ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ (δεύτερο τμήμα)
της 15ης Ιουνίου 2010 (*)
«Κοινοτικό σήμα – Αίτηση καταχωρίσεως κοινοτικού σήματος – Χρωματισμός σε πορτοκαλί της μύτης κάλτσας – Απόλυτος λόγος απαραδέκτου – Απουσία διακριτικού χαρακτήρα – Άρθρο 7, παράγραφος 1, στοιχείο β΄, του κανονισμού (ΕΚ) 40/94 [νυν άρθρο 7, παράγραφος 1, στοιχείο β΄, του κανονισμού (ΕΚ) 207/2009]»
Στην υπόθεση T‑547/08,
X Technology Swiss GmbH, με έδρα το Wollerau (Ελβετία), εκπροσωπούμενη από τους A. Herbertz και R. Jung, δικηγόρους,
προσφεύγουσα,
κατά
Γραφείου Εναρμονίσεως στο πλαίσιο της Εσωτερικής Αγοράς (εμπορικά σήματα, σχέδια και υποδείγματα) (ΓΕΕΑ), εκπροσωπούμενου από τους C. Jenewein και G. Schneider,
καθού,
με αντικείμενο προσφυγή κατά της αποφάσεως του τετάρτου τμήματος προσφυγών του ΓΕΕΑ της 6ης Οκτωβρίου 2008 (υπόθεση R 846/2008‑4), σχετικά με αίτηση καταχωρίσεως ως κοινοτικού σήματος του σημείου που συνίσταται στον χρωματισμό σε πορτοκαλί της μύτης κάλτσας,
ΤΟ ΓΕΝΙΚΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ (δεύτερο τμήμα),
συγκείμενο από τους I. Pelikánová (εισηγήτρια), πρόεδρο, K. Jürimäe και S. Soldevila Fragoso, δικαστές,
γραμματέας: N. Rosner, υπάλληλος διοικήσεως,
έχοντας υπόψη το δικόγραφο της προσφυγής που κατατέθηκε στη Γραμματεία του Πρωτοδικείου στις 12 Δεκεμβρίου 2008,
έχοντας υπόψη το υπόμνημα αντικρούσεως που κατατέθηκε στη Γραμματεία του Πρωτοδικείου στις 17 Μαρτίου 2009,
έχοντας υπόψη το υπόμνημα απαντήσεως που κατατέθηκε στη Γραμματεία του Πρωτοδικείου στις 5 Μαΐου 2009,
έχοντας υπόψη το υπόμνημα ανταπαντήσεως που κατατέθηκε στη Γραμματεία του Πρωτοδικείου στις 26 Ιουνίου 2009,
κατόπιν της συνεδριάσεως της 26ης Ιανουαρίου 2010,
εκδίδει την ακόλουθη
Απόφαση
Ιστορικό της διαφοράς
1 Στις 13 Ιανουαρίου 2007, η προσφεύγουσα, X Technology Swiss GmbH, υπέβαλε αίτηση καταχωρίσεως κοινοτικού σήματος στο Γραφείο Εναρμονίσεως στο πλαίσιο της Εσωτερικής Αγοράς (εμπορικά σήματα, σχέδια και υποδείγματα) (ΓΕΕΑ), δυνάμει του κανονισμού (ΕΚ) 40/94 του Συμβουλίου, της 20ής Δεκεμβρίου 1993, για το κοινοτικό σήμα (ΕΕ 1994, L 11, σ. 1), όπως τροποποιήθηκε [αντικαταστάθηκε από τον κανονισμό (ΕΚ) 207/2009 του Συμβουλίου, της 26ης Φεβρουαρίου 2009, για το κοινοτικό σήμα (ΕΕ L 78, σ. 1)].
2 Το σήμα του οποίου ζητήθηκε η καταχώριση, το οποίο προσδιορίστηκε από την προσφεύγουσα ως «Άλλο σήμα – Σήμα θέσεως» και αφορούσε το χρώμα «πορτοκαλί (Pantone 16-1359 TPX)», απεικονίζεται ως εξής:
3 Τα προϊόντα που αφορά η αιτηθείσα καταχώριση εμπίπτουν στην κλάση 25, κατά την έννοια του Διακανονισμού της Νίκαιας, για τη διεθνή ταξινόμηση των προϊόντων και των υπηρεσιών με σκοπό την καταχώριση των σημάτων, της 15ης Ιουνίου 1957, όπως έχει αναθεωρηθεί και τροποποιηθεί, και αντιστοιχούν στην ακόλουθη περιγραφή: «Ενδύματα, ήτοι είδη καλτσοποιίας, κάλτσες μέχρι τον αστράγαλο ή μέχρι το γόνατο».
4 Μαζί με την αίτηση υπεβλήθη η ακόλουθη περιγραφή του σήματος:
«Το σήμα θέσεως χαρακτηρίζεται από ένα χρωματισμό σε πορτοκαλί, απόχρωση “Pantone 16-1359 TPX”, υπό μορφή επικαλύμματος που σκεπάζει τη μύτη κάθε είδους καλτσοποιίας. Δεν καλύπτει εντελώς τις μύτες· εμφανίζει ένα όριο το οποίο, αν ειδωθεί από μπροστά και από πλάγια, εμφανίζεται αισθητώς οριζόντιο. Το σήμα εμφανίζεται πάντοτε σε έντονη χρωματική αντίθεση σε σχέση με την υπόλοιπη επιφάνεια του είδους καλτσοποιίας και βρίσκεται πάντοτε στην ίδια θέση.»
5 Στις 24 Απριλίου 2008, ο εξεταστής απέρριψε την αίτηση καταχωρίσεως του σήματος, με την αιτιολογία ότι δεν ήταν σύμφωνη προς τις διατάξεις του άρθρου 7, παράγραφος 1, στοιχείο β΄, του κανονισμού 40/94 [νυν άρθρου 7, παράγραφος 1, στοιχείο β΄, του κανονισμού 207/2009]. Στις 30 Μαΐου 2008, η προσφεύγουσα άσκησε προσφυγή ενώπιον του ΓΕΕΑ κατά της αποφάσεως του εξεταστή.
6 Με απόφαση της 6ης Οκτωβρίου 2008 (στο εξής: προσβαλλόμενη απόφαση), το τέταρτο τμήμα προσφυγών του ΓΕΕΑ απέρριψε την προσφυγή.
