Eagrán sealadach
TUAIRIM AN ABHCÓIDE GHINEARÁLTA
SZPUNAR
arna tabhairt an 27 Meitheamh 2024 (1)
Cás C‑202/24 [Alchaster] (i)
An tAire Dlí agus Cirt
v
MA
(Iarraidh ar réamhrialú ón gCúirt Uachtarach (Éire))
(Tarchur chun réamhrialú – Comhaontú Trádála agus Comhair idir an tAontas Eorpach agus an Ríocht Aontaithe – Daoine a thabhairt suas – Airteagal 49(1) den Chairt um Chearta Bunúsacha an Aontais Eorpaigh – Prionsabail na dlíthiúlachta i dtaca le cionta coiriúla agus pionóis – Leasú an chórais parúil)
I. Réamhrá
1. Baineann an tarchur chun réamhrialú seo ón gCúirt Uachtarach (Éire), ar an gcéad dul síos, le léiriú an Chomhaontaithe Trádála agus Comhair idir an tAontas Eorpach agus an Comhphobal Eorpach do Fhuinneamh Adamhach, de pháirt, agus Ríocht Aontaithe na Breataine Móire agus Thuaisceart Éireann, den pháirt eile (‘CTC’) (2) agus, ar an dara dul síos, Airteagal 49(1) den Chairt um Chearta Bunúsacha an Aontais Eorpaigh (‘an Chairt’).
2. Rinneadh an t‑iarraidh seo i gcomhthéacs cur i gcrích barántais gabhála in Éirinn a d’eisigh na húdaráis bhreithiúnacha den Ríocht Aontaithe do MA chun críche ionchúiseamh coiriúil a dhéanamh. Tá an chúirt a rinne an tarchur ag iarraidh na hoibleagáidí d’údarás breithiúnach a dheimhniú agus barántas gabhála á chur i gcrích aige i gcás ina gcuireann an duine iarrtha i gcoinne go sáróidh údaráis an stáit eisithe a chearta bunúsacha.
3. Déanfaidh mé an argóint sa Tuairim seo, cé go ráthaítear le forálacha CTC maidir le nósanna imeachta um thabhairt suas ardleibhéal dílseachta idir an tAontas Eorpach agus an Ríocht Aontaithe ina gcóras dlíthiúla faoi seach, agus cé gur féidir leis an údarás breithiúnach forghníomhaitheach, faoi choinníollacha áirithe, diúltú chun é sin a chur i gcrích, níl aon chúis gan an barántas gabhála a chur i gcrích sa chás seo.
II. An dlí lena mbaineann
4. Is comhaontú comhlachais CTC a bunaíodh ar Airteagal 217 CFAE (3) agus Airteagal 101 den Chonradh ag bunú an Chomhphobail Eorpaigh do Fhuinneamh Adamhach. (4) I ndiaidh cur i bhfeidhm sealadach ón 1 Eanáir 2021, (5) cuireadh i bhfeidhm é an 1 Bealtaine 2021, tar éis a dhaingniú a rinne an tAontas Eorpach agus an Ríocht Aontaithe. (6) Tá seacht gcuid sa chomhaontú seo. (7)
5. Foráiltear le Airteagal 5 de CTC, dar teideal ‘Cearta Príobháideacha’, atá clúdaithe i gCuid 1, (8) Teideal II (9) de CTC, mar seo a leanas:
‘1. Gan dochar d’Airteagal SSC.67 den Phrótacal maidir le Comhordú Slándála Sóisialta agus cé is moite, maidir leis an Aontas, de Chuid a Trí den Chomhaontú sin, ní fhorléireofar aon ní sa Chomhaontú seo ná aon chomhaontú forlíontach mar ní lena dtugtar cearta ná lena bhforchuirtear oibleagáidí ar dhaoine seachas iad sin arna gcruthú idir na Páirtithe faoin dlí poiblí idirnáisiúnta, ná ní fhorléireofar iad mar ní lena gceadaítear an Comhaontú seo ná aon chomhaontú forlíontach a agairt go díreach i gcórais dlí baile na bPáirtithe.
2. Ní dhéanfaidh Páirtí foráil maidir le ceart caingne faoina dhlí in aghaidh an Pháirtí eile ar an bhforas gur ghníomhaigh an Páirtí eile de shárú ar an gComhaontú seo nó de shárú ar aon chomhaontú forlíontach.’
6. Baineann Cuid 3 le forfheidhmiú an dlí agus comhar breithiúnach in ábhair choiriúla.
7. Cuirtear ar Airteagal 524 de CTC, i gCuid 3, Teideal I, (10) an teideal ‘Cearta an duine agus saoirsí bunúsacha a chosaint’ agus foráiltear dó mar seo a leanas:
‘1. Is ar urraim sheanbhunaithe na bPáirtithe agus na mBallstát don daonlathas, don smacht reachta agus do chearta agus saoirsí bunúsacha daoine aonair a chosaint atá an comhar dá bhforáiltear sa Chuid seo bunaithe, lena n‑áirítear mar atá leagtha amach i nDearbhú Uilechoiteann Chearta an Duine agus i gCoinbhinsiún Eorpach um Chearta an Duine, agus maidir lena thábhachtaí atá sé na cearta agus na saoirsí bunúsacha sa Choinbhinsiún sin a chur i bhfeidhm ar bhonn intíre.
2. Ní bheidh d’éifeacht ag aon ní dá bhfuil sa Chuid seo go modhnófar an oibleagáid cearta bunúsacha agus prionsabail dlí a urramú mar a léirítear, go háirithe, sa Choinbhinsiún Eorpach um Chearta an Duine agus, i gcás an Aontais agus a Bhallstát, i gCairt um Chearta Bunúsacha an Aontais Eorpaigh.’
8. Cuirtear córas tabhartha suas idir na Ballstáit agus an Ríocht Aontaithe ar bun le Teideal VII de Chuid 3 (Airteagail 596 go 632), dar teideal ‘Tabhairt suas’. Téann Iarscríbhinn 43 in éineacht leis na forálacha sin, lena leagtar síos an t‑eolas atá le clúdach i mbarántas gabhála. (11)
9. Foráiltear le hAirteagal 599(3) de CTC (12):
‘Faoi réir Airteagal 600, pointí (b) go (h) d’Airteagal 601(1), agus Airteagail 602, 603 agus 604, ní dhiúltóidh Stát barántas gabhála a fhorghníomhú ar barántas é arna eisiúint i ndáil leis an iompar seo a leanas i gcás inarb inphionóis an t‑iompar céanna le cailleadh saoirse nó le hordú coinneála ar feadh uastréimhse 12 mhí ar a laghad:
(a) iompar aon duine a rannchuidíonn le grúpa daoine ag gníomhú dóibh chun críche coitinne cion amháin nó níos mó a dhéanamh i réimse na sceimhlitheoireachta dá dtagraítear in Airteagail 1 agus 2 den Choinbhinsiún Eorpach chun Sceimhliú a Dhíchur, arna dhéanamh i Strasbourg an 27 Eanáir 1977, nó i ndáil le gáinneáil aindleathach drugaí támhshuanacha agus substaintí síceatrópacha, nó dúnmharú, mórdhíobháil choirp, fuadach, srianadh neamhdhleathach, gabháil giall nó éigniú, fiú i gcás nach nglacann an duine sin páirt sna cionta nó sa chion lena mbaineann; ní mór rannchuidiú den sórt sin a dhéanamh d’aon ghnó agus é ar eolas go gcuideoidh an rannpháirtíocht le gníomhaíochtaí coiriúla an ghrúpa a bhaint amach; nó
(b) sceimhlitheoireacht mar a shainmhínítear in Iarscríbhinn 45.’
