Issa, l-imsemmija dispożizzjoni tipprovdi, f’dan il-qasam, rimedju kuntrattwali (remedy): konsumatur ikkonfrontat b’tali provvista “għandu jkun eżentat mill-obbligu li jipprovdu kwalunkwe kunsiderazzjoni”. Għalhekk, N. S. Dimitrova u M. S. Dimitrov ma għandhomx ikunu marbuta jikkontribwixxu għall-ispejjeż tat-tisħin tal-proprjetà tagħhom.
49. Il-kritika ta’ N. S. Dimitrova u ta’ M. S. Dimitrov hija ffokata fuq l-Artikolu 153(1) u (6) tal-Liġi dwar l-Enerġija. Minn naħa waħda, huwa f’dubju l-fatt li, skont l-ewwel paragrafu, l-obbligu għal kull komproprjetarju li jikkontribwixxi għall-ispejjeż tat-tisħin u tal-ilma sħun kollettivi ma huwiex ir-riżultat tal-konklużjoni ta’ kuntratt bejnu u d-distributur, iżda jeżisti biss minħabba l-fatt taż-żamma tal-proprjetà ta’ appartament konness mal-installazzjoni interna. B’mod partikolari, il-proprjetarji li ma kinux parti mill-komproprjetà fiż-żmien meta ttieħdet id-deċiżjoni dwar il-konnessjoni tal-immobbli man-netwerk tas-sħana qatt ma kienu ser “jitolbu” għat-tisħin distrettwali. Min-naħa l-oħra, huma jikkontestaw il-fatt li t-tieni paragrafu jobbliga lill-komproprjetarji li jkunu tfew jew neħħew ir-radjaturi tal-appartament tagħhom jikkontribwixxu għall-ispejjeż tat-tisħin tal-immobbli meta, b’dik l-azzjoni tagħhom ikunu wrew b’mod ċar ir-rieda tagħhom li jirrinunzjaw għat-tisħin distrettwali.
50. Fid-dawl tal-premess, hemm lok, fil-fehma tiegħi, li, sabiex tiġi pprovduta risposta utli għall-qrati tar-rinviju, it-tieni u t-tielet domanda fil-Kawża C‑708/17 u d-domandi kollha fil-Kawża C‑725/17 jingħaqdu f’domanda waħda, jiġifieri jekk id-Direttiva 2011/83 tipprekludix leġiżlazzjoni nazzjonali li tipprovdi li, f’kondominji fornuti minn netwerk ta’ tisħin, il-komproprjetarji huma marbuta jikkontribwixxu għall-ispejjeż tat-tisħin tal-immobbli, minkejja l-fatt li huma ma talbux b’mod individwali l-provvista ta’ tisħin distrettwali u anki jekk ma jużawhiex fl-appartament tagħhom.
51. Fil-prinċipju, qabel ma tittieħed deċiżjoni fuq din id-domanda, għandu jiġi stabbilit jekk id-Direttiva 2011/83 tapplikax fil-kawżi prinċipali (27). F’dan ir-rigward, infakkar li, kif previst fl-Artikolu 3(1) tagħha, din id-direttiva tapplika, taħt il-kundizzjonijiet u sal-punt previst mid-dispożizzjonijiet tagħha, għal “kwalunkwe kuntratt konkluż bejn kummerċjant u konsumatur”, inklużi “kuntratti għall-provvista ta’ ilma, gass, elettriku jew tisħin distrettwali, min-naħa tal-fornituri pubbliċi, sal-punt li dawn l-oġġetti ta’ bażi huma fornuti fuq bażi kuntrattwali”. Barra minn hekk, l-imsemmija direttiva tapplika biss, skont l-Artikolu 28(2) tagħha, għal “kuntratti konklużi wara t-13 ta’ Ġunju 2014”.
52. Madankollu, ma naħsibx li huwa meħtieġ li din il-kwistjoni tiġi indirizzata f’din il-kawża. F’dan ir-rigward, jirriżulta mid-deċiżjonijiet tar-rinviju li, fid-dritt Bulgaru, il-provvista ta’ tisħin u ta’ ilma sħun domestiku lill-kondominji permezz ta’ netwerk ta’ tisħin jagħti lok għal kuntratt, li l-komproprjetà hija komunità mingħajr personalità ġuridika (28) u li kull komproprjetarju huwa meqjus bħala l-klijent finali obbligat li jħallas l-ispejjeż tal-enerġija termali użata fl-immobbli (29). Huwa għalhekk possibbli li wieħed jipproċedi bil-premessa li, għall-finijiet tad-Direttiva 2011/83, hemm tabilħaqq “kuntratt għall-provvista ta’ tisħin distrettwali” li jorbot “kummerċjant” (il-fornitur/id-distributur) u “konsumatur” (kull komproprjetarju), u li din id-direttiva hija applikabbli ratione temporis (30), mingħajr il-bżonn li jiġu diskussi dawn l-aspetti differenti fid-dettall, b’mod partikolari peress li, fil-fehma tiegħi, l-imsemmija direttiva manifestament ma tipprekludix regoli bħall-Artikolu 153(1) u (6) tal-Liġi dwar l-Enerġija.
53. F’dan ir-rigward, infakkar, l-ewwel nett, li, kif jiddikjara l-Artikolu 3(5) tad-Direttiva 2011/83, din id-direttiva “ma għandhiex taffettwa l-liġi kuntrattwali ġenerali nazzjonali, bħar-regoli dwar il-validità, il-formazzjoni jew l-effett ta’ kuntratt, sakemm l-aspetti relatati mal-liġi kuntrattwali ġenerali mhumiex regolati minn din id-Direttiva” (31).