7 Κατ’ αρχάς, το τμήμα προσφυγών έκρινε ότι η περιγραφή του σήματος του οποίου ζητήθηκε η καταχώριση ήταν απαράδεκτη, καθόσον αναφερόταν στην αντίθεση μεταξύ του χρώματος της μύτης και του χρώματος της υπόλοιπης κάλτσας. Συγκεκριμένα, μια τέτοια περιγραφή δεν είναι αρκούντως συγκεκριμένη, εφόσον δεν προσδιορίζει όλα τα χρώματα του σήματος. Το τμήμα προσφυγών προσέθεσε ότι η εφαρμοστέα κανονιστική ρύθμιση δεν προέβλεπε την κατηγορία των «σημάτων θέσεως». Κατά συνέπεια, έκρινε ότι το σήμα του οποίου ζητήθηκε η καταχώριση ήταν τρισδιάστατο ή εικονιστικό σήμα, το οποίο απεικονίζει πιστά το προϊόν, το οποίο συνίσταται στον χρωματισμό σε πορτοκαλί της μύτης μιας λευκής κάλτσας.
8 Στη συνέχεια, το τμήμα προσφυγών έκρινε ότι τα προϊόντα που αφορούσε η αίτηση καταχωρίσεως απευθύνονταν σε κάθε τελικό καταναλωτή, δεδομένου ότι επρόκειτο για αντικείμενα τρέχουσας χρήσεως που εμπίπτουν μάλλον στο χαμηλό τμήμα της κλίμακας τιμών. Κατά το τμήμα προσφυγών, το ενδιαφερόμενο κοινό δεν δίδει πολύ προσοχή στα προϊόντα του είδους αυτού.
9 Τέλος, το τμήμα προσφυγών έκρινε ότι το εν λόγω σήμα θα προσλαμβανόταν από το ενδιαφερόμενο κοινό ως παρουσίαση του προϊόντος τονίζουσα αισθητικές ή λειτουργικές πτυχές. Αναφέρθηκε συναφώς, πρώτον, στην ύπαρξη πληθώρας σχεδίων καλτσών, δεύτερον, στον συνήθη χαρακτήρα του χρωματισμού, συμπεριλαμβανομένου του πορτοκαλί, ορισμένων μερών των καλτσών, τρίτον, στο γεγονός ότι ο χρωματισμός της μύτης μπορούσε να υποδεικνύει την παρουσία ενός λειτουργικού στοιχείου, ήτοι μιας ενισχύσεως, και, τέταρτον, στο γεγονός ότι το ενδιαφερόμενο κοινό δεν ήταν συνηθισμένο στο να αντιλαμβάνεται τον χρωματισμό της μύτης μιας κάλτσας ως ένδειξη προελεύσεως. Κατά συνέπεια, κατά το τμήμα προσφυγών, το σήμα του οποίου ζητήθηκε η καταχώριση στερείται διακριτικού χαρακτήρα υπό την έννοια του άρθρου 7, παράγραφος 1, στοιχείο β΄, του κανονισμού 40/94.
Αιτήματα των διαδίκων
10 Η προσφεύγουσα ζητεί από το Γενικό Δικαστήριο:
– να ακυρώσει την προσβαλλόμενη απόφαση·
– να καταδικάσει το ΓΕΕΑ στα δικαστικά έξοδα.
11 Το ΓΕΕΑ ζητεί από το Γενικό Δικαστήριο:
– να απορρίψει την προσφυγή·
– να καταδικάσει την προσφεύγουσα στα δικαστικά έξοδα.
Σκεπτικό
12 Η προσφεύγουσα προβάλλει ένα μοναδικό λόγο ακυρώσεως, που αντλείται από παράβαση του άρθρου 7, παράγραφος 1, στοιχείο β΄, του κανονισμού 40/94. Ο μοναδικός λόγος ακυρώσεως έχει δύο σκέλη αντλούμενα, το πρώτο, από εσφαλμένο χαρακτηρισμό του σήματος του οποίου ζητήθηκε η καταχώριση και, το δεύτερο, από εσφαλμένη εκτίμηση όσον αφορά τον διακριτικό χαρακτήρα του σήματος του οποίου ζητήθηκε η καταχώριση.
13 Το ΓΕΕΑ αμφισβητεί το βάσιμο των επιχειρημάτων των προσφεύγουσας.
Επί του πρώτου σκέλους του μοναδικού λόγου ακυρώσεως, που αντλείται από εσφαλμένο χαρακτηρισμό του σήματος του οποίου ζητήθηκε η καταχώριση
Επιχειρήματα των διαδίκων
14 Η προσφεύγουσα ισχυρίζεται ότι τα «σήματα θέσεως» συνιστούν ειδική κατηγορία σημάτων, μολονότι αυτή δεν προβλέπεται ρητώς στη νομοθεσία. Συγκεκριμένα, ένα «σήμα θέσεως» έχει ως αντικείμενο την προστασία ενός δισδιάστατου ή τρισδιάστατου σημείου το οποίο έχει τοποθετηθεί, κατά τρόπο συγκεκριμένο και με ακρίβεια, στην επιφάνεια προϊόντος ή σε τμήμα αυτού. Η προστασία που παρέχεται σε «σήμα θέσεως» αφορά μόνον τη συγκεκριμένη χρήση του στα οικεία προϊόντα.
15 Η προσφεύγουσα φρονεί, επομένως, ότι η σχετική με τα τρισδιάστατα σήματα νομολογία δεν ασκεί επιρροή εν προκειμένω, καθόσον το σήμα του οποίου ζητήθηκε η καταχώριση δεν έχει ως αντικείμενο τη μορφή της κάλτσας ή τα λοιπά χαρακτηριστικά της, αλλά την επίθεση ενός συγκεκριμένου σημείου, που συνίσταται σε ένα χρωματισμό ορισμένης απόχρωσης, σε συγκεκριμένο τμήμα της επιφανείας της.
16 Η προσφεύγουσα προσθέτει ότι, με διάφορες προγενέστερες αποφάσεις, το ΓΕΕΑ έχει αναγνωρίσει τη δυνατότητα των «σημάτων θέσεως» να καταχωρίζονται ως σήματα.
