Sprawa T‑126/13
Direct Way
i
Directway Worldwide
przeciwko
Parlamentowi Europejskiemu
Zamówienia publiczne na usługi – Postępowanie przetargowe – Przewozy posłów do Parlamentu Europejskiego – Decyzja o uznaniu procedury przetargowej za nieskuteczną i jej zamknięciu oraz o wszczęciu procedury negocjacji – Udzielenie zamówienia innemu oferentowi – Równość traktowania – Istotna zmiana pierwotnych warunków zamówienia
Streszczenie – wyrok Sądu (szósta izba) z dnia 29 października 2015 r.
1. Skarga o stwierdzenie nieważności – Termin – Rozpoczęcie biegu terminu – Akt nieopublikowany i niedoręczony skarżącemu – Dokładne zapoznanie się z treścią i uzasadnieniem – Obowiązek zażądania przedstawienia całego tekstu w rozsądnym terminie od chwili dowiedzenia się o jego istnieniu
(art. 263 akapit szósty TFUE)
2. Skarga o stwierdzenie nieważności – Akty podlegające zaskarżeniu – Pojęcie – Akty wywołujące wiążące skutki prawne – Decyzja wszczynająca postępowanie przetargowe – Wyłączenie – Decyzja o udzieleniu zamówienia – Włączenie
[art. 263 TFUE; rozporządzenie Rady nr 1605/2002, art. 91; rozporządzenie Komisji nr 2342/2002, art. 127 ust. 1 lit. a)]
3. Postępowanie sądowe – Bezwzględne przeszkody procesowe – Badanie z urzędu przez sąd
[regulamin postępowania przed Sądem (1991), art. 113]
4. Skarga o stwierdzenie nieważności – Termin – Rozpoczęcie biegu terminu – Data publikacji – Dzień powzięcia wiadomości o akcie – Charakter subsydiarny – Publikacja ogłoszenia o udzieleniu zamówienia zawierającego zwięzłe informacje niepozwalające odrzuconemu oferentowi na wykonywanie jego prawa do wniesienia skargi – Brak rozpoczęcia biegu terminu do wniesienia skargi z uwagi na tę publikację
(art. 263 akapit szósty TFUE)
5. Skarga o stwierdzenie nieważności – Termin – Rozpoczęcie biegu terminu – Data doręczenia decyzji – Dzień powzięcia wiadomości o akcie – Akt doręczony pocztą elektroniczną
(art. 263 akapit szósty TFUE)
6. Skarga o stwierdzenie nieważności – Osoby fizyczne lub prawne – Interes prawny – Skarga na decyzję, która została wykonana – Skarga oferenta w ramach procedury udzielania zamówień publicznych na decyzję o udzieleniu zamówienia wykonaną na korzyść innego oferenta – Dopuszczalność
(art. 263 akapit czwarty TFUE, art. 266 TFUE)
7. Skarga o stwierdzenie nieważności – Zarzuty – Zarzut nieprawidłowości, jakimi jest dotknięty wcześniejszy akt niezaskarżony w terminie – Niedopuszczalność
(art. 263 akapit szósty TFUE)
8. Zamówienia publiczne Unii Europejskiej – Postępowanie przetargowe – Obowiązek przestrzegania zasady równego traktowania oferentów – Konieczność zapewnienia równości szans i zastosowania się do zasady przejrzystości – Zakres
(rozporządzenie Rady nr 1605/2002, art. 89 ust. 1)
9. Zamówienia publiczne Unii Europejskiej – Postępowanie przetargowe – Udzielanie zamówień – Zastosowanie procedury negocjacji po zamknięciu procedury otwartej – Udzielenie zamówienia oferentowi, który przedstawił ofertę z wyższą ceną niż ta zaproponowana przez odrzuconego oferenta w ramach procedury otwartej – Naruszenie zasady równego traktowania oferentów – Brak
[rozporządzenie Rady nr 1605/2002, art. 89 ust. 1; rozporządzenie Komisji nr 2342/2002, art. 127 ust. 1 lit. a)]
10. Zamówienia publiczne Unii Europejskiej – Postępowanie przetargowe – Udzielanie zamówień – Zastosowanie procedury negocjacji po zamknięciu procedury otwartej – Możliwość wprowadzenia przez instytucję zamawiającą zmian do warunków zamówienia – Granice – Zmiana warunku dotycząca ceny – Dopuszczalność
[rozporządzenie Rady nr 1605/2002; rozporządzenie Komisji 2342/2002, art. 127 ust. 1 lit. a), art. 130]
11. Zamówienia publiczne Unii Europejskiej – Postępowanie przetargowe – Obowiązywanie reguł i zasad ustanowionych lub stosowanych w ramach dyrektyw dotyczących udzielania zamówień publicznych na roboty budowlane, dostawy i usługi – Przesłanka – Porównywalność tych reguł lub zasad z przepisami mającymi zastosowanie do zamówień publicznych Unii
[rozporządzenie Rady nr 1605/2002; rozporządzenie Komisji nr 2342/2002, art. 127 ust. 1 lit. a); dyrektywa Rady 92/50]
12. Odpowiedzialność pozaumowna – Przesłanki – Bezprawność – Szkoda – Związek przyczynowy – Przesłanki kumulatywne – Niespełnienie jednej z przesłanek – Oddalenie skargi o odszkodowanie w całości
(art. 340 akapit drugi TFUE)
