ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΕΙΣΑΓΓΕΛΕΑ
JULIANE KOKOTT
της 27ης Ιανουαρίου 2022 (1)
Υπόθεση C‑43/21
FCC Česká republika s.r.o.
[αίτηση του Nejvyšší správní soud (Ανωτάτου Διοικητικού Δικαστηρίου, Τσεχική Δημοκρατία) για την έκδοση προδικαστικής αποφάσεως]
«Προδικαστική παραπομπή – Οδηγία 2010/75/ΕΕ – Βιομηχανικές εκπομπές – Ολοκληρωμένη πρόληψη και έλεγχος της ρύπανσης – Ουσιαστική μετατροπή εγκαταστάσεως – Παράταση της περιόδου αποθέσεως αποβλήτων σε χώρο υγειονομικής ταφής»
I. Εισαγωγή
1. Πώς πρέπει να ερμηνεύεται η έννοια «ουσιαστική μετατροπή» εγκαταστάσεως στο πλαίσιο εφαρμογής της οδηγίας περί βιομηχανικών εκπομπών (2); Πιο συγκεκριμένα, πρέπει η παράταση της περιόδου, κατά την οποία μπορούν να μεταφερθούν επιπλέον απόβλητα σε χώρο υγειονομικής ταφής, να θεωρείται ως ουσιαστική μετατροπή του χώρου υγειονομικής ταφής, όταν δεν μεταβάλλεται ούτε η μέγιστη επιτρεπόμενη ποσότητα αποβλήτων ούτε η ολική χωρητικότητα του χώρου υγειονομικής ταφής; Το Δικαστήριο πρέπει να απαντήσει στο ερώτημα αυτό στην παρούσα διαδικασία.
2. Η σημασία της έννοιας της «ουσιαστικής μετατροπής», την οποία το Δικαστήριο πρέπει να ερμηνεύσει για πρώτη φορά, έγκειται στο γεγονός ότι η ουσιαστική μετατροπή εγκαταστάσεως υπόκειται σε ιδιαίτερες απαιτήσεις –ιδίως όσον αφορά τη συμμετοχή του κοινού και την έννομη προστασία τρίτων με βάση το άρθρο 20, παράγραφος 2, καθώς και τα άρθρα 24 και 25 της οδηγίας περί βιομηχανικών εκπομπών. Η ερμηνεία αυτή μπορεί να στηριχθεί στη νομολογία σχετικά με την οδηγία ΕΠΕ (3) και στη Σύμβαση του Ώρχους (4) η οποία μεταφέρεται στην έννομη τάξη της Ένωσης με τις διατάξεις που διέπουν τη συμμετοχή του κοινού και την έννομη προστασία.
II. Το νομικό πλαίσιο
Α. Διεθνές δίκαιο – Η Σύμβαση του Ώρχους
3. Δεδομένου ότι οι διατάξεις σχετικά με τη συμμετοχή του κοινού στην οδηγία περί βιομηχανικών εκπομπών μεταφέρουν στην έννομη τάξη της Ένωσης τη Σύμβαση του Ώρχους, πρέπει να υπομνησθούν οι κρίσιμες διατάξεις της Συμβάσεως.
4. Ο σκοπός της Συμβάσεως του Ώρχους προκύπτει από το άρθρο 1:
«Προκειμένου να συμβάλουν στην προστασία του δικαιώματος κάθε ατόμου από τις παρούσες και μελλοντικές γενεές να ζει σε περιβάλλον κατάλληλο για την υγεία και την ευημερία του, κάθε μέρος εξασφαλίζει τα δικαιώματα της πρόσβασης σε πληροφορίες, της συμμετοχής του κοινού στη λήψη αποφάσεων και της πρόσβασης στη δικαιοσύνη για περιβαλλοντικά θέματα, σύμφωνα με τις διατάξεις της παρούσας σύμβασης.»
5. Το άρθρο 6 της Συμβάσεως του Ώρχους ρυθμίζει τη συμμετοχή του κοινού σε αποφάσεις για ειδικές δραστηριότητες:
«1. Κάθε μέρος:
α) εφαρμόζει τις διατάξεις του παρόντος άρθρου όσον αφορά αποφάσεις για το κατά πόσον θα επιτρέπονται προτεινόμενες δραστηριότητες που απαριθμούνται στο παράρτημα Ι·
[…]
4. Κάθε μέρος προβλέπει πρώιμη συμμετοχή του κοινού, όταν είναι ανοικτές όλες οι επιλογές και μπορεί να λάβει χώρα πραγματική συμμετοχή του κοινού.
6. Κάθε μέρος απαιτεί από τις αρμόδιες δημόσιες αρχές να παρέχουν στο ενδιαφερόμενο κοινό πρόσβαση για εξέταση, […] μόλις καθίστανται διαθέσιμες, σε όλες τις πληροφορίες σχετικά με τη λήψη αποφάσεων που αναφέρεται στο παρόν άρθρο, οι οποίες είναι διαθέσιμες κατά τη στιγμή της διαδικασίας συμμετοχής του κοινού […].
[…]
10. Κάθε μέρος εξασφαλίζει ότι, όταν μια δημόσια αρχή επανεξετάζει ή προσαρμόζει σε νέα δεδομένα τις συνθήκες λειτουργίας για μια δραστηριότητα που μνημονεύεται στην παράγραφο 1, εφαρμόζονται, τηρουμένων των αναλογιών, και όπου ενδείκνυται, οι διατάξεις των παραγράφων 2 έως 9 του παρόντος άρθρου.
[…]»
6. Οι λοιπές παράγραφοι της εν λόγω διατάξεως διευκρινίζουν τις λεπτομέρειες της συμμετοχής του κοινού και της εκτιμήσεως των επιπτώσεων της δραστηριότητας στο περιβάλλον.
7. Το παράρτημα I της Συμβάσεως του Ώρχους απαριθμεί τις δραστηριότητες οι οποίες, δυνάμει του άρθρου 6, παράγραφος 1, στοιχείο αʹ, υπόκεινται υποχρεωτικώς στη συμμετοχή του κοινού. Στο σημείο 5, τέταρτη περίπτωση, καταλέγονται οι «[χ]ώροι υγειονομικής ταφής που δέχονται άνω των 10 τόνων ημερησίως ή ολικής χωρητικότητας άνω των 25 000 τόνων, εκτός από τους χώρους υγειονομικής ταφής αδρανών αποβλήτων».