17 Το ΓΕΕΑ αμφισβητεί το βάσιμο των επιχειρημάτων της προσφεύγουσας όσον αφορά την εφαρμογή εν προκειμένω της σχετικής με τα τρισδιάστατα σήματα νομολογίας.
Εκτίμηση του Γενικού Δικαστηρίου
18 Προκαταρκτικώς, πρέπει να παρατηρηθεί ότι, τόσο με τα δικόγραφά της όσο και κατά την επ’ ακροατηρίου συζήτηση, η προσφεύγουσα επιβεβαίωσε ότι η αίτηση καταχωρίσεως που υπέβαλε αφορούσε μόνον τον χρωματισμό της μύτης ενός είδους καλτσοποιίας σε «πορτοκαλί (Pantone 16-1359 TPX)», όπως απεικονίζεται στη σκέψη 2 ανωτέρω, εξαιρουμένων των λοιπών τμημάτων του οικείου προϊόντος. Κατά συνέπεια, χαρακτηρίζει το κατ’ αυτόν τον τρόπο ορισθέν σήμα ως «σήμα θέσεως».
19 Όσον αφορά τον χαρακτηρισμό αυτόν, σημειώνεται ότι ούτε ο κανονισμός 40/94 ούτε ο κανονισμός (ΕΚ) 2868/95 της Επιτροπής, της 13ης Δεκεμβρίου 1995, περί της εφαρμογής του κανονισμού 40/94 (ΕΕ L 303, σ. 1), αναφέρουν τα «σήματα θέσεως» ως ειδική κατηγορία σημάτων. Εντούτοις, στον βαθμό που το άρθρο 4 του κανονισμού 40/94 (νυν άρθρο 4 του κανονισμού 207/2009) δεν περιλαμβάνει εξαντλητικό κατάλογο των σημείων που δύνανται να συνιστούν κοινοτικά σήματα, το γεγονός αυτό δεν ασκεί επιρροή όσον αφορά τη δυνατότητα καταχωρίσεως των «σημάτων θέσεως».
20 Επιπλέον, τα «σήματα θέσεως» μπορούν να συσχετισθούν με τις κατηγορίες των εικονιστικών και τρισδιάστατων σημάτων, καθόσον αποσκοπούν στην εφαρμογή εικονιστικών ή τρισδιάστατων στοιχείων στην επιφάνεια προϊόντος.
21 Εντούτοις, ο χαρακτηρισμός ενός «σήματος θέσεως» ως εικονιστικού ή τρισδιάστατου σήματος ή ως ειδικής κατηγορίας σημάτων στερείται σημασίας στο πλαίσιο της εκτιμήσεως του διακριτικού του χαρακτήρα.
22 Συγκεκριμένα, κατά το άρθρο 7, παράγραφος 1, στοιχείο β΄, του κανονισμού 40/94, δεν γίνονται δεκτά για καταχώριση τα σήματα που στερούνται διακριτικού χαρακτήρα.
23 Κατά πάγια νομολογία, ο διακριτικός χαρακτήρας ενός σήματος, υπό την έννοια του άρθρου αυτού, σημαίνει ότι το σήμα αυτό καθιστά δυνατή την εξατομίκευση του προϊόντος για το οποίο έχει ζητηθεί η καταχώριση ως προερχομένου από συγκεκριμένη επιχείρηση και, επομένως, τη διάκριση του προϊόντος αυτού από αντίστοιχα προϊόντα άλλων επιχειρήσεων (αποφάσεις της 29ης Απριλίου 2004, C-473/01 P και C‑474/01 P, Procter & Gamble κατά ΓΕΕΑ, Συλλογή 2004, σ. I‑5173, σκέψη 32, και της 21ης Οκτωβρίου 2004, C‑64/02 P, ΓΕΕΑ κατά Erpo Möbelwerk, Συλλογή 2004, σ. I‑10031, σκέψη 42).
24 Ο διακριτικός αυτός χαρακτήρας πρέπει να εκτιμάται, αφενός, σε σχέση με τα προϊόντα ή τις υπηρεσίες για τα οποία ζητείται η καταχώριση και, αφετέρου, σε σχέση με τη σχετική περί αυτού αντίληψη του ενδιαφερομένου κοινού (προπαρατεθείσα απόφαση Procter & Gamble κατά ΓΕΕΑ, σκέψη 33, και απόφαση της 22ας Ιουνίου 2006, C‑25/05 P, Storck κατά ΓΕΕΑ, Συλλογή 2006, σ. I‑5719, σκέψη 25).
25 Η αντίληψη όμως του ενδιαφερομένου κοινού μπορεί να επηρεασθεί από τη φύση του σημείου του οποίου ζητήθηκε η καταχώριση. Έτσι, στο μέτρο που οι μέσοι καταναλωτές δεν έχουν τη συνήθεια να αναγνωρίζουν την προέλευση ενός προϊόντος βάσει σημείων που συμπίπτουν με την όψη των ίδιων αυτών προϊόντων, τέτοιου είδους σημεία είναι διακριτικά κατά την έννοια του άρθρου 7, παράγραφος 1, στοιχείο β΄, του κανονισμού 40/94 μόνον αν παρεκκλίνουν σημαντικά από τις προδιαγραφές ή τις συνήθειες του τομέα (βλ., υπό την έννοια αυτή, αποφάσεις του Δικαστηρίου της 7ης Οκτωβρίου 2004, C‑136/02 P, Mag Instrument κατά ΓΕΕΑ, Συλλογή 2004, σ. I‑9165, σκέψεις 30 και 31, της 12ης Ιανουαρίου 2006, C‑173/04 P, Deutsche SiSi‑Werke κατά ΓΕΕΑ, Συλλογή 2006, σ. I‑551, σκέψεις 28 και 31, και της 4ης Οκτωβρίου 2007, C‑144/06 P, Henkel κατά ΓΕΕΑ, Συλλογή 2007, I‑8109, σκέψεις 36 και 37).
