KONKLUŻJONIJIET TAL-AVUKAT ĠENERALI
HOGAN
ippreżentati fid-29 ta’ Lulju 2019 (1)
Kawża C‑432/18
Consorzio Tutela Aceto Balsamico di Modena
vs
BALEMA GmbH
(talba għal deċiżjoni preliminari mressqa mill-Bundesgerichtshof (il-Qorti Federali tal-Ġustizzja, il-Ġermanja))
“Rinviju għal deċiżjoni preliminari — Agrikoltura — Regolament tal-Kunsill (KE) Nru 510/2006 — Regolament (KE) Nru 1151/2012 — Protezzjoni ta’ indikazzjonijiet ġeografiċi u ta’ denominazzjonijiet ta’ oriġini — Artikolu 13(1) — Regolament tal-Kummissjoni (KE) Nru 583/2009 — Reġistrazzjoni tad-denominazzjoni “Aceto Balsamico di Modena (IĠP)” — Protezzjoni tat-termini ta’ din l-indikazzjoni”
I. Introduzzjoni
1. Il-balzmu huwa sustanza aromatika u żejtnija li jisfa bħala likwidu minn diversi pjanti. Għal millennja, il-balzmu ntuża bħala bażi għall-mediċini, għall-ingwenti u għall-fwejjaħ. L-użu tal-balzmu għal dawn l-iskopijiet huwa stabbilit sewwa fit-tradizzjoni u fil-kultura Ewropea. Hemm diversi riferimenti għall-użu tal-balzmu għal skopijiet ta’ fejqan kemm fil-Bibbja kif ukoll fid-drammi ta’ Shakespeare u, ovvjament, fl-opra finali ta’ Wagner, Parsifal, fejn niskopru li s-sofferenza u l-uġigħ sever tar-Re Amfortas jistgħu jittaffew biss billi jiġi amministrat kunjett balzmu miksub mill-Arabja għal ferita li f’ċirkustanzi oħra tkun inkurabbli.
2. Għalhekk, kien b’dan il-mod li l-kelma “balzmu” (u d-derivattivi tagħha) storikament daħlet fil-fehim kontemporanju tagħna. Illum il-ġurnata l-kelma “balzmu” hija ta’ spiss assoċjata mal-prodott magħruf sew “Aceto Balsamico di Modena”. Dan il-prodott huwa ħall skur ħafna, ikkonċentrat u aromatizzat li huwa magħmul minn għeneb imħawwar (u parzjalment iffermentat) li jimmatura għal diversi snin f’sensiela ta’ btieti tal-injam (2). Attwalment, il-prodott innifsu ma fihx balzmu, iżda l-kelma Taljana “balsamico” tfisser “bħall-balzmu”. L-użu tal-aġġettiv “balsamico” biex jiddeskrivi l-ħall (“aceto”) għalhekk jintuża sabiex jiġu enfasizzati l-kwalitajiet li jikkuraw jew li jfejqu u ġeneralment il-kwalitajiet simili għall-balzmu li l-prodott kien oriġinarjament maħsub li għandu.
3. Dan kollu jqajjem il-punt dwar jekk il-kelma “balsamico” hijiex fiha nnifisha intitolata għall-protezzjoni bħala indikazzjoni ġeografika. Din hija l-kwistjoni prinċipali li tqum f’din it-talba għal deċiżjoni preliminari ppreżentata mill-Bundesgerichtshof (il-Qorti Federali tal-Ġustizzja, il-Ġermanja) fir-Reġistru tal-Qorti tal-Ġustizzja fit-2 ta’ Lulju 2018 u li tirrigwarda l-interpretazzjoni tal-Artikolu 1 u tal-Anness I tar-Regolament Nru 583/2009. Kien dan ir-regolament partikolari li rreġistra d-denominazzjoni “Aceto Balsamico di Modena (IĠP)” fir-reġistru tad-denominazzjonijiet protetti tal-oriġini u tal-indikazzjonijiet ġeografiċi protetti.
4. Permezz tad-domanda tagħha, il-qorti tar-rinviju tistaqsi jekk il-protezzjoni mogħtija mir-reġistrazzjoni tad-denominazzjoni globali “Aceto Balsamico di Modena (PGI)” tkoprix ukoll l-użu tat-termini individwali mhux ġeografiċi (3) li jikkostitwixxu tali denominazzjoni, jiġifieri t-termini “Aceto”, “Balsamico” u “Aceto Balsamico”. Qabel ma jiġu eżaminati dawn il-kwistjonijiet, jeħtieġ li jiġu stabbiliti d-dispożizzjonijiet legali rilevanti.
II. Il-kuntest ġuridiku
5. Ir-Regolament Nru 583/2009 ġie adottat abbażi tar-Regolament tal-Kunsill (KE) Nru 510/2006 tal-20 ta’ Marzu 2006 dwar il-protezzjoni ta’ l-indikazzjonijiet ġeografiċi u d-denominazzjonijiet ta’ l-oriġini għall-prodotti agrikoli u l-oġġetti ta’ l-ikel (4). Ir-Regolament Nru 510/2006 tħassar, b’effett mit-3 ta’ Jannar 2013, bis-saħħa tal-Artikolu 58(1) tar-Regolament (UE) Nru 1151/2012 (5). Skont l-Artikolu 58(2) tar-Regolament Nru 1151/2012, ir-riferimenti, fost l-oħrajn, għar-Regolament Nru 510/2006 għandhom jinftiehmu bħala riferimenti għar-Regolament Nru 1151/2012 (6).
A. Ir-Regolament Nru 1151/2012
6. L-Artikolu 3(6) tar-Regolament Nru 1151/2012 jipprovdi li l-kunċett ta’ “termini ġeneriċi” “[i]fisser l-ismijiet ta’ prodotti li, għalkemm huma marbutin mal-post, reġjun jew pajjiż fejn oriġinarjament ġie magħmul jew kkummerċjalizzat il-prodott, ikunu saru l-isem komuni ta’ prodott fl-Unjoni”.
7. L-Artikolu 5(2) tar-Regolament Nru 1151/2012 jipprovdi li:
“Għall-fini ta’ dan ir-Regolament, “indikazzjoni ġeografika” huwa isem li jidentifika prodott:
(a) li joriġina f’post speċifiku, f’reġjun jew f’pajjiż;
(b) li l-kwalità, reputazzjoni jew karatteristika oħra partikulari tiegħu tista’ essenzjalment tiġi attribwita lill-oriġini ġeografika tiegħu; u
(c) li jkollu għall-inqas waħda mill-fażijiet tal-produzzjoni tiegħu li sseħħ fiż-żona ġeografika ddefinita.”
8. L-Artikolu 6(1) tar-Regolament Nru 1151/2012 jipprovdi:
“Termini ġeneriċi ma għandhomx jiġu rreġistrati bħala denominazzjonijiet protetti tal-oriġini jew indikazzjonijiet ġeografiċi protetti.”