10. Foráiltear le hAirteagal 604, pointe (c) de CTC (13) ‘má tá foras substaintiúil ann lena chreidiúint go bhfuil fíor-riosca ann do chosaint chearta bunúsacha an duine iarrtha, féadfaidh an t‑údarás breithiúnach forghníomhaitheach, de réir mar is iomchuí, ráthaíochtaí breise a éileamh maidir leis an gcaoi a ndéileáiltear leis an duine iarrtha tar éis é nó í a thabhairt suas sula gcinneann sé an barántas gabhála a fhorghníomhú’.
III. Na príomhimeachtaí agus na ceisteanna arna dtarchur le haghaidh réamhrialú
11. D’eisigh an Breitheamh Dúiche de na Cúirteanna Dúiche de Thuaisceart na hÉireann (an Ríocht Aontaithe) ceithre bharántas an 26 Deireadh Fómhair 2021 i leith ceithre chion maidir le sceimhlitheoireacht, (14) dá líomhnaítear a rinneadh idir 18 agus 20 Iúil 2020.
12. Le breithiúnas an 24 Deireadh Fómhair 2022 agus orduithe an 24 Meán Fómhair agus 7 Deireadh Fómhair 2022, d’ordaigh an Ard-Chúirt (Éire) MA a thabhairt suas don Ríocht Aontaithe, agus dhiúltaigh sí cead achomhairc don Chúirt Achomhairc (Éireann) a thabhairt dó.
13. Le cinneadh an 17 Eanáir 2023, thug an Chúirt Uachtarach cead achomhairc do MA i gcoinne an bhreithiúnais sin agus na n‑orduithe ón Ard-Chúirt.
14. Maíonn MA nach bhfuil a thabhairt suas i gcomhréir le prionsabal na dlíthiúlachta i dtaca le cionta coiriúla agus pionóis.
15. Maidir leis sin, tugann an chúirt a rinne an tarchur faoi deara go bhforáiltear le CTC go bhfuil sásraí um thabhairt suas i bhfeidhm idir an Ríocht Aontaithe agus na Ballstáit. Síleann sí, de bhun reachtaíocht na hÉireann is infheidhme agus Cinneadh Réime 2002/584/JHA ón gComhairle, (15) is gá go gcaitear leis an Ríocht Aontaithe amhail is ba Bhallstát é.
16. Maíonn an chúirt a rinne an tarchur, i gcás ina dtabharfaí MA suas don Ríocht Aontaithe agus ghearrfaí pianbhreith srianta air, bheadh a cheart chun scaoileadh saor coinníollach faoi réir rialú reachtaíocht na Riochta Aontaithe a glacadh i ndiaidh an chur i gcrích arna líomhain de na cionta a bhfuil sé faoina réir i leith nósanna imeachta coiriúla.
17. Leasaíodh an córas lena gceadaítear scaoileadh saor coinníollach i dTuaisceart na hÉireann agus tugadh i bhfeidhm é ón 30 Aibreán 2021. Sular tháinig an t‑athrú seo isteach, bhí duine a ciontaíodh i gcionta a bhaineann le sceimhlitheoireacht i dteideal parúl uathoibríoch tar éis leath dá p(h)ianbhreithe a sheirbheáil. Faoin gcóras a bhí infheidhme ón dáta sin, caithfidh údarás speisialta scaoileadh saor coinníollach de dhuine amhail sin a cheadú agus ní fhéadtar é sin a dhéanamh ach i gcás inar sheirbheáil an duine lena mbaineann dhá thrian dá p(h)ianbhreithe.
18. Maidir leis sin, maíonn an chúirt a rinne an tarchur gur dhiúltaigh an Chúirt Eorpach um Chearta an Duine (‘ECtHR’) don argóint gur sárú ar Airteagal 7 den Choinbhinsiún Eorpach chun Cearta an Duine agus Saoirsí Bunúsacha a Chosaint (‘CECD’) iad athruithe cúlghabhálacha ar mhaitheamh nó scéimeanna luathscaoileadh saor. Bíodh sin mar atá, mheas ECtHR, sa bhreithiúnas in Del Río Prada v an Spáinn, (16) go bhféadtar le bearta arna nglacadh le linn cur i bhfeidhm pianbhreithe tionchar a imirt ar a raon feidhme. Tá sé riachtanach ar an gcaoi sin, i dtuairim na cúirte a rinne an tarchur, go ndeimhnítear na héifeachtaí díreacha den bhreithiúnas sin d’fhonn rialú ar an gcaingean sna príomhimeachtaí.
19. Rinne na cúirteanna den Ríocht Aontaithe athbhreithniú ar chomhréireacht reachtaíocht na Ríochta Aontaithe faoi chaibidil le CECD. Ar an gcaoi sin, ina breithiúnas an 19 Aibreán 2023, chinn an Chúirt Uachtarach (an Ríocht Aontaithe) nár thángthas cur i bhfeidhm na scéime i leith cionta a rinneadh sular cuireadh an scéim i bhfeidhm salach ar Airteagal 7 CECD, a mhéid is a leasaíodh leis an scéim amháin an tslí ar gearradh na pianbhreitheanna coimeádta de na daoine lena mbaineann, gan achar na bpianbhreitheanna coimeádta sin a mhéadú.
20. Sa chomhthéacs sin, ag féachaint, go háirithe, do na ráthaíochtaí a chuireann córas breithiúnach na Ríochta Aontaithe ar fáil maidir le cur i bhfeidhm CECD, ag féachaint d’easpa aon léiriú lochta chórasaigh a d’fhéadfadh a thabhairt le fios sárú dóchúil agus soiléir ar na cearta a ráthaítear le CECD i gcás tabhairt suas, agus mar gheall ar an bhféidearthacht atá ar fáil do MA chun iarratas a chur isteach os comhair CECD, dhiúltaigh an chúirt a rinne an tarchur d’argóint MA go raibh riosca sáraithe ar na cearta sin.
21. Ina ainneoin sin, tá an chúirt a rinne an tarchur in amhras, cé acu a raibh sé indéanta teacht ar chonclúid mar an gcéanna maidir le riosca sáraithe ar Airteagal 49(1) den Chairt.
22. Tugann an chúirt sin faoi deara i ndáil leis sin, a mhéid is a bhaineann Airteagal 49(1) den Chairt le hAirteagal 7 de CECD, caithfear an raon feidhme céanna a thabhairt don dá phrionsabal sin, i gcomhréir le hAirteagal 52(3) den Chairt. D’fhéadfadh sé a bheith indéanta chun braith ar an réasúnú arna ghlacadh i ndáil le hAirteagal 7 de CECD gan níos mó fíoraithe. Bíodh sin mar atá, tugann an chúirt a rinne an tarchur faoi deara nár rialaigh an Chúirt Bhreithiúnais breithiúnas maidir leis na himpleachtaí d’Airteagal 49 den Chairt go fóill i ndáil le leasú ar na forálacha de scaoileadh saor coinníollach.
23. Thairis sin, ós rud é go bhfuil an Stát a chuireann an pianbhreith i gcrích faoi oibleagáid chun an duine iarrtha a thabhairt suas, síleann an chúirt a rinne an tarchur go bhfuil sé riachtanach measúnú a dhéanamh maidir le cé acu a bhfuil dlínse ag an Stát sin chun breithiúnas a thabhairt ar argóint arna bunú ar theacht salach Airteagal 49(1) den Chairt ar fhorálacha maidir le pionóis ar dóchúil iad a chur i bhfeidhm sa Stát eisiúna, i gcás nach bhfuil an Stát sin faoi oibleagáid chun cloí leis an gCairt agus i gcás inar leag an Chúirt Bhreithiúnais ard riachtanais síos maidir le cur san áireamh riosca sáraithe ar chearta bunúsacha sa Bhallstát eisiúna.