26 Το καθοριστικό στοιχείο για την εφαρμογή της παρατεθείσας στη σκέψη 25 ανωτέρω νομολογίας δεν είναι ο χαρακτηρισμός του οικείου σήματος ως εικονιστικού, τρισδιάστατού ή άλλου, αλλά το γεγονός ότι συμπίπτει με την όψη του προσδιοριζόμενου προϊόντος. Έτσι, το κριτήριο αυτό εφαρμόσθηκε, πέραν των τρισδιάστατων σημάτων (προαναφερθείσες αποφάσεις Procter & Gamble κατά ΓΕΕΑ, Mag Instrument κατά ΓΕΕΑ, και Deutsche SiSi‑Werke κατά ΓΕΕΑ), σε εικονιστικά σήματα που συνίσταντο σε δισδιάστατη αναπαραγωγή του προσδιοριζόμενου προϊόντος (προαναφερθείσες αποφάσεις της 22ας Ιουνίου 2006, Storck κατά ΓΕΕΑ και Henkel κατά ΓΕΕΑ), ή ακόμη και σε σημείο που συνίστατο σε σχέδιο αποτυπωμένο στην επιφάνεια του προϊόντος (διάταξη του Δικαστηρίου της 28ης Ιουνίου 2004, C‑445/02 P, Glaverbel κατά ΓΕΕΑ, Συλλογή 2004, σ. I‑6267). Ομοίως, η νομολογία θεωρεί ότι στα χρώματα και στους αφηρημένους συνδυασμούς τους δεν μπορεί να αναγνωρισθεί εγγενής διακριτικός χαρακτήρας παρά μόνον υπό εξαιρετικές περιστάσεις, δεδομένου ότι συμπίπτουν με την όψη των προσδιοριζόμενων προϊόντων και δεν χρησιμοποιούνται, καταρχήν, ως μέσα προσδιορισμού εμπορικής προελεύσεως (βλ., υπό την έννοια αυτή, αποφάσεις του Δικαστηρίου της 6ης Μαΐου 2003, C‑104/01, Libertel, Συλλογή 2003, σ. I‑3793, σκέψεις 65 και 66, και της 24ης Ιουνίου 2004, C‑49/02, Heidelberger Bauchemie, Συλλογή 2004, σ. I‑6129, σκέψη 39).
27 Υπό τις περιστάσεις αυτές, πρέπει να εξακριβωθεί αν το εν λόγω σήμα συμπίπτει με την όψη του προσδιοριζόμενου προϊόντος ή αν είναι, αντιθέτως, ανεξάρτητο.
28 Σύμφωνα όμως με τις ενδείξεις που παρέσχε η προσφεύγουσα, το εν λόγω σήμα αποσκοπεί στην προστασία ενός ειδικού σημείου που τοποθετείται σε ένα ορισμένο τμήμα της επιφάνειας του προσδιοριζόμενου προϊόντος. Έτσι, το εν λόγω σήμα δεν μπορεί να αποσπασθεί από τη μορφή τμήματος του προϊόντος αυτού, ήτοι από τη μορφή της μύτης ενός είδους καλτσοποιίας. Συνεπώς, πρέπει να θεωρηθεί ότι το εν λόγω σήμα συμπίπτει με την όψη του προσδιοριζόμενου προϊόντος και ότι, κατά συνέπεια, μπορεί να εφαρμοσθεί η παρατεθείσα στη σκέψη 25 ανωτέρω νομολογία [βλ., συναφώς, απόφαση του Πρωτοδικείου της 14ης Σεπτεμβρίου 2009, T‑152/07, Lange Uhren κατά ΓΕΕΑ (Γεωμετρικά σχήματα στον δίσκο ωρολογίου χειρός), μη δημοσιευθείσα στη Συλλογή, σκέψεις 74 έως 83].
29 Όσον αφορά το επιχείρημα της προσφεύγουσας σχετικά με προηγούμενες αποφάσεις του ΓΕΕΑ, πρέπει να υπομνησθεί ότι η νομιμότητα των αποφάσεων των τμημάτων προσφυγών πρέπει να εκτιμάται αποκλειστικώς βάσει του κανονισμού 40/94, όπως έχει ερμηνευθεί από τον κοινοτικό δικαστή, και όχι βάσει μιας προηγούμενης πρακτικής των τμημάτων αυτών ως προς τη λήψη αποφάσεων [απόφαση του Πρωτοδικείου της 27ης Φεβρουαρίου 2002, T‑106/00, Streamserve κατά ΓΕΕΑ (STREAMSERVE), Συλλογή 2002, σ. II‑723, σκέψη 66]. Εν πάση περιπτώσει, διαπιστώνεται ότι, στις αναφερθείσες από την προσφεύγουσα αποφάσεις, τα τμήματα προσφυγών του ΓΕΕΑ εφάρμοσαν στα οικεία σήματα τη σχετική με τα σημεία που συμπίπτουν με την όψη των προϊόντων που προσδιορίζουν νομολογία.
30 Κατόπιν των προεκτεθέντων, διαπιστώνεται ότι το τμήμα προσφυγών δεν υπέπεσε σε πλάνη εφαρμόζοντας με την προσβαλλόμενη απόφαση την ίδια νομολογία στο σήμα του οποίου ζητήθηκε η καταχώριση. Επομένως, το πρώτο σκέλος του μοναδικού λόγου ακυρώσεως πρέπει να απορριφθεί.
Επί του δευτέρου σκέλους του μοναδικού λόγου ακυρώσεως, που αντλείται από εσφαλμένη εκτίμηση όσον αφορά τον διακριτικό χαρακτήρα του σήματος του οποίου ζητήθηκε η καταχώριση
Επιχειρήματα των διαδίκων
31 Η προσφεύγουσα ισχυρίζεται ότι τα επίμαχα προϊόντα δεν είναι φθηνά προϊόντα, καθόσον κατασκευάζει κάλτσες που αποκαλούνται «τεχνικές» ή «λειτουργικές», οι οποίες βρίσκονται στο ανώτερο τμήμα της κλίμακας τιμών, ήτοι μεταξύ 10 και 20 ευρώ. Επομένως, δεν πρέπει να θεωρηθεί ότι το ενδιαφερόμενο κοινό δίδει λίγη μόνον προσοχή στην αγορά των προϊόντων αυτών, πολλώ δε μάλλον που γίνεται δεκτό από τη νομολογία ότι το ίδιο αυτό κοινό είναι ιδιαίτερα προσεκτικό όσον αφορά τα σήματα που προσδιορίζουν ενδύματα.