54. Issa, l-Artikolu 153(1) u (6) tal-Liġi dwar l-Enerġija jikkonċerna speċifikament, it-tfassil, il-validità u l-effetti tal-kuntratt dwar il-provvista tal-enerġija għal kull komproprjetarju u t-termini ta’ xoljiment ta’ dan il-kuntratt (32). Huwa jipprovdi, essenzjalment, li kull komproprjetarju huwa marbut mad-distributur tal-enerġija u huwa obbligat, bħala tali, li jikkontribwixxi għall-ispejjeż tat-tisħin (sakemm il-konnessjoni tiġi tterminata bil-qbil ta’ maġġoranza kkwalifikata tal-komproprjetarji). Fi ftit kliem, skont dawn id-dispożizzjonijiet, sakemm ma ttiħditx din id-deċiżjoni sabiex tiġi tterminata l-konnessjoni, hemm kuntratt validu u effettiv bejn N. S. Dimitrova u M. S. Dimitrov, minn naħa, u d-distributuri, min-naħa l-oħra. Id-dispożizzjonijiet tad-Direttiva 2011/83 ma jistgħux iqiegħdu f’dubju dan l-istat ta’ fatt, peress li t-tfassil, il-validità u l-effetti ta’ kuntratt ma humiex eżattament, fil-prinċipju, kwistjonijiet armonizzati minn din id-direttiva (33). Din ma timponix, fil-prinċipju, rekwiżiti sostantivi jew ta’ forma proċedurali għall-konklużjoni u l-validità ta’ tali kuntratt jew tax-xoljiment tiegħu (34).
55. Nammetti li s-sempliċi konstatazzjoni tan-natura limitata tal-armonizzazzjoni magħmula mid-Direttiva 2011/83 ma hijiex biżżejjed sabiex twieġeb għad-domanda magħmula. Fil-fatt, l-Artikolu 27 ta’ din id-direttiva dwar il-fornimenti mhux issolleċitati jirrigwarda, sa ċertu punt, il-formazzjoni tar-relazzjonijiet kuntrattwali (35).
56. Dwar dan is-suġġett, infakkar, fit-tieni lok, li, fir-rigward tal-kunċett ta’ “forniment mhux solleċitat”, l-Artikolu 27 tad-Direttiva 2011/83 jirreferi għall-punt 29 tal-Anness I tad-Direttiva 2005/29 (36). Dan il-punt jiddefinixxi “forniment mhux solleċitat” bħala l-fatt meta kummerċjant jitlob ħlas immedjat jew differit għal prodotti fornuti minnu iżda mhux issolleċitati mill-konsumatur. L-Artikolu 27 jispeċifika wkoll li n-nuqqas ta’ reazzjoni mill-konsumatur fil-każ ta’ forniment mhux mitlub ma għandux jikkostitwixxi kunsens (37).
57. Fid-dritt tal-Unjoni, il-fornimenti mhux issolleċitati għall-ewwel kienu taw lok għal dispożizzjoni tad-Direttiva 97/7/KE dwar il-protezzjoni tal-konsumaturi fir-rigward ta’ kuntratti li jsiru mill-bogħod (38), li d-Direttiva 2011/83 kienet issostitwixxiet. L-idea kienet li tiġi miġġielda l-prattika li l-kummerċjant jibgħat prodott partikolari lil konsumatur filwaqt li jgħidlu li, jekk dan ma jintbagħatx lura f’perijodu ta’ żmien partikolari, il-kummerċjant iqis li l-offerta tiegħu ta’ bejgħ ġiet aċċettata u jitlob lill-konsumatur iħallas il-prezz — fi kliem ieħor, li jġiegħel lill-konsumatur jagħti l-kunsens tiegħu għax-xiri. Peress li jeżenta lill-konsumatur minn kwalunkwe kunsiderazzjoni fil-każ ta’ forniment mhux issolleċitat u peress li jispeċifika li s-silenzju tiegħu ma jikkostitwixxix kunsens, l-Artikolu 27 tad-Direttiva 2011/83 jipprojbixxi li kuntratt jiġi ffurmat b’mod validu bi prattika bħal din. Għal din ir-raġuni, din id-dispożizzjoni tarmonizza d-dritt nazzjonali tal-kuntratti (39).
58. Madankollu, wieħed mir-rekwiżiti essenzjali għal kwalifika ta’ forniment mhux issolleċitat, fis-sens tal-Artikolu 27 tad-Direttiva 2011/83, huwa l-fatt li l-konsumatur ma jkunx talab espressament u minn qabel il-forniment ikkonċernat. L-għan ta’ din id-dispożizzjoni huwa li tipprekludi kummerċjant milli jimponi relazzjoni kuntrattwali fuq il-konsumatur.
59. Issa, f’dan il-każ, minn naħa waħda, il-provvista tal-enerġija deskritta ma saritx fuq l-inizjattiva ta’ kummerċjant iżda skont id-dispożizzjonijiet tal-leġiżlatur Bulgaru. Skont il-Liġi dwar l-Enerġija, id-distributur tal-enerġija termali huwa marbut jikkonnettja lill-klijenti fuq talba tagħhom man-netwerk tas-sħana (40) u jipprovdi l-enerġija termali lill-immobbli konness. Niddubita ferm kemm huwa possibbli li jitqies li provvista li tkun saret taħt obbligu legali tista’ tiġi deskritta bħala “forniment mhux solleċitat”, fis-sens tal-Artikolu 27 tad-Direttiva 2011/83 (41).
