Υπόθεση C‑625/10

Ευρωπαϊκή Επιτροπή

κατά

Γαλλικής Δημοκρατίας

«Παράβαση κράτους μέλους — Μεταφορές — Ανάπτυξη των κοινοτικών σιδηροδρόμων — Οδηγία 91/440/ΕΟΚ — Άρθρο 6, παράγραφος 3, και παράρτημα II — Οδηγία 2001/14/ΕK — Άρθρο 14, παράγραφος 2 — Μη ύπαρξη ανεξαρτησίας του διαχειριστή της σιδηροδρομικής υποδομής ως προς τη νομική του μορφή — Άρθρο 11 — Μη ύπαρξη συστήματος βελτίωσης των επιδόσεων — Παράλειψη πλήρους μεταφοράς»

Περίληψη — Απόφαση του Δικαστηρίου (πρώτο τμήμα)
της 18ης Απριλίου 2013

1.        Προσφυγή λόγω παράβασης κράτους μέλους — Εξέταση του βασίμου από το Δικαστήριο — Κατάσταση που πρέπει να λαμβάνεται υπόψη — Κατάσταση κατά την εκπνοή της ταχθείσας με την αιτιολογημένη γνώμη προθεσμίας

(Άρθρο 258 ΣΛΕΕ)

2.        Μεταφορές — Κοινή πολιτική — Ανάπτυξη των κοινοτικών σιδηροδρόμων — Διαχωρισμός της διαχείρισης της υποδομής από τη μεταφορική δραστηριότητα — Βασικά καθήκοντα που πρέπει να ανατίθενται σε ανεξάρτητο φορέα — Έννοια — Κατάρτιση των τεχνικών μελετών εφαρμογής που είναι αναγκαίες για την εξέταση των αιτήσεων χορήγησης σιδηροδρομικών διαδρομών πριν από τη λήψη απόφασης σχετικά με τις αιτήσεις αυτές και για την κατανομή των διαδρομών την τελευταία στιγμή — Εμπίπτει

(Οδηγία 2001/14 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρο 14 § 2· οδηγία 91/440 του Συμβουλίου, άρθρο 6 § 3, και παράρτημα II)

3.        Μεταφορές — Σιδηροδρομικές μεταφορές — Οδηγία 2001/14 — Κατανομή της χωρητικότητας των σιδηροδρομικών υποδομών και χρεώσεις — Χρέωση για την υποδομή — Υποχρεώσεις των κρατών μελών — Καθιέρωση συστήματος βελτίωσης των επιδόσεων — Περιεχόμενο

(Οδηγία 2001/14 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρο 11 §§ 1 και 2)

4.        Μεταφορές — Σιδηροδρομικές μεταφορές — Οδηγία 2001/14 — Κατανομή της χωρητικότητας των σιδηροδρομικών υποδομών και χρεώσεις — Χρέωση για την υποδομή — Υποχρεώσεις των κρατών μελών — Καθιέρωση μηχανισμών που να λειτουργούν ως κίνητρα για την εκ μέρους του διαχειριστή της υποδομής μείωση του κόστους παροχής της υποδομής και του ύψους των τελών πρόσβασης — Υποχρέωση θέσπισης αυτοτελών μέτρων — Δεν υφίσταται

(Οδηγία 2001/14 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρα 6 §§ 2 και 3, 7 § 3, και 8 § 1)

1.        Βλ. το κείμενο της απόφασης.

(βλ. σκέψη 43)

2.        Κατά το παράρτημα II της οδηγίας 91/440, για την ανάπτυξη των κοινοτικών σιδηροδρόμων, θεωρούνται ως βασικά καθήκοντα, κατά την έννοια του άρθρου 6, παράγραφος 3, της οδηγίας αυτής, η προετοιμασία και η λήψη αποφάσεων σχετικά με τη χορήγηση αδειών στις σιδηροδρομικές επιχειρήσεις, η λήψη αποφάσεων σχετικά με την κατανομή των διαδρομών, η οποία καλύπτει τόσο τον καθορισμό όσο και την εκτίμηση της διαθεσιμότητας των διαδρομών αυτών, καθώς και την κατανομή των επιμέρους διαδρομών των συρμών, η λήψη αποφάσεων σχετικά με τη χρέωση για την υποδομή και ο έλεγχος της τήρησης των υποχρεώσεων καθολικής υπηρεσίας που συνεπάγεται η παροχή ορισμένων υπηρεσιών.

Από την παραπάνω απαρίθμηση συνάγεται ότι η κατάρτιση των τεχνικών μελετών εφαρμογής που είναι αναγκαίες για την εξέταση των αιτήσεων χορήγησης σιδηροδρομικών διαδρομών πριν από τη λήψη απόφασης σχετικά με τις αιτήσεις αυτές και για την κατανομή των διαδρομών την τελευταία στιγμή δεν μπορεί να ανατίθεται σε σιδηροδρομική επιχείρηση, διότι αφενός οι μελέτες αυτές εντάσσονται στον καθορισμό των διαδρομών και στην εκτίμηση της διαθεσιμότητάς τους και αφετέρου η κατανομή των διαδρομών της τελευταίας στιγμής συνιστά κατανομή των επιμέρους διαδρομών των συρμών, που προβλέπεται στο παράρτημα II της οδηγίας 91/440, σχετικά με την κατανομή της χωρητικότητας των σιδηροδρομικών υποδομών και τις χρεώσεις για τη χρήση σιδηροδρομικής υποδομής, οπότε τα καθήκοντα αυτά πρέπει να ανατίθενται σε ανεξάρτητο φορέα. Συγκεκριμένα, το άρθρο 14, παράγραφος 2, της οδηγίας 2001/14 προβλέπει ότι οι φορείς στους οποίους ανατίθενται τα καθήκοντα κατανομής πρέπει να είναι ανεξάρτητοι από οποιαδήποτε σιδηροδρομική επιχείρηση ως προς τη νομική τους μορφή, την οργάνωση και τη λήψη των αποφάσεών τους.

