Sprawa C‑625/10

Komisja Europejska

przeciwko

Republice Francuskiej

Uchybienie zobowiązaniom państwa członkowskiego – Transport – Rozwój kolei wspólnotowych – Dyrektywa 91/440/EWG – Artykuł 6 ust. 3 i załącznik II – Dyrektywa 2001/14/WE – Artykuł 14 ust. 2 – Brak niezależności prawnej zarządcy infrastruktury kolejowej – Artykuł 11 – Brak planu wykonania – Niepełna transpozycja

Streszczenie – Wyrok Trybunału (pierwsza izba) z dnia 18 kwietnia 2013 r.

1.        Skarga o stwierdzenie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego – Badanie zasadności przez Trybunał – Sytuacja, jaką należy wziąć pod uwagę – Sytuacja w chwili upływu terminu wyznaczonego w uzasadnionej opinii

(art. 258 TFUE)

2.        Transport – Wspólna polityka – Rozwój kolei wspólnotowych – Oddzielenie zarządzania infrastrukturą od transportu – Podstawowe funkcje, które należy powierzyć niezależnemu organowi – Pojęcie – Realizacja dokumentacji techniczno‑wykonawczej niezbędnej do rozpatrywania wniosków o przydzielenie trasy pociągu oraz doraźnego przydzielania tras pociągów w ostatniej chwili – Zaliczenie

(dyrektywa 2001/14 Parlamentu Europejskiego i Rady, art. 14 ust. 2; dyrektywa Rady 91/440, art. 6 ust. 3, załącznik II)

3.        Transport – Transport kolejowy – Dyrektywa 2001/14 – Alokacja zdolności przepustowej infrastruktury kolejowej i pobieranie opłat – Pobieranie opłat za infrastrukturę – Zobowiązania państw członkowskich – Wprowadzenie planu wykonania – Zakres

(dyrektywa 2001/14 Parlamentu Europejskiego i Rady, art. 11 ust. 1, 2)

4.        Transport – Transport kolejowy – Dyrektywa 2001/14 – Alokacja zdolności przepustowej infrastruktury kolejowej i pobieranie opłat – Pobieranie opłat za infrastrukturę – Zobowiązania państw członkowskich – Wprowadzenie mechanizmu zachęcającego zarządcę infrastruktury do obniżania kosztów zapewnienia infrastruktury lub zredukowania wielkości opłat za dostęp – Obowiązek ustanowienia odrębnych środków – Brak

(dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady, art. 6 ust. 2, 3, art. 7 ust. 3, art. 8 ust. 1)

1.        Zobacz tekst orzeczenia.

(por. pkt 43)

2.        Zgodnie z załącznikiem II do dyrektywy 91/440 w sprawie rozwoju kolei wspólnotowych za funkcje podstawowe w rozumieniu art. 6 ust. 3 tej dyrektywy uznaje się przygotowanie i podejmowanie decyzji związanych z przyznawaniem licencji przedsiębiorstwom kolejowym, podejmowanie decyzji związanych z przydzielaniem tras, w tym zarówno określanie, jak i ocena dostępności, a także przydzielanie poszczególnych tras pociągów, podejmowanie decyzji związanych z pobieraniem opłat za infrastrukturę oraz monitorowanie wypełniania zobowiązań z tytułu świadczenia usług publicznych wymaganych przy świadczeniu określonych usług.

Z tego wyliczenia wynika, że nie można powierzyć przedsiębiorstwu kolejowemu realizacji dokumentacji techniczno-wykonawczej niezbędnej do rozpatrywania wniosków o przydzielenie trasy pociągu poprzedzającej podjęcie decyzji oraz do doraźnego przydzielania tras pociągów w ostatniej chwili, zważywszy, po pierwsze, że taka realizacja dokumentacji wiąże się ze zdefiniowaniem i oceną dostępności tras pociągów, a po drugie, doraźne przydzielanie tras pociągów w ostatniej chwili stanowi przydzielanie poszczególnych tras pociągów, o którym mowa w załączniku II do dyrektywy 91/440, co oznacza, iż funkcje te powinny być zatem powierzone niezależnemu podmiotowi. W istocie art. 14 ust. 2 dyrektywy 2001/14 przewiduje, że podmioty, którym powierzone są funkcje w zakresie alokacji, są niezależne pod względem prawnym, organizacyjnym i w zakresie podejmowania decyzji.

