Sprawa T‑268/10 RENV
Polyelectrolyte Producers Group GEIE (PPG)
i
SNF SAS
przeciwko
Europejskiej Agencji Chemikaliów (ECHA)
REACH – Identyfikacja akrylamidu jako substancji wzbudzającej szczególnie duże obawy – Półprodukty – Skarga o stwierdzenie nieważności – Bezpośrednie oddziaływanie – Dopuszczalność – Proporcjonalność – Równość traktowania
Streszczenie – wyrok Sądu (piąta izba w składzie powiększonym) z dnia 25 września 2015 r.
1. Skarga o stwierdzenie nieważności – Osoby fizyczne lub prawne – Akty dotyczące ich bezpośrednio i indywidualnie – Skarga wniesiona przez europejskie zgrupowanie interesów gospodarczych – Dopuszczalność – Przesłanki
(art. 263 akapit czwarty TFUE)
2. Skarga o stwierdzenie nieważności – Osoby fizyczne lub prawne – Akty dotyczące ich bezpośrednio i indywidualnie – Bezpośrednie oddziaływanie – Kryteria – Decyzja Europejskiej Agencji Chemikaliów (ECHA) identyfikująca akrylamid jako substancję wzbudzającą szczególnie duże obawy – Skarga wniesiona przez spółki zajmujące się produkcją lub importem tej substancji – Identyfikacja prowadząca do powstania obowiązku przekazania użytkownikom substancji zaktualizowanej karty charakterystyki – Dopuszczalność
[art. 263 akapit czwarty TFUE; rozporządzenie nr 1907/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady, art. 31 ust. 9 lit. a), art. 57 lit. a), b), art. 59, załącznik II; rozporządzenie Komisji nr 453/2010, art. 1]
3. Zbliżanie ustawodawstw – Rejestracja, ocena i udzielanie zezwoleń w zakresie chemikaliów – Rozporządzenie REACH – Substancje wzbudzające szczególnie duże obawy – Procedura identyfikacji – Zastosowanie do substancji wykorzystywanych jako półprodukty
(rozporządzenie nr 1907/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady, art. 3 pkt 15, art. 57, 59)
4. Zbliżanie ustawodawstw – Rejestracja, ocena i udzielanie zezwoleń w zakresie chemikaliów – Rozporządzenie REACH – Substancje wzbudzające szczególnie duże obawy – Procedura identyfikacji – Uprawnienia dyskrecjonalne władz Unii – Zakres – Kontrola sądowa – Granice
(rozporządzenie nr 1907/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady, art. 57, 59)
5. Zbliżanie ustawodawstw – Rejestracja, ocena i udzielanie zezwoleń w zakresie chemikaliów – Rozporządzenie REACH – Substancje wzbudzające szczególnie duże obawy – Procedura identyfikacji – Decyzja Europejskiej Agencji Chemikaliów (ECHA) identyfikująca akrylamid jako substancję wzbudzającą szczególnie duże obawy – Naruszenie zasady proporcjonalności – Brak
[art. 296 TFUE; rozporządzenie nr 1907/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady, motyw 16, art. 1 ust. 1, art. 2 ust. 1 lit. c), art. 8 lit. b), art. 55, 59, załącznik XVII]
6. Zbliżanie ustawodawstw – Rejestracja, ocena i udzielanie zezwoleń w zakresie chemikaliów – Rozporządzenie REACH – Substancje wzbudzające szczególnie duże obawy – Procedura identyfikacji – Ciążący na Europejskiej Agencji Chemikaliów (ECHA) obowiązek uzasadnienia wyboru substancji podlegającej identyfikacji – Brak
(rozporządzenie nr 1907/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady, art. 57, 59)
1. Stowarzyszenie zajmujące się obroną grupowych interesów swych członków ma zasadniczo prawo wnieść skargę o stwierdzenie nieważności na podstawie art. 263 TFUE jedynie wtedy, gdy reprezentowane przez nie przedsiębiorstwa lub niektóre z nich mają prawo do wniesienia skargi indywidualnie lub gdy może ono wskazać na własny interes. Takie ujęcie nasuwa się również w przypadku europejskiego ugrupowania interesów gospodarczych, które powstało w celu reprezentowania interesów pewnej grupy przedsiębiorstw.