60. Min-naħa l-oħra, u fi kwalunkwe każ, il-provvista tat-tisħin hija r-riżultat ta’ talba espressa u li saret qabel. Kull komproprjetarju huwa marbut mad-distributur ladarba maġġoranza kkwalifikata minnhom tkun qablet espressament bil-miktub ma’ dan il-forniment. Fil-fatt, N. S. Dimitrova u M. S. Dimitrov jikkontestaw il-fatt li ċerta maġġoranza ta’ komproprjetarji tista’ torbot lil kulħadd fosthom (inklużi dawk li jsiru proprjetarji wara) u li l-istess maġġoranza hija meħtieġa sabiex titwaqqaf kwalunkwe provvista ta’ enerġija termali.
61. L-Artikolu 153(1) u (6) tal-Liġi dwar l-Enerġija, minflok ma jimponi forniment mhux issolleċitat, jirregola “sitwazzjoni ta’ grupp” kumplessa, il-komunjoni ta’ proprjetajiet immobbli. F’dan ir-rigward, infakkar li l-immobbli suġġetti għall-istatus tal-komproprjetà, bħal dak inkwistjoni fil-kawża prinċipali, jinkludu partijiet privati suġġetti għad-dritt tal-proprjetà esklużiva u partijiet komuni li huma suġġetti għal sistema ta’ indiviżjoni sfurzata, li fiha kull komproprjetarju neċessarjament għandu sehem. Fil-prinċipju, dawn il-partijiet komuni huma inseparabbli u jintużaw għall-finijiet u l-użu ta’ kulħadd, u għalhekk huma suġġetti għal amministrazzjoni organizzata fuq il-bażi ta’ deċiżjonijiet meħuda minn ċerta maġġoranza tal-komproprjetarji (42). Sistema bħal din hija essenzjali sabiex tippermetti ġestjoni effettiva ta’ dawn il-partijiet komuni: regola ta’ unanimità tagħmilha imprattikabbli.
62. Issa, l-installazzjoni interna tat-tisħin u tal-ilma sħun hija parti komuni tal-komproprjetà (43). Il-provvista tat-tisħin u tal-ilma sħun kollettivi fl-immobbli, sa fejn tinvolvi l-użu ta’ din l-installazzjoni interna, hija servizz mogħti kollettivament lill-komproprjetarji u, għalhekk, kwistjoni li taqa’ taħt il-komproprjetà fl-intier tagħha. Id-“domanda” għat-tisħin distrettwali hija loġikament ibbażata fuq deċiżjoni ta’ din tal-aħħar (44).
63. Barra minn hekk, ladarba tkun ittieħdet din id-deċiżjoni, huwa wkoll loġiku li kull komproprjetarju jkun marbut jikkontribwixxi għall-ispejjeż li jikkorrispondu għat-telf tal-installazzjoni interna u għall-konsum tas-sħana tal-partijiet komuni l-oħra tal-immobbli: fil-kapaċità tiegħu bħala proprjetarju indiviż ta’ dawn il-partijiet, huwa wkoll “konsumatur” ta’ din is-sħana (45). Ftit jimporta, f’dan ir-rigward, li huwa intiż li jsaħħan l-appartament tiegħu bil-mezzi tiegħu stess mingħajr ma jirrikorri għat-tisħin kollettiv, li huwa ma jokkupax il-post jew li neħħa r-radjaturi tiegħu (46).
64. L-istess japplika għall-proprjetarji li jkunu daħlu fil-komproprjetà wara li tkun ittieħdet id-deċiżjoni tal-konnessjoni tal-immobbli mat-tisħin distrettwali. Il-prinċipju li l-komproprjetarji l-ġodda huma marbuta bid-deċiżjonijiet meħuda mill-komproprjetà, inkluża l-konnessjoni mat-tisħin distrettwali, huwa maħsub sabiex jiżgura l-istabbiltà tal-komproprjetà — fin-nuqqas ta’ dan, kwalunkwe deċiżjoni tiġi kkontestata kull darba li jkun hemm trasferiment ta’ proprjetà fl-immobbli. Barra minn hekk, il-persuni li jixtru appartament huma avżati li l-immobbli inkwistjoni huwa fornut permezz ta’ netwerk ta’ sħana u li ċerti spejjeż huma marbuta mal-partijiet komuni li huma jixtru ma’ dak l-appartament (47). Barra minn hekk, il-pubbliku huwa konxju tal-kundizzjonijiet ġenerali applikabbli għat-tisħin distrettwali (48).
65. F’dan il-kuntest, ma jistax jiġi konkluż mill-Artikolu 27 tad-Direttiva 2011/83, kif jidher li qegħdin jagħmlu N. S. Dimitrova u M. S. Dimitrov, li konsumatur għandu dejjem jaqbel personalment mal-provvista ta’ kwalunkwe oġġett jew il-forniment ta’ kwalunkwe servizz, u li għandu jkun jista’ jittermina personalment il-kuntratt li jipprovdi għal din il-provvista jew dan il-forniment. Inqis li d-Direttiva 2011/83 ma tipprekludix li, f’ċerti sitwazzjonijiet kumplessi li jinvolvu komunità tal-konsumaturi, il-kunsens mogħti minn xi wħud minnhom jorbot lill-oħrajn (49), inklużi l-membri ġodda ta’ dik il-komunità, fis-sitwazzjonijiet u skont il-kundizzjonijiet stabbiliti mid-dritt nazzjonali tal-Istati Membri. Din id-direttiva, jew id-dritt tal-Unjoni inġenerali, sempliċement ma tirregolax dawn il-kwistjonijiet partikolari.
66. Fid-dawl tal-kunsiderazzjonijiet kollha preċedenti, nissuġġerixxi li l-Qorti tal-Ġustizzja għandha tirrispondi għat-tieni u għat-tielet domanda fil-Kawża C‑708/17 u għad-domandi kollha fil-Kawża C‑725/17 li d-Direttiva 2011/83 għandha tiġi interpretata bħala li ma tipprekludix leġiżlazzjoni nazzjonali li tipprevedi li, f’kondominju fornut minn netwerk ta’ sħana, il-komproprjetarji għandhom jikkontribwixxu għall-ispejjeż tat-tisħin tal-immobbli, minkejja l-fatt li huma ma jkunux applikaw b’mod individwali għall-forniment ta’ tisħin distrettwali u anki jekk ma jużawhx fl-appartament tagħhom.
