Υπόθεση T-540/15

Emilio De Capitani

κατά

Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου

«Πρόσβαση στα έγγραφα – Κανονισμός (ΕΚ) 1049/2001 – Έγγραφα σχετικά με εν εξελίξει νομοθετική διαδικασία – Τριμερείς διάλογοι – Πίνακες με τέσσερις στήλες που αφορούν την πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με την Ευρωπόλ και την κατάργηση των αποφάσεων 2009/371/ΔΕΥ και 2005/681/ΔΕΥ – Μερική άρνηση προσβάσεως – Προσφυγή ακυρώσεως – Έννομο συμφέρον – Παραδεκτό – Άρθρο 4, παράγραφος 3, πρώτο εδάφιο, του κανονισμού 1049/2001 – Εξαίρεση σχετική με την προστασία της διαδικασίας λήψεως αποφάσεων – Δεν υφίσταται γενικό τεκμήριο όσον αφορά την άρνηση προσβάσεως στους πίνακες με τέσσερις στήλες που συντάσσονται στο πλαίσιο των τριμερών διαλόγων»

Περίληψη – Απόφαση του Γενικού Δικαστηρίου (έβδομο πενταμελές τμήμα)
της 22ας Μαρτίου 2018

1.      Προσφυγή ακυρώσεως – Φυσικά ή νομικά πρόσωπα – Έννομο συμφέρον – Προσφυγή κατά αποφάσεως θεσμικού οργάνου παρέχουσας μερική μόνον πρόσβαση σε έγγραφα που αφορούν εν εξελίξει νομοθετική διαδικασία – Τα οικεία έγγραφα τέθηκαν στη διάθεση του κοινού μετά τη λήξη της νομοθετικής διαδικασίας – Διατήρηση του εννόμου συμφέροντος – Παραδεκτό – Προϋποθέσεις

(Άρθρο 266, εδ. 1, ΣΛΕΕ· κανονισμός 1049/2001 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρο 4)

2.      Θεσμικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Δικαίωμα προσβάσεως του κοινού στα έγγραφα – Κανονισμός 1049/2001 – Εξαιρέσεις από το δικαίωμα προσβάσεως στα έγγραφα – Υποχρέωση αιτιολογήσεως – Περιεχόμενο

(Κανονισμός 1049/2001 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, αιτιολογική σκέψη 11 και άρθρο 4 § 3, εδ. 1)

3.      Θεσμικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Δικαίωμα προσβάσεως του κοινού στα έγγραφα – Κανονισμός 1049/2001 – Εξαιρέσεις από το δικαίωμα προσβάσεως στα έγγραφα – Προστασία της διαδικασίας λήψεως αποφάσεων – Προϋποθέσεις – Συγκεκριμένη, ουσιώδης και σοβαρή προσβολή της εν λόγω διαδικασίας – Δυνατότητα του θεσμικού οργάνου να στηρίζεται σε γενικά τεκμήρια που ισχύουν για ορισμένες κατηγορίες εγγράφων – Όρια

(Κανονισμός 1049/2001 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρο 4 § 3, εδ. 1)

4.      Θεσμικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Δικαίωμα προσβάσεως του κοινού στα έγγραφα – Κανονισμός 1049/2001 – Εξαιρέσεις από το δικαίωμα προσβάσεως στα έγγραφα – Προστασία της διαδικασίας λήψεως αποφάσεων – Έννοια – Περιεχόμενο – Ιδιαιτερότητα της νομοθετικής διαδικασίας – Αρχές της δημοσιότητας και της διαφάνειας

(Άρθρα 15 § 2 ΣΛΕΕ και 294 § 1 ΣΛΕΕ· κανονισμός 1049/2001 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, αιτιολογική σκέψη 6 και άρθρο 4 § 3, εδ. 1)

5.      Θεσμικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Δικαίωμα προσβάσεως του κοινού στα έγγραφα – Κανονισμός 1049/2001 – Εξαιρέσεις από το δικαίωμα προσβάσεως στα έγγραφα – Προστασία της διαδικασίας λήψεως αποφάσεων – Περιεχόμενο – Άρνηση προσβάσεως στηριζόμενη στην ανάγκη προστασίας της διαδικασίας από εξωτερικές πιέσεις – Βάρος αποδείξεως

(Κανονισμός 1049/2001 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρο 4 § 3, εδ. 1)

