Υπόθεση T‑125/12

Viasat Broadcasting UK Ltd

κατά

Ευρωπαϊκής Επιτροπής

«Κρατικές ενισχύσεις – Δημόσια ραδιοτηλεοπτική υπηρεσία – Απόφαση με την οποία η ενίσχυση κηρύσσεται συμβατή προς την εσωτερική αγορά — Ενίσχυση χορηγηθείσα από τις δανικές αρχές υπέρ του δανικού ραδιοτηλεοπτικού οργανισμού δημόσιας υπηρεσίας TV2/Danmark — Δημόσια χρηματοδότηση προς αντιστάθμιση των συμφυών με την εκτέλεση των υποχρεώσεων παροχής δημόσιας υπηρεσίας εξόδων — Συμβατότητα ενισχύσεως — Απόφαση Altmark»

Περίληψη – Απόφαση του Γενικού Δικαστηρίου (όγδοο τμήμα)
της 24ης Σεπτεμβρίου 2015

1.      Προσφυγή ακυρώσεως – Φυσικά ή νομικά πρόσωπα – Πράξεις που τα αφορούν άμεσα και ατομικά – Απόφαση της Επιτροπής περατώνουσα σχετική με ενισχύσεις διαδικασία – Επιχείρηση ανταγωνιστική της επιχειρήσεως που έλαβε την ενίσχυση – Δικαίωμα ασκήσεως προσφυγής – Προϋποθέσεις

(Άρθρα 108 §§ 2 και 3 ΣΛΕΕ και 263, εδ. 4, ΣΛΕΕ)

2.      Ενισχύσεις χορηγούμενες από τα κράτη – Έννοια – Μέτρα με σκοπό την αντιστάθμιση του κόστους της υποχρεώσεως παροχής δημόσιας υπηρεσίας που έχει αναλάβει μια επιχείρηση – Δεν εμπίπτουν – Προϋποθέσεις που τέθηκαν με την απόφαση Altmark

(Άρθρο 107 § 1 ΣΛΕΕ)

3.      Ανταγωνισμός – Επιχειρήσεις επιφορτισμένες με τη διαχείριση υπηρεσιών γενικού οικονομικού συμφέροντος – Αντιστάθμιση των δαπανών που οφείλονται στην αποστολή παροχής δημόσιας υπηρεσίας – Εκτίμηση της συμβατότητας ενισχύσεως προς την εσωτερική αγορά – Κριτήρια

(Άρθρο 106 § 2 ΣΛΕΕ)

4.      Ενισχύσεις χορηγούμενες από τα κράτη – Έννοια – Μέτρα με σκοπό την αντιστάθμιση του κόστους της υποχρεώσεως παροχής δημόσιας υπηρεσίας που έχει αναλάβει μια επιχείρηση – Διάκριση μεταξύ των κριτηρίων της αποφάσεως Altmark, τα οποία σκοπούν στη διερεύνηση του αν υφίσταται ενίσχυση, και των κριτηρίων ελέγχου κατά το άρθρο 106, παράγραφος 2, ΣΛΕΕ, βάσει των οποίων αποδεικνύεται αν ενίσχυση είναι συμβατή με την εσωτερική αγορά

(Άρθρα 106 § 2 ΣΛΕΕ και 107 § 1 ΣΛΕΕ)

5.      Ανταγωνισμός – Επιχειρήσεις επιφορτισμένες με τη διαχείριση υπηρεσιών γενικού οικονομικού συμφέροντος – Αντιστάθμιση των δαπανών που οφείλονται στην αποστολή παροχής δημόσιας υπηρεσίας – Εκτίμηση της συμβατότητας ενισχύσεως προς την εσωτερική αγορά – Κριτήρια – Οι προϋποθέσεις που τέθηκαν με την απόφαση Altmark δεν είναι κρίσιμες για την εξέταση της αναλογικότητας της ενισχύσεως