3. Fuq id-direttivi dwar l-effiċjenza enerġetika (l-ewwel domanda fil-Kawża C‑708/17)
67. L-ewwel domanda magħmula mir-Rayonen sad Asenovgrad (il-Qorti Distrettwali ta’ Asenovgrad) fil-Kawża C‑708/17 tirrigwarda l-metodu tat-tqassim, bejn il-komproprjetarji ta’ immobbli mgħammar b’netwerk ta’ sħana, tal-ispejjeż li jikkorrispondu għall-enerġija termali kkunsmata f’dan l-immobbli. Il-kliem ta’ din id-domanda jirreferi għad-Direttiva 2006/32. Madankollu, peress li d-dejn ikkontestat minn N. S. Dimitrova jikkonċerna l-enerġija termali pprovduta bejn l-1 ta’ Novembru 2012 u t-30 ta’ April 2015 (50) u din id-direttiva ġiet issostitwita bid-Direttiva 2012/27 b’effett mill-5 ta’ Ġunju 2014, għandha tingħata risposta fid-dawl ta’ dawn iż-żewġ direttivi (51).
68. Kif ġie indikat fil-punt 40 ta’ dawn il-konklużjonijiet, il-leġiżlazzjoni Bulgara tipprovdi li l-ispejjeż li jikkorrispondu għas-sħana li toħroġ mill-installazzjoni interna (jiġifieri, infakkar, it-telf min-netwerk ta’ distribuzzjoni interna) għandhom jitqassmu bejn il-komproprjetarji fi proporzjon mal-volum imsaħħan tal-appartament tagħhom.
69. N. S. Dimitrova targumenta li din ir-regola ta’ tqassim ma hijiex konformi mar-rekwiżiti li jirriżultaw mill-Artikolu 13(2) tad-Direttiva 2006/32, li ġie ssostitwit mill-Artikolu 10(1) u mill-punt 1.1 tal-Anness VII tad-Direttiva 2012/27.
70. F’dan ir-rigward, l-Artikolu 13(2) tad-Direttiva 2006/32 kien jirrikjedi li l-Istati Membri jiżguraw li, fejn xieraq, il-kontijiet mibgħuta lill-konsumatur finali tal-enerġija jkunu “[i]bbażati fuq il-konsum reali”. L-Artikolu 10(1) u l-punt 1.1 tal-Anness VII tad-Direttiva 2012/27 itennu dan l-obbligu, u jispeċifikaw li għandu jiġi implimentat mill-Istati Membri sal-31 ta’ Diċembru 2014 għas-setturi kollha koperti minn din id-direttiva fejn teknikament possibbli u ekonomikament iġġustifikat (52).
71. Madankollu, skont N. S. Dimitrova, ir-regola dwar it-tqassim tal-ispejjeż relatati mas-sħana ġġenerata mill-installazzjoni interna prevista mid-Digriet dwar it-Tisħin Distrettwali għandha l-konsegwenza li l-ammont iffatturat lill-komproprjetarji għal din is-sħana ma jiddependix mill-kwantità ta’ enerġija termali potenzjalment jew attwalment iġġenerata (jew mitlufa) mill-installazzjoni interna fl-appartament tagħhom — u għalhekk “realment ikkunsmata” minn kull komproprjetarju (53). Ir-Rayonen sad Asenovgrad (il-Qorti Distrettwali ta’ Asenovgrad) taqbel ma’ din l-opinjoni.
72. Għaldaqstant dik il-qorti qiegħda tistaqsi lill-Qorti tal-Ġustizzja, essenzjalment, jekk l-Artikolu 13(2) tad-Direttiva 2006/32 u l-Artikolu 10(1) u l-punt 1.1 tal-Anness VII tad-Direttiva 2012/27 jipprekludux tali regola ta’ tqassim. Hija tistaqsi wkoll jekk it-tweġiba għal din id-domanda tiddependix fuq jekk huwiex teknikament possibbli jew le li tiġi ddeterminata l-kwantità ta’ sħana li effettivament toħroġ mill-installazzjoni interna f’kull appartament.
73. Fil-fehma tiegħi, għall-imsemmija domanda għandha tingħata risposta negattiva. F’dan ir-rigward, inqis li jkun xieraq li wieħed jirritorna għall-kundizzjonijiet li taħthom għandha ssir il-fatturazzjoni tal-kontijiet fuq il-bażi tal-konsum reali u għat-teknika li fuqha din il-fatturazzjoni tistrieħ f’dak li jirrigwarda l-provvista ta’ sħana fil-kondominji fornuti minn netwerk ta’ sħana (fl-ewwel lok) u mbagħad, fir-rigward tas-sitwazzjonijiet fejn huwa impost dan il-metodu ta’ fatturazzjoni, għall-portata ta’ dan l-obbligu (fit-tieni lok).
74. Fl-ewwel lok, kif diġà fakkart, l-Artikolu 13(2) tad-Direttiva 2006/32 kien jirrikjedi li l-Istati Membri jiżguraw li l-kontijiet tal-enerġija “fejn ikun xieraq” għall-konsumaturi finali jkunu bbażati fuq il-konsum reali. L-Artikolu 10(1) u l-punt 1.1 tal-Anness VII tad-Direttiva 2012/27 jindikaw li dawn il-kontijiet iridu jiġu implimentati “fejn dan ikun teknikament possibbli u ekonomikament iġġustifikat”. Fil-fehma tiegħi, dawn il-kundizzjonijiet għandhom jinqraw fid-dawl tad-dispożizzjonijiet dwar il-konsum tal-enerġija li jinsabu fl-Artikolu 13(1) tad-Direttiva 2006/32 u fl-Artikolu 9 tad-Direttiva 2012/27.