9. L-Artikolu 13 tar-Regolament Nru 1151/2012, intitolat “Protezzjoni”, jipprovdi:
“1. L-ismijiet irreġistrati għandhom ikunu protetti kontra:
(a) kwalunkwe użu kummerċjali, dirett jew indirett, ta’ isem irreġistrat fir-rigward ta’ prodotti mhux koperti mir-reġistrazzjoni fejn dawk il-prodotti jkunu komparabbli mal-prodotti rreġistrati taħt dak l-isem jew fejn l-użu tal-isem ikun qed jisfrutta r-reputazzjoni tal-isem protett, inkluż f’każijiet meta dawn il-prodotti jintużaw bħala ingredjenti;
(b) kwalunkwe użu skorrett, imitazzjoni jew evokazzjoni, anke jekk l-oriġini vera tal-prodotti jew tas-servizzi hija indikata jew jekk l-isem protett huwa tradott jew akkumpanjat b’espressjoni bħal “stil”, “tip”, “metodu”, “kif prodott fi”, “imitazzjoni” jew xi espressjoni simili, inkluż il-każ meta dawk il-prodotti jintużaw bħala ingredjent;
(c) kwalunkwe indikazzjoni oħra falza jew li tiżgwida dwar il-provenjenza, l-oriġini, in-natura jew il-kwalitajiet essenzjali tal-prodott li tintuża fuq il-pakkett minn ġewwa jew minn barra, fuq il-materjal ta’ riklamar jew fuq dokumenti relatati mal-prodott ikkonċernat, u l-ippakkjar tal-prodott f’kontenitur li jista’ jagħti impressjoni falza dwar l-oriġini tiegħu;
(d) kull prattika oħra li tista’ tiżgwida lill-konsumatur dwar l-oriġini vera tal-prodott.
Fejn denominazzjoni protetta tal-oriġini jew indikazzjoni ġeografika protetta jkollha fiha l-isem ta’ prodott li jitqies bħala ġeneriku, l-użu ta’ dak l-isem ġeneriku m’għandux jitqies bħala użu li jmur kontra l-punti (a) jew (b) tal-ewwel subparagrafu.
2. Id-denominazzjonijiet protetti tal-oriġini u l-indikazzjonijiet ġeografiċi protetti ma għandhomx isiru ġeneriċi.
[…]”
10. L-Artikolu 41 tar-Regolament Nru 1151/2012, intitolat “Termini ġeneriċi”, jipprovdi:
“1. Mingħajr preġudizzju għall-Artikolu 13, dan ir-Regolament ma għandux jaffettwa l-użu ta’ termini li huma ġeneriċi fl-Unjoni, anke jekk it-terminu ġeneriku jkun parti minn isem li huwa protett taħt skema tal-kwalità.
2. Sabiex jiġi stabbilit jekk terminu sarx ġeneriku jew le, għandhom jitqiesu l-fatturi rilevanti kollha, b’mod partikulari:
(a) is-sitwazzjoni eżistenti fiż- żoni ta’ konsum;
(b) l-atti legali rilevanti nazzjonali jew tal-Unjoni.
3. Sabiex tipproteġi bis-sħiħ id-drittijiet tal-partijiet interessati, il-Kummissjoni hija b’dan mogħtija s-setgħa li tadotta atti ddelegati, f’konformità mal-Artikolu 56, li jistabbilixxu regoli addizzjonali biex jiġi determinat l-istatus ġeneriku tat-termini msemmija fil-paragrafu 1 ta’ dan l-Artikolu.”
B. Ir-Regolament Nru 583/2009
11. Il-premessi 2 sa 5, 7, 8 u 10 tar-Regolament Nru 583/2009 jipprovdu:
“(2) Il-Ġermanja, il-Greċja u Franza ddikjaraw rwieħhom kontra r-reġistrazzjoni […].
(3) Id-dikjarazzjoni ta’ oġġezzjoni tal-Ġermanja kienet dovuta l-aktar minħabba l-biża’ li r-reġistrazzjoni tal-indikazzjoni ġeografika protetta ‘Aceto Balsamico di Modena’ ma tirriflettix il-fatt li hemm prodotti oħra li ilhom fis-suq legalment għal talanqas ħames snin u li nbigħu bid-denominazzjonijiet Balsamessig/Aceto balsamico, kif ukoll skont il-karattru ġeneriku tagħhom marbut ma’ dawn id-denominazzjonijiet.
(4) L-oġġezzjoni ta’ Franza tirrigwarda b’mod partikolari l-fatt li l-‘Aceto Balsamico di Modena’ ma għandhiex reputazzjoni għaliha nnifisha, differenti minn dik tal ‘Aceto balsamico tradizionale di Modena’ li diġà ġiet reġistrata bħala denominazzjoni tal-oriġini protetta skont ir-Regolament tal-Kunsill (KE) Nru 813/200. Skont Franza, il-konsumaturi setgħu jitqarrqu fir-rigward tan-natura u l-oriġini ta’ dan il-prodott.
(5) Il-Greċja saħqet fuq l-importanza tal-produzzjoni tal-ħall balsamiku fuq it-territorju tagħha, li jinbiegħ taħt l-ismijiet ‘balsamico’ jew ‘balsamon’ u l-impatt żvantaġġuż, li r-reġistrazzjoni tad-denominazzjoni ‘Aceto Balsamico di Modena’ jkollha fuq dawn il-prodotti li ilhom fis-suq legalment għal talanqas ħames snin. Il-Greċja ssostni wkoll li l-ismijiiet ‘aceto balsamico’, ‘balsamiku’ eċċ huma ġeneriċi.
[…]
(7) Peress li l-ebda qbil ma ntlaħaq bejn Franza, il-Ġermanja u l-Greċja u l-Italja fiż-żmien stipulat, il-Kummissjoni jkollha tadotta deċiżjoni skont il-proċedura stipulata fl-Artikolu 15(2) tar-Regolament (KE) Nru 510/2006.
(8) Il-Kummissjoni talbet għall-opinjoni tal-Kumitat Xjentifiku dwar l-ismijiet tal-oriġini, l-indikazzjonijiet ġeografiċi u ċ-ċertifikati tal-ispeċifiċità, li ġie stabbilit bid-Deċiżjoni 93/53/KE biex dan jivverifika jekk ġewx sodisfatti l-kundizzonijiet għar-reġistrazzjoni. Fl-opinjoni unanima tiegħu tas-6 ta’ Marzu 2006, il-Kumitat qies li d-denominazzjoni “Aceto Balsamico di Modena” għandha reputazzjoni indiskutibbli fis-suq nazzjonali, kif ukoll internazzjonali, u li l-bosta riċetti tat-tisjir f’ħafna Stati Membri, il-preżenza mifruxa tagħha fuq l-Internet u fl-istampa jew fil-midja huma xhieda tal-utilizzazzjoni frekwenti tagħha. L-“Aceto Balsamico di Modena” jissodisfa wkoll ir-rekwiżit inerenti ta’ reputazzjoni speċifika għal prodott li jikkorrispondi għal din id-denominazzjoni. Il-Kumitat jinnota l-koeżistenza ta’ dawn il-prodotti fis-swieq għal mijiet ta’ snin. Bl-istess mod il-Kumitat iddeċieda li l-‘Aceto Balsamico di Modena’ u l-‘Aceto balsamico tradizionale di Modena’ huma prodotti differenti minħabba l-karatteristiċi tagħhom, il-klijentela li jattiraw, l-użu tagħhom, u l-mod ta’ distribuzzjoni tagħhom kif ukoll il-preżentazzjoni u l-prezz tagħħhom, u b’dan il-mod it-trattament ugwali tal-produtturi konċernati tagħhom huwa żgurat u ma jagħtux lok għal ingann tal-konsumatur. Il-Kummissjoni tikkonferma dawn il-kunsiderazzjonijiet.