32 Όσον αφορά την πρόσληψη του εν λόγω σήματος από το ενδιαφερόμενο κοινό, η προσφεύγουσα παρατηρεί, προκαταρκτικώς, ότι, κατά τη νομολογία, το γεγονός και μόνον ότι ένα σημείο προσλαμβάνεται επίσης, αλλά όχι αποκλειστικά, ως διακοσμητικό στοιχείο δεν εμποδίζει την προστασία του ως σήμα.
33 Η προσφεύγουσα προσθέτει ότι, ενώ ο τομέας των ειδών καλτσοποιίας χαρακτηρίζεται από μεγάλη ποικιλία σχεδίων και χρωμάτων, δεν συμβαίνει το ίδιο όσον αφορά τον χρωματισμό των μυτών των επίμαχων «τεχνικών» ή «λειτουργικών» καλτσών. Εν πάση περιπτώσει, κατά την προσφεύγουσα, η ύπαρξη ποικιλίας σχεδίων ή χρωμάτων δεν μπορεί να εμποδίζει την καταχώριση σήματος, δεδομένου ότι η συνεχής εξέλιξη του τομέα της μόδας θα συνεπαγόταν την άρνηση καταχωρίσεως σχεδόν όλων των νέων σημάτων.
34 Επιπλέον, όπως και στην αγορά των υποδημάτων, το ενδιαφερόμενο κοινό συνηθίζει η εμπορική προέλευση των «τεχνικών» καλτσών να υποδεικνύεται διά ορισμένου εικονιστικού στοιχείου, συνιστάμενου είτε σε γραμμές, λωρίδες ή γεωμετρικά σχήματα, που είναι ιδιαιτέρως ευδιάκριτα και έχουν επιτεθεί στο προϊόν, είτε σε χρωματισμό ορισμένων τμημάτων αυτού. Η προσφεύγουσα διευκρινίζει, συναφώς, ότι η αναφορά σε προϊόντα άλλης επιχειρήσεως που εμπορεύεται επίσης κάλτσες με έγχρωμη μύτη, στην οποία προέβη ενώπιον του ΓΕΕΑ, αποσκοπούσε αποκλειστικά στην απόδειξη του γεγονότος αυτού.
35 Επιπλέον, ακόμη και αν υποτεθεί ότι το ενδιαφερόμενο κοινό δεν είναι συνηθισμένο στη μορφή της ενδείξεως της εμπορικής προελεύσεως των οικείων προϊόντων για την οποία έγινε λόγος στη σκέψη 34 ανωτέρω, η επίθεση ενός σήματος σε τμήμα του προϊόντος το οποίο δεν εχρησιμοποιείτο για τον σκοπό αυτόν κατά το παρελθόν μπορεί, καταρχήν, να αποτελέσει ένδειξη της εμπορικής προελεύσεως. Στο πλαίσιο αυτό, η προσφεύγουσα υπογραμμίζει ότι, στον τομέα των αθλητικών ειδών, οι κατασκευαστές συνηθίζουν να επιθέτουν τα σήματα στα πιο διαφορετικά μέρη.
36 Κατά την προσφεύγουσα, το τμήμα προσφυγών παρέλειψε περαιτέρω να εξετάσει το γεγονός ότι το σήμα του οποίου ζητήθηκε η καταχώριση αφορούσε μια επακριβώς ορισμένη απόχρωση ενός χρώματος, το δε γεγονός αυτό είναι κρίσιμο όπως προκύπτει από προγενέστερη απόφαση του πρώτου τμήματος προσφυγών του ΓΕΕΑ. Η προσφεύγουσα υπογραμμίζει, στο πλαίσιο αυτό, ότι είναι προφανώς η πρώτη επιχείρηση που έβαψε κάλτσες με την εν λόγω απόχρωση και ότι το χαρακτηριστικό αυτό, μεταξύ άλλων, της παρέσχε τη δυνατότητα να αποτελεί μία από τις σημαντικότερες επιχειρήσεις στην αγορά της τεχνικής κάλτσας υψηλής ποιότητας.
37 Επιπλέον, η προσφεύγουσα διευκρινίζει ότι η θέση, η μορφή και το χρώμα του σήματος του οποίου ζητήθηκε η καταχώριση δεν επιβάλλονται από τεχνικούς ή λειτουργικούς περιορισμούς. Συναφώς, τα όσα ανέπτυξε το τμήμα προσφυγών σχετικά με την έντονη φθορά της μύτης των καλτσών στερούνται κάθε λογικής.
38 Κατά την επ’ ακροατηρίου συζήτηση, η προσφεύγουσα ισχυρίστηκε επιπλέον ότι ο κίνδυνος ένα σήμα να γίνει άμεσα αντικείμενο απομίμησης καθιστά αδύνατη την εφαρμογή του άρθρου 7, παράγραφος 3, του κανονισμού 40/94 (νυν άρθρου 7, παράγραφος 3, του κανονισμού 207/2009). Επομένως, κατά την προσφεύγουσα, πρέπει να γίνεται δεκτή η καταχώριση ακόμη και νέων μορφών σημάτων.
39 Το ΓΕΕΑ αμφισβητεί το βάσιμο των επιχειρημάτων που προέβαλε η προσφεύγουσα.
Εκτίμηση του Γενικού Δικαστηρίου
40 Πρέπει να εξεταστούν τα επιχειρήματα που προέβαλε η προσφεύγουσα στο πλαίσιο του δευτέρου σκέλους του μοναδικού λόγου της υπό το πρίσμα των αρχών που εκτέθηκαν στις σκέψεις 22 έως 25 ανωτέρω.
41 Επιβάλλεται εκ προοιμίου η διαπίστωση ότι οι διάδικοι δεν αμφισβητούν ότι, όπως ορθώς έκρινε το τμήμα προσφυγών στο σημείο 23 της προσβαλλομένης αποφάσεως, το ενδιαφερόμενο κοινό αποτελείται από το σύνολο των τελικών καταναλωτών.