(por. pkt 46–48)

3.        Z art. 11 ust. 1 dyrektywy 2001/14 w sprawie alokacji zdolności przepustowej infrastruktury kolejowej i pobierania opłat za użytkowanie infrastruktury kolejowej wynika po pierwsze, że państwa członkowskie powinny włączyć w system pobierania opłat za infrastrukturę plan wykonania mający zachęcać zarówno przedsiębiorstwa kolejowe, jak i zarządcę infrastruktur do poprawy osiąganych wyników sieci. Po drugie, co się tyczy rodzaju zachęt, jakie mogą być wprowadzone przez państwa członkowskie, państwa te zachowują swobodę wyboru konkretnych środków należących do rzeczonego planu, o ile środki te tworzą spójną i przejrzystą całość i mogą być zakwalifikowane jako „plan wykonania”.

W tym względzie system oparty na szczególnych zasadach pobierania opłat rezerwacyjnych za trasy pociągów towarowych, pod warunkiem że łączna długość przekracza 300 km, a prędkość jest większa niż 70 km/h, nie stanowi spójnej i przejrzystej całości, którą można uznać za plan wykonania w rozumieniu art. 11 dyrektywy 2001/14. Tymczasem artykuł ten wymaga, aby państwa członkowskie efektywnie wprowadziły w życie plan wykonania w ramach systemu pobierania opłat.

Ponadto przepisy dotyczące odszkodowania dla zarządcy infrastruktury w przypadku niewykorzystania trasy pociągu w wyniku zawinienia przedsiębiorstwa kolejowego oraz odszkodowania dla przedsiębiorstwa kolejowego w wyniku odwołania trasy pociągu spowodowanego przez zarządcę nie stanowią planu wykonania.

W odniesieniu wreszcie do wprowadzenia w życie w charakterze eksperymentu szczególnego mechanizmu poprawy osiąganych wyników przewidzianego w umowie w sprawie wydajności należy stwierdzić, że stosowanie tego mechanizmu obciąża wyłącznie zarządcę infrastruktury. Umowa w sprawie poprawy wydajności nie stanowi zatem planu wykonania, który wprowadzałby zachęty nie tylko dla zarządcy infrastruktury, ale również dla przedsiębiorstw kolejowych. Ponadto zgodnie z art. 11 ust. 2 dyrektywy 2001/14 podstawowe zasady planu wykonania mają być stosowane na obszarze całej sieci. Tymczasem przepisy umowy w sprawie wydajności są ograniczone do sieci przewozów towarowych.

(por. pkt 70, 72–74)

4.        Z art. 6 ust. 2 dyrektywy 2001/14 w sprawie alokacji zdolności przepustowej infrastruktury kolejowej i pobierania opłat za użytkowanie infrastruktury kolejowej wynika, że pozostaje w swobodnej gestii państw członkowskich wprowadzenie w życie zachęt w ramach wieloletniej umowy lub w drodze przepisów administracyjnych. Natomiast przepis ten nie przewiduje w jakikolwiek sposób, że środki te muszą zostać przyjęte w sposób niezależny od siebie.

Ponadto środki mające na celu zmniejszenie kosztów zapewnienia infrastruktury mogą spowodować jedynie obniżenie wielkości opłat za dostęp, niezależnie od tego, czy zostały one przyjęte na podstawie art. 7 ust. 3 dyrektywy 2001/14, czy na podstawie art. 8 ust. 1 tej dyrektywy.

(por. pkt 78, 83, 86)