6.      Θεσμικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Δικαίωμα προσβάσεως του κοινού στα έγγραφα – Κανονισμός 1049/2001 – Εξαιρέσεις από το δικαίωμα προσβάσεως στα έγγραφα – Προστασία της διαδικασίας λήψεως αποφάσεων – Περιεχόμενο – Έγγραφα σχετικά με εν εξελίξει νομοθετική διαδικασία που συντάσσονται στο πλαίσιο τριμερούς διαλόγου – Απαγόρευση προσβάσεως στηριζόμενη στον προσωρινό χαρακτήρα των πληροφοριών που περιέχονται στα έγγραφα αυτά – Δεν επιτρέπεται

(Κανονισμός 1049/2001 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρο 4 § 3, εδ. 1)

7.      Θεσμικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Δικαίωμα προσβάσεως του κοινού στα έγγραφα – Κανονισμός 1049/2001 – Εξαιρέσεις από το δικαίωμα προσβάσεως στα έγγραφα – Προστασία της διαδικασίας λήψεως αποφάσεων – Περιεχόμενο – Έγγραφα σχετικά με εν εξελίξει νομοθετική διαδικασία που συντάσσονται στο πλαίσιο τριμερούς διαλόγου – Απαγόρευση προσβάσεως στηριζόμενη στο ενδεχόμενο προσβολής της καλόπιστης συνεργασίας μεταξύ των θεσμικών οργάνων – Βάρος αποδείξεως

(Άρθρα 4 § 3, εδ. 1, ΣΕΕ και 13 § 2, ΣΕΕ· κανονισμός 1049/2001 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρο 4, § 3, εδ. 1)

1.      Η ασκούμενη από φυσικό ή νομικό πρόσωπο προσφυγή ακυρώσεως είναι παραδεκτή μόνον όταν ο προσφεύγων έχει έννομο συμφέρον να ακυρωθεί η προσβαλλόμενη πράξη.

Συναφώς, από τη νομολογία προκύπτει ότι ο προσφεύγων διατηρεί το έννομο συμφέρον του για ακύρωση πράξεως θεσμικού οργάνου της Ένωσης προς αποτροπή του ενδεχομένου επαναλήψεως της προβαλλομένης παρανομίας στο μέλλον. Πάντως, το έννομο αυτό συμφέρον υφίσταται μόνον αν η προβαλλόμενη πλημμέλεια είναι δυνατό να επαναληφθεί στο μέλλον, ανεξαρτήτως των περιστάσεων της υποθέσεως στο πλαίσιο της οποίας ασκήθηκε η προσφυγή του προσφεύγοντος.

Τούτο συμβαίνει όταν, προκειμένου περί προσφυγής ασκούμενης κατά αποφάσεως περί αρνήσεως παροχής προσβάσεως σε έγγραφα σχετικά με εν εξελίξει νομοθετική διαδικασία, η προβαλλόμενη από τον προσφεύγοντα παρανομία στηρίζεται σε ερμηνεία μιας από τις εξαιρέσεις που προβλέπει ο κανονισμός 1049/2001, για την πρόσβαση του κοινού στα έγγραφα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, του Συμβουλίου και της Επιτροπής, την οποία ενδέχεται όντως να επαναλάβει το θεσμικό όργανο στο οποίο απευθύνεται η αίτηση αυτή, στο πλαίσιο εξετάσεως νέας αιτήσεως, καθόσον μάλιστα ένα μέρος των λόγων αρνήσεως προσβάσεως που προβλήθηκαν με την προσβαλλόμενη απόφαση μπορούν να έχουν γενική εφαρμογή σε κάθε αίτηση προσβάσεως στις εργασίες των εν εξελίξει τριμερών διαλόγων.

Εξάλλου, καθόσον, τόσο με την αρχική αίτηση όσο και την επιβεβαιωτική αίτηση ζητείται ρητώς να γνωστοποιηθούν ορισμένα έγγραφα σχετικά με εν εξελίξει νομοθετικές διαδικασίες και το εμπλεκόμενο θεσμικό όργανο παρέσχε μερική μόνον πρόσβαση στα έγγραφα αυτά, το γεγονός ότι τέθηκαν στη διάθεση του κοινού τα επίμαχα έγγραφα μετά το πέρας της νομοθετικής διαδικασίας την οποία αφορούσαν δεν ικανοποιεί πλήρως τον προσφεύγοντα, λαμβανομένου υπόψη του αντικειμένου των αιτήσεών του, με αποτέλεσμα αυτός να διατηρεί το έννομο συμφέρον να ζητήσει την ακύρωση της προσβαλλομένης αποφάσεως.

(βλ. σκέψεις 29, 32, 33)

2.      Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.