(βλ. σκέψεις 46-48)

3.        Από το άρθρο 11, παράγραφος 1, της οδηγίας 2001/14, σχετικά με την κατανομή της χωρητικότητας των σιδηροδρομικών υποδομών και τις χρεώσεις για τη χρήση σιδηροδρομικής υποδομής, συνάγεται, πρώτον, ότι τα κράτη μέλη είναι υποχρεωμένα να ενσωματώνουν στα συστήματα χρέωσης για την υποδομή ένα σύστημα βελτίωσης των επιδόσεων που να λειτουργεί ως κίνητρο για την εκ μέρους των σιδηροδρομικών επιχειρήσεων και του διαχειριστή της υποδομής βελτίωση των επιδόσεων του δικτύου. Δεύτερον, όσον αφορά το είδος των μέτρων που μπορούν να εφαρμόζουν τα κράτη μέλη για την παροχή κινήτρων, τα εν λόγω κράτη παραμένουν ελεύθερα να επιλέγουν τα συγκεκριμένα μέτρα που θα αποτελούν μέρος του συστήματος αυτού, εφόσον τα μέτρα αυτά συνιστούν ενιαίο σύνολο που εμφανίζει συνοχή και διαφάνεια και μπορεί να χαρακτηριστεί ως «σύστημα βελτίωσης των επιδόσεων».

Από την άποψη αυτή, ένα σύστημα που προβλέπει μια ειδική χρέωση σχετικά με τα τέλη κράτησης των χρονοδιαδρόμων για εμπορευματικές μεταφορές, εφόσον το συνολικό μήκος της διαδρομής υπερβαίνει τα 300 km και η ωριαία ταχύτητα του συρμού ισούται με ή υπερβαίνει τα 70 km δεν αποτελεί ενιαίο σύνολο που να εμφανίζει συνοχή και διαφάνεια και να μπορεί να χαρακτηριστεί ως σύστημα βελτίωσης των επιδόσεων κατά την έννοια του άρθρου 11 της οδηγίας 2001/14. Το εν λόγω άρθρο απαιτεί όμως από τα κράτη μέλη να ενσωματώνουν στο σύστημα χρέωσης και να εφαρμόζουν στην πράξη ένα σύστημα βελτίωσης των επιδόσεων.

Εξάλλου, ούτε οι διατάξεις για την αποζημίωση του διαχειριστή υποδομής σε περίπτωση μη χρήσης ενός χρονοδιαδρόμου με υπαιτιότητα της σιδηροδρομικής επιχείρησης και για την αποζημίωση της σιδηροδρομικής επιχείρησης κατόπιν κατάργησης χρονοδιαδρόμων από τον διαχειριστή αποτελούν σύστημα βελτίωσης των επιδόσεων.

Όσον αφορά, τέλος, τη δοκιμαστική καθιέρωση ενός ειδικού μηχανισμού βελτίωσης των επιδόσεων, τον οποίο προβλέπει μια σύμβαση βελτίωσης των επιδόσεων, την ευθύνη για τον μηχανισμό αυτό έχει μόνο ο διαχειριστής της υποδομής. Επομένως, η σύμβαση βελτίωσης των επιδόσεων δεν αποτελεί σύστημα βελτίωσης των επιδόσεων που να παρέχει κίνητρα όχι μόνο στον διαχειριστή της υποδομής, αλλά και στις σιδηροδρομικές επιχειρήσεις. Επιπλέον, σύμφωνα με το άρθρο 11, παράγραφος 2, της οδηγίας 2001/14, οι βασικές αρχές του συστήματος βελτίωσης των επιδόσεων ισχύουν για ολόκληρο το δίκτυο. Οι διατάξεις όμως της σύμβασης βελτίωσης των επιδόσεων αφορούν μόνο το δίκτυο για τις εμπορευματικές μεταφορές.

(βλ. σκέψεις 70, 72-74)

4.        Από το άρθρο 6, παράγραφοι 2 και 3, της οδηγίας 2001/14, σχετικά με την κατανομή της χωρητικότητας των σιδηροδρομικών υποδομών και τις χρεώσεις για τη χρήση σιδηροδρομικής υποδομής, συνάγεται ότι τα κράτη μέλη έχουν τη δυνατότητα να εφαρμόζουν τα μέτρα για την παροχή κινήτρων για τη μείωση του κόστους παροχής της υποδομής και του ύψους των τελών πρόσβασης είτε στο πλαίσιο πολυετούς σύμβασης είτε με κανονιστικές διατάξεις. Αντίθετα, δεν προβλέπεται ότι τα μέτρα για την παροχή κινήτρων για τη μείωση του κόστους πρέπει να θεσπίζονται ανεξάρτητα από τα μέτρα για την παροχή κινήτρων για τη μείωση των τελών πρόσβασης.

Εξάλλου, τα μέτρα για την παροχή κινήτρων για τη μείωση του κόστους παροχής της υποδομής συνεπάγονται κατ’ ανάγκη τη μείωση του επιπέδου των τελών πρόσβασης, ανεξάρτητα από το αν τα τέλη αυτά καθορίζονται με βάση το άρθρο 7, παράγραφος 3, της οδηγίας 2001/14 ή το άρθρο 8, παράγραφος 1, της ίδιας αυτής οδηγίας.

(βλ. σκέψεις 78, 83, 86)