[…]
(10) Jidher li l-Ġermanja u l-Greċja, fl-oġġezzjonijiet tagħhom dwar il-karattru ġeneriku tal-isem propost għar-reġistrazzjoni, ma qisux d-denominazzjoni msemmija kollha kemm hi, jiġifieri l-‘Aceto Balsamico di Modena’, iżda biss biss partijiet minnha, jiġifieri t-termini ‘aceto’, ‘balsamico’ u ‘aceto balsamico’, jew it-traduzzjonijiet tagħhom. Madankollu, il-protezzjoni hija kkonferita fuq id-denominazzjoni ta’ ‘Aceto Balsamico di Modena’. It-termini individwali mhux ġeografiċi tad-denominazzjoni komposta, ukoll jekk jintużaw flimkien, kif ukoll it-traduzzjoni tagħhom, jistgħu jiġu utilizzati fit-territorju komunitarju skont il-prinċipji u r-regoli applikabbli tal-liġi Komuniatrja.”
12. L-Artikolu 1 tar-Regolament Nru 583/2009 jipprovdi:
“Id-denominazzjoni li tinsab fl-Anness I ta’ dan ir-Regolament hija b’dan irreġistrata.”
13. L-Anness I tar-Regolament Nru 583/2009 jirreferi għal “Aceto Balsamico di Modena (PGI)”.
III. Il-kawża prinċipali u d-domanda preliminari
14. BALEMA GmbH (iktar ’il quddiem “BALEMA”) tipproduċi prodotti abbażi tal-ħall u tikkummerċjalizza dawn il-prodotti fir-reġjun ta’ Baden (il-Ġermanja). BALEMA ilha għal mill-inqas 25 sena tbigħ prodotti taħt id-denominazzjonijiet “Balsamico” u “Deutscher Balsamico”. It-tikketti fuq il-prodotti tagħha jinkludu l-iskrizzjoni “Theo der Essigbrauer, Holzfassreifung, Deutscher Balsamico traditionell, naturtrüb aus badischen Weinen” (Theo l-produttur tal-ħall, immaturat fil-btieti tal-injam, ħall balsamiku Ġermaniż, tradizzjonali, naturalment skur, magħmul mill-inbid Baden) jew “1. Deutsches Essig-Brauhaus, Premium, 1868, Balsamico, Rezeptur No 3” (l-ewwel distillerija tal-ħall Ġermaniża, primjum, 1868, balsamiku, riċetta Nru 3).
15. Huwa stabbilit li l-prodotti ta’ BALEMA indikati bħala “Balsamico” ma humiex koperti mir-reġistrazzjoni “Aceto Balsamico di Modena (IĠP)” skont l-Artikolu 1 u l-Anness I tar-Regolament Nru 583/2009 peress li dawn ma jissodisfawx l-ispeċifikazzjonijiet tal-prodott imsemmija fl-Anness II ta’ dan ir-regolament.
16. Il-Consorzio Tutela Aceto Balsamico di Modena (iktar ’il quddiem il-“Consorzio”) huwa konsorzju ta’ produtturi tal-prodotti bid-denominazzjoni “Aceto Balsamico di Modena”. Huwa jqis li l-użu minn BALEMA tad-denominazzjoni “Balsamico” imur kontra l-indikazzjoni ġeografika protetta “Aceto Balsamico di Modena”. Għalhekk, il-Consorzio nnotifika intimazzjoni lil BALEMA. Sussegwentement, BALEMA ppreżentat rikors quddiem il-qrati Ġermaniżi kontra l-Consorzio għal konstatazzjoni negattiva fis-sens li ma kien hemm l-ebda vjolazzjoni tat-trade mark. Dan ir-rikors ma ntlaqax.
17. Fl-appell fuq il-merti, BALEMA talbet li jiġi kkonstatat li BALEMA ma hijiex obbligata tiddeżisti milli tuża d-denominazzjoni “Balsamico” għall-prodotti abbażi tal-ħall li hija tipproduċi fil-Ġermanja. L-appell fuq il-merti ġie milqugħ minħabba li l-qorti qieset li l-użu tad-denominazzjoni “Balsamico” rigward il-ħall ma kienx jikser l-Artikolu 13(1)(b) tar-Regolament Nru 1151/2012. Skont dik il-qorti, il-protezzjoni tad-denominazzjoni “Aceto Balsamico di Modena” mogħtija mir-Regolament Nru 583/2009 ngħatat biss lid-denominazzjoni globali u mhux lit-termini individwali mhux ġeografiċi li jikkostitwixxu tali denominazzjoni, anki jekk dawn jintużaw konġuntament.
18. Din id-deċiżjoni ġiet appellata quddiem il-qorti tar-rinviju.
19. Il-qorti tar-rinviju tqis li l-appell ibbażat fuq punt ta’ liġi jintlaqa’ jekk id-denominazzjonijiet “Balsamico” u “Deutscher Balsamico” użati minn BALEMA jiksru l-Artikolu 13(1)(a) jew (b) tar-Regolament Nru 1151/2012. Skont din il-qorti, tali konstatazzjoni teħtieġ li l-protezzjoni tad-denominazzjoni globali “Aceto Balsamico di Modena” mogħtija mill-Artikolu 1 tar-Regolament Nru 583/2009 tkopri wkoll l-użu tat-termini individwali mhux ġeografiċi li jikkostitwixxu tali denominazzjoni (“Aceto”, “Balsamico”, “Aceto Balsamico”).
20. Il-Bundesgerichtshof (il-Qorti Federali tal-Ġustizzja) tosserva li mit-tieni subparagrafu tal-Artikolu 13(1) tar-Regolament Nru 1151/2012 u mill-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja jirriżulta, abbażi tal-Artikolu 13(1)(a) jew (b) ta’ dan ir-regolament, li indikazzjoni ġeografika protetta li hija kkostitwita minn diversi termini tista’ tiġi protetta kontra mhux biss l-użu tal-indikazzjoni globali iżda wkoll kontra l-użu tat-termini individwali ta’ din l-indikazzjoni. It-tieni subparagrafu tal-Artikolu 13(1) tar-Regolament Nru 1151/2012 jirregola l-każ speċifiku li fih l-indikazzjoni ġeografika protetta tinkludi fiha d-denominazzjoni ta’ prodott li huwa kklassifikat bħala ġeneriku. Din id-dispożizzjoni tistipula li l-użu tad-denominazzjoni ġenerika ma għandux jitqies li huwa kuntrarju għall-Artikolu 13(1)(a) jew (b) ta’ dan ir-regolament. Il-Bundesgerichtshof (il-Qorti Federali tal-Ġustizzja) tirreferi wkoll għall-fatt li r-regolament tal-Kummissjoni li jirreġistra d-denominazzjoni jista’ jirrestrinġi l-portata tal-protezzjoni tal-indikazzjoni ġeografika protetta li tinkludi diversi termini b’tali mod li l-protezzjoni ma tkoprix l-użu tat-termini individwali ta’ din l-indikazzjoni. F’dan ir-rigward, il-fatt li r-rikorrent jista’ jsostni li ma huwiex qiegħed jitlob il-protezzjoni tat-termini kollha ta’ denominazzjoni juri li l-protezzjoni mogħtija permezz tar-reġistrazzjoni tagħha tista’ tiġi ristretta.