(Άρθρο 106 § 2 ΣΛΕΕ)

6.      Ενισχύσεις χορηγούμενες από τα κράτη – Απαγόρευση – Παρεκκλίσεις – Εξουσία εκτιμήσεως της Επιτροπής – Δυνατότητα εκδόσεως κατευθυντηρίων γραμμών – Δεσμευτικά αποτελέσματα – Δικαστικός έλεγχος

(Άρθρο 106 § 2 ΣΛΕΕ· ανακοίνωση 2001/C 320/05 της Επιτροπής)

7.      Ανταγωνισμός – Επιχειρήσεις επιφορτισμένες με τη διαχείριση υπηρεσιών γενικού οικονομικού συμφέροντος – Η διενέργεια διαγωνισμού δεν είναι απαραίτητη για την ανάθεση της παροχής των υπηρεσιών αυτών σε επιχείρηση

(Άρθρο 106 § 2 ΣΛΕΕ)

8.      Πράξεις των θεσμικών οργάνων – Αιτιολογία – Υποχρέωση αιτιολογήσεως– Περιεχόμενο – Απόφαση της Επιτροπής περί της συμβατότητας ενισχύσεως προς την εσωτερική αγορά

(Άρθρα 106 § 2 ΣΛΕΕ και 296 ΣΛΕΕ)

9.      Ένδικη διαδικασία – Προβολή νέων ισχυρισμών κατά τη διάρκεια της δίκης – Προϋποθέσεις – Περαιτέρω ανάπτυξη προβληθέντος λόγου – Όρια

(Κανονισμός Διαδικασίας του Γενικού Δικαστηρίου, άρθρο 48 § 2)

1.      Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.

(βλ. σκέψεις 34-36)

2.      Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.

(βλ. σκέψεις 55-59, 80-83)

3.      Προκειμένου κρατική ενίσχυση κατά την έννοια του άρθρου 107 ΣΛΕΕ να μπορεί να κηρυχθεί συμβατή προς την εσωτερική αγορά δυνάμει του άρθρου 106, παράγραφος 2, ΣΛΕΕ, πρέπει να πληρούνται οι ακόλουθοι όροι. Ο πρώτος όρος, που αφορά τον ορισμό της δημόσιας υπηρεσίας, απαιτεί η επίμαχη υπηρεσία να είναι πράγματι υπηρεσία γενικού οικονομικού συμφέροντος και να είναι σαφώς καθορισμένη ως τέτοια από το κράτος μέλος. Ο δεύτερος όρος, που αφορά την πράξη παραχωρήσεως δημόσιας υπηρεσίας, απαιτεί η παροχή της επίμαχης δημόσιας υπηρεσίας να έχει ανατεθεί ρητά στην εν λόγω επιχείρηση από το κράτος μέλος. Τέλος, ο τρίτος όρος στηρίζεται στην έννοια της αναλογικότητας. Κατ’ αυτόν τον όρο, η χρηματοδότηση μιας επιχειρήσεως, που είναι επιφορτισμένη με υποχρεώσεις παροχής δημόσιας υπηρεσίας, πρέπει να θεωρείται συμβατή προς την εσωτερική αγορά, στον βαθμό που η εφαρμογή των κανόνων ανταγωνισμού της Συνθήκης ΛΕΕ —όπως είναι η απαγόρευση των κρατικών ενισχύσεων— θα εμπόδιζε την πραγματοποίηση της ιδιαίτερης αποστολής που έχει ανατεθεί στην επιχείρηση, η δε παρέκκλιση από τους κανόνες του ανταγωνισμού δεν πρέπει να επηρεάζει την ανάπτυξη των εμπορικών συναλλαγών σε βαθμό αντίθετο προς το συμφέρον της Ένωσης.

(βλ. σκέψη 61)

4.      Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.

