Sprawa T-549/08
Grand-Duché de Luxembourg
przeciwko
Komisji Europejskiej
EFS – Zawieszenie pomocy finansowej – Zwalczanie wszelkich form dyskryminacji i nierówności w związku z rynkiem pracy – Poważne wady w systemach zarządzania lub kontroli mogące prowadzić do nieprawidłowości systemowych – Artykuł 39 ust. 2 lit. c) rozporządzenia (WE) nr 1260/1999 – Uzasadnione oczekiwania
Streszczenie wyroku
1. Spójność gospodarcza i społeczna – Pomoc strukturalna – Finansowanie wspólnotowe – Obowiązek wprowadzenia przez państwa członkowskie systemów zarządzania i kontroli
(rozporządzenie Rady nr 1260/1999, art. 38 ust. 1, art. 39 ust. 2 lit. c), art. 39 ust. 3; rozporządzenie Komisji nr 438/2001, art. 3 lit. a), art. 7, art. 9 ust. 4)
2. Spójność gospodarcza i społeczna – Pomoc strukturalna – Finansowanie wspólnotowe – Decyzja o zawieszeniu pierwotnie przyznanej pomocy
(rozporządzenie Rady nr 1260/1999)
1. Zasada, zgodnie z którą jedynie wydatki dokonane przez władze krajowe w zgodzie z przepisami wspólnotowymi są pokrywane z budżetu, ma również zastosowanie do przyznawania pomocy finansowej z Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS).
Zgodnie zatem z wymogiem należytego zarządzania finansami, który leży u podstaw ustanowienia funduszy strukturalnych, oraz mając na uwadze obowiązki ciążące na władzach krajowych w ramach tego ustanowienia, zobowiązanie państw członkowskich do stworzenia systemów zarządzania i kontroli, o którym to zobowiązaniu jest mowa w art. 38 ust. 1 rozporządzenia nr 1260/1999 ustanawiającego przepisy ogólne w sprawie funduszy strukturalnych i którego szczegóły są określone w art. 2–8 rozporządzenia nr 438/2001, ma istotny charakter. Na podstawie art. 39 ust. 2 lit. c) rozporządzenia nr 1260/1999 Komisja zawiesza płatności pośrednie, jeżeli po dokonaniu niezbędnych weryfikacji, stwierdza, że w systemach zarządzania lub kontroli istnieją poważne wady, które mogłyby prowadzić do nieprawidłowości systemowych.
W tym względzie, ponieważ organ zarządzający i organ wypłacający zmuszone są, zgodnie z uregulowaniami mającymi zastosowanie do pomocy finansowanej przez EFS, wykonywać kontrolę różnego rodzaju na różnych etapach, równoczesne wykonywanie funkcji powierzonych tym organom niesie ze sobą niedające się zlekceważyć ryzyko koordynacji, a nawet połączenia tych kontroli i w związku z tym może wzbudzić wątpliwości co do wiarygodności tych kontroli. Choć art. 9 ust. 4 rozporządzenia nr 438/2001 nie stoi nie przeszkodzie, by organ zarządzający i organ wypłacający należały do tej samej instytucji, to wymagane jest jeszcze to, by istniał jednoznaczny przydział i odpowiedni podział funkcji w ramach określonej organizacji, zgodnie z tym co przewiduje art. 3 lit. a) omawianego rozporządzenia.
Ponadto zarówno na etapie weryfikacji pierwszego stopnia przeprowadzanych przez organ zarządzający, jak i na etapie poświadczania dokonywanego przez organ wypłacający, które to etapy stanowią gwarancje należytego zarządzania finansami, władze krajowe powinny upewnić się ex ante i w wyczerpujący sposób co do prawdziwości, jak i zgodności zamierzonych wydatków z odpowiednimi warunkami. Nie wystarczy, by władze krajowe przeprowadziły weryfikacje ex post, po których, w razie potrzeby, dokonane zostaną korekty finansowe.