21. Il-Bundesgerichtshof (il-Qorti Federali tal-Ġustizzja) tqis li l-premessi 3, 5 u 10 tar-Regolament Nru 583/2009 jimmilitaw favur restrizzjoni tal-portata tal-protezzjoni tad-denominazzjoni globali “Aceto Balsamico di Modena”, bl-esklużjoni tat-termini individwali mhux ġeografiċi. Il-Bundesgerichtshof (il-Qorti Federali tal-Ġustizzja) tqis ukoll li, kuntrarjament għall-pożizzjoni adottata fl-appell ibbażat fuq punt ta’ liġi, il-preżunzjoni li l-protezzjoni hija mogħtija lid-denominazzjoni globali “Aceto Balsamico di Modena” ma toħloqx inkoerenza mar-reġistrazzjoni tad-denominazzjonijiet protetti tal-oriġini “Aceto balsamico tradizionale di Modena” u “Aceto balsamico tradizionale di Reggio Emilia” skont ir-Regolament tal-Kunsill (KE) Nru 813/2000 tas-17 ta’ April 2000 li jissupplimenta l-Anness mar-Regolament tal-Kummissjoni (KEE) Nru 1107/96 dwar ir-reġistrazzjoni ta’ l-indikazzjonijiet ġeografiċi u denominazzjoni ta’ l-oriġini skond il-proċedura stabbilita fl-Artikolu 17 tar-Regolament (KEE) Nru 2081/92 (7). Kuntrarjament għar-Regolament Nru 583/2009, ir-riferimenti għall-portata ristretta tal-protezzjoni fir-Regolament Nru 813/2000, li jista’ jkun attribwibbli għall-fatt li ma kien hemm l-ebda oppożizzjoni mill-Istati Membri skont l-Artikolu 7 tar-Regolament tal-Kunsill (KEE) Nru 2081/92 (8) (li saru l-Artikoli 51 u 52 tar-Regolament Nru 1151/2012) fil-proċedura ta’ reġistrazzjoni preċedenti, ma jipprekludux restrizzjoni tal-effett protettiv tad-denominazzjoni globali “Aceto Balsamico di Modena”.
22. F’dawn iċ-ċirkustanzi, il-Bundesgerichtshof (il-Qorti Federali tal-Ġustizzja) iddeċidiet li tissospendi l-proċeduri u li tagħmel lill-Qorti tal-Ġustizzja d-domanda preliminari li ġejja:
“Il-protezzjoni tad-denominazjoni globali “Aceto Balsamico di Modena” tkopri l-użu tat-termini individwali mhux ġeografiċi li jikkostitwixxu tali denominazzjoni (‘Aceto’, ‘Balsamico’, ‘Aceto Balsamico’)?”
IV. Il-proċedura quddiem il-Qorti tal-Ġustizzja
23. Il-Consorzio, il-Gvern Taljan, il-Gvern Grieg, il-Gvern Spanjol u l-Kummissjoni ssottomettew osservazzjonijiet bil-miktub. Il-Consorzio, BALEMA, il-Gvern Ġermaniż, il-Gvern Grieg, il-Gvern Spanjol, il-Gvern Taljan u l-Kummissjoni għamlu sottomissjonijiet orali waqt is-seduta tat-23 ta’ Mejju 2019.
V. Evalwazzjoni
A. Rimarki preliminari
24. Għandu jiġi rrilevat qabelxejn li parti mid-diffikultà f’dan il-każ – u, fil-fatt, f’każijiet simili oħra – toriġina mill-użu pjuttost każwali tal-espressjoni unika “termini ġeneriċi” f’żewġ sensi differenti. Kif għadni kif għidt, l-espressjoni “termini ġeneriċi” hija ddefinita fl-Artikolu 3(6) tar-Regolament Nru 1151/2012 bħala li tfisser l-ismijiet ta’ prodotti “li, għalkemm huma marbutin mal-post, reġjun jew pajjiż fejn oriġinarjament ġie magħmul jew kkummerċjalizzat il-prodott, ikunu saru l-isem komuni ta’ prodott fl-Unjoni.” Madankollu, l-espressjoni ntużat ukoll mill-qrati, imħallfin, avukati u kummentaturi sabiex jirreferu sempliċement għall-kliem komuni jew abitwali li, preċiżament minħabba l-kwalità ġenerika tiegħu, ma jikkwalifikax għar-reġistrazzjoni bħala IĠP/DOP (9). Peress li huwa meħtieġ li dawn iż-żewġ kunċetti jinżammu separati, nipproponi li nuża l-espressjoni “termini ġeneriċi” fis-sens speċjali li bih ġiet iddefinita fl-Artikolu 3(6) tar-Regolament Nru 1151/2012, iżda fir-rigward tal-kumplament nuża t-terminu “kliem komuni” sabiex niddeskrivi l-kliem u l-frażijiet li f’kuntesti oħrajn jistgħu – jew, forsi għandhom – jiġu kklassifikati bħala ta’ natura ġenerika.
25. L-Artikolu 13(1)(a) sa (d) tar-Regolament Nru 1151/2012 jinkludi lista gradwata ta’ aġir ipprojbit fir-rigward tad-denominazzjonijiet irreġistrati skont dan ir-regolament (10). Il-punti (a) sa (d) tal-Artikolu 13(1) tar-Regolament Nru 1151/2012 jipprovdu każijiet varji li fihom il-kummerċjalizzazzjoni ta’ prodott hija akkumpanjata minn riferiment espliċitu jew impliċitu għal indikazzjoni ġeografika jew denominazzjoni taħt kundizzjonijiet li jistgħu jqarrqu bil-pubbliku, jew għall-inqas, li joħolqu f’moħħu assoċjazzjoni ta’ ideat dwar l-oriġini tal-prodott, jew li jippermettu lill-operatur jibbenefika indebitament mir-reputazzjoni ta’ din l-indikazzjoni ġeografika jew tad-denominazzjoni inkwistjoni (11).
26. Fis-sentenza tas-7 ta’ Ġunju 2018, Scotch Whisky Association (C‑44/17, EU:C:2018:415, punt 29), il-Qorti tal-Ġustizzja kkonstatat li t-terminu “użu” fl-Artikolu 16(a) tar-Regolament Nru 110/2008 rigward “kull użu kummerċjali dirett jew indirett fir-rigward ta’ prodotti li m’humiex koperti bir-reġistrazzjoni” (12) “jirrikjedi, mid-definizzjoni tiegħu, kif irrileva l-Avukat Ġenerali fil-punt 28 tal-konklużjonijiet tiegħu, li s-sinjal kontenzjuż jagħmel użu mill-indikazzjoni ġeografika protetta stess, fil-forma li fiha din tal-aħħar ġiet irreġistrata jew, għall-inqas, f’forma b’rabtiet tant mill-qrib magħha, mil-lat fonetiku u/jew viżiv, li s-sinjal kontenzjuż jidher b’mod ċar li ma jistax jiġi sseparat minnha.” Fil-punt 44 ta’ din is-sentenza, il-Qorti tal-Ġustizzja kkonstatat li l-kunċett ta’ “evokazzjoni” (13) “ikopri ipoteżi li fiha t-terminu użat sabiex jindika prodott jinkorpora parti minn indikazzjoni ġeografika protetta, b’tali mod li meta l-konsumatur ikollu quddiemu l-isem tal-imsemmi prodott, ix-xbieha li tiskatta f’moħħu hija dik tal-merkanzija li tibbenefika minn din l-indikazzjoni” (14).
27. Madankollu, it-tieni subparagrafu tal-Artikolu 13(1) tar-Regolament Nru 1151/2012 jipprovdi li, meta d-denominazzjoni (15) rreġistrata fir-reġistru tad-denominazzjonijiet ta’ oriġini protetti (iktar ’il quddiem id-“DOP”) u tal-indikazzjonijiet ġeografiċi protetti (iktar ’il quddiem l-“IĠP”), ikun fiha element ġeneriku, l-użu ta’ dan l-element ġeneriku ma huwiex kuntrarju għall-protezzjoni tad-denominazzjoni rreġistrata msemmija iktar ’il fuq skont l-Artikolu 13(1)(a) u (b) ta’ dan ir-Regolament. Għalhekk, mill-formulazzjoni stess tat-tieni subparagrafu tal-Artikolu 13(1) tar-Regolament Nru 1151/2012 stess jirriżulta li d-denominazzjoni komposta rreġistrata fir-reġistru tad-DOP u tal-IĠP tista’ hija stess tinkludi elementi ġeneriċi jew elementi xorta oħra mhux protetti.