42 Όσον αφορά τον βαθμό προσοχής του ενδιαφερομένου κοινού, πρέπει να παρατηρηθεί ότι, κατά την εξέταση της δυνατότητας καταχωρίσεως ενός σημείου, το ΓΕΕΑ μπορεί να λαμβάνει υπόψη μόνον τον κατάλογο των προϊόντων που απορρέει από την αίτηση καταχωρίσεως του οικείου σήματος, υπό την επιφύλαξη των ενδεχόμενων τροποποιήσεων του σήματος αυτού [βλ., υπό την έννοια αυτή και κατ’ αναλογία, απόφαση του Πρωτοδικείου της 13ης Απριλίου 2005, T‑286/03, Gillette κατά ΓΕΕΑ – Wilkinson Sword (RIGHT GUARD XTREME sport), μη δημοσιευθείσα στη Συλλογή, σκέψη 33]. Εν προκειμένω, όμως, ο κατάλογος των προϊόντων τα οποία αφορά το σήμα του οποίου ζητήθηκε η καταχώριση αναφέρει τα «ενδύματα, ήτοι είδη καλτσοποιίας, κάλτσες μέχρι τον αστράγαλο ή μέχρι το γόνατο», χωρίς άλλο προσδιορισμό. Επομένως, τα επιχειρήματα της προσφεύγουσας που αφορούν τον «τεχνικό» ή «λειτουργικό» χαρακτήρα των προϊόντων της και το γεγονός ότι η τιμή πωλήσεως των ειδών αυτών είναι υψηλότερη δεν είναι λυσιτελή.
43 Εν πάση περιπτώσει, πρέπει να τονιστεί ότι το τμήμα προσφυγών, όταν διαπίστωσε, στο σημείο 23 της προσβαλλομένης αποφάσεως, ότι, στον βαθμό που οι κάλτσες αποτελούν αντικείμενα τρέχουσας κατανάλωσης που εμπίπτουν μάλλον στο κατώτερο τμήμα της κλίμακας τιμών, το ενδιαφερόμενο κοινό δίδει μάλλον λίγη προσοχή στα προϊόντα αυτά, στήριξε την ανάλυσή του σε πραγματικά περιστατικά τα οποία, αφενός, προκύπτουν από την πείρα που εν γένει αποκτάται στην πράξη από την εμπορία προϊόντων ευρείας καταναλώσεως και, αφετέρου, μπορούν να τα γνωρίζουν οι πάντες και ιδίως οι καταναλωτές των προϊόντων αυτών. Στον βαθμό που η προσφεύγουσα προβάλλει τον διακριτικό χαρακτήρα του σήματος του οποίου ζητήθηκε η καταχώριση, παρά την ανάλυση του τμήματος προσφυγών, σε αυτήν εναπόκειται να προσκομίσει συγκεκριμένες και στοιχειοθετημένες ενδείξεις που να αποδεικνύουν ότι το σήμα του οποίου ζητήθηκε η καταχώριση έχει εγγενή διακριτικό χαρακτήρα, καθόσον είναι καλλίτερα σε θέση να το πράξει, με δεδομένο ότι έχει εμπεριστατωμένη γνώση της αγοράς [βλ., υπό την έννοια αυτή, απόφαση του Πρωτοδικείου της 15ης Μαρτίου 2006, T‑129/04, Develey κατά ΓΕΕΑ (μορφή πλαστικής φιάλης), Συλλογή 2006, σ. II‑811, σκέψεις 19 και 21 και εκεί παρατιθέμενη νομολογία].
44 Συναφώς, η προσφεύγουσα περιορίζεται στον ισχυρισμό ότι η νομολογία δέχεται ότι το ενδιαφερόμενο κοινό δίδει ιδιαίτερη προσοχή στα σήματα των ενδυμάτων. Αφενός, όμως, η προσφεύγουσα δεν στοιχειοθετεί τον ισχυρισμό αυτόν, ο οποίος εκ φύσεως αφορά κατ’ ουσίαν τα πραγματικά περιστατικά. Αφετέρου, εν πάση περιπτώσει, πρέπει να γίνει δεκτό ότι ο καταναλωτής είναι εν γένει προσεκτικός κατά την επιλογή ορισμένων ειδών ενδύσεως, καθώς και ορισμένων υποδημάτων, καθόσον επιθυμεί να εξακριβώσει πριν από την αγορά αν το προτεινόμενο προϊόν ανταποκρίνεται στις προσδοκίες του, τόσο από λειτουργικής όσο και από αισθητικής απόψεως. Ωστόσο, η διαπίστωση αυτή δεν ισχύει για τα είδη καλτσοποιίας, τα οποία κανονικά δεν δοκιμάζονται προτού αγορασθούν.
45 Υπό τις περιστάσεις αυτές, το τμήμα προσφυγών δεν υπέπεσε σε πλάνη διαπιστώνοντας ότι ο βαθμός προσοχής του ενδιαφερόμενου κοινού ήταν μάλλον χαμηλός.
46 Όσον αφορά την πρόσληψη του σήματος του οποίου ζητήθηκε η καταχώριση από το ενδιαφερόμενο κοινό, το τμήμα προσφυγών έκρινε ότι ο χρωματισμός της μύτης ενός είδους καλτσοποιίας θα προσλαμβανόταν είτε ως διακοσμητικό στοιχείο είτε ως λειτουργικό στοιχείο συνδεόμενο με την ενίσχυση της μύτης. Πρέπει να εξετασθούν, καταρχάς, τα επιχειρήματα που προέβαλε η προσφεύγουσα όσον αφορά την πρόσληψη του σήματος του οποίου ζητήθηκε η καταχώριση ως διακοσμητικού στοιχείου.
47 Συναφώς, η σχετική επιχειρηματολογία του τμήματος προσφυγών, την οποία ανέπτυξε στα σημεία 25 έως 27 και 31 της προσβαλλομένης αποφάσεως και η οποία εκτέθηκε περιληπτικά στη σκέψη 9 ανωτέρω, στηρίχθηκε στην πείρα που εν γένει αποκτάται στην πράξη από την εμπορία προϊόντων ευρείας καταναλώσεως, πράγμα που συνεπάγεται ότι στην προσφεύγουσα εναπόκειται να προσκομίσει συγκεκριμένες και στοιχειοθετημένες ενδείξεις που να αμφισβητούν το βάσιμο των σχετικών διαπιστώσεων.
48 Κατ’ αρχάς, η προσφεύγουσα αμφισβητεί την ύπαρξη ποικιλίας σχεδίων όσον αφορά τον χρωματισμό της μύτης των καλτσών που αποκαλούνται «τεχνικές» ή «λειτουργικές». Όπως όμως εκτέθηκε στη σκέψη 42 ανωτέρω, κακώς η προσφεύγουσα περιορίζεται σε αυτές τις κατηγορίες προϊόντων, καθόσον ο κατάλογος των προϊόντων που περιελήφθη στην αίτηση καταχωρίσεως αφορά τα είδη καλτσοποιίας εν γένει. Εν πάση περιπτώσει, ο ισχυρισμός της δεν στοιχειοθετείται κατ’ ουδένα τρόπο.