(por. pkt 32)
2. Przesłanka bezpośredniego oddziaływania na osobę fizyczną lub prawną, jako przesłanka dopuszczalności skargi o stwierdzenie nieważności wniesionej na podstawie art. 263 TFUE, wymaga, aby po pierwsze, zaskarżany środek wywierał bezpośredni wpływ na sytuację prawną jednostki, i po drugie, nie pozostawiał żadnej uznaniowości swoim adresatom, którzy są zobowiązani do jego wykonania, co ma mieć charakter czysto automatyczny i musi wynikać z samego aktu Unii, bez potrzeby stosowania przepisów pośrednich.
W tym względzie w ramach identyfikacji substancji jako wzbudzającej szczególnie duże obawy, która wynika z przeprowadzenia procedury na podstawie art. 59 rozporządzenia nr 1907/2006 w sprawie rejestracji, oceny, udzielania zezwoleń i stosowanych ograniczeń w zakresie chemikaliów (REACH), decyzja Europejskiej Agencji Chemikaliów identyfikująca akrylamid jako taką substancję z uwagi na to, że substancja ta spełnia kryteria określone w art. 57 lit. a) i b) tego rozporządzenia, może wywierać bezpośrednie skutki na sytuację prawną dostawców tej substancji z tego względu, że skoro identyfikacja tej substancji stanowi nową informację, która może mieć wpływ na środki kontroli ryzyka, lub nową informację o zagrożeniach w rozumieniu art. 31 ust. 9 lit. a) wspomnianego rozporządzenia, dostawcy są zobowiązani do uaktualnienia karty charakterystyki, zgodnie załącznikiem II do omawianego rozporządzenia.
Powyższego wniosku nie podważa fakt, że brzmienie załącznika II do rozporządzenia nr 1907/2006 zostało zmienione, zgodnie z art. 1 rozporządzenia nr 453/2010, dopiero po wniesieniu skargi, ponieważ okoliczność, iż akt prawny powoduje skutki prawne od dnia określonego w tym akcie, nie wyklucza możliwości, by akt ten mógł dotyczyć jednostki bezpośrednio z powodu zobowiązania, które z niego wynika.
(por. pkt 34, 42, 43, 47)
3. Okoliczność, iż substancja może mieć status półproduktu w rozumieniu art. 3 pkt 15 rozporządzenia nr 1907/2006 w sprawie rejestracji, oceny, udzielania zezwoleń i stosowanych ograniczeń w zakresie chemikaliów (REACH), nie oznacza, że jest ona zwolniona z identyfikacji jako wzbudzająca szczególnie duże obawy na podstawie art. 59 rozporządzenia nr 1907/2006. Substancja w rozumieniu rozporządzenia nr 1907/2006 jest bowiem zdefiniowana przez swoiste właściwości, natomiast pojęcie półproduktu przewidziane w tym rozporządzeniu nie dotyczy właściwości substancji i nie zmienia w żaden sposób tych właściwości, ale definiuje półprodukt przez pryzmat celu, jakim jest produkcja i stosowanie substancji.
W konsekwencji, ponieważ każda substancja może co do zasady być produkowana, zużywana lub stosowana do przetwarzania chemicznego w celu przekształcenia jej w inną substancję, a tym samym mieć status półproduktu, fakt, że substancja posiada, jak w niniejszym przypadku, status półproduktu, nie wyłącza jej z zastosowania procedury identyfikacji przewidzianej w art. 59 rozporządzenia nr 1097/2006.
(por. pkt 66, 67)
4. Zobacz tekst orzeczenia.
(por. pkt 73, 74)
5. Jeśli chodzi o sądową kontrolę przesłanek stosowania zasady proporcjonalności, Europejskiej Agencji Chemikaliów (ECHA) należy przyznać szeroki zakres uznania w dziedzinie, która wymaga od niej dokonywania rozstrzygnięć o charakterze politycznym, gospodarczym i społecznym oraz przeprowadzania złożonych ocen. Tylko oczywiście nieodpowiedni charakter przepisu wydanego w tej dziedzinie w stosunku do zamierzonego przez prawodawcę celu może mieć wpływ na zgodność z prawem takiego przepisu. Jeśli odwołać się do motywu 16 rozporządzenia nr 1907/2006 w sprawie rejestracji, oceny, udzielania zezwoleń i stosowanych ograniczeń w zakresie chemikaliów (REACH), prawodawca ustalił jako główny pierwszy z trzech celów określonych w art. 1 ust. 1 tego rozporządzenia, a mianowicie zapewnienie wysokiego poziomu ochrony zdrowia ludzkiego i środowiska.