8. Κατά το παράρτημα Ι, σημείο 22, πρώτη περίοδος, της Συμβάσεως του Ώρχους, «[τ]υχόν μεταβολή ή επέκταση των δραστηριοτήτων, σε περίπτωση που η εν λόγω μεταβολή ή επέκταση αυτή καθ’ εαυτή πληροί τα κριτήρια/κατώφλια που καθορίζονται στο παρόν παράρτημα, υπόκειται στο άρθρο 6 παράγραφος 1 στοιχείο α) της παρούσας σύμβασης».
Β. Το δίκαιο της Ένωσης – Η οδηγία περί βιομηχανικών εκπομπών
9. Η αιτιολογική σκέψη 18 της οδηγίας περί βιομηχανικών εκπομπών διευκρινίζει την έννοια της ουσιαστικής μετατροπής ως εξής:
«Οι αλλαγές σε μια εγκατάσταση είναι δυνατό να προκαλέσουν υψηλότερα επίπεδα ρύπανσης. Οι φορείς εκμετάλλευσης θα πρέπει να κοινοποιούν στην αρμόδια αρχή κάθε προγραμματισμένη αλλαγή που ενδέχεται να έχει συνέπειες για το περιβάλλον. Δεν θα πρέπει να γίνονται ουσιαστικές μετατροπές των εγκαταστάσεων που ενδέχεται να έχουν σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία ή στο περιβάλλον χωρίς άδεια χορηγηθείσα σύμφωνα με την παρούσα οδηγία.»
10. Κατά την αιτιολογική σκέψη 27 της οδηγίας περί βιομηχανικών εκπομπών, οι διατάξεις σχετικά με τη συμμετοχή του κοινού και την έννομη προστασία μεταφέρουν στην έννομη τάξη της Ένωσης τη Σύμβαση του Ώρχους:
«Σύμφωνα με τη σύμβαση του Ώρχους […] απαιτείται αποτελεσματική συμμετοχή του κοινού στη λήψη αποφάσεων προκειμένου το κοινό να έχει τη δυνατότητα να εκφράζει, και ο φορέας λήψης των αποφάσεων να λαμβάνει υπόψη, απόψεις και ανησυχίες, ενδεχομένως, σχετικές με τις εν λόγω αποφάσεις, ενισχύοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο τη λογοδοσία και τη διαφάνεια της διαδικασίας λήψης αποφάσεων και συμβάλλοντας στην ευαισθητοποίηση του κοινού για περιβαλλοντικά θέματα και στην υποστήριξη εκ μέρους του κοινού των αποφάσεων που λαμβάνονται. Οι ενδιαφερόμενοι πολίτες θα πρέπει να έχουν πρόσβαση στη δικαιοσύνη προκειμένου να προστατεύεται το δικαίωμα διαβίωσης σε περιβάλλον που εξασφαλίζει επαρκή προσωπική υγεία και ευημερία.»
11. Το άρθρο 1 ορίζει το αντικείμενο της οδηγίας περί βιομηχανικών εκπομπών ως εξής:
«Με την παρούσα οδηγία θεσπίζονται κανόνες σχετικά με την ολοκληρωμένη πρόληψη και έλεγχο της ρύπανσης που προκαλούν οι βιομηχανικές δραστηριότητες.
Η παρούσα οδηγία προβλέπει επίσης κανόνες για την αποφυγή και, όταν αυτό δεν είναι δυνατόν, τη μείωση των εκπομπών στην ατμόσφαιρα, τα ύδατα και το έδαφος, καθώς και για την πρόληψη της παραγωγής αποβλήτων, ώστε να επιτευχθεί υψηλό επίπεδο προστασίας του περιβάλλοντος στο σύνολό του.»
12. Το άρθρο 3, σημείο 9, της οδηγίας περί βιομηχανικών εκπομπών ορίζει την έννοια της ουσιαστικής μετατροπής ως «κάθε μεταβολή της φύσης ή της λειτουργίας ή επέκταση εγκατάστασης ή μονάδας καύσης ή μονάδας αποτέφρωσης ή συναποτέφρωσης αποβλήτων που ενδέχεται να έχει σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία ή στο περιβάλλον».
13. Το άρθρο 4, παράγραφος 1, της οδηγίας περί βιομηχανικών εκπομπών ρυθμίζει την υποχρέωση κατοχής άδειας ως ακολούθως:
«Τα κράτη μέλη λαμβάνουν τα αναγκαία μέτρα για να εξασφαλίσουν ότι καμία εγκατάσταση […] δεν λειτουργεί χωρίς άδεια.
[…]»
14. Με βάση το άρθρο 3, σημείο 3, και το σημείο 5.4. του παραρτήματος Ι της οδηγίας περί βιομηχανικών εκπομπών, καθώς και το άρθρο 2, στοιχείο ζʹ, της οδηγίας περί υγειονομικής ταφής αποβλήτων (5), οι χώροι υγειονομικής ταφής που δέχονται απόβλητα άνω των δέκα τόνων ημερησίως ή ολικής χωρητικότητας άνω των 25 000 τόνων, εκτός από τους χώρους ταφής αδρανών απορριμμάτων, συνιστούν εγκαταστάσεις κατά την έννοια του άρθρου 4 της οδηγίας περί βιομηχανικών εκπομπών.
15. Το άρθρο 20 της οδηγίας περί βιομηχανικών εκπομπών αφορά τις μεταβολές που επέρχονται στην εγκατάσταση:
«1. Τα κράτη μέλη λαμβάνουν τα αναγκαία μέτρα για να εξασφαλίσουν ότι ο φορέας εκμετάλλευσης ενημερώνει την αρμόδια αρχή για κάθε σχεδιαζόμενη μεταβολή που αφορά τη φύση, τη λειτουργία ή την επέκταση της εγκατάστασης και που είναι δυνατόν να έχει επιπτώσεις στο περιβάλλον. Κατά περίπτωση, η αρμόδια αρχή αναπροσαρμόζει την άδεια.
2. Τα κράτη μέλη λαμβάνουν τα αναγκαία μέτρα για να εξασφαλίσουν ότι καμία ουσιαστική μετατροπή, η οποία προβλέπεται από το φορέα εκμετάλλευσης, δεν πραγματοποιείται χωρίς άδεια, η οποία χορηγείται σύμφωνα με την παρούσα οδηγία.
Η αίτηση για τη χορήγηση άδειας και η σχετική απόφαση της αρμόδιας αρχής καλύπτουν τα τμήματα της εγκατάστασης και τις λεπτομέρειες που απαριθμούνται στο άρθρο 12 τα οποία ενδέχεται να θιγούν από την ουσιαστική μετατροπή.
3. Κάθε μεταβολή στη φύση ή τη λειτουργία ή επέκταση εγκατάστασης θεωρείται ουσιαστική, όταν με την εν λόγω μεταβολή ή επέκταση, αυτή καθεαυτή, επιτυγχάνεται δυναμικότητα που φθάνει στα κατώτατα όρια, τα οποία καθορίζονται στο παράρτημα I.»