49 Ομοίως δεν μπορεί να γίνει δεκτό το επιχείρημα της προσφεύγουσας που αντλείται από τη συνεχή εξέλιξη της μόδας. Συγκεκριμένα, πάντοτε μπορούν να καταχωρίζονται νέα σήματα που προσδιορίζουν προϊόντα υποκείμενα στις τάσεις της μόδας, υπό την προϋπόθεση ωστόσο να δύνανται να εκπληρώσουν την ουσιαστική λειτουργία τους, που συνίσταται στον προσδιορισμό της εμπορικής προελεύσεως των προϊόντων. Αντιθέτως, οσάκις κάποιο σημείο δεν δύναται να εκπληρώσει τη λειτουργία αυτή, δεν μπορεί να καταχωρισθεί ως σήμα, παρά το ότι πληθώρα παρόμοιων σημείων υπάρχει ή δημιουργείται συνεχώς στον οικείο βιομηχανικό τομέα.
50 Εν συνεχεία, πρέπει να τονιστεί ότι η προσφεύγουσα δεν προσκομίζει συγκεκριμένα στοιχεία για να στηρίξει τον ισχυρισμό της ότι ο ενδιαφερόμενος καταναλωτής είναι συνηθισμένος να προσλαμβάνει τον χρωματισμό της μύτης κάλτσας ως ένδειξη εμπορικής προελεύσεως.
51 Όσον αφορά, συναφώς, την αναφορά στον τομέα των αθλητικών υποδημάτων, πρέπει να παρατηρηθεί ότι το σήμα του οποίου ζητήθηκε η καταχώριση δεν εμφανίζεται ως γραμμή, λωρίδα ή συγκεκριμένη γεωμετρική μορφή επιτεθειμένη στο προϊόν, αλλά ως απλός χρωματισμός ενός τμήματος της επιφανείας αυτού. Η προσφεύγουσα όμως δεν προσκομίζει στοιχεία τα οποία να υποδηλώνουν ότι ο χρωματισμός ορισμένων τμημάτων υποδήματος προσλαμβάνεται συνήθως από το ενδιαφερόμενο κοινό ως ένδειξη εμπορικής προελεύσεως.
52 Η προσφεύγουσα ισχυρίζεται επίσης ότι, ειδικότερα στον τομέα των αθλητικών ειδών, οι κατασκευαστές συνηθίζουν να επιθέτουν τα σήματα στα πιο διαφορετικά μέρη. Μολονότι η προσφεύγουσα δεν προσκομίζει συγκεκριμένα στοιχεία συναφώς, πρέπει να γίνει δεκτό, εν πάση περιπτώσει, ότι είναι σχετικώς τρέχον το να επιτίθενται τα σήματα των κατασκευαστών στις κάλτσες, ιδίως στις αθλητικές κάλτσες. Καίτοι, συχνότερα, τα σήματα αυτά τοποθετούνται στο επίπεδο του αστραγάλου, είναι επίσης δυνατόν να τεθούν στο επίπεδο του πέλματος ή και στο άνω μέρος της μύτης του ποδιού. Ωστόσο, τα σήματα αυτά δεν συνίστανται σε απλό χρωματισμό, αλλά σε λεκτικά και εικονιστικά στοιχεία, που είναι πιο ικανά να δηλώσουν την εμπορική προέλευση των οικείων προϊόντων απ’ ό,τι το σήμα του οποίου ζητήθηκε η καταχώριση.
53 Η προσφεύγουσα αναφέρεται επίσης στις κάλτσες, που εμπορεύεται ένας ανταγωνιστής της, οι οποίες έχουν μύτη σε χρυσό χρώμα. Η προσφεύγουσα όμως δεν προσκόμισε συγκεκριμένα στοιχεία που να υποδηλώνουν ότι ο εν λόγω χρωματισμός ήταν εγγενώς ικανός να αποτελέσει ένδειξη της εμπορικής προελεύσεως των οικείων προϊόντων, ανεξάρτητα από οποιαδήποτε εκτίμηση συνδεόμενη με ενδεχόμενο διακριτικό χαρακτήρα κτηθέντα διά της χρήσεως. Περαιτέρω, καίτοι προκύπτει ότι ο οικείος ανταγωνιστής καταχώρισε πράγματι ένα κοινοτικό σήμα που απεικονίζει μια κάλτσα με τη μύτη σε χρυσό χρώμα και το οποίο αφορά, μεταξύ άλλων, τα είδη καλτσοποιίας, εντούτοις το σήμα αυτό δεν μπορεί να συγκριθεί με το σήμα του οποίου ζητήθηκε η καταχώριση, καθόσον περιλαμβάνει, πέραν της εν λόγω παραστάσεως, το λεκτικό στοιχείο «gold toe».
54 Τέλος, η προσφεύγουσα υποστηρίζει εσφαλμένως ότι το τμήμα προσφυγών δεν έλαβε υπόψη το γεγονός ότι το σήμα του οποίου ζητήθηκε η καταχώριση αφορούσε συγκεκριμένη απόχρωση χρώματος. Συγκεκριμένα, στα σημεία 19 έως 22 της προσβαλλομένης αποφάσεως, το τμήμα προσφυγών υπενθύμισε την παρατεθείσα στη σκέψη 26 ανωτέρω νομολογία, που αφορά την περιορισμένη ικανότητα των χρωμάτων και των συνδυασμών τους να προσδιορίζουν την εμπορική προέλευση των προϊόντων. Στο σημείο 26 της προσβαλλομένης αποφάσεως, το τμήμα προσφυγών διαπίστωσε ότι το πορτοκαλί χρώμα που ζητήθηκε ήταν σύνηθες στον τομέα των ειδών καλτσοποιίας, τουλάχιστον όταν συνδυαζόταν και με άλλα χρώματα κάλτσας.