28. Għalhekk, meta d-DOP jew l-IĠP hija komposta minn diversi elementi jew denominazzjonijiet, li wieħed jew iktar minnhom jinvolvi d-denominazzjoni ta’ prodott li hija kklassifikata bħala ġenerika, l-użu minn terzi tal-element jew tad-denominazzjoni ġenerika, fil-prinċipju, ma jikkostitwixxix ksur tal-protezzjoni mogħtija mill-Artikolu 13(1)(a) u (b) (16) tar-Regolament Nru 1151/2012 (17) kontra kwalunkwe użu kummerċjali dirett jew indirett ta’ denominazzjoni rreġistrata u kwalunkwe użu abbużiv, imitazzjoni jew evokazzjoni ta’ denominazzjoni rreġistrata rispettivament (18). Dan il-punt jista’ jintwera permezz ta’ eżempju ċar ħafna. Minkejja li d-denominazzjoni Prosciutto di Parma (Parma ham) ġiet irreġistrata fir-reġistru tad-DOP (19), ma jistax jiġi ssuġġerit, pereżempju, li l-kelma “prosciutto” jew “ham” ma tistax tintuża minn produtturi u fornituri oħra.
29. Dan il-prinċipju importanti ġie kkonfermat mid-digriet tas-6 ta’ Ottubru 2015, Schutzgemeinschaft Milch und Milcherzeugnisse vs Il-Kummissjoni (C‑517/14 P, EU:C:2015:700), li fih il-Qorti tal-Ġustizzja ddikjarat li, peress li l-Kummissjoni kienet ikkonstatat, fl-Artikolu 1 tar-Regolament tal-Kummissjoni (UE) Nru 1121/2010 tat-2 ta’ Diċembru 2010 li jdaħħal denominazzjoni fir-reġistru tad-denominazzjonijiet protetti tal-oriġini u l-indikazzjonijiet ġeografiċi protetti [Edam Holland (IĠP)] (20), li jirrigwarda r-reġistrazzjoni tad-denominazzjoni “Edam Holland”, li d-denominazzjoni “Edam” tikkostitwixxi denominazzjoni ġenerika, din il-kelma tista’ – minkejja r-reġistrazzjoni tal-IĠP “Edam Holland” – tibqa’ tintuża fit-territorju tal-Unjoni Ewropea, sakemm jiġu osservati l-prinċipji u r-regoli applikabbli fis-sistema legali tagħha. Għalhekk, il-Qorti tal-Ġustizzja kkonstatat li l-Qorti Ġenerali ma wettqitx żball ta’ liġi meta kkonstatat, fost l-oħrajn, li r-Regolament Nru 1121/2010 jipprovdi li d-denominazzjoni “Edam” tista’ tibqa’ tintuża għall-kummerċjalizzazzjoni tal-ġobon (21).
30. Fid-dawl tal-portata wiesgħa ħafna tal-protezzjoni mogħtija mill-Artikolu 13(1)(a) u (b) tar-Regolament Nru 1151/2012 (22), sa fejn jirrigwarda l-kawża preżenti, huwa importanti li jiġi vverifikat, qabel kwalunkwe determinazzjoni ta’ ksur ta’ dawn id-dispożizzjonijiet, jekk denominazzjoni komposta rreġistrata fir-reġistru tad-DOP u l-IĠP tinkludix elementi ġeneriċi – u għalhekk mhux protetti.
B. Il-kunċett ta’ “termini ġeneriċi” skont ir-Regolament Nru 1151/2012 u l-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja
31. Kif diġà indikajt, id-definizzjoni ta’ “termini ġeneriċi” li tinsab fl-Artikolu 3(6) tar-Regolament Nru 1151/2012 hija, fil-fehma tiegħi, speċifika ħafna u limitata fil-portata tagħha. Hija “tfisser l-ismijiet ta’ prodotti li, għalkemm huma marbutin mal-post, reġjun jew pajjiż fejn oriġinarjament ġie magħmul jew kkummerċjalizzat il-prodott, ikunu saru l-isem komuni ta’ prodott fl-Unjoni” (23). Għalhekk, id-definizzjoni tirreferi għal termini li matul iż-żmien ikunu tilfu l-konnotazzjoni ġeografika tagħhom. Fis-sentenza tagħha tat-2 ta’ Lulju 2009, Bavaria u Bavaria Italia (C‑343/07, EU:C:2009:415, punt 107), il-Qorti tal-Ġustizzja kkonstatat li “fir-rigward ta’ IĠP, isem isir ġeneriku biss jekk ir-rabta diretta bejn, minn naħa, l-oriġini ġeografika tal-prodott, u min-naħa l-oħra, kwalità partikolari ta’ dan il-prodott, ir-reputazzjoni tiegħu jew karatteristika oħra tiegħu, attribwibbli għall-imsemmija oriġini, tispiċċa peress li l-isem ma jkun jagħmel xejn ħlief jiddeskrivi tip ta’ prodotti.”
32. Kif diġà indikajt, parti mid-diffikultà fil-kawża preżenti – u, fil-fatt, f’kawżi simili – tinħoloq mill-mod partikolari u limitat li bih ġie ddefinit it-terminu “ġeneriċi” mir-Regolament Nru 1151/2012. Madankollu huwa ċar li, minbarra l-kunċett ta’ “termini ġeneriċi”, f’sens strett tad-definizzjoni li tinsab fl-Artikolu 3(6) tar-Regolament Nru 1151/2012, l-użu tad-denominazzjonijiet komuni jew tat-termini abitwali li ma għandhom l-ebda konnotazzjoni ġeografika kurrenti – u li huma wkoll ta’ spiss deskritti bħala termini ġeneriċi f’sens ftit differenti minn dan il-kunċett – ma jikkostitwixxix ksur tal-protezzjoni ta’ denominazzjoni rreġistrata skont l-Artikolu 13(1)(a) u (b) tar-Regolament Nru 1151/2012.
33. F’dan ir-rigward, għandu jiġi rrilevat li fil-punt 80 tas-sentenza tagħha tas-16 ta’ Marzu 1999, Id-Danimarka et vs Il-Kummissjoni (C‑289/96, C‑293/96 u C‑299/96, EU:C:1999:141), il-Qorti tal-Ġustizzja qieset li l-kliem “[i]smijiet li jkunu saru ġeneriċi” – li jinsabu fid-dispożizzjoni li tikkorrispondi mal-Artikolu 41 tar-Regolament Nru 1151/2012 li jirrigwarda l-użu ta’ termini ġeneriċi – huma applikabbli wkoll għad-denominazzjonijiet li kienu minn dejjem ġeneriċi.
34. Barra minn hekk, fis-sentenza tagħha tad-9 ta’ Ġunju 1998, Chiciak u Fol (C‑129/97 u C‑130/97, EU:C:1998:274, punt 37), il-Qorti tal-Ġustizzja kkonstatat li l-protezzjoni mogħtija minn dispożizzjoni li tikkorrispondi mal-Artikolu 13(1) tar-Regolament Nru 1151/2012 tkopri mhux biss id-denominazzjoni komposta kollha, iżda wkoll kull wieħed mit-termini li jikkostitwixxu tali denominazzjoni, sakemm dawn ma jkunux termini ġeneriċi jew abitwali (24).