Zasady proporcjonalności nie narusza decyzja ECHA identyfikująca akrylamid jako substancję wzbudzającą szczególnie duże obawy, wydana zgodnie z procedurą przewidzianą w art. 59 rozporządzenia nr 1907/2006. Po pierwsze, decyzja taka jest odpowiednia do realizacji celów przyświecających rozporządzeniu nr 1907/2006, ponieważ identyfikacja substancji jako wzbudzającej szczególnie duże obawy służy lepszemu informowaniu opinii publicznej oraz profesjonalistów o ryzyku i zagrożeniach wiążących się z tą substancją, a w związku z tym identyfikacja ta powinna być uznawana za środek służący poprawie poziomu tej ochrony. Ponadto nic nie pozwala stwierdzić, że zastosowania akrylamidu inne niż jako półproduktu są wykluczone, zważywszy, że ta substancja nie jest wyłączona z zastosowania tytułu VII rozporządzenia nr 1907/2006 na podstawie art. 2 ust. 8 lit. b) tego rozporządzenia.
Po drugie, wspomniana decyzja nie wykracza poza to, co konieczne do realizacji celów zamierzonych przez rozporządzenie nr 1907/2006, ponieważ możliwość niepodejmowania działań nie stanowi środka równie odpowiedniego, co identyfikacja omawianej substancji jako substancji wzbudzającej szczególnie duże obawy. Powyższe odnosi się również do środków ograniczających dotyczących stosowania akrylamidu, gdyż – jak wynika z załącznika XVII do rozporządzenia nr 1907/2006 – przyjęte zgodnie z procedurą przewidzianą w tytule VIII tegoż rozporządzenia ograniczenia dotyczące produkcji, wprowadzania do obrotu i stosowania niektórych substancji niebezpiecznych oraz niektórych mieszanin i wyrobów niebezpiecznych mogą mieć różny stopień intensywności, począwszy od szczególnych warunków produkcji lub wprowadzania do obrotu substancji, aż do całkowitego zakazu stosowania substancji. Środki ograniczające, nawet przy założeniu, że są one także odpowiednie do realizacji celów przyświecających temu rozporządzeniu, nie stanowią zatem jako takie środków mniej dotkliwych w porównaniu z identyfikacją substancji, która prowadzi jedynie do powstania obowiązków informacyjnych. Jednocześnie przepisy obowiązujące w dziedzinie ochrony pracowników nie mogą stanowić odpowiedniego i mniej dotkliwego środka realizacji celów przyświecających rozporządzeniu nr 1907/2006 dotyczących postępowania z substancjami wzbudzającymi szczególnie duże obawy, a w szczególności celu stopniowego zastępowania substancji wzbudzających szczególnie duże obawy innymi odpowiednimi substancjami lub technologiami, o ile jest to wykonalne z ekonomicznego i technicznego punktu widzenia. Wreszcie identyfikacja akrylamidu jako substancji wzbudzającej szczególnie duże obawy wyłącznie w zakresie, w jakim nie jest on stosowany jako półprodukt, także nie stanowi odpowiedniego środka, ponieważ prawodawca ustanowił szczególne przepisy dotyczące półproduktów w art. 2 ust. 1 lit. c) i art. 2 ust. 8 lit. b) rozporządzenia nr 1907/2006.
(por. pkt 82–86, 88–93)
6. Ponieważ przewidziana w art. 59 rozporządzenia nr 1907/2006 w sprawie rejestracji, oceny, udzielania zezwoleń i stosowanych ograniczeń w zakresie chemikaliów (REACH) procedura identyfikacji substancji jako substancji wzbudzającej szczególnie duże obawy nie przyznaje Europejskiej Agencji Chemikaliów (ECHA) żadnego uprawnienia w zakresie wyboru substancji podlegających identyfikacji, gdyż prawo to na podstawie art. 59 rozporządzenia nr 1907/2006 należy wyłącznie do Komisji i państw członkowskich, nie można zarzucać ECHA, że identyfikując akrylamid, a nie substancje rzekomo porównywalne, jako substancję wzbudzającą szczególnie duże obawy, naruszyła zasadę równego traktowania. Jednocześnie, jako że zgodnie z art. 59 ust. 3 rozporządzenia nr 1907/2006 każde państwo członkowskie może sporządzić dokumentację zgodnie z załącznikiem XV do tego rozporządzenia dla substancji, które w jego opinii spełniają kryteria określone w art. 57 tego rozporządzenia, nie można zarzucać ECHA, że nie przedstawiła żadnego uzasadnienia względów, dla których to akrylamid, a nie inne substancje o identycznych właściwościach, został wybrany przez państwo członkowskie.
(por. pkt 99–101)