1. Zobacz tekst orzeczenia.
(por. pkt 22–24)
2. Aktami czy decyzjami mogącymi stanowić przedmiot skargi o stwierdzenie nieważności zgodnie z art. 263 TFUE są wyłącznie środki wywołujące wiążące skutki prawne, które mogą mieć wpływ na interesy skarżących, zmieniając w istotny sposób ich sytuację prawną. W tym względzie co do zasady decyzja danej instytucji wszczynająca procedurę przetargową nie może być niekorzystna, ponieważ przyznaje ona jedynie osobom zainteresowanym możliwość udziału w procedurze i przedłożenia oferty. Zatem w przypadku gdy skarżący uczestniczyli w procedurze negocjacyjnej, decyzja wszczynająca tę procedurę nie może zostać uznana za dla nich niekorzystną.
Ponadto, mimo że procedura negocjacyjna może zostać wszczęta tylko w przypadku zaistnienia szczególnych okoliczności, takich jak złożenie ofert, które są nieprawidłowe lub niemożliwe do przyjęcia w odpowiedzi na procedurę otwartą, która została zakończona, przewidzianych w art. 127 ust. 1 lit. a) rozporządzenia nr 2342/2002 ustanawiającego szczegółowe zasady wykonania rozporządzenia nr 1605/2002, to jednak stanowi ona procedurę niezależną i odrębną od każdej innej procedury udzielania zamówień publicznych, w szczególności od procedury otwartej w rozumieniu art. 91 rozporządzenia nr 1605/2002 w sprawie rozporządzenia finansowego mającego zastosowanie do budżetu ogólnego Wspólnot Europejskich.
(por. pkt 26–28)
3. Zobacz tekst orzeczenia.
(por. pkt 30)
4. Z samej treści art. 263 akapit szósty TFUE wynika, że kryterium daty powzięcia wiadomości o akcie jako początku biegu terminu na wniesienie skargi ma charakter jedynie uzupełniający w stosunku do kryterium publikacji lub notyfikacji aktu.
Jeżeli chodzi o decyzję o udzieleniu zamówienia publicznego, która nie została opublikowana w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej ani w Internecie, w sytuacji gdy dana instytucja ogranicza się do opublikowania ogłoszenia o udzieleniu zamówienia zawierającego zwięzłe informacje, które nie pozwalają odrzuconemu oferentowi na skuteczne wykonywanie jego prawa do wniesienia skargi do sądu Unii, data publikacji tego ogłoszenia nie może stanowić dies a quo terminu na wniesienie skargi o stwierdzenie nieważności. W tych okolicznościach należy odwołać się do daty powzięcia przez skarżącego wiadomości o zaskarżonym akcie, a mianowicie momentu, w którym ten ostatni miał dokładną wiedzę na temat treści i uzasadnienia spornego aktu pozwalającej mu na skuteczne wykonywanie prawa do wniesienia skargi.
(por. pkt 31, 34, 35)
5. Decyzja jest właściwe notyfikowana w rozumieniu art. 263 akapit szósty TFUE, wówczas gdy jej adresat został o niej powiadomiony oraz był w stanie się z nią zapoznać, co umożliwia ważne doręczenie listowne. To samo rozumowanie może zostać zastosowane do przypadku pisma instytucji wysłanego pocztą elektroniczną i listem poleconym.
Niemniej jednak wysłanie wiadomości elektronicznej niekoniecznie gwarantuje jej skuteczne doręczenie adresatowi. Wiadomość elektroniczna może bowiem nie dotrzeć do niego z powodów technicznych. Ponadto nawet w przypadkach, gdy poczta elektroniczna rzeczywiście dociera do adresata, możliwe jest, że jej odbiór nie ma miejsca tego samego dnia co wysłanie.
(por. pkt 37, 38)
6. Zobacz tekst orzeczenia.
(por. pkt 42, 44)
7. Termin do wniesienia skargi określony w art. 263 akapit szósty TFUE ma charakter bezwzględnie wiążący, a ścisłe stosowanie rozporządzeń Unii w dziedzinie terminów proceduralnych odpowiada wymogowi pewności prawa oraz konieczności uniknięcia jakiejkolwiek dyskryminacji lub arbitralnego traktowania w administrowaniu wymiarem sprawiedliwości.