16. Κατά το άρθρο 24, παράγραφος 1, στοιχείο βʹ, της οδηγίας περί βιομηχανικών εκπομπών, πρέπει να παρέχεται έγκαιρα και πραγματικά στο ενδιαφερόμενο κοινό η δυνατότητα συμμετοχής στη διαδικασία χορηγήσεως αδείας για οιαδήποτε ουσιαστική μετατροπή εγκαταστάσεως. Τα μέλη του ενδιαφερόμενου κοινού δύνανται, βάσει του άρθρου 25, να ζητήσουν τον έλεγχο της ουσιαστικής και διαδικαστικής νομιμότητας της εν λόγω άδειας.
III. Τα πραγματικά περιστατικά και η αίτηση προδικαστικής αποφάσεως
17. Η FCC Česká republika είναι τσεχική εμπορική εταιρία, η οποία εκμεταλλεύεται χώρο υγειονομικής ταφής αποβλήτων στην περιοχή Ďáblice της Πράγας βάσει άδειας που χορηγήθηκε κατ’ εφαρμογήν της οδηγίας περί βιομηχανικών εκπομπών.
18. Η ολοκληρωμένη άδεια για την εκμετάλλευση του χώρου υγειονομικής ταφής χορηγήθηκε το 2007 και έκτοτε τροποποιήθηκε επανειλημμένως· πιο συγκεκριμένα, η περίοδος αποθέσεως αποβλήτων παρατάθηκε δύο φορές. Περί τα τέλη του 2015 η FCC ζήτησε από τη δημοτική αρχή της Πράγας τη δέκατη τρίτη τροποποίηση της ολοκληρωμένης άδειας με το σκεπτικό ότι η αρχικώς προβλεπόμενη χωρητικότητα του χώρου υγειονομικής ταφής δεν είχε χρησιμοποιηθεί ακόμη πλήρως και, σύμφωνα με την τότε ισχύουσα άδεια, η απόθεση έπρεπε να τερματισθεί στο τέλος του 2015. Στις 29 Δεκεμβρίου 2015 η δημοτική αρχή παρέτεινε την περίοδο της υγειονομικής ταφής κατά δύο έτη. Η σχετική πράξη δεν μετέβαλε ούτε την ολική χωρητικότητα του χώρου υγειονομικής ταφής ούτε τη μέγιστη επιφάνειά του (6).
19. Το δημοτικό διαμέρισμα της Πράγας, όπου βρίσκεται ο χώρος υγειονομικής ταφής, και μια ένωση, η οποία έχει ως κύριο σκοπό την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος και του τοπίου και τη συμμετοχή των πολιτών στην προστασία αυτή, προσέβαλε την εν λόγω πράξη της δημοτικής αρχής της Πράγας. Ωστόσο, το καθού, το Ministerstvo životního prostředí (Υπουργείο Περιβάλλοντος), απέρριψε τη σχετική ένσταση ως απαράδεκτη, καθόσον αυτή ασκήθηκε από πρόσωπα τα οποία δεν είχαν συμμετάσχει στη διαδικασία περί τροποποιήσεως της ολοκληρωμένης άδειας.
20. Κατόπιν τούτου, οι δύο φορείς άσκησαν προσφυγή κατά της πράξεως της καθής. Το Městský soud v Praze (περιφερειακό δικαστήριο της Πράγας, Τσεχική Δημοκρατία) δέχθηκε την προσφυγή, ακύρωσε την πράξη της δημοτικής αρχής και ανέπεμψε την υπόθεση σε αυτήν για να την εκτιμήσει εκ νέου. Πιο συγκεκριμένα, όσον αφορά την εκτίμηση του εάν οι προσφεύγοντες νομιμοποιούνται να μετάσχουν στη διαδικασία, έχει καθοριστική σημασία το εάν η τροποποίηση της ολοκληρωμένης άδειας συνιστούσε έγκριση «ουσιαστικής μετατροπής» της εγκαταστάσεως της αναιρεσείουσας. Από τούτο εξαρτάται ποιοι μπορούν να μετάσχουν στη διαδικασία.
21. Το Městský soud (περιφερειακό δικαστήριο) έκρινε ότι το εύρος ενός έργου μπορεί να ορίζεται και βάσει χρονοδιαγράμματος και η παράταση της περιόδου λειτουργίας μιας εγκαταστάσεως πρέπει να θεωρείται ως μεταβολή του εύρους του έργου. Συνεπώς, εάν η λειτουργία εγκαταστάσεως είχε εγκριθεί, αρχικά, μόνο για ορισμένη χρονική περίοδο, οι επιπτώσεις της στο περιβάλλον μετά το πέρας της εγκριθείσας περιόδου λειτουργίας δεν θα είχαν εκτιμηθεί, καθόσον δεν θα αναμενόταν καμία περαιτέρω επίπτωση. Η παράταση της διάρκειας λειτουργίας συνεπάγεται επέκταση των επιπτώσεων στο περιβάλλον.
22. Η FCC άσκησε αναίρεση κατά της αποφάσεως του Městský soud (περιφερειακού δικαστηρίου) ενώπιον του Nejvyšší správní soud (Ανωτάτου Διοικητικού Δικαστηρίου, Τσεχική Δημοκρατία).
23. Ως εκ τούτου, το Nejvyšší správní soud (Ανώτατο Διοικητικό Δικαστήριο) υποβάλλει στο Δικαστήριο το ακόλουθο ερώτημα:
Έχει το άρθρο 3, σημείο 9, της οδηγίας περί βιομηχανικών εκπομπών την έννοια ότι «ουσιαστική μετατροπή» εγκαταστάσεως συνιστά και η παράταση της περιόδου αποθέσεως αποβλήτων σε χώρο υγειονομικής ταφής, ακόμη και αν δεν μεταβάλλεται συγχρόνως ούτε η εγκεκριμένη μέγιστη επιφάνεια ούτε η επιτρεπόμενη ολική χωρητικότητα του χώρου υγειονομικής ταφής;
24. Η Τσεχική Δημοκρατία και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατέθεσαν γραπτές παρατηρήσεις. Το Δικαστήριο αποφάσισε τη μη διεξαγωγή επ’ ακροατηρίου συζητήσεως.
IV. Νομική εκτίμηση
25. Η αίτηση προδικαστικής αποφάσεως έχει ως σκοπό να διευκρινισθεί αν η παράταση της περιόδου αποθέσεως αποβλήτων σε χώρο υγειονομικής ταφής, χωρίς να μεταβληθεί συγχρόνως η εγκεκριμένη μέγιστη επιφάνειά του ή η επιτρεπόμενη ολική χωρητικότητά του, συνιστά ουσιαστική μετατροπή της εν λόγω εγκαταστάσεως κατά την έννοια της οδηγίας περί βιομηχανικών εκπομπών.