24. Measann an chúirt a rinne an tarchur ar an gcaoi sin go gcaithfidh sí ceist a chur ar an gCúirt Bhreithiúnais faoi na critéir ar chóir don údarás breithiúnach forghníomhaitheach a chur i bhfeidhm d’fhonn comhlíonadh sa Stát eisiúna a mheasúnú i gcomhair phrionsabal na dlíthiúlachta pionós agus cé acu a bhfuil riosca sáraithe an phrionsabail sin i gcúinsí nach bhfuil cosc ar thabhairt suas faoin mbunreacht náisiúnta ná faoi CECD.
25. Sna cúinsí sin chinn, le hordú an 7 Márta 2024, a fuarthas ag an gCúirt Bhreithiúnais an 14 Márta 2024, chinn an Chúirt Uachtarach (Éire) na himeachtaí a chur ar fionraí agus an cheist seo a leanas a tharchur chuig an gCúirt Bhreithiúnais le haghaidh réamhrialú:
‘Más rud é, de bhun [CTC] (lena n‑ionchorpraítear forálacha [Cinneadh Réime 2002/584]) go n‑iarrtar tabhairt suas chun críoch ionchúisimh ar chionta sceimhlitheoireachta, agus féachann an duine aonair le cur i gcoinne an tabhartha suas sin trína éileamh gur sárú ar [Airteagal] 7 de CECD agus ar Airteagal 49(2) den Chairt um Chearta Bunúsacha an Aontais Eorpaigh a bheadh ann, ar an mbonn gur tugadh isteach beart reachtach lena n‑athraítear an chuid de phianbhreith a chaithfí a sheirbheáil faoi choimeád agus na socruithe maidir le scaoileadh saor ar pharúl agus gur glacadh é tar éis dháta an chiona arna líomhain a bhfuil a t[h]abhairt suas á lorg ina leith agus, i gcás ina mbeidh feidhm ag na breithnithe seo a leanas:
(i) Tá an Stát iarrthach (an Ríocht Aontaithe sa chás seo) ina pháirtí de CECD agus tugann sé éifeacht don Choinbhinsiún ina dhlí náisiúnta de bhun an Human Rights Act (Acht um Chearta an Duine) 1998;
(ii) Maidir le cur i bhfeidhm na mbeart atá i gceist i dtaca le príosúnaigh a bhfuil pianbhreith arna forchur ag cúirt á cur isteach acu cheana féin, measann cúirteanna na Ríochta Aontaithe (lena n‑áirítear Cúirt Uachtarach na Ríochta Aontaithe) go bhfuil sé ag luí le [CECD];
(iii) Tá cead fós ag aon duine, lena n‑áirítear an duine aonair má thugtar suas é, gearán a dhéanamh le [ECtHR];
(iv) Níl aon bhunús le breithniú nach gcuirfeadh an Stát iarrthach aon chinneadh de chuid [ECtHR] chun feidhme;
(v) Dá réir sin, measann an Chúirt Uachtarach (Éire) nach bhfuil sé cruthaithe go mbaineann riosca dáiríre le tabhairt suas [go sárófar] Airteagal 7 de CECD nó an Bunreacht;
(vi) Ní mheastar go gcuirtear cosc ar thabhairt suas le hAirteagal 19 den Chairt;
(vii) Níl feidhm ag Airteagal 49 den Chairt maidir leis an bpróiseas trialach nó pianbhreithe;
(viii) Níor cuireadh ina leith go bhfuil aon chúis ann chun a chreidiúint go bhfuil aon difríocht shuntasach i bhfeidhmiú [Airteagal] 7 [CECD] agus [Airteagal] 49 den Chairt;
An bhfuil cúirt nach bhfuil ceart achomhairc ina coinne chun críocha Airteagal 267(3) CFAE, agus ag féachaint d’Airteagal 52(3) den Chairt agus an oibleagáid dílseachta idir na Ballstáit agus idir iad sin ar a gceanglaítear tabhairt suas fhorálacha barántais gabhála Eorpaigh agus an Chomhaontaithe Trádála agus Comhair a oibriú, i dteideal a thabhairt i gcrích gur mhainnigh an duine iarrtha aon fhíor-riosca a shuíomh go mbeadh a t[h]abhairt suas ina shárú ar Airteagal 49(2) den Chairt, nó an bhfuil dualgas ar chúirt den sórt sin imscrúdú breise a dhéanamh, agus má tá, cad é cineál agus raon feidhme an imscrúdaithe sin?’
IV. Nós imeachta os comhair na Cúirte Breithiúnais
26. D’iarr an Chúirt Uachtarach, le doiciméad faoi leith an 25 Márta 2024, go ndéileálfaí leis an gcás seo faoin nós imeachta brostaithe dá bhforáiltear in Airteagal 105 de Rialacha Nós Imeachta na Cúirte Breithiúnais.
27. Foráiltear le hAirteagal 105(1) de na Rialacha Nós Imeachta, ar iarraidh na cúirte a rinne an tarchur nó an bhinse, i gcás eisceachtúil, as a mheon féin, is féidir le hUachtarán na Cúirte a chinneadh, i ndiaidh éisteacht leis an mBreitheamh is Rapóirtéir agus an tAbhcóide Ginearálta, go bhfuil tarchur chun réamhrialú le cinneadh de bhun nós imeachta brostaithe i gcás ina n‑éilítear le nádúr an cháis go ndéileáiltear leis laistigh de thréimhse ghearr. (17)
28. Chinn Uachtarán na Cúirte Breithiúnais, an 22 Aibreán 2024, tar éis éisteacht leis an mBreitheamh is Rapóirtéir agus an tAbhcóide Ginearálta, iarratas na cúirte a rinne an tarchur a cheadú le haghaidh réamhrialú le cinneadh de bhun nós imeachta brostaithe i gcomhréir le hAirteagal 105(1) de na Rialacha Nós Imeachta. Bhunaigh Uachtarán na Cúirte Breithiúnais a chinneadh ar an bhfíoras gur ardaíodh an cheist arna tarchur le haghaidh réamhrialú ag an gcúirt a rinne an tarchur i gcás i ndáil le duine atá faoi choimeád, de réir bhrí an cheathrú mír d’Airteagal 267 CFAE. Lena chois sin, is dóchúil go mbeadh éifeacht ag freagra na ceiste sin, i bhfianaise nádúr na ceiste agus na gcúinsí ina n‑ardaítear í, ar choimeád leanúnach an duine lena mbaineann. (18)
29. Leag Uachtarán na Cúirte Breithiúnais an sprioc ama le haghaidh barúlacha i scríbhinn síos don 7 Bealtaine 2024. I gcomhréir le hAirteagal 105(2) de Rialacha Nós Imeachta na Cúirte Breithiúnais, leagadh an dáta éisteachta síos don 4 Meitheamh 2024.
30. Chuir na páirtithe sna príomhimeachtaí, Rialtas na hUngáire, an Coimisiún Eorpach agus Rialtas na Ríochta Aontaithe barúlacha i scríbhinn isteach. (19) D’fhreastail gach páirtí seachas Rialtas na hUngáire ar an éisteacht, a reáchtáladh an 4 Meitheamh 2024.