(βλ. σκέψεις 63, 77)

5.      Στον τομέα των κρατικών ενισχύσεων, όσον αφορά την εφαρμογή του άρθρου 106, παράγραφος 2, ΣΛΕΕ, αληθεύει, βεβαίως, ότι η τρίτη προϋπόθεση της αποφάσεως Altmark, σύμφωνα με την οποία η αντιστάθμιση δεν μπορεί να υπερβαίνει το μέτρο του αναγκαίου για την κάλυψη του συνόλου ή μέρους των δαπανών που πραγματοποιούνται για την εκπλήρωση υποχρεώσεως παροχής δημόσιας υπηρεσίας, λαμβανομένων υπόψη των σχετικών εσόδων και ενός ευλόγου κέρδους για την εκπλήρωση των υποχρεώσεων αυτών, συμπίπτει εν πολλοίς με το κριτήριο της αναλογικότητας στο πλαίσιο της εφαρμογής αυτής της διατάξεως.

Πάντως, μολονότι και στις δύο περιπτώσεις εφαρμόζεται, ουσιαστικώς, το ίδιο κριτήριο, το πλαίσιο και ο σκοπός της εφαρμογής του, σε κάθε περίπτωση, διαφέρουν. Συγκεκριμένα, στην περίπτωση της εφαρμογής του άρθρου 106, παράγραφος 2, ΣΛΕΕ, το ζήτημα δεν είναι πλέον να εξακριβωθεί αν μια υπηρεσία γενικού οικονομικού συμφέροντος παρέχεται υπό τις συνήθεις συνθήκες της αγοράς, αλλά ο σκοπός είναι να προλαμβάνεται, μέσω της εκτιμήσεως του αναλογικού χαρακτήρα της ενισχύσεως, η χορήγηση, στην επιχείρηση που είναι επιφορτισμένη με την παροχή της υπηρεσίας γενικού οικονομικού συμφέροντος, χρηματοδοτήσεως υπερβαίνουσας το καθαρό κόστος της δημόσιας υπηρεσίας. Συνεπώς, το ζήτημα αν η επιχείρηση που έχει αναλάβει την παροχή της ραδιοτηλεοπτικής υπηρεσίας γενικού οικονομικού συμφέροντος θα μπορούσε να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις παροχής δημόσιας υπηρεσίας με χαμηλότερο κόστος στερείται σημασίας στο πλαίσιο της εκτιμήσεως περί του συμβατού της κρατικής χρηματοδοτήσεως της εν λόγω υπηρεσίας με τους ενωσιακούς κανόνες περί κρατικών ενισχύσεων.