26. Από την αίτηση προδικαστικής αποφάσεως προκύπτει ότι ο επίμαχος χώρος υγειονομικής ταφής είχε εγκριθεί, αρχικά, σύμφωνα με την οδηγία περί βιομηχανικών εκπομπών. Επομένως –και βάσει των πληροφοριών που είναι διαθέσιμες στο διαδίκτυο (7)–, πρέπει να γίνει δεκτό ότι η έκταση του χώρου υγειονομικής ταφής αρκεί, ώστε ο χώρος αυτός να εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής της οδηγίας, δηλαδή δέχεται απόβλητα άνω των δέκα τόνων ημερησίως ή έχει ολική χωρητικότητα άνω των 25 000 τόνων.
27. Εάν η επίμαχη παράταση της περιόδου αποθέσεως συνιστά ουσιαστική μετατροπή, απαιτείται σχετική άδεια με βάση το άρθρο 20, παράγραφος 2, της οδηγίας περί βιομηχανικών εκπομπών. Στην περίπτωση αυτή, η διοικητική διαδικασία πρέπει να περιλαμβάνει συμμετοχή του κοινού (άρθρο 24), και τα μέλη του ενδιαφερόμενου κοινού μπορούν να ζητήσουν δικαστικό έλεγχο της άδειας (άρθρο 25). Όσον αφορά λοιπές μεταβολές που είναι δυνατόν να έχουν επιπτώσεις στο περιβάλλον, ο φορέας εκμεταλλεύσεως οφείλει να ενημερώνει μόνον την αρμόδια αρχή (άρθρο 20, παράγραφος 1).
28. Στην εξεταζόμενη περίπτωση δεν υπήρξε συμμετοχή του κοινού, διότι η αρμόδια για τη χορήγηση άδειας αρχή δεν θεώρησε ότι είχε χωρήσει ουσιαστική μετατροπή. Εάν η εκτίμηση αυτή ήταν ορθή, οι προσφεύγοντες δεν έχουν τη δυνατότητα, κατά τα φαινόμενα, να προσβάλουν την επίδικη άδεια με βάση το τσεχικό δίκαιο και η αίτηση προδικαστικής αποφάσεως δεν περιέχει στοιχεία όσον αφορά γενικότερα δικαιώματα προσφυγής δυνάμει του δικαίου της Ένωσης. Επομένως, πρέπει να διευκρινισθεί στο αιτούν δικαστήριο αν η επίδικη άδεια αφορούσε ουσιαστική μετατροπή.
29. Για να απαντήσω στο ερώτημα αυτό, θα εξετάσω κατ’ αρχάς τον ορισμό της ουσιαστικής μετατροπής στο άρθρο 3, παράγραφος 9, της οδηγίας περί βιομηχανικών εκπομπών (σχετικά υπό Α) και, ακολούθως, τη Σύμβαση του Ώρχους (σχετικά υπό Β). Στη συνέχεια, θα συγκεκριμενοποιήσω την ερμηνεία που αναπτύχθηκε κατ’ αυτόν τον τρόπο υπό το πρίσμα των περιστάσεων της προκειμένης υποθέσεως (σχετικά υπό Γ).
Α. Άρθρο 3, σημείο 9, της οδηγίας περί βιομηχανικών εκπομπών
30. Το άρθρο 3, σημείο 9, της οδηγίας περί βιομηχανικών εκπομπών ορίζει ως ουσιαστική μετατροπή κάθε μεταβολή της φύσης ή της λειτουργίας ή επέκταση εγκαταστάσεως που ενδέχεται να έχει σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία ή στο περιβάλλον.
31. Βεβαίως, το αιτούν δικαστήριο θέτει το ζήτημα μήπως η νομολογία σχετικά με την οδηγία ΕΠΕ, κατά την οποία η ανανέωση άδειας δεν προϋποθέτει νέα εκτίμηση περιβαλλοντικών επιπτώσεων εφόσον δεν συνδέεται με εργασίες ή επεμβάσεις που τροποποιούν, υπό την έννοια της υλικής μεταβολής, τα πράγματα στον συγκεκριμένο χώρο (8), μπορεί να εφαρμοσθεί και ως προς την ερμηνεία της οδηγίας περί βιομηχανικών εκπομπών. Ωστόσο, η νομολογία αυτή στηρίζεται στον ορισμό του έργου στο άρθρο 1, παράγραφος 2, στοιχείο αʹ, της οδηγίας ΕΠΕ (9) ο οποίος είναι στενότερος από τον ορισμό της ουσιαστικής μετατροπής βάσει της οδηγίας περί βιομηχανικών εκπομπών.
32. Η έννοια του έργου καλύπτει, κατά το άρθρο 1, παράγραφος 2, στοιχείο αʹ, της οδηγίας ΕΠΕ, την υλοποίηση κατασκευαστικών εργασιών ή άλλων εγκαταστάσεων ή τεχνικών κατασκευών και άλλες επεμβάσεις στο φυσικό περιβάλλον ή το τοπίο, στις οποίες περιλαμβάνονται και οι επεμβάσεις που αφορούν την εκμετάλλευση των πόρων του εδάφους. Επομένως, αφορά ρητώς εργασίες ή επεμβάσεις.
33. Αντιθέτως, ο ορισμός της ουσιαστικής μετατροπής στο άρθρο 3, σημείο 9, της οδηγίας περί βιομηχανικών εκπομπών χρησιμοποιεί πιο αφηρημένες έννοιες, ήτοι τη μεταβολή της φύσης ή της λειτουργίας και την επέκταση εγκατάστασης. Οι έννοιες αυτές είναι δεκτικές πιο ευρείας ερμηνείας.
34. Κατά συνέπεια, η νομολογία σχετικά με την οδηγία ΕΠΕ δεν θα έπρεπε να εφαρμοσθεί απευθείας.
35. Πάντως, η απλή παράταση της περιόδου αποθέσεως επιπλέον αποβλήτων, χωρίς να μεταβληθεί συγχρόνως η εγκεκριμένη μέγιστη επιφάνεια του χώρου υγειονομικής ταφής ή η μέγιστη επιτρεπόμενη χωρητικότητά του, δεν μεταβάλλει τη λειτουργία ή τη φύση του χώρου υγειονομικής ταφής.