V. Measúnú
31. Lena cheist, tá an chúirt a rinne an tarchur ag iarraidh a fháil amach, go bunúsach, an féidir leis na húdaráis bhreithiúnacha de Bhallstát diúltú chun barántas gabhála a chur i gcrích arna eisiúint chun críoch ionchúisimh a dhéanann údarás breithiúnach sa Ríocht Aontaithe faoi CTC ar an mbonn go bhféadfadh riosca sárú ar Airteagal 49(1) den Chairt a bheith ann mar beidh an duine iarrtha, má chiontaítear é, faoi réir córas níos déine ná an ceann a bhí infheidhme tráth a ndearnadh an cion atá líomhnaithe. Ar a bharr sin, iarrann an chúirt a rinne an tarchur comhairle maidir le nádúr agus raon feidhme an athbhreithnithe atá le déanamh sula dtugtar breithiúnas, ar an mbonn sin, chun diúltú don bharántas gabhála atá faoi cheist a chur i gcrích.
A. Réamhbharúlacha
1. CTC agus an Chairt mar an dlí is infheidhme
32. D’fhonn freagra a thabhairt don cheist seo, déanfaidh mé cinneadh ar an gcéad dul síos faoi na rialacha dlíthiúla lena rialaítear an cás seo agus, go háirithe, cén critéar léirmhínitheach agus den dlí-eolaíocht atá le cur i bhfeidhm, sula dtabharfaidh mé faoin bpríomhcheist maidir le cad a n‑éilítear ón údarás breithiúnach forghníomhaitheach leis na rialacha seo. (20)
33. Toisc gur eisíodh na ceithre bharántas gabhála (21) i ndiaidh theacht i bhfeidhm CTC, rialaítear an cás seo leis na forálacha den chomhaontú sin. Sa nasc sin, tugaim faoi deara, i gcodarsnacht le maíomh na cúirte a rinne an tarchur, ní hé Cinneadh Réime 2002/584 atá le cur i bhfeidhm. Bhí an cinneadh réime sin (i) infheidhme sular tharraing an Ríocht Aontaithe siar ón Aontas Eorpach (22) (ii) bhí sé fós infheidhme le linn an tréimse aistrithe a tháinig ina dhiaidh (23) agus (iii) cuireadh deireadh leis i ndáil leis an Ríocht Aontaithe ina dhiaidh sin.
34. In éineacht leis sin, tá feidhm ag an gCairt. Tagann sé faoi réir raon feidhme dhlí an Aontais de réir bhrí Airteagal 51(1) den Chairt, amhail is go mbaineann an cás seo le léirmhíniú CTC. A mhéid is go ndéantar tagairt leis an gceist a tharchuir an chúirt náisiúnta le hoibleagáidí údaráis bhreithiúnaigh (fhorghníomhaithaigh de Bhallstát den Aontas Eorpach, ní mór don údarás sin, agus é ag feidhmiú laistigh de raon feidhme dhlí an Aontais, na riachtanais den Chairt a chomhlíonadh.
2. Cothromaíocht a aimsiú idir iontaoibh fhrithpháirteach agus cosaint na gceart bunúsach
(a) Breithnithe ginearálta
35. Caithfear cothromaíocht a aimsiú idir na suimeanna is cosúil go bhfuil siad contrártha le córas lena ndéileáiltear le tabhairt suas trasteorann agus cur i gcrích barántas gabhála, ionas go bhfeidhmíonn an córas. Ar thaobh amháin, caithfear smaoineamh faoi éifeachtacht per se an chórais. Ionas go bhfeidhmíonn nós imeachta um thabhairt suas, caithfear barántais ghabhála a chur i gcrích. Glactar go bhfuil ardleibhéal iontaoibhe frithpháirtí agus muiníne ar a dtugtar go dlíthiúil ‘prionsabal an aitheantais fhrithpháirtigh’ air. Tugtar le fios leis an bprionsabal seo go bhfuil comhionannas feidhmiúil leathan idir Ballstáit rannpháirteacha maidir lena gcórais dhlíthiúla faoi seach go ginearálta agus cosaint na gceart bunúsach díobh siúd lena mbaineann go háirithe. Ar an taobh eile, caithfear na cearta bunúsacha sin a urramú. Tá an oibleagáid sin infheidhme ar an údarás breithiúnach eisiúna agus forghníomhaitheach araon.
36. De ghnáth, tá na cearta bunúsacha den duine iarrtha i mbaol go príomha agus tá Stáit faoi oibleagáid chun na cearta sin a chosaint. Bíodh sin mar atá, d’fhéadfadh an cheist a bheith níos castaí. D’fhéadfadh cásanna a bheith ann ina gcaithfidh Stáit (eisiúna agus faoi réir ag stáit) roinnt cearta bunúsacha a chosaint nach bhfuil contrártha, ach d’fhéadfadh siad a bheith contrártha, ar dá réir a bhfuil sé riachtanach beart cothroime cigilteach a dhéanamh i gcomhair na gceart bunúsach sin. Cur i gcás, tá údarás breithiúnach forghníomhaitheach faoi oibleagáid, mar is soiléir, chun a áirithiú go n‑urramaítear cearta an duine iarrtha sa Stát eisiúna. Ag an am céanna, de réir mar a bheidh an cás, gur féidir leis an údarás breithiúnach forghníomhaitheach a bheith faoi oibleagáid chun a áirithiú éard atá aitheanta mar an taobh nós imeachta den cheart chun na beatha, dá ráthaítear in Airteagal 2 den Chairt, (24) a chiallaíonn go gcaithfidh sé cur le himscrúdú éifeachtach i gcás ina sáraíodh ceart an duine chun na beatha nó i gcás ina bhfuil baol ann go sárófaí an ceart sin – lena bhfuil tabhairt suas gasta don Stát eisiúna de dhíth. (25)
37. Ní fhéadtar córas a shamhlú ina n‑éilítear barántais ghabhála a chur i gcrích, agus bheadh sárú ar chearta bunúsacha i gceist mar gheall air sin, nó a mhéid is a bhaineann sé le dlí an Aontais, ní bheadh sé i gcomhréir leis an gCairt.
38. Ní coincheap daingean ná dénártha é iontaoibh fhrithpháirteach. A mhalairt air sin, is scála aistritheach é, mar a chuir an Coimisiún síos air go fíorach le linn na héisteachta. Tá cineálacha agus iomalartuithe éagsúla d’iontaobh fhrithpháirteach. I mbeagán focal, a mhéid atá an iontaoibh fhrithpháirteach níos airde idir na páirtithe, is ea is ísle an méid grinnscrúdaithe, d’údarás breithiúnach agus barántas gabhála á chur i gcrích aige maidir le cé acu, i gcásanna aonair, a chaithfidh an duine atá le tabhairt suas aghaidh a thabhairt ar cheisteanna maidir lena chearta bunúsacha. Bíodh sin mar atá, fiú sa chás sin, ní chiallaíonn iontaoibh fhrithpháirteach iontaobhas ‘dall’. (26) Tagaimid ar Chinneadh Réime 2002/584 ar an gcaoi sin.