W odniesieniu do monitorowania śladu rewizyjnego określonego w art. 7 rozporządzenia nr 438/2001, zwykłe odesłanie do fiszek kandydatur dotyczących pomocy w ramach programu finansowanego z EFS, nie może samo w sobie dostarczyć wszystkich dokładnych danych wymaganych przez art. 7 ust. 2 i 3 wspomnianego rozporządzenia.
Komisja może zatem słusznie stwierdzić istnienie poważnych wad w systemach zarządzania i kontroli, które to wady mogłyby prowadzić do nieprawidłowości systemowych, i w związku z tym zawiesić płatności pośrednie na rzecz rozpatrywanej pomocy, jeśli stwierdzi ona w ramach programu finansowanego z EFS, wspólne wykonywanie funkcji związanych z zarządzaniem i z dokonywaniem wypłaty, brak lub wady weryfikacji pierwszego stopnia, a także w odniesieniu do monitorowania śladu rewizyjnego, brak prowadzenia i przechowywania na właściwym poziomie zarządzania wszystkich dokładnych danych wymaganych przez art. 7 ust. 2 i 3 rozporządzenia nr 438/2001.
(por. pkt 45-47, 52, 54, 57-61)
2. Na naruszenie ochrony uzasadnionych oczekiwań nie może powoływać się osoba, która dopuściła się oczywistego naruszenia obowiązujących uregulowań.
Zasada ochrony uzasadnionych oczekiwań nie może sprzeciwiać się zawieszeniu pomocy wspólnotowej, w przypadku gdy warunki ustalone do przyznania tej pomocy ewidentnie nie były przestrzegane. W przypadku poważnych wad w systemach zarządzania i kontroli mogących prowadzić do nieprawidłowości systemowych, nieprawidłowości o których mowa – podobnie jak oczywiste nieprzestrzeganie uregulowań wspólnotowych, na podstawie których wydana została decyzja w sprawie przyznania pomocy wspólnotowej, lub postanowień zawartych w decyzji w sprawie przyznania takiej pomocy – należy uznać za oczywiste naruszenie obowiązujących uregulowań.
Ewentualne istnienie nieprawidłowości, które nie były wcześniej ścigane lub nie zostały wcześniej wykryte, nie może w żadnym wypadku dawać podstaw do uzasadnionych oczekiwań. Nic nie stoi również na przeszkodzie, by Komisja, wykrywszy uchybienia w trakcie szczególnej kontroli, wyciągnęła z tego finansowe konsekwencje. Władze krajowe, które są jako pierwsze odpowiedzialne za kontrolę finansową pomocy, nie mogą zwolnić się z ciążącej na nich odpowiedzialności, powołując się na to, że Komisja nie stwierdziła żadnej nieprawidłowości podczas poprzedniej kontroli. W każdym bowiem razie sprawozdania z audytów sporządzone przez służby Komisji w ramach wykonywania operacji finansowanych przez fundusze strukturalne nie są w zasadzie tego rodzaju, by mogły wzbudzać uzasadnione oczekiwania, co do zgodności z odpowiednimi przepisami systemów zarządzania i kontroli, które muszą zostać ustanowione przez państwa członkowskie. Tego rodzaju sprawozdania są zazwyczaj sporządzane wyrywkowo na podstawie reprezentatywnych, a nie wyczerpujących elementów odnoszących się do pomocy i ograniczają się do przedstawienia sytuacji zaobserwowanej w dniu, w którym audyt został przeprowadzony. Ponadto sprawozdania te odzwierciedlają jedynie profesjonalną opinię pracowników odpowiedzialnych za przeprowadzenie czynności kontrolnych na miejscu, a nie opinię Komisji, która zostaje przedstawiona dopiero później w następstwie kontradyktoryjnego postępowania, w którym zainteresowane państwo członkowskie bierze ścisły udział.
(por. pkt 73-77, 79)