36. Η παράταση δεν διευρύνει τον χώρο υγειονομικής ταφής ούτε από απόψεως χώρου ή προβλεπόμενης επιφάνειας. Ωστόσο, καθιστά δυνατή την αύξηση της ποσότητας των υφιστάμενων αποβλήτων κατά περίπου 50 000 τόνους επιπλέον αποβλήτων (10), η απόθεση των οποίων δεν θα ήταν δυνατή στον συγκεκριμένο χώρο υγειονομικής ταφής χωρίς την παράταση.
37. Εν πάση περιπτώσει, η παράταση αυτή συνιστά χρονική διεύρυνση της λειτουργίας του χώρου υγειονομικής ταφής (11). Ασφαλώς, τέτοια χρονική μεταβολή δεν εμπίπτει στον πυρήνα της γραμματικής σημασίας της έννοιας «διεύρυνση». Ο πυρήνας αυτός αντιστοιχεί μάλλον, και όχι μόνο στο γερμανικό κείμενο (12), στην έννοια της «επεκτάσεως». Εντούτοις, η έννοια αυτή δεν αποκλείει κατ’ ανάγκη το ενδεχόμενο η παράταση της ισχύος άδειας να θεωρηθεί ως χρονική διεύρυνση της λειτουργίας εγκαταστάσεως.
38. Η εν λόγω ερμηνεία της εννοίας της διευρύνσεως δικαιολογείται από τον σκοπό της οδηγίας περί βιομηχανικών εκπομπών. Κατά το άρθρο 1, σκοπός της οδηγίας είναι η ολοκληρωμένη πρόληψη και ο έλεγχος της ρύπανσης, διά της θεσπίσεως μέτρων αποφυγής ή μειώσεως των εκπομπών από τις δραστηριότητες του παραρτήματος Ι στην ατμόσφαιρα, το νερό και το έδαφος, ώστε να επιτευχθεί υψηλό επίπεδο προστασίας του περιβάλλοντος (13). Εφόσον, λοιπόν, ο σκοπός της οδηγίας περί βιομηχανικών εκπομπών έχει ορισθεί κατά τρόπο ευρύ (14), η έννοια της ουσιαστικής μετατροπής δεν μπορεί να ερμηνεύεται συσταλτικώς. Αντιθέτως, πρέπει να είναι καθοριστικός ο σκοπός επιτεύξεως υψηλού επιπέδου προστασίας του περιβάλλοντος.
39. Τούτο μαρτυρά και η αιτιολογική σκέψη 18 της οδηγίας περί βιομηχανικών εκπομπών. Στο πλαίσιο αυτής, οι ουσιαστικές μετατροπές χαρακτηρίζονται μόνον από το ενδεχόμενο να έχουν σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία ή στο περιβάλλον. Δεν γίνεται μνεία σε σχέση με μεταβολές της λειτουργίας και της φύσεως της εγκαταστάσεως ή την επέκτασή της. Συνεπώς, τα άλλα χαρακτηριστικά τυχόν μεταβολής, τα οποία περιλαμβάνονται στον ορισμό του άρθρου 3, σημείο 9, της οδηγίας περί βιομηχανικών εκπομπών, δεν πρέπει να ερμηνεύονται κατά τρόπο περιοριστικό, αλλά διασταλτικό, δηλαδή υπό την έννοια ευρείας καλύψεως ενδεχόμενων μεταβολών.
40. Αντιθέτως, ο περιορισμός της έννοιας της ουσιαστικής μετατροπής πρέπει να αναζητηθεί κυρίως στις ενδεχόμενες πρόσθετες περιβαλλοντικές επιπτώσεις της δραστηριότητας. Επομένως, δεν είναι ουσιαστικές μόνον οι μετατροπές οι οποίες, σε σύγκριση με την προηγούμενη κατάσταση, δεν μπορούν να έχουν σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία ή στο περιβάλλον. Μεταβολές οι οποίες ενδέχεται να έχουν πρόσθετες σημαντικές επιπτώσεις όμως χρήζουν αυξημένης προσοχής για να εξασφαλισθεί υψηλό επίπεδο προστασίας.
41. Ως ενδιάμεσο συμπέρασμα, λοιπόν, επιβάλλεται η διαπίστωση ότι η απλή παράταση της περιόδου υγειονομικής ταφής αποβλήτων, υπό την έννοια της χρονικής διευρύνσεως της λειτουργίας της εγκαταστάσεως, χωρίς να μεταβάλλεται συγχρόνως η εγκεκριμένη μέγιστη επιφάνεια του χώρου υγειονομικής ταφής ή η μέγιστη επιτρεπόμενη ολική χωρητικότητά του, μπορεί να συνιστά ουσιαστική μετατροπή κατά την έννοια του άρθρου 3, σημείο 9, της οδηγίας περί βιομηχανικών εκπομπών, εάν μπορεί να έχει πρόσθετες σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία ή στο περιβάλλον.
Β. Η Σύμβαση του Ώρχους
42. Η ερμηνεία αυτή συνάδει και με τη Σύμβαση του Ώρχους. Σκοπός της Συμβάσεως, κατά το άρθρο 1, είναι η εξασφάλιση της συμμετοχής του κοινού στη λήψη αποφάσεων. Προς τούτο, το άρθρο 6 προβλέπει ορισμένους κανόνες για τη συμμετοχή του κοινού. Στους κανόνες αυτούς υπόκεινται, κατά το σημείο 5, τέταρτη περίπτωση, του παραρτήματος I της Συμβάσεως του Ώρχους, οι χώροι υγειονομικής ταφής που δέχονται περισσότερους από 10 τόνους ημερησίως ή είναι ολικής χωρητικότητας άνω των 25 000 τόνων.
43. Δεδομένου ότι η οδηγία περί βιομηχανικών εκπομπών, όπως προκύπτει από την αιτιολογική σκέψη 27, σκοπεί στη μεταφορά των διατάξεων της Συμβάσεως του Ώρχους σχετικά με τη συμμετοχή του κοινού στην έννομη τάξη της Ένωσης και εφόσον η έννοια της ουσιαστικής μετατροπής είναι καθοριστική για την έκταση της συμμετοχής του κοινού, η Σύμβαση του Ώρχους πρέπει να ληφθεί υπόψη κατά την ερμηνεία της εν λόγω εννοίας (15).
44. Κατά το άρθρο 6, παράγραφος 10, της Συμβάσεως του Ώρχους, κάθε μέρος εξασφαλίζει ότι, όταν μια δημόσια αρχή επανεξετάζει ή προσαρμόζει σε νέα δεδομένα τις συνθήκες λειτουργίας για μια δραστηριότητα που υπόκειται στο άρθρο 6, εφαρμόζονται, τηρουμένων των αναλογιών, και όπου ενδείκνυται, οι κανόνες για τη συμμετοχή του κοινού.