(βλ. σκέψεις 59-62)

3.      Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.

(βλ. σκέψεις 63-67)

4.      Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.

(βλ. σκέψεις 77, 84)

5.      Καίτοι ο κίνδυνος υπάρξεως εξωτερικών πιέσεων μπορεί να αποτελεί νόμιμο λόγο για τον περιορισμό της προσβάσεως στα έγγραφα που συνδέονται με τη διαδικασία λήψεως αποφάσεων, πρέπει ωστόσο να υφίσταται βεβαιότητα ως προς το υποστατό τέτοιων εξωτερικών πιέσεων και να αποδεικνύεται ότι είναι ευλόγως προβλέψιμος ο κίνδυνος να επηρεαστεί ουσιωδώς η απόφαση που πρόκειται να ληφθεί εξαιτίας των εν λόγω εξωτερικών πιέσεων.

(βλ. σκέψη 99)

6.      Προκειμένου περί αιτήσεως προσβάσεως σε έγγραφα συνταχθέντα επ’ ευκαιρία των τριμερών διαλόγων που διεξάγονται στο πλαίσιο της συνήθους νομοθετικής διαδικασίας, ο προκαταρκτικός χαρακτήρας του κειμένου του προσωρινού συμβιβασμού ή της προκαταρκτικής θέσεως της προεδρίας του Συμβουλίου σε σχέση με τις τροπολογίες που προτείνει το Κοινοβούλιο, υπό την έννοια ότι υπό την έννοια ότι το περιεχόμενό τους εξελίσσεται σε συνάρτηση με την πρόοδο των εργασιών των διαλόγων αυτών, δεν δικαιολογεί, αυτός καθαυτόν, την εφαρμογή της εξαιρέσεως που προβλέπεται στο άρθρο 4, παράγραφος 3, πρώτο εδάφιο, του κανονισμού 1049/2001, για την πρόσβαση του κοινού στα έγγραφα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, του Συμβουλίου και της Επιτροπής, διότι η διάταξη αυτή δεν διακρίνει αναλόγως του σταδίου της προόδου των συζητήσεων. Η εν λόγω διάταξη αφορά εν γένει τα έγγραφα που σχετίζονται με ζήτημα επί του οποίου το οικείο θεσμικό όργανο ακόμη «δεν έχει αποφασίσει», σε αντίθεση με το άρθρο 4, παράγραφος 3, δεύτερο εδάφιο, του κανονισμού αυτού, που αφορά την περίπτωση στην οποία το οικείο όργανο έχει λάβει σχετική απόφαση.

Συναφώς, δεν έχει σημασία αν τα επίμαχα έγγραφα συντάχθηκαν ή παραλήφθηκαν σε πρώιμο, προχωρημένο ή τελικό στάδιο της διαδικασίας λήψεως αποφάσεων. Ομοίως, το γεγονός ότι αυτά συντάχθηκαν ή παραλήφθηκαν στο πλαίσιο επίσημης ή ανεπίσημης διαδικασίας δεν ασκεί επιρροή για την ερμηνεία της εξαιρέσεως την οποία προβλέπει το άρθρο 4, παράγραφος 3, πρώτο εδάφιο, του κανονισμού 1049/2001.

Εξάλλου, μια πρόταση, ως εκ της φύσεώς της, υποβάλλεται για να συζητηθεί και δεν προορίζεται να παραμείνει αμετάβλητη μετά τη σχετική συζήτηση. Η κοινή γνώμη δύναται να αντιληφθεί πλήρως ότι ο υποβαλών πρόταση μπορεί να τροποποιήσει εκ των υστέρων το περιεχόμενό της. Ακριβώς για τους ίδιους λόγους, ο υποβάλλων αίτηση προσβάσεως σε έγγραφα εν εξελίξει τριμερούς διαλόγου θα έχει πλήρη επίγνωση του προσωρινού χαρακτήρα των σχετικών πληροφοριών. Ομοίως, θα μπορεί κάλλιστα να αντιληφθεί ότι, σύμφωνα με την αρχή κατά την οποία «δεν υπάρχει συμφωνία για τίποτα εφόσον δεν υπάρχει συμφωνία για όλα», οι πληροφορίες που περιλαμβάνονται στην τέταρτη στήλη θα μεταβάλλονται καθ’ όλη τη διάρκεια των συνομιλιών στο πλαίσιο των τριμερών διαλόγων μέχρις ότου επιτευχθεί συμφωνία για το σύνολο του οικείου κειμένου.

(βλ. σκέψεις 100-102)

7.      Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.

(βλ. σκέψεις 103, 104)