35. Il-Gvern Ġermaniż, il-Gvern Grieg, il-Gvern Spanjol u l-Kummissjoni jqisu li “Aceto”, “Balsamico” u “Aceto Balsamico” huma termini ġeneriċi u/jew abitwali. Pereżempju, ġie argumentat quddiem il-Qorti tal-Ġustizzja li d-denominazzjoni “Balsamico” toriġina mill-kelma Latina “balsamun” jew il-kelma Griega “βάλσαμον” (25), tintuża fit-Taljan, l-Ispanjol u l-Portugiż, u tirreferi, fost l-oħrajn, għall-preparazzjonijiet kalmanti intiżi għal skopijiet mediċi.
36. Sabiex jiġi evalwat jekk denominazzjoni hijiex ġenerika fil-kuntest speċjali tad-definizzjoni li tinsab fl-Artikolu 3(6) tar-Regolament Nru 1151/2012, jew jekk hijiex terminu abitwali (u għalhekk ġeneriku fis-sens iktar wiesa’ li għadni kif iddeskrivejt), dak li huwa deċiżiv, fil-fehma tiegħi, ma huwiex neċessarjament jekk id-denominazzjoni għandhiex tifsira partikolari f’lingwa speċifika (26) iżda pjuttost jekk din id-denominazzjoni għandhiex konnotazzjoni ġeografika kurrenti.
37. F’dan ir-rigward, għandu jiġi rrimarkat li, minkejja l-fatt li l-kelma “feta” tfisser “biċċa” bit-Taljan (27) u għalhekk tidher, għall-inqas prima facie, li hija denominazzjoni komuni, il-Qorti tal-Ġustizzja kkonstatat fis-sentenza tagħha tal-25 ta’ Ottubru 2005, Il-Ġermanja u Id-Danimarka vs Il-Kummissjoni (C‑465/02 u C‑466/02, EU:C:2005:636, punti 88 u 94) li d-denominazzjoni “feta” bħala DOP għall-ġobon ma kinitx ġenerika (28). Il-Qorti tal-Ġustizzja kkonstatat li l-Kummissjoni kienet intitolata tikkonkludi li “feta” kienet denominazzjoni ta’ oriġini fir-rigward ta’ ġobon prodott fil-Greċja. Madankollu, din id-deċiżjoni għandha tinftiehem b’referenza għall-konstatazzjonijiet ta’ fatti speċifiċi u partikolari magħmula f’dik il-kawża.
38. F’dik il-kawża, ir-Repubblika Federali tal-Ġermanja u r-Renju tad-Danimarka talbu l-annullament tar-Regolament tal-Kummissjoni (KE) Nru 1829/2002 tal-14 ta’ Ottubru 2002 li jemenda l-Anness tar-Regolament (KE) Nru 1107/96 rigward l-isem “Feta” (29) huma u jargumentaw li dan l-isem kien, fost l-oħrajn, ġeneriku, fis-sens tal-Artikolu 3(1) tar-Regolament Nru 2081/92, jiġifieri l-predeċessur tal-Artikolu 3(6) u tal-Artikolu 41(2) tar-Regolament Nru 1151/2012 preżenti. Sabiex tevalwa jekk id-denominazzjoni “feta” kinitx ġenerika, il-Qorti tal-Ġustizzja ħadet inkunsiderazzjoni l-postijiet tal-produzzjoni tal-prodott ikkonċernat kemm ġewwa, kif ukoll barra, l-Istat Membru li kiseb ir-reġistrazzjoni tad-denominazzjoni inkwistjoni, il-konsum ta’ dan il-prodott u l-mod kif din id-denominazzjoni hija pperċepita mill-konsumaturi kemm ġewwa kif ukoll barra dan l-Istat Membru, l-eżistenza tal-leġiżlazzjoni nazzjonali li tirrigwarda speċifikament dan il-prodott, u l-mod kif din id-denominazzjoni ntużat fid-dritt tal-Unjoni (30).
39. Kif ġie osservat mill-Qorti tal-Ġustizzja fil-punti 86 sa 90 tas-sentenza tagħha:
“86 L-informazzjoni pprovduta lill-Qorti tal-Ġustizzja tindika li l-maġġoranza tal-konsumaturi fil-Greċja tikkunsidra li l-isem “feta” għandu konnotazzjoni ġeografika u mhux ġenerika. Jidher, bil-maqlub, li fid-Danimarka l-maġġoranza tal-konsumaturi ssostni li dan l-isem għandu konnotazzjoni ġenerika. Il-Qorti tal-Ġustizzja m’għandhiex informazzjoni konklużiva għad-dispożizzjoni tagħha fir-rigward l-Istati Membri l-oħra.
87 Il-provi mressqa quddiem il-Qorti tal-Ġustizzja juru wkoll li, fl-Istati Membri l-oħra barra mill-Greċja, il-feta huwa kkummerċjalizzat b’mod regolari b’tikketti li jirreferu għat-tradizzjonijiet kulturali Griegi u għaċ-ċiviltà Griega. Minn dan jista’ jiġi leġittimament konkluż li l-konsumaturi f’dawn l-Istati Membri jipperċepixxu l-feta bħala ġobon assoċjat mar-Repubblika Ellenika, anki jekk fir-realtà jkun ġie prodott fi Stat Membru ieħor.
88 Dawn id-diversi provi relattivi għall-konsum tal-feta fl-Istati Membri jwasslu biex juru li l-isem “feta” mhuwiex ta’ natura ġenerika.
89 Għal dak li jirrigwarda l-argument tal-Gvern Ġermaniż relattiv għat-tieni sentenza ta’ l-għoxrin premessa tar-Regolament ikkontestat, jirriżulta mill-punt 87 ta’ din is-sentenza li wieħed ma jkunx żbaljat jekk isostni, b’referenza għall-konsumaturi fl-Istati Membri l-oħra barra mir-Repubblika Ellenika, li “[… i]l-konnessjoni bejn l-isem “Feta” u l-Greċja hija […] deliberatament issuġġerita u mfittxa bħala parti minn strateġija ta’ bejgħ li tikkapitalizza fuq ir-reputazzjoni tal-prodott oriġinali, u dan joħloq riskju reali ta’ konfużjoni għall-konsumatur”.
90 Għalhekk, l-argument fis-sens oppost imressaq mill-Gvern Ġermaniż mhuwiex fondat.” (31)
40. Għalhekk, essenzjalment din il-kawża kienet ibbażata fuq il-fatt, kif ikkonstatat mill-Qorti tal-Ġustizzja, li, għall-maġġoranza assoluta tal-konsumaturi Ewropej, il-kelma “feta” kienet ċarament assoċjata mal-ġobon partikolari prodott fil-Greċja. Fil-fatt, bl-eċċezzjoni tal-kelliema Taljani, id-denominazzjoni ma kellha l-ebda tifsira oħra għal dawn il-konsumaturi. Għaldaqstant, kien isegwi li l-Kummissjoni kienet intitolata tikkonkludi li l-kelma “feta” ma kinitx terminu ġeneriku għall-finijiet tal-Artikolu 3(1) tar-Regolament Nru 2081/92 peress li hija kellha konnotazzjoni ġeografika kurrenti.