45. Οι αποφάσεις της επιτροπής συμμορφώσεως προς τη Σύμβαση του Ώρχους (16), οι οποίες έχουν εγκριθεί από τα συμβαλλόμενα μέρη, συμπεριλαμβανομένης της Ένωσης, περιέχουν σημαντικές ενδείξεις για την ερμηνεία της διατάξεως αυτής.
46. Η επιτροπή συμμορφώσεως εκτιμά ότι η επιτρεπόμενη διάρκεια μιας δραστηριότητας συνιστά, σαφώς, προϋπόθεση λειτουργίας για τη δραστηριότητα αυτή και μάλιστα μείζονος σημασίας. Επομένως, κάθε μεταβολή της διάρκειας αυτής –είτε πρόκειται για μείωση είτε για παράταση– συνιστά επανεξέταση ή προσαρμογή σε νέα δεδομένα των συνθηκών λειτουργίας της εν λόγω δραστηριότητας κατά την έννοια του άρθρου 6, παράγραφος 10, της Συμβάσεως του Ώρχους (17).
47. Βεβαίως, το άρθρο 6, παράγραφος 10, της Συμβάσεως του Ώρχους απαιτεί την εφαρμογή των κανόνων σχετικά με τη συμμετοχή του κοινού μόνον τηρουμένων των αναλογιών και όπου ενδείκνυται. Εντούτοις, η επιτροπή συμμορφώσεως εκτιμά ότι εξαιρέσεις από την εφαρμογή του άρθρου 6 ενδείκνυνται μόνον όταν η μεταβολή της επιτρεπόμενης διάρκειας καλύπτει ελάχιστη χρονική περίοδο και είναι πρόδηλο ότι δεν έχει επιπτώσεις ή έχει μόνον αμελητέες επιπτώσεις στο περιβάλλον (18).
48. Εκ πρώτης όψεως, η ως άνω ερμηνεία υπερακοντίζει την εκ μέρους μου αναπτυχθείσα ερμηνεία του άρθρου 3, παράγραφος 9, της οδηγίας περί βιομηχανικών εκπομπών, πλην όμως και για την επιτροπή συμμορφώσεως οι ενδεχόμενες επιπτώσεις στο περιβάλλον συνιστούν βασικό κριτήριο οριοθετήσεως (19).
Γ. Η εκτίμηση ενδεχόμενων σημαντικών επιπτώσεων στο περιβάλλον
49. Ωστόσο, για να δοθεί απάντηση στο προδικαστικό ερώτημα, απαιτείται και η εκτίμηση πρόσθετων σημαντικών περιβαλλοντικών επιπτώσεων βάσει της επίδικης άδειας, διότι οι επιπτώσεις αυτές καθιστούν δυνατή τη διάκριση μεταξύ ουσιαστικών και μη ουσιαστικών μετατροπών της εγκαταστάσεως.
50. Οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις χώρου υγειονομικής ταφής αποβλήτων ανάγονται κατ’ αρχάς στην αποθήκευση αποβλήτων, όπως επισημαίνει η Τσεχική Δημοκρατία. Πιο συγκεκριμένα, σε περίπτωση κατασκευαστικών πλημμελειών στον χώρο υγειονομικής ταφής, τα απόβλητα μπορούν να επηρεάσουν τα υπόγεια ύδατα ή, σε περίπτωση ανεπαρκούς καλύψεως, να ρυπάνουν άλλες περιοχές. Επίσης, διαφορετικά είδη αποβλήτων που αποθηκεύονται από κοινού κατά τρόπο μη προσήκοντα μπορούν να προκαλέσουν επιβλαβείς χημικές αντιδράσεις ή βιολογικές διεργασίες που έχουν αρνητικές επιπτώσεις στο περιβάλλον. Οι αρνητικές αυτές επιπτώσεις όμως δεν μεταβάλλονται λόγω ενδεχόμενης παρατάσεως της ωφέλιμης διάρκειας ζωής, ενόσω διατηρείται η επιφάνεια και η χωρητικότητα του χώρου υγειονομικής ταφής και τηρούνται τα αναγκαία μέτρα για την πρόληψη ορισμένων δυσμενών περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Επομένως, υπό το πρίσμα αυτό πρόκειται για απλή ανανέωση της αδείας και όχι για πρόσθετες επιπτώσεις στο περιβάλλον.
51. Αντιθέτως, όπως τονίζει η Επιτροπή, ακόμη και η μεταφορά των αποβλήτων προς τον χώρο υγειονομικής ταφής, καθώς και ενδεχόμενα μέτρα επεξεργασίας προκαλούν πρόσθετες επιπτώσεις στο περιβάλλον: συναφώς, πρέπει να ληφθεί υπόψη, μεταξύ άλλων, η συνεχής κυκλοφορία, καθώς και το γεγονός ότι χώρος υγειονομικής ταφής που έχει παύσει τη λειτουργία του de lege artis θα παρήγε, κατά πάσα πιθανότητα, χαμηλότερες εκπομπές στον αέρα λόγω της πλήρους καλύψεως, ιδίως πιο περιορισμένες ενοχλητικές οσμές ή σκόνη, σε σύγκριση με χώρο υγειονομικής ταφής στον οποίο εξακολουθεί η απόθεση αποβλήτων. Τέτοιες περιβαλλοντικές επιπτώσεις που εξαρτώνται από το καθεστώς λειτουργίας θα αυξάνονταν, τουλάχιστον από χρονικής απόψεως, με την παράταση της περιόδου αποθέσεως επιπλέον αποβλήτων. Θα καλύπτονταν από την έννοια της ρύπανσης, όπως αυτή ορίζεται στο άρθρο 3, σημείο 2, της οδηγίας περί βιομηχανικών εκπομπών.
52. Εντούτοις, πώς πρέπει να εκτιμηθεί το αν οι εν λόγω πρόσθετες επιπτώσεις στο περιβάλλον είναι αρκούντως σημαντικές για να θεωρηθούν ως ουσιαστική μετατροπή του χώρου υγειονομικής ταφής;
1. Επί των ορίων δυναμικότητας
53. Συναφώς, πρέπει να υπομνησθεί κατ’ αρχάς ότι το άρθρο 20, παράγραφος 3, της οδηγίας περί βιομηχανικών εκπομπών καθορίζει ποιες μεταβολές επιβάλλεται να θεωρούνται πάντοτε ως ουσιαστικές. Πρόκειται για μεταβολές οι οποίες, αυτές καθεαυτές, επιτυγχάνουν δυναμικότητα που φθάνει στα κατώτατα όρια που καθορίζονται στο παράρτημα I. Αντίστοιχη ρύθμιση υφίσταται και στο σημείο 22 του παραρτήματος I της Συμβάσεως του Ώρχους. Σε περίπτωση τέτοιων μεταβολών, πρέπει κατ’ ανάγκη να λαμβάνεται ως δεδομένο ότι αυτές έχουν σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον.