Επομένως, το κόστος μιας υπηρεσίας γενικού οικονομικού συμφέροντος, που πρέπει να λαμβάνεται υπόψη κατά την εφαρμογή του άρθρου 106, παράγραφος 2, ΣΛΕΕ, είναι το πραγματικό κόστος αυτής της υπηρεσίας, όπως υφίσταται, και όχι όπως θα μπορούσε ή θα έπρεπε να υφίσταται, με βάση αντικειμενικά και διαφανή κριτήρια υπολογισμού που λαμβάνουν ως παράδειγμα μια μέση επιχείρηση με χρηστή διαχείριση και κατάλληλα εξοπλισμένη. Σ’ αυτή την αλληλουχία, το κριτήριο της αναλογικότητας λαμβάνεται υπόψη για να εκτιμηθεί το πραγματικό κόστος της υπηρεσίας γενικού οικονομικού συμφέροντος, εάν η Επιτροπή, όταν δεν διαθέτει αποδεικτικά στοιχεία που θα καθιστούσαν δυνατό έναν ακριβή υπολογισμό αυτού του κόστους, οφείλει να προβεί σε μια εκτίμηση. Γενικότερα, κατ’ εφαρμογή ακριβώς της αρχής της αναλογικότητας πρέπει να συνάγεται ότι μια ενίσχυση που προορίζεται να καλύψει το κόστος μιας υπηρεσίας γενικού οικονομικού συμφέροντος δεν είναι συμβατή προς την εσωτερική αγορά, στον βαθμό που το ύψος της υπερβαίνει το πραγματικό κόστος αυτής της υπηρεσίας. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η μη τήρηση του δεύτερου όρου της αποφάσεως Αltmark, σύμφωνα με τον οποίο οι βασικές παράμετροι βάσει των οποίων υπολογίζεται η αντιστάθμιση πρέπει να έχουν προσδιοριστεί προηγουμένως αντικειμενικά και με διαφάνεια, και του τέταρτου όρου της αποφάσεως Altmark, που προβλέπει ότι, όταν η επιλογή της επιχειρήσεως στην οποία πρόκειται να ανατεθεί η εκπλήρωση υποχρεώσεως παροχής δημόσιας υπηρεσίας σε συγκεκριμένη περίπτωση δεν πραγματοποιείται στο πλαίσιο διαδικασίας συνάψεως δημοσίας συμβάσεως, παρέχουσας τη δυνατότητα επιλογής του υποψηφίου που είναι σε θέση να παράσχει τις σχετικές υπηρεσίες με το μικρότερο για το κοινωνικό σύνολο κόστος, το επίπεδο της απαραίτητης αντισταθμίσεως πρέπει να καθορίζεται βάσει αναλύσεως των δαπανών στις οποίες θα προέβαινε μια μέση επιχείρηση, με χρηστή διαχείριση και κατάλληλα εξοπλισμένη προς ικανοποίηση των απαιτήσεων σχετικά με την παροχή δημόσιας υπηρεσίας προκειμένου να εκπληρώσει τις ως άνω υποχρεώσεις, λαμβάνοντας υπόψη τα σχετικά έσοδα και ένα εύλογο κέρδος από την εκπλήρωση των υποχρεώσεων αυτών, αν και έχει σημασία για την εξέταση του ζητήματος αν μια τέτοια υπηρεσία παρέχεται υπό τις συνήθεις συνθήκες της αγοράς, δεν έχει σημασία κατά την εξέταση της αναλογικότητας της ενισχύσεως στο πλαίσιο της εφαρμογής του άρθρου 106, παράγραφος 2, ΣΛΕΕ.

(βλ. σκέψεις 84-90)

6.      Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.

(βλ. σκέψεις 95-98)

7.      Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.

(βλ. σκέψη 99)

8.      Στον τομέα των κρατικών ενισχύσεων, η σιωπή αποφάσεως ως προς τη σημασία του δεύτερου και του τέταρτου όρου Altmark στο πλαίσιο της εκτιμήσεως του συμβατού των οικείων μέτρων προς την εσωτερική αγορά οφείλεται όχι σε σφάλμα συλλογισμού εκ μέρους της Επιτροπής ή σε έλλειψη αιτιολογίας που καθιστά πλημμελή την προσβαλλόμενη απόφαση, αλλά στο γεγονός ότι η απόφαση αυτή εφαρμόζει ένα πλαίσιο αναλύσεως διαφορετικό από αυτό που θεωρεί καταλληλότερο ο προσφεύγων.

Εξάλλου, δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι υφίσταται παράβαση της υποχρεώσεως αιτιολογήσεως όταν, με την εν λόγω απόφαση, η Επιτροπή προέβη σε λεπτομερή αιτιολόγηση για να δικαιολογήσει το συμβατό των οικείων μέτρων προς την εσωτερική αγορά υπό το φως της ανακοινώσεως σχετικά με την εφαρμογή των κανόνων για τις κρατικές ενισχύσεις που αφορούν τις δημόσιες υπηρεσίες ραδιοτηλεοπτικών μεταδόσεων και ο προσφεύγων δεν διατυπώνει καμία αιτίαση ως προς αυτή την αιτιολόγηση.

(βλ. σκέψεις 103, 104)

9.      Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.

(βλ. σκέψεις 113-116)