41. Li kieku l-kwistjoni kienet waħda ta’ ġudizzju esklużivament personali, naħseb li kont nasal għall-konklużjoni opposta sa fejn hija kkonċernata l-kawża preżenti. “Aceto” hija ċarament kelma komuni Taljana u, filwaqt li l-kelma “balsamico” hija ċertament assoċjata mill-qrib fil-ħsieb tal-konsumaturi mal-prodott li jipproduċi l-Consorzio, il-kelma mill-għerq “balzmu” hija, fil-fehma tiegħi, wisq komuni u stabbilita sew sabiex tikkwalifika għall-protezzjoni individwali bħala IĠP. Fil-fehma tiegħi, lanqas jista’ jingħad li din il-kelma għandha konnotazzjoni ġeografika kurrenti b’tali mod li, fuq din il-bażi, din il-kelma tirrappreżenta “termini ġeneriċi” għall-finijiet tal-Artikolu 3(6) tar-Regolament Nru 1151/2012.
42. Madankollu, fl-aħħar mill-aħħar it-test huwa l-mod kif dawn il-kliem jiġu pperċepiti mill-“konsumatur medju normalment informat u raġonevolment attent u avżat” (32). Dan ikun, fl-aħħar mill-aħħar, aspett li l-qorti nazzjonali jkollha tivverifika u tevalwa, possibbilment abbażi ta’ sondaġġi tal-konsumaturi xierqa u ta’ stħarriġ simili (33).
43. Fl-assenza ta’ tali kunsiderazzjoni mill-qorti nazzjonali, nemmen, f’dawn iċ-ċirkustanzi, li l-Qorti tal-Ġustizzja ma tinsabx f’pożizzjoni li tiddeċiedi dwar jekk il-kliem “aceto” u “balsamico” humiex kliem komuni fis-sens li ddeskrivejt jew jekk il-kliem humiex ukoll “termini ġeneriċi” fis-sens speċjali tal-Artikolu 3(6) tar-Regolament Nru 1151/2012. Minkejja din ir-riżerva, inqis li l-Qorti tal-Ġustizzja tista’ taqta’ b’mod definittiv din il-kwistjoni jekk il-kwistjoni tittieħed inkunsiderazzjoni mill-perspettiva ftit differenti ta’ analiżi tad-dispożizzjonijiet tar-Regolament Nru 583/2009. F’dan ir-rigward, ikkonstatajt li l-premessi tal-imsemmi Regolament huma partikolarment istruttivi. Issa nipproponi li ngħaddi għal din il-kwistjoni.
C. Interpretazzjoni tar-Regolament Nru 583/2009
44. Skont l-Artikolu 1 u l-Anness I tar-Regolament Nru 583/2009, id-denominazzjoni komposta “Aceto Balsamico di Modena (IĠP)” ġiet irreġistrata fir-reġistru. L-Artikolu 1 jew l-Anness I tal-imsemmi Regolament ma fihom ebda limitazzjoni jew kwalifika rigward il-portata tal-protezzjoni ta’ din id-denominazzjoni komposta.
45. Madankollu, jirriżulta b’mod ċar mill-premessi 2, 3, 5 u 7 tar-Regolament Nru 583/2009 li l-Ġermanja, il-Greċja (34) u Franza oġġezzjonaw għar-reġistrazzjoni tad-denominazzjoni “Aceto Balsamico di Modena”. B’mod partikolari jidher li l-Ġermanja u l-Greċja jqisu li d-denominazzjonijiet, fost l-oħrajn “Aceto balsamico”, kienu ta’ natura ġenerika. (Għandu jiġi dedott mill-kuntest li l-frażi “termini ġeneriċi” intużat b’mod sinonimu fis-sens ta’ kelma komuni jew abitwali).
46. Barra minn hekk, il-premessa 10 tar-Regolament Nru 583/2009 tipprovdi, fost l-oħrajn, li l-“protezzjoni hija kkonferita fuq id-denominazzjoni ta’ “Aceto Balsamico di Modena” [fit-totalità tagħha]. It-termini individwali mhux ġeografiċi tad-denominazzjoni komposta, ukoll jekk jintużaw flimkien, kif ukoll it-traduzzjoni tagħhom, jistgħu jiġu utilizzati fit-territorju komunitarju skont il-prinċipji u r-regoli applikabbli tal-liġi Komuniatrja.” (35)
47. Minkejja l-kontenut tal-premessi inkwistjoni u l-kontroversja ċara dwar ir-reġistrazzjoni tal-IĠP “Aceto Balsamico di Modena”, għandu jitfakkar li l-Kummissjoni ma stabbilixxietx b’mod speċifiku fl-Artikolu 1 jew fl-Anness I tar-Regolament Nru 583/2009 jekk id-denominazzjonijiet “Aceto”, “Balsamico” jew “Aceto Balsamico” kinux denominazzjonijiet ġeneriċi (fis-sens speċjali tar-regolament jew fis-sens alternattiv u iktar wiesa’ ta’ dan it-terminu minħabba l-fatt li huma kienu sempliċement kliem komuni) jew termini mhux ġeografiċi, u għalhekk setgħu, minkejja r-reġistrazzjoni tal-IĠP inkwistjoni, ikomplu jintużaw fit-territorju tal-Unjoni Ewropea skont it-tieni subparagrafu tal-Artikolu 13(1) tar-Regolament Nru 1151/2012.
48. Dan l-approċċ jikkuntrasta mas-sitwazzjoni li tipprevali, pereżempju, fir-rigward tar-Regolament Nru 1121/2010 li fih mhux biss il-premessa 8 tar-regolament inkwistjoni iżda wkoll il-parti operattiva tiegħu ċarament jindikaw li d-denominazzjoni “Edam” kienet ġenerika (36).
49. Madankollu, għandu jiġi osservat li fis-sentenza tagħha tad-9 ta’ Ġunju 1998, Chiciak u Fol (C‑129/97 u C‑130/97, EU:C:1998:274, punt 39), il-Qorti tal-Ġustizzja kkonstatat rigward l-użu tat-termini komposti li jikkostitwixxu denominazzjoni ta’ oriġini (37), li l-fatt li ma kienx hemm nota ta’ qiegħ il-paġna fl-anness tar-regolament li jirreġistra d-denominazzjoni inkwistjoni li tispeċifika li r-reġistrazzjoni ma kinitx intiża għal waħda mill-partijiet ta’ din id-denominazzjoni (38)ma jfissirx neċessarjament li kull waħda mill-partijiet tagħha kienet protetta (39). Għall-kuntrarju, fis-sentenza tagħha tas-26 ta’ Frar 2008, Il-Kummissjoni vs Il-Ġermanja (C‑132/05, EU:C:2008:117, punt 31), il-Qorti tal-Ġustizzja ċaħdet l-argument li DOP tgawdi mill-protezzjoni biss fil-forma eżatta li fiha tkun ġiet irreġistrata (40).
50. Fil-qosor, ma tista’ tinsilet l-ebda konklużjoni mill-fatt li l-Artikolu 1 u l-Anness I tar-Regolament Nru 583/2009 ma jindikawx b’mod speċifiku jekk id-denominazzjonijiet “Aceto”, “Balsamico” jew “Aceto Balsamico” humiex denominazzjonijiet ġeneriċi (fis-sens speċjali tal-Artikolu 3(6) tar-Regolament jew minħabba l-fatt li huma kliem komuni) jew termini mhux ġeografiċi.