(b) Faoi Chinneadh Réime 2002/584
39. Maidir le staideanna laistigh den Aontas, is é sin le rá, staideanna idir Ballstáit, ba cheart a thabhairt i gcuimhne go rialaítear na staideanna sin, mar a rinne an Chúirt Bhreithiúnais cur síos orthu go fíorach i dTuairim 2/13, (27) le ‘gnéithe riachtanacha de dhlí an Aontais as a tháinig líonra prionsabal struchtúrtha, rialacha agus caidrimh dhlíthiúil atá neamhspleách go frithpháirteach lena gceanglaítear an [tAontas Eorpach] agus a Bhallstáit, agus a Bhallstáit lena chéile, atá páirteach i “[g]córas chun aontas buandlúite a chruthú i measc na ndaoine den Eoraip”, mar a thugtar i gcuimhne leis an dara mír d’Airteagal 1 CAE’. (28) Bunaíodh an struchtúr dlíthiúil seo ar an mbonn bunúsach, mar a fhoráiltear in Airteagal 2 CAE, go roinneann gach Ballstát, agus aithníonn sé go roinneann sé, sraith luachanna coiteanna a mbunaíodh an tAontas orthu leis na Ballstáit eile go léir. (29) Tugtar le fios agus údar maith leis an mbonn sin iontaoibh fhrithpháirteach a bheith ann idir na Ballstáit agus go n‑aithneofar na luachanna sin agus, dá bhrí sin, go n‑urramófar dlí de chuid an Aontais lena gcuirtear i bhfeidhm iad. (30)
40. Dá bharr sin, tá an leibhéal iontaoibhe frithpháirtí is airde i ndáil le staideanna tabhartha suas le fáil i gCinneadh Réime 2002/584 maidir leis an mbarántas gabhála. Anseo, mar a thugann an Chúirt Bhreithiúnais chun cuimhne go rialta, (31) tugtar faoi deara le haithris 6 de Chinneadh Réime 2002/584 gurb é an barántas gabhála Eorpach an chéad bheart nithiúil sa réimse dlí choiriúil lena gcuirtear prionsabal an aitheantais fhrithpháirtigh i bhfeidhm, ar a ndearna an Chomhairle Eorpach (32) tagairt air mar an ‘bunchloch’ de chomhar breithiúnach.
41. Tugtar le fios leis sin go bhfuil an tairseach d’údarás breithiúnach forghníomhaitheach an‑ard ar fad gan barántais ghabhála a chur i gcrích ar bhonn ceart bunúsach. Chun na críche sin, dhearbhaigh an Chúirt Bhreithiúnais arís agus arís eile nach féidir le húdaráis bhreithiúnacha diúltú do bharántas gabhála Eorpach a chur i gcrích ach amháin ar bhonn a thagann as Cinneadh Réime 2002/584, mar a léirmhíníonn an Chúirt Bhreithiúnais, agus, cé gurb é cur i gcrích an bharántais gabhála an riail, ceaptar diúltú chun é a chur i gcrích mar a bheith eisceacht a chaithfear a léirmhíniú go docht. (33)
42. Ina ainneoin sin, ós rud é go bhfuil sé soiléir ó Airteagal 1(3) de Chinneadh Réime 2002/584 nach bhfuil sé mar rún an chinnidh réime sin chun an éifeacht a bheith aige amhail is go leasaítear an oibleagáid chun na cearta bunúsacha dá ráthaítear leis an gCairt a urramú, chinn an Chúirt Bhreithiúnais go dtabharfaí cead don údarás breithiúnach forghníomhaitheach gan barántas gabhála Eorpach a chur i gcrích, go heisceachtúil agus i ndiaidh imscrúdú cuí, ar choinníoll go bhfuil riosca ann go sárófaí na cearta sin. Chinn an Chúirt Bhreithiúnais go nuige seo go gcuirtear é sin i bhfeidhm ar an gceart maidir le toirmeasc ar íde nó ar phionós atá mídhaonna, a ráthaítear le hAirteagal 4 den Chairt, (34) ar an gceart chun leighis éifeachtaigh faoi Airteagal 47 den Chairt, (35) agus an ceart chun saol príobháideach agus saol teaghlaigh agus cosaint leasanna is fearr an linbh, a ráthaítear le hAirteagail 7 agus 24 den Chairt faoi seach. (36)
43. Maidir leis an modheolaíocht atá le cur i bhfeidhm ag an údarás breithiúnach forghníomhaitheach agus measúnú ar riosca amhail sin á dhéanamh, éilíonn an Chúirt Bhreithiúnais go rialta go gcuirtear imscrúdú dhá-chéime i gcrích. Áirítear leis sin anailís arna bunú ar chritéir éagsúla, a chiallaíonn nach bhféadtar na céimeanna sin a dhéanamh ag an am céanna agus caithfear iad a chur i gcrích i ndiaidh a chéile. (37) Chun na críche sin, ní mór don údarás breithiúnach forghníomhaitheach, mar chéad chéim, cinneadh a dhéanamh cé acu a bhfuil eolas oibiachtúil, iontaofa, sonrach agus uasdátaithe mar is ceart ann chun a léiriú go bhfuil fíor riosca sáraithe ann, sa Bhallstát eisiúna, ar na cearta bunúsacha. D’fhéadfaí an t‑eolas sin a fháil ó, inter alia, breithiúnais de chúirteanna idirnáisiúnta, cinntí, tuairiscí agus doiciméid eile a chuireann comhlachtaí Chomhairle na hEorpa ar fáil nó dóibh siúd faoi aegis na Náisiún Aontaithe, nó eolas arna bhailiú i mbunachair shonraí ábhartha de Ghníomhaireacht an Aontais Eorpaigh um Chearta Bunúsacha. (38) Chun tabhairt faoin sampla de shárú ar Airteagail 7 agus 24 den Chairt arna líomhain, i gcomhthéacs dara céim, caithfidh an t‑údarás breithiúnach forghníomhaitheach a chinneadh, go sonrach agus go beacht, cá mhéad is dóchúil go mbeidh tionchar ag na heasnaimh arna n‑aimsiú sa chéad chéim den imscrúdú ar na coinníollacha coinneála den duine i gcás an bharántais gabhála nó dá leanaí, agus cé acu, ag féachaint ar a staid phearsanta, a bhfuil forais shubstaintiúla ann lena chreidiúint go bhfuil fíor riosca ann go sárófar na cearta bunúsacha den duine sin nó dá leanaí. (39)
44. Thairis sin, shonraigh an Chúirt, i ndáil le hAirteagal 47 den Chairt (40) agus le hAirteagail 7 agus 24 den Chairt go bhfuil imscrúdú dhá chéime le cur i gcrích, fiú mura gcruthaíonn an duine i gceist easnaimh chórasacha nó ghinearálta. (41) I gcodarsnacht leis sin, chinn an Chúirt Bhreithiúnais gur féidir le húdarás breithiúnach forghníomhaitheach a bheith faoi oibleagáid, ar bhonn Airteagal 4 den Chairt, chun diúltú barántas gabhála Eorpach a chur i gcrích i gcás ina bhfuil duine go dona tinn agus nach raibh sé in ann an riosca sáraithe ar an Airteagal sin a sheachaint, gan an chéad chéim den imscrúdú dhá-chéime a chomhlíonadh. (42)
(c) Lasmuigh de Chinneadh Réime 2002/584
45. Ag féachaint don chaidreamh idir Ballstáit an Aontais agus na tíortha nach Ballstáit iad, is é an pointe tosaigh, dar ndóigh, nach bhfuil agus nach féidir leis an gcaidreamh seo a bhunú sa leibhéal céanna iontaoibhe frithpháirtí. Seo é an cás toisc go bhfuil an caidreamh dlíthiúil ginearálta idir an dá pháirtí, faoi mar a thuigfeá, níos lú cóngaraí.