W tych okolicznościach zezwolenie na to, by skarżący, w ramach skargi o stwierdzenie nieważności skierowanej przeciwko decyzji, mógł powołać się na nieprawidłowości dotyczące wcześniejszego aktu, którego stwierdzenia nieważności mógł żądać, umożliwiłoby pośrednie kwestionowanie wcześniejszych decyzji, które nie zostały zaskarżone w określonym w art. 263 TFUE terminie na wniesienie skargi, co pozwoliłoby na jego obejście.
(por. pkt 57, 58)
8. Zobacz tekst orzeczenia.
(por. pkt 62–65)
9. Nie może stanowić naruszenia zasady równego traktowania oferentów w ramach zamówienia publicznego fakt, że instytucja zamawiająca przyjęła ofertę w trybie procedury negocjacyjnej za o wiele wyższą cenę, niż ta którą wcześniej zaproponował oferent odrzucony w trakcie procedury otwartej. Po pierwsze bowiem, choć procedura negocjacyjna może zostać wszczęta przez instytucję zamawiającą tylko w przypadku zaistnienia szczególnych okoliczności, takich jak złożenie ofert, które są nieprawidłowe lub niemożliwe do przyjęcia w odpowiedzi na procedurę otwartą uprzednio zakończoną, przewidzianych w art. 127 ust. 1 lit. a) rozporządzenia nr 2342/2002 ustanawiającego szczegółowe zasady wykonania rozporządzenia nr 1605/2002, to jednak stanowi ona procedurę niezależną i odrębną od każdej innej procedury udzielania zamówień publicznych, w szczególności od procedury otwartej. W tym względzie nie sposób porównywać oferty cenowej odrzuconego oferenta na etapie procedury otwartej z ofertą cenową oferenta, któremu udzielono zamówienia na etapie procedury negocjacyjnej, ponieważ są to dwie odrębne procedury.
Po drugie, założywszy, że sytuacja odrzuconego oferenta na etapie procedury otwartej mogłaby zostać uznana za porównywalną z sytuacją oferenta, któremu udzielono zamówienia na etapie procedury negocjacyjnej, quod non, w ramach rozstrzygania przetargu według oferty ekonomicznie najkorzystniejszej cena jest wyłącznie jednym z czterech kryteriów udzielenia zamówienia. Dlatego instytucja zamawiająca ma prawo udzielić zamówienia oferentowi oferującemu wyższą cenę, którego oferta ma jednak wyższą jakość w świetle innych przewidzianych kryteriów udzielenia zamówienia.
(por. pkt 67, 69, 72)
10. Ani art. 127 ust. 1 lit. a) rozporządzenia nr 2342/2002 ustanawiającego szczegółowe zasady wykonania rozporządzenia nr 1605/2002, ani art. 130 tego rozporządzenia nie sugeruje, by cena oferowana przez jednego z oferentów w ramach procedury otwartej miała być postrzegana jako pierwotny warunek zamówienia, który nie może zostać istotnie zmieniony. Przeciwnie, art. 130, o którym mowa pozwala uznać, że pierwotne warunki zamówienia obejmują w szczególności kryteria wyłączenia i wyboru, kryteria udzielenia zamówienia i ich względną wagę, jak również specyfikacje techniczne. Ponadto byłoby nielogiczne uznać, że cena oferowana przez oferenta na etapie procedury otwartej winna być traktowana jako maksymalny, nieprzekraczalny próg w ramach odrębnej procedury, zwłaszcza jeśli przetarg jest rozstrzygany na korzyść oferty najkorzystniejszej ekonomicznie, czyli w następstwie oceny dotyczącej również kryteriów jakościowych, a zatem nie ograniczonej do zaoferowanej ceny.
(por. pkt 88, 89)
11. Nawet jeśli dyrektywy dotyczące udzielania zamówień publicznych na usługi nie mają zastosowania do zamówień publicznych udzielanych przez administrację Unii, to jednak na przepisy lub zasady ustanowione lub uwypuklone w tych dyrektywach można powołać się wobec tej administracji, jeżeli stanowią one jedynie szczególny wyraz podstawowych norm traktatu i zasad ogólnych, które bezpośrednio wiążą administrację Unii.
Tak nie jest w przypadku przepisów dyrektywy 92/50 odnoszącej się do koordynacji procedur udzielania zamówień publicznych na usługi dotyczących zmiany zamówienia publicznego w czasie jego trwania przez instytucję zamawiającą, gdyż przepisy te nie są porównywalne z art. 127 ust. 1 lit. a) rozporządzenia nr 2342/2002 ustanawiającego szczegółowe zasady wykonania rozporządzenia nr 1605/2002. Zatem wyrok Trybunału interpretujący dyrektywę 92/50 nie ma tutaj znaczenia.
(por. pkt 91, 92)
12. Zobacz tekst orzeczenia.
(por. pkt 103, 104)