55 Όσον αφορά τη λυσιτέλεια το γεγονότος ότι το σήμα του οποίου ζητήθηκε η καταχώριση αφορούσε ένα συγκεκριμένο χρώμα, η προσφεύγουσα αναφέρει την απόφαση του πρώτου τμήματος προσφυγών του ΓΕΕΑ της 18ης Απριλίου 2007 (υπόθεση R 781/2006-1), σχετικά με σήμα συνιστάμενο σε κηλίδα τοποθετημένη στην επιφάνεια σύριγγας. Όπως όμως παρατηρήθηκε στη σκέψη 29 ανωτέρω, είναι αλυσιτελής η σχετική με τη λήψη αποφάσεων προηγούμενη πρακτική των τμημάτων προσφυγών. Εν πάση περιπτώσει, τόσο τα επίμαχα σημεία όσο και τα επίμαχα προϊόντα σε αμφότερες της περιπτώσεις έχουν λίγα μόνον κοινά σημεία. Σε τελική ανάλυση, στην απόφαση που επικαλέστηκε η προσφεύγουσα, το πρώτο τμήμα προσφυγών περιορίστηκε στην εκτίμηση των συγκεκριμένων περιστάσεων και ουδόλως θεώρησε ότι η διεκδίκηση οποιουδήποτε χρώματος θα προσέδιδε διακριτικό χαρακτήρα σε ένα «σήμα θέσεως».
56 Οι ισχυρισμοί ότι η προσφεύγουσα υπήρξε η πρώτη επιχείρηση που χρησιμοποίησε την αιτηθείσα απόχρωση χρώματος για κάλτσες, πράγμα που της παρέσχε τη δυνατότητα να καταλάβει ηγετική θέση στην αγορά, δεν είναι στοιχειοθετημένοι. Ειδικότερα, δεν υφίσταται κανένα στοιχείο που να υποδηλώνει ότι η ενδεχόμενη εμπορική επιτυχία της προσφεύγουσας οφείλεται στο γεγονός ότι ο χρωματισμός σε πορτοκαλί της μύτης των καλτσών που κατασκευάζει προσελήφθη από το ενδιαφερόμενο κοινό ως εγγενώς διακριτικός.
57 Από τα προεκτεθέντα προκύπτει ότι κανένα από τα επιχειρήματα που προέβαλε η προσφεύγουσα, σχετικά με την πρόσληψη του σήματος του οποίου ζητήθηκε η καταχώριση ως διακοσμητικού στοιχείου, δεν μπορεί να γίνει δεκτό.
58 Πρέπει επίσης να τονιστεί, σε απάντηση στο επιχείρημα που προέβαλε η προσφεύγουσα κατά την επ’ ακροατηρίου συζήτηση, ότι ο κίνδυνος ένα στοιχείο της παρουσίασης προϊόντος ή υπηρεσίας να αντιγραφεί από ανταγωνιστή ουδόλως επηρεάζει την ερμηνεία του άρθρου 7, παράγραφος 1, στοιχείο β΄, του κανονισμού 40/94. Συγκεκριμένα, βάσει της διατάξεως αυτής, μπορούν να καταχωριστούν ως κοινοτικά σήματα μόνον τα σημεία που δύνανται εγγενώς να δηλώσουν την εμπορική προέλευση των προϊόντων ή των υπηρεσιών που προσδιορίζουν, όπως τα προσλαμβάνει ο ενδιαφερόμενος καταναλωτής. Ο επιχειρηματίας που χρησιμοποιεί στις συναλλαγές σημείο που δεν πληροί την προϋπόθεση αυτή θα μπορούσε, ενδεχομένως, να αποδείξει ότι το σημείο αυτό απέκτησε διακριτικό χαρακτήρα μετά τη χρήση που του έγινε, υπό την έννοια του άρθρου 7, παράγραφος 3, του κανονισμού 40/94, ή να χρησιμοποιήσει τα λοιπά νομικά μέσα που έχει ενδεχομένως στη διάθεσή του, όπως είναι το δίκαιο των σχεδίων και των υποδειγμάτων ή η αγωγή λόγω αθέμιτου ανταγωνισμού.
59 Κατόπιν των προεκτεθέντων, πρέπει να συναχθεί το συμπέρασμα ότι το τμήμα προσφυγών δεν υπέπεσε σε πλάνη διαπιστώνοντας ότι, λόγω της ελλείψεως σημαντικής αποκλίσεως σε σχέση με τους κανόνες ή τις συνήθειες του τομέα των ειδών καλτσοποιίας, το σήμα του οποίου ζητήθηκε η καταχώριση θα προσλαμβανόταν από το ενδιαφερόμενο κοινό ως διακοσμητικό στοιχείο και ότι εστερείτο, κατά συνέπεια, διακριτικού χαρακτήρα κατά την έννοια του άρθρου 7, παράγραφος 1, στοιχείο β΄, του κανονισμού 40/94. Επομένως, το δεύτερο σκέλος του μοναδικού λόγου ακυρώσεως πρέπει να απορριφθεί, χωρίς να απαιτείται η εξέταση της επιχειρηματολογίας σχετικά με την πρόσληψη του σήματος του οποίου ζητήθηκε η καταχώριση ως λειτουργικού στοιχείου.
60 Δεδομένου ότι τα δύο σκέλη του μοναδικού λόγου ακυρώσεως απορρίφθηκαν, πρέπει αυτός να απορριφθεί και, κατά συνέπεια, η προσφυγή στο σύνολό της.
Επί των δικαστικών εξόδων
61 Κατά το άρθρο 87, παράγραφος 2, του Κανονισμού Διαδικασίας του Γενικού Δικαστηρίου, ο ηττηθείς διάδικος καταδικάζεται στα δικαστικά έξοδα εφόσον υπάρχει σχετικό αίτημα του νικήσαντος διαδίκου. Δεδομένου ότι η προσφεύγουσα ηττήθηκε, πρέπει να καταδικαστεί στα δικαστικά έξοδα, σύμφωνα με το σχετικό αίτημα του ΓΕΕΑ.
Για τους λόγους αυτούς,
ΤΟ ΓΕΝΙΚΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ (δεύτερο τμήμα)
αποφασίζει:
1) Απορρίπτει την προσφυγή.
2) Καταδικάζει την X Technology Swiss GmbH στα δικαστικά έξοδα.
Pelikánová | Jürimäe | Soldevila Fragoso |
Δημοσιεύθηκε σε δημόσια συνεδρίαση στο Λουξεμβούργο στις 15 Ιουνίου 2010.
(υπογραφές)