75. F’dan ir-rigward, l-Artikolu 13(1) tad-Direttiva 2006/32 u l-Artikolu 9(1) tad-Direttiva 2012/27 jipprevedu, f’termini kważi identiċi, li l-arloġġi individwali għall-kejl tal-konsum reali tagħhom jiġu installati mill-klijenti finali tal-enerġija. Il-grad ta’ ħtieġa f’dan ir-rigward ivarja skont it-tip ta’ bini inkwistjoni: l-installazzjoni tagħhom hija meħtieġa għall-bini ġdid jew għal dawk li tkun qiegħda ssirilhom rinnovazzjoni kbira, filwaqt li, fil-bini eżistenti, din l-installazzjoni hija suġġetta għall-kundizzjoni li hija teknikament possibbli, finanzjarjament raġonevoli u proporzjonata meta mqabbla mal-iffrankar potenzjali (54).
76. Fl-Artikolu 9(3) tad-Direttiva 2012/27, il-leġiżlatur tal-Unjoni ċċara (55) kif għandha tiġi implimentata din il-miżura fir-rigward tal-konsum tat-tisħin, tat-tkessiħ u tal-ilma sħun domestiku b’mod partikolari fil-kondominji fornuti minn netwerk ta’ sħana.
77. Din id-dispożizzjoni tippreċiża li, f’immobbli bħal dan, minn naħa, għandu jiġi installat arloġġ tas-sħana jew tal-ilma sħun fejn isir l-iskambju tat-tisħin jew fil-punt ta’ kunsinna (56). Min-naħa l-oħra, l-Istati Membri għandhom jiżguraw li l-arloġġi individwali tal-konsum jiġu installati sa mhux iktar tard mill-31 ta’ Diċembru 2016 sabiex ikejlu l-konsum tas-sħana, tat-tkessiħ jew tal-ilma sħun għal kull unità “fejn ikun teknikament fattibbli u kosteffiċjenti”. Altrimenti, għandhom jintużaw allokaturi tal-ispiża tat-tisħin (57) sabiex jitkejjel il-konsum tas-sħana f’kull radjatur, “dment l-Istat Membru inkwistjoni ma jurix li l-installazzjoni ta’ tali allokaturi tal-ispiża għat-tisħin ma tkunx kosteffiċjenti” (58). F’dawn il-każijiet tal-aħħar, jistgħu jiġu kkunsidrati metodi kosteffiċjenti alternattivi għall-kejl tal-konsum tas-sħana.
78. Minn dan jirriżulta li, fir-rigward tat-tisħin fil-kondominju fornut minn netwerk ta’ sħana, il-fatturazzjoni ta’ kontijiet ibbażati fuq il-konsum reali, kif imsemmi fl-Artikolu 13(2) tad-Direttiva 2006/32 u fl-Artikolu 10(1) tad-Direttiva 2012/27, għandha ssir għall-okkupanti li għandhom strumenti li jagħmluha possibbli li jiġi ddeterminat dan il-konsum, fil-kundizzjonijiet previsti fl-Artikolu 13(1) tad-Direttiva 2006/32 u fl-Artikolu 9(1) u (3) tad-Direttiva 2012/27. Dan il-metodu ta’ fatturazzjoni huwa bbażat fuq il-kejl tal-arloġġi termali individwali jew, fin-nuqqas ta’ dan, fuq il-qari mill-allokaturi tal-ispiża tat-tisħin li jinsabu fiż-żoni privati (59).
79. F’dan il-każ, huwa stabbilit li tali strumenti ġew installati fl-appartamenti ta’ N. S. Dimitrova u ta’ M. S. Dimitrov (60). Għaldaqstant għandhom jibbenefikaw minn kont ibbażat fuq il-konsum reali (61).
80. Madankollu, fit-tieni lok, jiena tal-fehma li la l-Artikolu 13(2) tad-Direttiva 2006/32 u lanqas l-Artikolu 10(1) tad-Direttiva 2012/27 ma jeħtieġu li, fejn għandu jiġi introdott dan il-metodu ta’ fatturazzjoni ta’ kontijiet, il-kont tal-enerġija tal-klijenti finali għandu jiddependi biss mill-konsum reali.
81. Fil-fatt, b’mod kuntrarju għal dak li ssostni N. S. Dimitrova, dawn id-dispożizzjonijiet ma jippreżentawx prinċipju li kull klijent finali tal-enerġija għandu jħallas biss dak li fil-fatt ikun ikkonsma. Il-kliem tagħhom jindika sempliċement li l-ħruġ tal-kontijiet għandu jkun “ibbażat fuq” il-konsum reali. Fil-fehma tiegħi, dan ir-rekwiżit għandu jinqara fid-dawl tal-għanijiet ta’ dawn id-direttivi u tal-istorja leġiżlattiva ta’ dawn id-dispożizzjonijiet.
82. F’dan ir-rigward, infakkar li d-Direttivi 2006/32 u 2012/27 għandhom l-għan, fost oħrajn, li jtejbu l-effiċjenza tal-enerġija fl-Unjoni, b’mod partikolari fl-istadju tal-użu finali (62). Dawn huma konformi ma’ żewġ rakkomandazzjonijiet tal-Kunsill (63) u ma’ direttiva primarja (64) li jippromwovu l-użu ta’ regoli tat-tqassim ibbażati fuq il-konsum reali ta’ kull okkupant f’dak li jirrigwarda l-ispejjeż tat-tisħin, tat-tkessiħ u tal-ilma sħun domestiku fil-kondominji mgħammra b’installazzjonijiet kollettivi. Fil-fatt, il-korrelazzjoni bejn il-konsum individwali effettiv u l-fatturazzjoni tal-kontijiet tinkoraġġixxi l-adozzjoni ta’ mġiba effiċjenti fl-użu tal-enerġija (65) sabiex jitnaqqas dan tal-ewwel u allura jonqsu dawn tal-aħħar.