54. Όσον αφορά τους χώρους υγειονομικής ταφής αποβλήτων, με βάση το σημείο 5.4 του παραρτήματος Ι της οδηγίας περί βιομηχανικών εκπομπών, θα απαιτούνταν αύξηση της ημερήσιας χωρητικότητας τουλάχιστον κατά 10 τόνους ή της ολικής χωρητικότητας τουλάχιστον κατά 25 000 τόνους, προκειμένου να πληρούται η προϋπόθεση του άρθρου 20, παράγραφος 3 (20).
55. Υπό το πρίσμα του κριτηρίου αυτού, οι επιπτώσεις της μεταφοράς και αποθέσεως αποβλήτων για παρατεταμένη περίοδο δεν φαίνονται σημαντικές, δεδομένου ότι η επίδικη άδεια δεν μεταβάλλει ούτε την επιφάνεια ούτε την ολική χωρητικότητα του χώρου υγειονομικής ταφής. Ως εκ τούτου, η Τσεχική Δημοκρατία υποστηρίζει ότι δεν συντρέχουν οι προϋποθέσεις που προβλέπει το άρθρο 20, παράγραφος 3, της οδηγίας περί βιομηχανικών εκπομπών.
56. Εντούτοις, χωρίς την επίδικη άδεια δεν θα ήταν δυνατή η περαιτέρω απόθεση αποβλήτων. Κατά συνέπεια, η Επιτροπή προτείνει η εκτίμηση της αποφάσεως περί παρατάσεως της αποθέσεως αποβλήτων να στηριχθεί στην υπολειπόμενη χωρητικότητα του χώρου υγειονομικής ταφής που καλύπτεται από την αρχική άδεια. Πράγματι, η υπολειπόμενη αυτή χωρητικότητα μπορούσε να εξαντληθεί μόνο με βάση την απόφαση περί παρατάσεως.
57. Κατά τα φαινόμενα, στον χώρο υγειονομικής ταφής υπήρχε περιθώριο, κατά τον χρόνο της παρατάσεως, για την απόθεση περίπου 50 000 τόνων αποβλήτων (21), ποσότητα σαφώς ανώτερη από το όριο δυναμικότητας των 25 000 τόνων που προβλέπει για τους χώρους υγειονομικής ταφής το σημείο 5, τέταρτη περίπτωση, του παραρτήματος I της οδηγίας περί βιομηχανικών εκπομπών. Εάν ευσταθεί η πληροφορία αυτή, την οποία θα πρέπει να εξακριβώσει το εθνικό δικαστήριο, η εκτίμηση της Επιτροπής θα είχε ως αποτέλεσμα να γίνει δεκτή, κατ’ ανάγκη, η ύπαρξη ουσιαστικής μετατροπής.
2. Επί των σχετικών αποφάσεων της επιτροπής συμμορφώσεως και επί της σχετικής νομολογίας
58. Η εκτίμηση αυτή συνάδει με τις αποφάσεις της επιτροπής συμμορφώσεως (22) και, εκ πρώτης όψεως, φαίνεται να βρίσκει έρεισμα στη νομολογία του Δικαστηρίου σχετικά με την οδηγία ΕΠΕ.
59. Ωστόσο, η απόφαση του Δικαστηρίου την οποία επικαλείται η Επιτροπή (23) δεν είναι όσο χρήσιμη φαίνεται. Πιο συγκεκριμένα, η εξεταζόμενη στη σχετική υπόθεση ανανέωση άδειας σταθμού αερίου συνιστούσε προϋπόθεση για την αρχική εκτέλεση κατασκευαστικών εργασιών, δεδομένου ότι η άδεια που είχε χορηγηθεί σε προγενέστερο χρόνο ουδέποτε είχε χρησιμοποιηθεί.
60. Παρόμοια ήταν η κατάσταση στην υπόθεση Wells (24), στην οποία στηρίχθηκε το Δικαστήριο για να εκδώσει την εν λόγω απόφαση. Πράγματι, η υπόθεση Wells αφορούσε λατομείο που είχε παύσει προ πολλού τη λειτουργία του και δεν θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί εκ νέου χωρίς την επίδικη άδεια.
61. Αμφότερες οι περιπτώσεις, λοιπόν, χαρακτηρίζονται από το γεγονός ότι οι επίδικες άδειες καθιστούσαν δυνατή, κατ’ ουσίαν, την επέλευση νέων περιβαλλοντικών επιπτώσεων οι οποίες δεν υφίσταντο προηγουμένως.
62. Αντιθέτως, σε περιπτώσεις ανανεώσεως αδειών χρήσεως υφιστάμενων υποδομών που δεν προϋπέθεταν επιπλέον εργασίες, όπως η άδεια λειτουργίας αερολιμένα (25) ή χώρου υγειονομικής ταφής αποβλήτων (26), το Δικαστήριο δεν απαίτησε εκτίμηση περιβαλλοντικών επιπτώσεων με συμμετοχή του κοινού.
63. Κατά συνέπεια, φαίνεται ότι, όταν οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις διατηρούνται σε μεγάλο βαθμό αμετάβλητες, το Δικαστήριο κρίνει ότι δεν υφίσταται ανάγκη εκτιμήσεως των περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Κατά το Δικαστήριο, δεν είναι κρίσιμο, προφανώς, το γεγονός ότι η διατήρηση των εν λόγω περιβαλλοντικών επιπτώσεων έχει ως αποτέλεσμα τη συνολική τους αύξηση με την πάροδο του χρόνου.
64. Επομένως, εάν εφαρμοσθούν οι ως άνω εκτιμήσεις της σχετικής με την οδηγία ΕΠΕ νομολογίας στην οδηγία περί βιομηχανικών εκπομπών, είναι αμφίβολο αν μόνη η δυνατότητα εκμεταλλεύσεως της υπολειπόμενης δυναμικότητας χώρου υγειονομικής ταφής αποβλήτων, για τον οποίον έχει ήδη χορηγηθεί άδεια και ο οποίος λειτουργεί, μπορεί να δικαιολογήσει την εφαρμογή του άρθρου 20, παράγραφος 3, της οδηγίας περί βιομηχανικών εκπομπών.