(1) Ballstáit – an Íoslainn agus an Iorua
46. Shocraigh an Íoslainn agus as Iorua, mar dhá den trí stát is baill den Limistéar Eorpach Eacnamaíoch iad, comhaontú lena rialaítear an nós imeachta um thabhairt suas leis an Aontas Eorpach. (43) Mar a cuireadh in iúl sa réamhrá den chomhaontú agus mar a leag an Chúirt Bhreithiúnais béim air, chuir na páirtithe conarthacha den chomhaontú a ‘muinín fhrithpháirtigh’ sa struchtúr agus feidhmiú a gcóras dlíthiúil in iúl agus a gcumas chun triail chóir a áirithiú. (44)
47. D’fhonn aon amhras a d’fhéadfadh teacht chun cinn a shoiléiriú, ba mhaith liom a chur in iúl go soiléir, chomh fada agus is eol liom, úsáidtear na téarmaí ‘iontaoibh fhrithpháirteach’ agus ‘muinín fhrithpháirteach’ go hinmhalartaithe. Mar a tharlaíonn sé, i bhformhór theangacha oifigiúla an Aontais, ní úsáidtear ach téarma amháin. Dá bharr sin, ós rud é (i) gur teangacha dréachta iad na teangacha oifigiúla go léir den Aontas Eorpach agus, (ii) ar an gcaoi sin, mar cheist phrionsabail, caithfear na leaganacha teanga go léir d’acht den Aontas Eorpach, a mheas amhail is go bhfuil an luach céanna acu, (45) (iii) go mbíonn comparáid idir na leaganacha éagsúla i gceist le léirmhíniú forálacha de dhlí an Aontais mar sin de (46) agus (iv) go gcaithfear léirmhíniú aonfhoirmeach a thabhairt do na leaganacha teanga éagsúla de théacs de dhlí an Aontais, (47) mholfainn don Chúirt Bhreithiúnais nach gcuardaíonn sí le haghaidh difríochta i gcás ina úsáidtear iontaoibh fhrithpháirteach nó muinín fhrithpháirteach sa Bhéarla.
48. Maidir leis an gcomhaontú um thabhairt suas leis an Íoslainn agus an Iorua, chinn an Chúirt Bhreithiúnais, thairis sin, go bhfuil na forálacha den chomhaontú sin ‘an‑chosúil leis na forálacha comhfhreagracha de Chinneadh Réime 2002/584’. (48)
49. I ndáil leis sin, tugaim faoi deara, agus léirmhíniú á dhéanamh ar an gcomhaontú sin, go mbraitheann an Chúirt Bhreithiúnais ar na forálacha comhfhreagracha i gCinneadh Réime 2002/584 ina léirmhíniú. (49) Fiú i gcás nach bhfuil foráil mar an gcéanna le foráil bhunúsach de Chinneadh Réime 2002/584 (50) sa chomhaontú, chinn an Chúirt Bhreithiúnais ‘in ainneoin easpa forála soiléire ina leith sin sa Chomhaontú maidir leis an nós imeachta um thabhairt suas, is gá go ngníomhaíonn páirtithe an Stáit sa chomhaontú sin, i bprionsabal, i dtaca le barántas gabhála a d’eisigh Ballstát eile sa chomhaontú sin agus ní féidir leo diúltú chun barántas amhail sin a chur i gcrích ach ar bhonn cúiseanna a thagann chun cinn as an gcomhaontú céanna’. (51)
50. Lena chois sin, rinne an Chúirt Bhreithiúnais cur síos ar an gcaidreamh idir an tAontas Eorpach agus an Iorua mar ‘chaidreamh speisialta ... a théann thar comhar eacnamaíoch agus tráchtála’, i gcomhthéacs tabhairt suas laistigh den Aontas a bhaineann leis an Iorua mar a tharlaíonn sé. (52) Bhí sé sin an cás toisc go bhfuil an Iorua ‘páirtí den Chomhaontú maidir leis an Limistéar Eorpach Eacnamaíoch, glacann sí páirt sa Chomhchóras Eorpach Tearmainn, cuireann sí chun feidhme agus cuireann sí i bhfeidhm an acquis Schengen, agus shocraigh sí an Comhaontú idir an tAontas Eorpach agus Poblacht na hÍoslainne agus Ríocht na hIorua maidir leis an nós imeachta um thabhairt suas idir Ballstáit an Aontais Eorpaigh agus an Íoslainn agus an Iorua leis an Aontas Eorpach’. (53)
51. Is fiú é a thabhairt faoi deara go mbraitheann an Chúirt Bhreithiúnais, i dtaca lena hargóint, ar chur i bhfeidhm an acquis Schengen de chuid na hIorua. Is é mo mhíniúchán air seo ná go bhfuil sé ag teastáil leis na gnéithe sonracha de na cásanna faoi chaibidil. Bhain na fíorais de na cásanna le Stát atá ina bhall den Limistéar Eorpach Eacnamaíoch agus le staid laistigh den Aontas araon. (54) Tá an cás seo, ar an taobh eile, níos soiléire, toisc nach mbaineann sé ach le Ballstát (Éire) agus Stát nach Ballstát é (an Ríocht Aontaithe).
(2) Ballstáit – Tríu Stáit
52. Sa chás as a tháinig an breithiúnas in Petruhhin, (55) bhí ceann de na ceisteanna, i gcás a thagann faoi raon feidhme na Cairte faoi Airteagal 51(1) de, (56) cad iad na critéir a bhí an t‑údarás breithiúnach forghníomhaitheach in ann a chur i bhfeidhm agus iarraidh ar eiseachadadh a chur i gcrích a fuarthas ó thríú Stát nach ndearna an tAontas Eorpach comhaontú eiseachadta leis. (57)
53. Ag brath ar chásdlí ábhartha ó ECtHR, (58) chinn an Chúirt Bhreithiúnais ní leor dearbhuithe agus aontachas le conarthaí idirnáisiúnta lena ráthaítear urramú ceart bunúsach iad féin i bprionsabal chun cosaint leordhóthanach a áirithiú i gcoinne an riosca go gcaitear go dona le daoine, i gcás ina rinne foinsí iontaofa tuairiscí ar chleachtais, a rinne nó lenar sheas na húdaráis, atá i gcoinne phrionsabal CECD go soiléir. (59) Dá thoradh air sin don Chúirt Bhreithiúnais, a mhéid is atá fianaise ag an údarás inniúil den Bhallstát iarrtha maidir le fíor riosca íde mhídhaonna agus tháireach de dhaoine aonair sa tríú Stát iarrtha, caithfidh sé measúnú a dhéanamh ar an riosca sin i gcás ina n‑iarrtar air cinneadh a dhéanamh ar eiseachadadh duine don Stát sin. (60) Chun na críche sin, caithfidh an t‑údarás inniúil den Bhallstát iarrtha brath ar eolas atá oibiachtúil, iontaofa, sonrach agus uasdátaithe i gceart. D’fhéadfaí an t‑eolas sin a fháil ó, inter alia, breithiúnais de chúirteanna idirnáisiúnta, amhail breithiúnais ón ECtHR, breithiúnais de chúirteanna den tríú Stát iarrtha, chomh maith le cinntí, tuairiscí agus doiciméid eile a chuireann comhlachtaí Chomhairle na hEorpa ar fáil nó dóibh siúd faoi aegis na Náisiún Aontaithe. (61)
54. De réir mar a thuigimse, tá an t‑imscrúdú atá ag teastáil ag an gCúirt Bhreithiúnais sa bhreithiúnas in Petruhhin níos lú déine agus doichte ná an t‑imscrúdú dhá chéime faoi Chinneadh Réime 2002/584. Is iad na cúinsí sonracha den chás, ní na heasnaimh a d’fhéadfadh a bheith ann de chóras dlíthiúil an Stáit iarrtha go ginearálta, atá cinntitheach.