83. Il-fatturazzjoni bbażata fuq il-konsum reali, kif previst fl-Artikolu 13(2) tad-Direttiva 2006/32 u fl-Artikolu 10(1) tad-Direttiva 2012/27, ma humiex għalhekk għan fihom innifishom: dan il-metodu ta’ fatturazzjoni għandu l-għan li jħeġġeġ lill-okkupanti ta’ kondominji jadottaw imġiba effiċjenti fl-użu tal-enerġija, sabiex jiffrankaw l-enerġija fl-istadju tal-użu finali. Dan l-għan jimplika li parti mill-kont tal-enerġija termali tal-klijenti finali tiddependi mill-konsum reali tagħhom, dik tal-użu li huma jagħmlu mir-radjaturi tal-appartament tagħhom, jiġifieri mill-imġiba individwali tagħhom (66).
84. Min-naħa l-oħra, it-tqassim tal-intier tal-enerġija termali kkunsmata f’immobbli bejn id-diversi komproprjetarji tiegħu skont id-data pprovduta mill-arloġġi individwali jew mill-allokaturi tal-appartamenti tagħhom imur lil hinn minn dak li huwa ddikjarat fl-għan imfittex ta’ ffrankar tal-enerġija. Fuq kollox, tali regola ta’ tqassim tkun inġusta u tista’ tikkomprometti l-kisba ta’ dan l-għan fit-tul.
85. Fil-fatt, minn naħa waħda, kif enfasizzaw Toplofikatsia Sofia, EVN, il-Gvern Litwan u l-Kummissjoni, id-diversi appartamenti fil-kondominju ma humiex indipendenti fil-livell termali. Is-sħana tiċċirkola, sa ċertu punt, bejn il-ħitan diviżorji tal-appartamenti li jmissu ma’ xulxin, mill-kmamar fejn it-temperatura tkun ogħla lejn dawk fejn it-temperatura tkun iktar baxxa, b’mod li l-konsum individwali ta’ kull wieħed huwa affettwat mill-imġiba tat-tisħin tal-oħrajn (67). Tqassim tal-ispiża tat-tisħin ibbażat biss fuq il-konsum individwali huwa ta’ natura li jinċita lil ċerti okkupanti, li l-appartamenti tagħhom ikunu, pereżempju, f’nofs l-immobbli, li jitfu r-radjaturi tagħhom matul l-istaġun kollu tat-tisħin u jiddependu esklużivament mis-sħana li tkun ġejja mill-appartamenti ta’ ħdejhom, b’mod li mbagħad jinħolqu spejjeż addizzjonali għal dawn tal-aħħar.
86. Barra minn hekk, il-konsum individwali fl-appartamenti jiddependi mill-pożizzjoni tagħhom fil-bini. F’dan ir-rigward, ċerti appartamenti jistgħu jkunu b’mod naturali iktar kesħin u jeħtieġu iktar sħana sabiex jilħqu temperatura partikolari minn oħrajn, tal-istess volum, minħabba l-pożizzjoni żvantaġġata tagħhom — pereżempju, dawk fl-aħħar sular, fl-ewwel sular fuq il-parkeġġ, fuq l-intrata jew fuq kamra oħra mhux imsaħħna, fil-kantuniera tal-bini, jew li jħarsu lejn it-Tramuntana. Għalhekk, ma jkunx ġust li l-enerġija termali kkunsmata f’kondominju tinqasam biss skont il-konsum individwali.
87. Min-naħa l-oħra, il-fatt li l-intier tal-kont tal-enerġija jkun jiddependi mill-konsum individwali jista’ jagħmilha iktar diffiċli sabiex jiġu adottati miżuri għat-titjib tal-effiċjenza enerġetika ġenerali tal-bini, bħal xogħlijiet ta’ rinnovazzjoni kbar, u sabiex jinkiseb b’hekk iffrankar tal-enerġija sinjifikattiv u fit-tul. Fil-fatt, bħala regola ġenerali, tali miżuri jeħtieġu deċiżjoni tal-assemblea tal-komproprjetarji. Issa, it-tqassim tal-ispejjeż tat-tisħin bejniethom għandu impatt dirett fuq l-inċentivi ta’ kull wieħed minnhom sabiex jieħu deċiżjoni bħal din u jħallas l-ispejjeż ta’ dawn ix-xogħlijiet. Tqassim ibbażat biss, jew fil-parti l-kbira, fuq il-konsum reali jinkoraġġixxi lin-nies f’sitwazzjoni ta’ enerġija favorevoli — li għandhom, pereżempju, appartament li jinsab b’mod ideali f’nofs l-immobbli, u għalhekk jibbenefikaw minn sħana mill-appartamenti ta’ ħdejhom u ftit li xejn isostnu telf lejn barra — li ma jkunux iridu jsegwu din l-għażla, b’mod kuntrarju għall-proprjetarji ta’ appartamenti b’inqas effiċjenza fl-enerġija, li jirriskjaw li jkunu f’minoranza (68).