3. Επί του περιεχομένου της αρχικής άδειας
65. Η νομολογία του Δικαστηρίου σχετικά με την οδηγία ΕΠΕ στηρίζεται σε διαπιστώσεις σχετικές με το περιεχόμενο της αρχικής άδειας, οι οποίες, εν τέλει, υποδεικνύουν και τον τρόπο ερμηνείας του άρθρου 3, σημείο 9, της οδηγίας περί βιομηχανικών εκπομπών.
66. Πράγματι, όταν ορισμένες περιβαλλοντικές επιπτώσεις έχουν αποτελέσει ήδη αντικείμενο εκτιμήσεως περιβαλλοντικών επιπτώσεων στο πλαίσιο της άδειας αυτής, δεν είναι, κατ’ αρχήν, αναγκαίο να επαναληφθεί τέτοια εκτίμηση κατά τη μεταγενέστερη ανανέωση της άδειας (27). Αντιθέτως, στην περίπτωση που η απαιτούμενη εκτίμηση είχε παραλειφθεί στο πλαίσιο προγενέστερης άδειας, μπορεί να είναι αναγκαία η αναπλήρωσή της στο πλαίσιο μεταγενέστερης άδειας –ανεξαρτήτως του αν η μεταγενέστερη αυτή άδεια, εξεταζόμενη μεμονωμένα, πρέπει να υποβληθεί σε εκτίμηση περιβαλλοντικών επιπτώσεων (28).
67. Ως προς τούτο προκύπτουν ενδείξεις και από τις αποφάσεις της επιτροπής συμμορφώσεως. Πιο συγκεκριμένα, η επιτροπή συμμορφώσεως έχει στηριχθεί στο αν το κοινό είχε ενημερωθεί, κατά την αρχική συμμετοχή του, σχετικά με ενδεχόμενες παρατάσεις της άδειας στο μέλλον και αν, επομένως, είχε τη δυνατότητα να λάβει θέση επί των σχετικών περιβαλλοντικών επιπτώσεων (29).
68. Συνεπώς, σε περίπτωση ανανεώσεως άδειας λειτουργίας, η διάκριση μεταξύ απλής και ουσιαστικής μετατροπής κατά την έννοια του άρθρου 3, παράγραφος 9, της οδηγίας περί βιομηχανικών εκπομπών εξαρτάται από το κατά πόσον η παρατεταμένη διάρκεια μπορεί να προκαλέσει σημαντικές αρνητικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις οι οποίες δεν καλύπτονται από την αρχική άδεια και, ως εκ τούτου, χρήζουν επανεκτιμήσεως.
69. Όσον αφορά την υπό κρίση υπόθεση, η Τσεχική Δημοκρατία και η FCC υποστηρίζουν, στο πλαίσιο της εθνικής διαδικασίας, ότι η επίμαχη παράταση της άδειας αποθέσεως αποβλήτων στηριζόταν, εξαρχής, στην άδεια λειτουργίας του χώρου υγειονομικής ταφής. Πράγματι, η καθοριστική παράμετρος για τη διάρκεια της αποθέσεως αποβλήτων δεν ήταν η διάρκεια ισχύος της άδειας, αλλά η προβλεπόμενη ολική χωρητικότητα.
70. Υπέρ της εκτιμήσεως αυτής συνηγορεί το γεγονός ότι η μη χρήση της παρατάσεως θα είχε, όπως φαίνεται, ως συνέπεια να δημιουργηθούν περαιτέρω ανάγκες μετατροπών. Το σχέδιο διαδικασίας παύσεως λειτουργίας που επιβάλλει το άρθρο 7, στοιχείο ζʹ, της οδηγίας περί υγειονομικής ταφής αποβλήτων θα έπρεπε να μεταβληθεί ενδεχομένως, καθόσον λαμβάνει ως δεδομένη την πληρότητα του χώρου υγειονομικής ταφής. Ενδεχομένως, μάλιστα, θα ήταν αναγκαία και η απόθεση άλλων υλικών, πλην αποβλήτων, προκειμένου να αποκλεισθούν αρνητικές επιπτώσεις στο περιβάλλον.
71. Διαφορετική θα ήταν η εκτίμηση περιπτώσεων που αφορούν την ανανέωση άδειας χορηγηθείσας για συγκεκριμένη περίοδο η οποία περατώθηκε. Δεν αποκλείεται, δηλαδή, η αρχική άδεια να χορηγήθηκε για συγκεκριμένη μέγιστη διάρκεια λειτουργίας (30). Το ίδιο θα έπρεπε να ισχύει και για την εξακολούθηση προσωρινού καθεστώτος ή παροδικής λύσεως. Ομοίως, η παράταση προγενέστερης άδειας, η χορήγηση της οποίας δεν προϋπέθετε συμμετοχή του κοινού και οι επιπτώσεις της, αρχικά, δεν ήταν ακόμη γνωστές στο σύνολό τους ή η συμβατότητά της με τις ισχύουσες πλέον προδιαγραφές είναι αμφίβολη, θα έπρεπε, κατ’ αρχήν, να θεωρηθεί μάλλον ως ουσιαστική μετατροπή.
72. Συνοψίζοντας, επιβάλλεται η διαπίστωση ότι τυχόν πρόσθετες περιβαλλοντικές επιπτώσεις χαρακτηρίζονται από το γεγονός ότι δεν είχαν ληφθεί υπόψη κατά τη χορήγηση προηγούμενης άδειας για τη δραστηριότητα και στο πλαίσιο της συμμετοχής του κοινού στη σχετική διαδικασία.
73. Εν τέλει, πάντως, απόκειται στο εθνικό δικαστήριο να εκτιμήσει τις συγκεκριμένες αυτές περιστάσεις.
V. Πρόταση
74. Εν κατακλείδι, προτείνω ως εκ τούτου στο Δικαστήριο να απαντήσει στην αίτηση προδικαστικής αποφάσεως ως εξής:
Το άρθρο 3, σημείο 9, της οδηγίας 2010/75 περί βιομηχανικών εκπομπών έχει την έννοια ότι «ουσιαστική μετατροπή» εγκαταστάσεως συνιστά και η παράταση της περιόδου υγειονομικής ταφής αποβλήτων σε χώρο υγειονομικής ταφής, χωρίς ταυτόχρονη μεταβολή της εγκεκριμένης μέγιστης επιφάνειας του χώρου αυτού ή της μέγιστης ολικής χωρητικότητάς του, εφόσον η ανανέωση της άδειας μπορεί να προκαλέσει πρόσθετες σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον. Οι πρόσθετες περιβαλλοντικές επιπτώσεις χαρακτηρίζονται από το γεγονός ότι δεν είχαν ληφθεί υπόψη κατά τη χορήγηση προηγούμενης άδειας για τη δραστηριότητα και στο πλαίσιο της διοργανωθείσας προς τούτο συμμετοχής του κοινού.