51. Peress li ma jirriżultax b’mod ċar mill-kliem tal-Artikolu 1 u l-Anness I tar-Regolament Nru 583/2009, interpretati fid-dawl tal-ġurisprudenza msemmija iktar ’il fuq, jekk id-denominazzjonijiet “Aceto”, “Balsamico” jew “Aceto Balsamico” humiex denominazzjonijiet ġeneriċi (u, sussegwentement, jekk huwiex fis-sens speċjali tal-Artikolu 3(6) tar-regolament jew minħabba l-fatt li huma kliem komuni) jew termini mhux ġeografiċi, inqis li dawn id-dispożizzjonijiet għandhom jiġu interpretati fid-dawl tal-premessi ta’ dan ir-regolament. Hija ġurisprudenza stabbilita li l-parti operattiva ta’ att tal-Unjoni Ewropea hija marbuta b’mod inseparabbli mal-motivazzjoni tal-att, b’tali mod li, meta jeħtieġ li jiġi interpretat, għandhom jittieħdu inkunsiderazzjoni l-motivazzjonijiet li wasslu għall-adozzjoni tiegħu (41).
52. F’dan ir-rigward, il-premessi 2 sa 5, 7, 8 u 10 tar-Regolament Nru 583/2009, jindikaw b’mod ċar u inekwivoku li l-leġiżlatur tal-Unjoni (f’dan il-każ il-Kummissjoni) qies, abbażi tal-oġġezzjonijiet imqajma mill-Ġermanja, mill-Greċja u minn Franza, li d-denominazzjonijiet “Aceto”, “Aceto Balsamico” u “Balsamico” kienu denominazzjonijiet ġeneriċi jew termini mhux ġeografiċi u li l-protezzjoni kellha tingħata biss lid-denominazzjoni globali “Aceto Balsamico di Modena” pjuttost milli lit-termini individwali mhux ġeografiċi li jikkostitwixxu tali denominazzjoni.
53. Fil-premessa 8 tar-Regolament Nru 583/2009, ir-reputazzjoni ta’ “Aceto Balsamico di Modena” hija enfasizzata u fil-premessa 10 jiġi indikat li, minkejja l-oġġezzjonijiet mqajma mill-Ġermanja, mill-Greċja u minn Franza għar-reġistrazzjoni tad-denominazzjonijiet “Aceto”, “Aceto Balsamico” u “Balsamico”, ma tqajmet ebda oġġezzjoni rigward id-denominazzjoni globali “Aceto Balsamico di Modena”. Kif diġà indikajt iktar ’il fuq, il-premessa 10 tipprovdi li l-“protezzjoni hija kkonferita fuq id-denominazzjoni ta’ “Aceto Balsamico di Modena” [fit-totalità tagħha]” (42) u li t-termini individwali mhux ġeografiċi li jikkostitwixxu tali denominazzjoni jistgħu, fil-prinċipju, jintużaw.
54. Għaldaqstant, inqis li, b’mod partikolari mill-premessa 10 tar-Regolament Nru 583/2009, jirriżulta li l-leġiżlatur tal-Unjoni qies li d-denominazzjonijiet “Aceto”, “Aceto Balsamico” u “Balsamico” huma ġeneriċi (fiż-żewġ sensi ta’ dan it-terminu) jew termini mhux ġeografiċi li ma humiex protetti u li setgħu jibqgħu jintużaw sakemm il-prinċipji u r-regoli applikabbli fis-sistema legali tal-Unjoni Ewropea jiġu osservati.
55. L-interpretazzjoni tar-Regolament Nru 583/2009 fis-sens li tillimita l-portata tal-protezzjoni mogħtija minnu lid-denominazzjoni globali “Aceto Balsamico di Modena” pjuttost milli testendi l-protezzjoni lit-termini individwali mhux ġeografiċi hija ċarament sostnuta mis-sentenzi tal-Qorti tal-Ġustizzja tad-9 ta’ Diċembru 1981, Il-Kummissjoni vs L-Italja (193/80, EU:C:1981:298), u tal-15 ta’ Ottubru 1985, Il-Kummissjoni vs L-Italja (281/83, EU:C:1985:407). F’dawn il-kawżi, il-Qorti tal-Ġustizzja kkonstatat li d-denominazzjoni “Aceto” hija l-kelma Taljana għall-ħall u ddeċidiet li hija terminu ġeneriku. Peress li dawn il-kawżi kienu jikkonċernaw il-moviment liberu tal-merkanzija, il-Qorti tal-Ġustizzja evidentement kienet qiegħda tuża l-kliem “terminu ġeneriku” fis-sens li l-kelma “aceto” kienet sempliċement kelma Taljana komuni għall-ħall.
56. Minkejja l-assenza ta’ kwalunkwe indikazzjoni fl-Artikolu 1 jew l-Anness I tar-Regolament Nru 583/2009 li tillimita b’mod speċifiku l-protezzjoni mogħtija lid-denominazzjoni “Aceto”, din id-denominazzjoni komuni ma tistax, fid-dawl tal-ġurisprudenza ċċitata iktar ’il fuq, tiġi protetta minn dan ir-regolament (43).
57. Barra minn hekk, fil-fehma tiegħi, ir-reġistrazzjoni tad-denominazzjoni “Aceto balsamico tradizionale di Modena (DPO)” abbażi tar-Regolament Nru 813/2000, li hija kważi identika għall-IĠP “Aceto Balsamico di Modena”, bl-eċċezzjoni tal-kelma addizzjonali “tradizionale” (44) u l-kapitalizzazzjoni tal-ittra “b” fil-kelma “balsamico”, hija indikazzjoni ċara favur konstatazzjoni li l-indikazzjoni globali “Aceto Balsamico di Modena” biss hija protetta u li t-termini “Aceto”, “balsamico” u “Aceto balsamico” huma sempliċement kliem komuni. Tali approċċ huwa sostnut b’mod inekwivoku mill-premessa 8 u 9 tar-Regolament Nru 583/2009.
58. Inqis ukoll li r-reġistrazzjoni tad-denominazzjoni “Aceto balsamico tradizionale di Reggio Emilia (PDO)” abbażi tar-Regolament Nru 813/2000 għandha wkoll it-tendenza li tindika li t-termini “Aceto”, “balsamico” u “Aceto balsamico” huma kliem komuni.
59. Għall-kuntrarju, fid-dawl tal-konnotazzjoni ġeografika ċara marbuta mal-kelma “Modena” (45), inqis li l-użu ta’ din id-denominazzjoni jew tat-termini “di Modena” fir-rigward tal-ħall jew ta’ kondimenti oħra jista’ jevoka, abbażi tal-Artikolu 13(1)(b) tar-Regolament Nru 1151/2012, mhux biss “Aceto balsamico di Modena” iżda wkoll “Aceto balsamico tradizionale di Modena”.
60. Għalhekk inqis li l-protezzjoni tad-denominazzjoni globali “Aceto Balsamico di Modena” ma tkoprix l-użu tat-termini individwali mhux ġeografiċi li jikkostitwixxu tali denominazzjoni, jiġifieri, “Aceto”, “Balsamico”, “Aceto Balsamico” (46). Dawn il-kliem individwali komuni jew it-termini individwali mhux ġeografiċi jistgħu jintużaw sakemm jiġu osservati l-prinċipji u r-regoli applikabbli fis-sistema legali tal-Unjoni.
VI. Konklużjoni
61. Fid-dawl tal-kunsiderazzjonijiet preċedenti, nipproponi li l-Qorti tal-Ġustizzja tirrispondi għad-domandi preliminari magħmula mill-Bundesgerichtshof (il-Qorti Federali tal-Ġustizzja, il-Ġermanja) b’dan il-mod:
Il-protezzjoni tad-denominazzjoni globali “Aceto Balsamico di Modena” skont ir-Regolament tal-Kummissjoni (KE) Nru 583/2009 tat-3 ta’ Lulju 2009 ma tkoprix l-użu tat-termini individwali jew mhux ġeografiċi li jikkostitwixxu tali denominazzjoni (“Aceto”, “Balsamico”, “Aceto Balsamico”).