88. Kif jenfasizzaw il-Kummissjoni, EVN u Toplofikatsia Sofia, b’dan il-mod huwa komuni fl-Istati Membri li l-kont tat-tisħin fil-kondominji fornuti minn netwerk ta’ sħana jew installazzjoni kollettiva jinkludi parti varjabbli, skont il-konsum reali mkejjel jew il-qari tal-allokaturi fiż-żoni privati, u parti fissa, allokata lil kull komproprjetarju abbażi ta’ kriterji indipendenti minn din id-data. Għalhekk, din il-parti fissa tirrifletti l-fatt li parti mit-tisħin użat fl-immobbli ma tiddependix mill-imġiba individwali ta’ kull wieħed mill-okkupanti tiegħu. Dan huwa l-każ mhux biss fir-rigward tat-trasferimenti ta’ sħana msemmija qabel, iżda wkoll fir-rigward tas-sħana li toħroġ mill-installazzjoni interna, li tikkostitwixxi l-isfond ta’ dawn il-kawżi (jew tas-sħana użata fil-partijiet komuni).
89. F’dan il-kuntest, it-tielet subparagrafu tal-Artikolu 9(3) tad-Direttiva 2012/27 jipprevedi li, għal dawn l-immobbli, l-Istati Membri jistgħu jintroduċu regoli trasparenti dwar it-tqassim tal-ispejjeż marbuta mal-konsum termali jew tal-ilma sħun, sabiex tiġi żgurata kontabbiltà trasparenti u preċiża tal-konsum individwali. Din id-dispożizzjoni tispeċifika wkoll li, fejn ikun xieraq, dawn ir-regoli għandhom jinkludu linji gwida dwar it-tqassim tal-ispejjeż marbuta mal-konsum tas-sħana u/jew tal-ilma sħun użat bħala (a) ilma sħun għall-ħtiġijiet domestiċi, (b) sħana rradjata mill-installazzjoni tal-bini u għall-finijiet tat-tisħin ta’ żoni komuni (fejn it-taraġ u l-kurituri jkunu mgħammra b’radjaturi), u (c) għall-iskop tat-tisħin tal-appartamenti.
90. Kif jirriżulta minn din id-dispożizzjoni, l-introduzzjoni ta’ tali regoli ta’ tqassim hija fakultattiva (69). L-Istati Membri huma għalhekk liberi li jipprovdu tali regoli jew li jħallu d-deċiżjoni dwar il-livell tal-parti fissa u tal-parti varjabbli għal-libertà kuntrattwali tal-komproprjetajiet, jew li jadottaw qafas ġenerali li jippermetti marġni ta’ flessibbiltà lil dawn tal-aħħar.
91. Barra minn hekk, fir-rigward tal-kontenut ta’ dawn ir-regoli eventwali, kif indikaw EVN, Toplofikatsia Sofia u l-Gvern Litwan, l-Artikolu 9(3) tad-Direttiva 2012/27 iħalli f’idejn kull Stat Membru l-għażla sakemm ir-regoli adottati jkunu “trasparenti”. Għaldaqstant l-Istati Membri għandhom setgħa diskrezzjonali wiesgħa. B’hekk, il-Bulgarija għażlet tqassim ibbażat fuq diviżjoni bejn il-konsum fiż-żoni privati, imkejjel permezz ta’ arloġġi jew allokaturi, u parti fissa li tissepara s-sħana tal-partijiet komuni u s-sħana ġġenerata mill-installazzjoni interna, imqassma skont il-volum imsaħħan ta’ kull appartament. Min-naħa l-oħra, il-parti l-kbira tal-Istati Membri għażlu metodu li jikkonsisti fil-qsim ta’ perċentwali speċifiku (pereżempju 30 %) tal-konsum totali tal-immobbli bejn il-komproprjetarji fuq il-bażi ta’ kriterju bħall-volum jew l-erja ta’ kull appartament (mingħajr distinzjoni bejn is-sħana ġġenerata fil-partijiet komuni u s-sħana li toħroġ mill-installazzjoni interna) filwaqt li l-perċentwal rimanenti jiddependi fuq il-qari tal-arloġġi jew tal-allokaturi. Fil-fehma tiegħi, dawn il-metodi differenti huma kompatibbli mad-Direttivi 2006/32 u 2012/27 (70).
92. Fl-aħħar nett, għall-kuntrarju ta’ dak li tidher li taħseb N. S. Dimitrova (71), il-fatturazzjoni bbażata fuq il-konsum reali ma timplikax li l-kriterji magħżula mill-Istati Membri għat-tqassim tal-parti fissa tal-kont tal-enerġija termali — f’dan il-każ, l-ispejjeż relatati mas-sħana ġġenerata mill-installazzjoni interna — jirriflettu b’mod preċiż kemm jista’ jkun il-konsum reali. Fir-rigward tal-parti mill-kont li ma tiddependix fuq il-qari tal-istrumenti li jkunu jinsabu fiż-żoni privati, l-Istati Membri huma, fil-fehma tiegħi, ħielsa li jqassmuha abbażi tal-kriterju li jqisu xieraq, bħal pereżempju l-erja utli ta’ art (f’m²) ta’ kull kamra jew il-volum imsaħħan tagħha (f’m³). Fi kliem ieħor, il-leġiżlatur Bulgaru ma kellux għalfejn jagħżel kriterju li jirrifletti s-sħana ġġenerata mill-installazzjoni interna f’kull appartament — anki jekk din tista’ teknikament titkejjel (72).
93. Minkejja dan, il-kisba tal-għan segwit mir-regola tal-fatturazzjoni bbażata fuq il-konsum reali, kif previst fl-Artikolu 13(2) tad-Direttiva 2006/32 u l-Artikolu 10(1) tad-Direttiva 2012/27, timplika, fil-fehma tiegħi, li l-parti varjabbli hija sinjifikattiva. Fil-fatt, dan huwa essenzjali sabiex jitħeġġeġ l-iżvilupp ta’ mġiba effiċjenti fil-qasam tal-enerġija.