B. CTC
1. Bonn dlíthiúil, cuspóir agus struchtúr ginearálta
55. Mar a leagtar síos go hachomair sa roinn maidir leis an gcreat dlíthiúil sa Tuairim seo, is comhaontú comhlachais CTC arna bhunú ar Airteagal 217 CFAE. (62) Glacadh leis mar chomhaontú ‘don Aontas amháin’, ní mar chomhaontú measctha, lena gciallaítear nach páirtithe conarthacha iad na Ballstáit.
56. D’fhéadfaí an argóint a dhéanamh gurb é an cheist bhunúsach do na forálacha d’aon chomhaontú idirnáisiúnta ná cé go bhfuil éifeacht dhíreach ag (cuid dá) f(h)orálacha, lena gciallaítear gur féidir le daoine aonair braith orthu os comhair cúirteanna náisiúnta (an Aontais). Bhí sé de nós ag an gCúirt Bhreithiúnais chun an cheist seo a shocrú ag féachaint do spiorad, scéim ghinearálta agus téarmaí na bhforálacha den chomhaontú idirnáisiúnta i gceist. (63) I ndáil leis na forálacha maidir le ‘tabhairt suas’ faoi Chuid 3, Teideal VII, de CTC, féadtar an cheist seo a shocrú, i mo thuairim, agus scrúdú á dhéanamh ar Airteagal 5(1) de CTC agus réasúnaíocht a contrario a chur i bhfeidhm. De bhun Airteagal 5(1) de CTC, faoin eisceacht, i dtaobh an Aontais Eorpaigh, ar Chuid 3 de CTC, (64) ní fhorléireofar aon ní sa CTC ná aon chomhaontú forlíontach mar ní lena dtugtar cearta ná lena bhforchuirtear oibleagáidí ar dhaoine seachas iad sin arna gcruthú idir na páirtithe faoin dlí poiblí idirnáisiúnta, ná ní fhorléireofar iad mar ní lena gceadaítear CTC ná aon chomhaontú forlíontach a agairt go díreach i gcórais dlí baile na bpáirtithe. Ós rud é go gcuirtear Cuid 3 de CTC go soiléir as an áireamh, níl aon chúis chun glacadh leis gur chóir nach mbeadh éifeacht dhíreach ag a fhorálacha laistigh d’ord dlíthiúil an Aontais, nuair a bheidh na gnáthchritéir d’éifeacht dhíreach comhlíonta acu.
57. Mar is léir ó Airteagal 216(2) CFAE agus ó chásdlí socair na Cúirte Breithiúnais, mar chomhaontú idirnáisiúnta a chuir an tAontas Eorpach i gcrích, tá CTC ceangailteach air agus is dlúthchuid é dá ord dlíthiúil ó tugadh i bhfeidhm é. (65) Agus comhaontuithe idirnáisiúnta a léirmhíniú, cuireann an Chúirt Bhreithiúnais béim faoi leith ar na cuspóirí de chomhaontú. De réir sin, is cásdlí socair é is gá nach léirmhínítear conradh idirnáisiúnta amháin le tagairt do na téarmaí ina scríobhtar é agus freisin i bhfianaise a chuspóirí. (66) Dá thoradh air sin, go tábhachtach, cé go bhfuil foclaíocht na bhforálacha de chomhaontú agus na forálacha comhfhreagracha de dhlí an Aontais go díreach mar an gcéanna, ní chiallaíonn sé sin go gcaithfear iad a léirmhíniú go díreach mar an gcéanna. (67)
58. Sainmhínítear cuspóir CTC in Airteagal 1 amhail is go mbunaítear an bonn le haghaidh caidreamh leathan idir an tAontas Eorpach agus an Ríocht Aontaithe, laistigh de réimse ratha agus dea-chaidreamh comharsanachta a bhfuil an tsainghné aige de dhlúthchaidreamh síochánta arna bhunú ar chomhar, lena léirítear meas do neamhspleáchas agus ceannas na bpáirtithe. Foráiltear níos faide le hAirteagal 3 de CTC go bhfuil ar na páirtithe, agus lánurraim fhrithpháirteach agus meon macánta, cabhair a thabhairt dá chéile agus tascanna á gcur i gcrích acu a thagann chun cinn as an gcomhaontú. Tá léirmhíniú ar an gcomhaontú le déanamh, de bhun Airteagal 4(1) de, de mheon macánta i gcomhréir lena ghnáthbhrí i gcomhthéacs agus i bhfianaise an chuspóra agus na haidhme den chomhaontú i gcomhréir le rialacha ionadúla léirmhínithe de dhlí poiblí idirnáisiúnta, lena n‑áirítear iad atá códaithe i gCoinbhinsiún Vín maidir le Dlí na gConarthaí. (68) Le haghaidh níos mó cinnteachta, ní bhunaítear oibleagáid le CTC ná aon chomhaontú forlíontach chun a bhforálacha a léirmhíniú i gcomhréir leis an dlí naisiúnta de cheachtar acu de na páirtithe, (69) TCA mar an gcéanna, níl aon léirmhíniú ar CTC ná aon chomhaontú forlíontach a rinne na cúirteanna de cheachtar acu de na páirtithe ceangailteach ar na cúirteanna den pháirtí eile. (70)
59. Gan féachaint ar na sonraí de na forálacha comhfhreagracha de Chonradh AE agus Conradh FAE, tá sé ríshoiléir is mór an difear idir an cuspóir seo, ó thaobh na mianta agus rúin de, agus éard atá le fáil sa bhrollach agus sna chéad Airteagail de Chonradh AE agus Conradh FAE.
60. Bíodh sin mar atá, de réir mar a leanann CTC ar aghaidh agus ar a fhorálacha substainteacha a léamh, tagann céim mianta i bhfad níos airde chun cinn ná mar a bhí soiléir sna hAirteagail tosaigh. Ar an gcaoi sin, tá sraith mhionsonraithe de rialacha a bhfuil cearta agus oibleagáidí cómhalartacha don Aontas Eorpach agus don Ríocht Aontaithe le fáil i gCuid 3 maidir le forfheidhmiú an dlí agus comhar breithiúnach in ábhair choiriúla (71) agus, le bheith cruinn faoi, i dTeideal VII de Chuid 3 maidir le tabhairt suas.
61. Ar an gcéad dul síos, foráiltear le hAirteagal 524 de CTC (72) le haghaidh an mhéid iomláin de Chuid 3, (i) is ar urraim sheanbhunaithe na bpáirtithe agus na mBallstát don daonlathas, don smacht reachta agus do chearta agus saoirsí bunúsacha daoine aonair a chosaint atá an comhar dá bhforáiltear sa Chuid seo bunaithe, lena n‑áirítear mar atá leagtha amach i nDearbhú Uilechoiteann Chearta an Duine agus i gCoinbhinsiún Eorpach um Chearta an Duine, agus maidir lena thábhachtaí atá sé na cearta agus na saoirsí bunúsacha sa Choinbhinsiún sin a chur i bhfeidhm ar bhonn intíre agus (ii) ní bheidh d’éifeacht ag aon ní dá bhfuil i gCuid 3 go modhnófar an oibleagáid cearta bunúsacha agus prionsabail dlí a urramú mar a léirítear, go háirithe, sa CECD agus, i gcás an Aontais agus a Bhallstát, i gCairt um Chearta Bunúsacha an Aontais Eorpaigh.
