Sprawa T‑112/05

Akzo Nobel NV i in.

przeciwko

Komisji Wspólnot Europejskich

Konkurencja – Porozumienia, decyzje i uzgodnione praktyki w sektorze witamin – Chlorek cholinowy (witamina B4) – Decyzja stwierdzająca naruszenie art. 81 WE i art. 53 Porozumienia o Europejskim Obszarze Gospodarczym – Przypisanie naruszenia

Streszczenie wyroku

1.      Skarga o stwierdzenie nieważności – Przesłanki dopuszczalności – Skarga wniesiona przez kilka podmiotów z grupy spółek na decyzję Komisji nakładającą na nie solidarnie grzywnę

(art. 230 WE)

2.      Konkurencja – Reguły wspólnotowe – Naruszenia – Przypisanie – Spółki dominujące i spółki zależne

(art. 81 WE, 82 WE)

3.      Konkurencja – Grzywny – Kwota – Ustalenie – Kwota maksymalna – Obliczanie

(rozporządzenie Rady nr 1/2003, art. 23 ust. 2)

1.      W ramach jednej i tej samej skargi o stwierdzenie nieważności wniesionej przez kilka podmiotów z grupy spółek na decyzję Komisji nakładającą na nie solidarnie grzywnę względy ekonomii postępowania uzasadniają niezbadanie zarzutu niedopuszczalności skargi podniesionego względem niektórych z tych podmiotów, jeśli jednak skarga jest dopuszczalna względem niektórych pozostałych spośród nich, z takim skutkiem, że sąd powinien zbadać skargę w całości i że w oparciu o podstawy podniesione w skardze podmioty, którym zarzucono brak dopuszczalności ich skargi, nie będą mogły skorzystać z ewentualnego stwierdzenia nieważności.

(por. pkt 31, 32)

2.      Komisja jest uprawniona do skierowania do spółki dominującej względem grupy spółek decyzji nakładającej grzywnę za naruszenie reguł konkurencji popełnione przez jedną z jej spółek zależnych, nie ze względu na relację pomiędzy spółką dominującą i jej spółką zależną związaną z namową i naruszeniem, ani tym bardziej ze względu na udział spółki dominującej w tym naruszeniu, ale ze względu na to, że spółki te stanowią jedno przedsiębiorstwo w rozumieniu przepisów art. 81 WE i 82 WE, jeśli nie określają one niezależnie swojego zachowania na rynku.

W szczególnym przypadku, w którym spółka dominująca posiada 100% kapitału swojej spółki zależnej, będącej sprawcą naruszenia, istnieje zwykłe domniemanie, że ta spółka dominująca wywiera decydujący wpływ na zachowanie swojej spółki zależnej, i że stanowią one zatem jedno przedsiębiorstwo we wskazanym rozumieniu. Z tego względu do spółki dominującej, która kwestionuje przed sądem wspólnotowym decyzję Komisji nakładającą na nią grzywnę za zachowanie jej spółki zależnej, należy obalenie tego domniemania poprzez przedstawienie materiału dowodowego, za którego pomocą można dowieść niezależny charakter jej spółki zależnej. Wystarczy więc, że Komisja udowodni, iż cały kapitał spółki zależnej jest w posiadaniu spółki dominującej w celu wyprowadzenia wniosku, że wywiera ona decydujący wpływ na politykę handlową spółki zależnej. Komisja może następnie uznać spółkę dominującą za solidarnie odpowiedzialną za zapłatę grzywny nałożonej na spółkę zależną, chyba że ta spółka dominująca wykaże, że spółka zależna nie stosuje zasadniczo wytycznych przez nią udzielanych i zachowuje się na rynku w sposób niezależny.

O ile prawdą jest, że w ramach analizy, czy wiele spółek należących do grupy tworzy jednolitą jednostkę gospodarczą, sąd wspólnotowy zbadał, czy spółka dominująca mogła mieć wpływ na politykę cenową, produkcję i dystrybucję, cele sprzedaży, marżę brutto, koszty sprzedaży, „cash flow”, zapasy i marketing, o tyle jednak nie można wnioskować na tej podstawie, że pojęcie polityki handlowej spółki zależnej do celów zastosowania art. 81 WE i 82 WE do spółki dominującej obejmuje jedynie te aspekty. Wręcz przeciwnie, do spółki dominującej należy poddanie ocenie Sądu wszelkich okoliczności dotyczących powiązań organizacyjnych, gospodarczych i prawnych pomiędzy spółką zależną a nią samą, które jej zdaniem mogą dowodzić, że te spółki nie stanowią jednolitej jednostki gospodarczej. W trakcie oceny Sąd musi uwzględnić całość okoliczności, które zostały przedstawione przez strony i które to okoliczności mogą różnić się pod względem charakteru i znaczenia w zależności od cech każdego przypadku.

Zatem w odniesieniu do spółki dominującej posiadającej 100% udziałów w kapitale swoich spółek zależnych, która uczestniczy w znacznej mierze w wielu głównych aspektach ich strategii, zastrzegając sobie prawo do podjęcia ostatecznej decyzji, co do szeregu kwestii określających ich sposób działania na rynku, domniemania, że spółka dominująca wywiera decydujący wpływ na politykę swych spółek zależnych, nie może podważyć okoliczność, że decyzje dotyczące konkretnej dziedziny, która była przedmiotem naruszenia, są co do zasady podejmowane przez spółki zależne, ani fakt, iż grupa ma strukturę dwupoziomową, która ma na celu wyłączenie polityki handlowej sensu stricto spod kontroli spółki dominującej. Bowiem do przypisania spółce dominującej zachowania spółki zależnej stanowiącego naruszenie nie jest wymagany dowód, że spółka dominująca wywiera wpływ na politykę swojej spółki zależnej w konkretnej dziedzinie będącej przedmiotem naruszenia. Natomiast związki organizacyjne, gospodarcze i prawne istniejące pomiędzy spółką dominującą i jej spółką zależną mogą dowodzić istnienia wpływu tej pierwszej na strategię drugiej i tym samym uzasadniać uznanie ich za jedną jednostkę gospodarczą bez potrzeby badania, czy spółka dominująca wywarła wpływ na zarzucane tu antykonkurencyjne zachowanie.

(por. pkt 58, 60, 62, 64, 65, 82, 83, 85)

3.      Okoliczność, w której kilka spółek jest solidarnie zobowiązanych do zapłaty grzywny, ponieważ tworzą przedsiębiorstwo w rozumieniu art. 81 WE, nie oznacza, jeśli chodzi o stosowanie górnej granicy przewidzianej w art. 23 ust. 2 rozporządzenia nr 1/2003 w sprawie wprowadzenia w życie reguł konkurencji ustanowionych w art. 81 i 82 traktatu, że zobowiązanie każdej z nich nie przekracza 10% uzyskanego przez nią obrotu w ostatnim roku obrotowym. Górna granica 10% w rozumieniu tego przepisu powinna być obliczona na podstawie łącznego obrotu wszystkich spółek tworzących jednolitą jednostkę gospodarczą działającą jako przedsiębiorstwo w rozumieniu art. 81 WE, ponieważ jedynie łączny obrót spółek składowych może stanowić informację o wielkości i sile gospodarczej rozpatrywanego przedsiębiorstwa.

(por. pkt 90, 91)