94. Fil-qosor, nemmen li dawn id-dispożizzjonijiet jirrikjedu li l-Istati Membri jiżguraw li parti mill-kont tkun tiddependi mill-konsum reali, u li din il-parti tkun biżżejjed biex iġġib il-bidliet fl-imġiba mfittxija minn dawn id-dispożizzjonijiet (73).
95. Jirriżulta mill-kunsiderazzjonijiet preċedenti li, fil-fehma tiegħi, ir-regoli stabbiliti mil-Liġi dwar l-Enerġija u d-Digriet dwar it-Tisħin Distrettwali jikkonformaw mar-rekwiżiti ta’ kejl u ta’ fatturazzjoni tal-enerġija previsti mid-Direttivi 2006/32 u 2012/27. Minn naħa waħda, kif jenfasizzaw EVN u Toplofikatsia Sofia, il-Liġi dwar l-Enerġija tipprevedi l-installazzjoni ta’ arloġġi tal-enerġija termali fil-livell tas-substazzjon ta’ kull bini u ta’ arloġġi individwali jew allokaturi tal-ispiża tas-sħana f’kull appartament għat-tisħin u arloġġi għall-ilma sħun domestiku (74). Il-kontijiet jinkludu parti varjabbli, li tikkorrispondi għall-konsum fil-partijiet privati, ibbażata fuq il-konsum reali ta’ kull komproprjetarju, imkejla mill-arloġġi individwali tiegħu jew stmata permezz tal-allokaturi, u din il-parti varjabbli hija, bħala medja, sinjifikattiva (75). Min-naħa l-oħra, il-leġiżlatur Bulgaru pprovda regoli ta’ tqassim li jissodisfaw ir-rekwiżit ta’ trasparenza fl-Artikolu 9(3) tad-Direttiva 2012/27: dawn jiddefinixxu b’mod ċar il-mod kif tiġi ddeterminata l-enerġija kkunsmata fl-immobbli u l-kriterji li permezz tagħhom l-ispejjeż korrispondenti jitqassmu bejn il-komproprjetarji.
96. Konsegwentement, nissuġġerixxi li l-Qorti tal-Ġustizzja għandha tirrispondi għall-ewwel domanda fil-Kawża C‑708/17 li l-Artikolu 13(2) tad-Direttiva 2006/32 u l-Artikolu 10(1) u l-punt 1.1 tal-Anness VII tad-Direttiva 2012/27 għandhom jiġu interpretati fis-sens li dawn ma jipprekludux leġiżlazzjoni nazzjonali li tipprovdi li, f’kondominju fornut minn netwerk ta’ sħana, parti mill-ispejjeż tat-tisħin użat fl-immobbli, li tikkorrispondi għas-sħana ġġenerata mill-installazzjoni interna tat-tisħin u tal-ilma sħun, għandha tinqasam bejn il-komproprjetarji skont il-volum imsaħħan tal-appartament tagħhom, irrispettivament mill-kwantità ta’ din is-sħana li effettivament toħroġ f’kull appartament.
VI. Konklużjoni
97. Fid-dawl tal-kunsiderazzjonijiet kollha preċedenti, nipproponi li, għad-domandi preliminari magħmula mir-Rayonen sad Asenovgrad (il-Qorti Distrettwali ta’ Asenovgrad, il-Bulgarija) fil-Kawża C‑708/17 u mis-Sofiyski rayonen sad (il-Qorti Distrettwali ta’ Sofija, il-Bulgarija) fil-Kawża C‑725/17, il-Qorti tal-Ġustizzja għandha tirrispondi bil-mod kif ġej:
1) Id-Direttiva 2011/83/UE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tal-25 ta’ Ottubru 2011 dwar drittijiet tal-konsumatur, li temenda d-Direttiva tal-Kunsill 93/13/KEE u d-Direttiva 1999/44/KE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill u li tħassar id-Direttiva tal-Kunsill 85/577/KEE u d-Direttiva 97/7/KE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill għandha tiġi interpretata bħala li ma tipprekludix leġiżlazzjoni nazzjonali li tipprovdi li, f’kondominju fornut minn netwerk ta’ sħana, il-komproprjetarji għandhom jikkontribwixxu għall-ispejjeż tat-tisħin tal-immobbli, minkejja l-fatt li huma ma jkunux applikaw b’mod individwali għall-forniment ta’ tisħin distrettwali u anki jekk ma jużawhx fl-appartament tagħhom.
2) L-Artikolu 13(2) tad-Direttiva 2006/32/UE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tal-5 ta’ April 2006 dwar effiċjenza fl-użu finali ta’ l-enerġija u dwar servizzi ta’ enerġija u li tħassar id-Direttiva tal-Kunsill 93/76/KEE u l-Artikolu 10(1) u l-punt 1.1 tal-Anness VII tad-Direttiva 2012/27/UE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tal-25 ta’ Ottubru 2012 dwar l-effiċjenza fl-enerġija, li temenda d-Direttivi 2009/125/KE u 2010/30/UE u li tħassar id-Direttivi 2004/8/KE u 2006/32/KE, għandhom jiġu interpretati fis-sens li dawn ma jipprekludux leġiżlazzjoni nazzjonali li tipprovdi li, f’kondominju fornut minn netwerk ta’ sħana, parti mill-ispejjeż tat-tisħin użat fl-immobbli, li tikkorrispondi għas-sħana ġġenerata mill-installazzjoni interna tat-tisħin u tal-ilma sħun, għandha tinqasam bejn il-komproprjetarji skont il-volum imsaħħan tal-appartament tagħhom, irrispettivament mill-kwantità ta’ din is-sħana li effettivament toħroġ f’kull appartament.