62. A mhéid is a gceadaítear cur síos amhail sin i ndáil le hurramú comhaontaithe idirnáisiúnta a chuir an tAontas Eorpach agus tríú Stát i gcrích, is foráil í Airteagal 524 de CTC de thábhacht bhunreachtúil. Is réimse dlí é forfheidhmiú an dlí agus comhar breithiúnach in ábhair choiriúla, faoi mar a thuigfeá, a bhaineann le cearta bunúsacha as féin. Le haghaidh dheimhniú an Aontais Eorpaigh agus na Ríochta Aontaithe dá ngealltanas frithpháirteach don daonlathas, cuirtear teachtaireacht láidir in iúl leis an smacht reachta in iúl maidir leis an dlúthghaol comhair a chlúdaítear le Cuid 3 de CTC agus feidhmíonn sí mar shlat tomhais don Chuid sin ar fad.
2. An sásra um thabhairt suas faoin CTC
63. Déantar cur síos ar chuspóir Chuid 3, Teideal VII de CTC, in Airteagal 596 den chomhaontú sin amhail is go n‑áirithítear go bhfuil an córas eiseachadta idir Ballstáit, ar thaobh amháin, agus an Ríocht Aontaithe, ar an taobh eile, bunaithe ar shásra um thabhairt suas.
64. Ós rud é go mbaintear úsáid as na téarmaí ‘eiseachadadh’ agus ‘tabhairt suas’, tá barúil an‑ghearr maidir le téarmaíocht cuí. I ndlí an Aontais, déantar tagairt le ‘tabhairt suas’ faoi Chinneadh Réime 2002/584 do staid idir dhá Bhallstát, amhail is go ndéantar tagairt go ginearálta le ‘eiseachadadh’ do staid idir Ballstát agus tríú Stát. (73) I gcás ina bhfuil dlúthnasc ag na tríú Stáit leis an Aontas Eorpach, áfach, amhail Stáit is baill iad den Limistéar Eorpach Eacnamaíoch, úsáidtear an téarma ‘nósanna imeachta um thabhairt suas’. (74) Is é sin an cás do CTC. Déantar tagairt go rialta le Teideal VII do ‘thabhairt suas’ agus cur síos á dhéanamh ar an staid idir Ballstáit agus an Ríocht Aontaithe agus ‘eiseachadadh’ i gcás ina ndéantar cur síos ar an staid idir ceachtar acu na Ballstáit nó an Ríocht Aontaithe agus tríú Stát. (75) Cén fáth, mar sin de, a dhéantar tagairt le hAirteagal 596 de CTC d’eiseachadadh agus tabhairt suas araon? Is é mo mhíniú air sin is go meastar ‘eiseachadadh’ mar an téarma caighdeánach i ndlí poiblí idirnáisiúnta, amhail is go ndéantar tagairt le ‘tabhairt suas’ do staideanna a bhaineann leis an Aontas Eorpach agus roinnt dá chomhpháirtithe is cóngaraí, mar a rinneadh cur síos orthu thuas. (76)
65. Déileáiltear le raon feidhme an tsásra um thabhairt suas le hAirteagal 599 de CTC agus sonraítear leis an cás ina bhféadtar barántas gabhála a éisiúint. De bhun Airteagal 599(1) de CTC, d’fhéadfaí barántas gabhála a eisiúint i gcomhair gníomhaíochtaí a ghabhann pionós leo faoi dhlí an stáit eisiúna trí bhíthin pianbhreith choimeádta nó ordú coinneála le haghaidh uastréimhse de 12 mhí ar a laghad nó, i gcás ar gearradh pianbhreith nó ordú coinneála, nó i gcomhair pianbhreitheanna nó orduithe coinneála de 4 mhí ar a laghad. Thairis sin, mar thoradh ar Airteagal 599(3) de CTC, faoi réir Airteagal 600 go háirithe, agus Airteagal 601(1), pointí (b) go (h), agus Airteagal 604 de CTC, níor cheart do Stáit diúltú do bharántas gabhála a chur i gcrích maidir le, inter alia, pionóis sceimhlitheoireachta i gcás ina ngabhann pianbhreith choimeádta de 12 mhí ar a laghad leo.
66. Leagtar síos le hAirteagail 600 agus 601 de CTC sraith fíoras éigeantach (77) agus roghnach (78) i gcomhair neamh-fhorghníomhú barántais gabhála. Mar is é an cás leis na forálacha comhfhreagracha de Chinneadh Réime 2002/584, (79) ní bhaineann aon cheann de na forais seo go díreach le cearta bunúsacha go ginearálta nó, mar is soiléir, le hAirteagal 49(1) den Chairt go sonrach.
67. De bhun Airteagal 604, pointe (c) de CTC d’fhéadfadh barántas gabhála a chuireann an t‑údarás breithiúnach forghníomhaitheach i gcrích a bheith faoi réir ráthaíochta i gcás ina bhfuil forais shubstaintiúla ann lena chreidiúint go bhfuil fíor-riosca ann do chosaint chearta bunúsacha an duine is faighteoir iarrtha, féadfaidh an t‑údarás breithiúnach forghníomhaitheach, de réir mar is iomchuí, ráthaíochtaí breise a éileamh maidir leis an gcaoi a ndéileáiltear leis an duine is faighteoir iarrtha tar éis é nó í a thabhairt suas sula gcinneann sé an barántas gabhála a fhorghníomhú.
68. Rialaítear cinntí um thabhairt suas le hAirteagal 613 de CTC. De réir an chéad ailt den fhoráil sin, is faoin údarás breithiúnach forghníomhaitheach atá sé le cinneadh cé acu a thabharfar duine suas laistigh de na tréimhsí ama agus i gcomhréir leis na coinníollacha arna sainmhíniú i dTeideal VII, go háirithe prionsabal na comhréireachta dá leagtar amach in Airteagal 597. (80) De bhun an dara mír d’Airteagal 613 de CTC, i gcás ina síleann an t‑údarás breithiúnach forghníomhaitheach go bhfuil an t‑eolas a chuir an Stát eisiúna ar fáil a bheith lochtach chun cinneadh a dhéanamh faoin tabhairt suas, tá air iarraidh a dhéanamh go gcuirtear an t‑eolas breise riachtanach ar fáil dó, gó háirithe i ndáil le hAirteagal 597, Airteagail 600 go 602, Airteagail 604 agus 606, ar bhonn práinne agus d’fhéadfadh sé sprioc ama a shocrú chun é a fháil, agus an gá chun na spriocanna ama dá bhforáiltear in Airteagal 615 á chur san áireamh.
69. Is fiú é a thabhairt faoi deara nach bhfuil foráil ag teacht le chéile go díreach le hAirteagal 1(2) de Chinneadh Réime 2002/584. (81) Ní athraíonn sé sin an fhíric go bhfuil oibleagáid ghinearálta dá dtugtar le fios go bhfuil ar na húdaráis barántas gabhála arna eisiúint ar bhonn CTC a chur i gcrích. Is é mo thuiscint go bhfuil na forálacha ar fad i gCuid 3, Teideal VII, de CTC bunaithe ar an mbonn seo.
70. Is sainghné d’fhorálacha de Chuid 3, Teideal VII, de CTC go bhfuil ardleibhéal iontaoibhe ann idir an tAontas Eorpach agus an Ríocht Aontaithe maidir le gealltanas chun cearta bunúsacha a áirithiú. Tá iontaoibh fhrithpháirteach le fáil ar fud an téacs iomláin gur cosnaíodh cearta bunúsacha, go gcosnaítear iad agus go gcosnófar iad san am atá amach romhainn. (82)
71. Is dá thuiscint ón achoimre ghonta seo nach bhfuil cuimsitheach ar chorr ar bith ar roinnt de na forálacha an‑tábhachtacha de Chuid 3, Teideal VII de CTC gur bhunaigh an tAontas Eorpach agus an Ríocht Aontaithe córas um thabhairt suas a bhfuil a dhlúthghaol agus ardleibhéal iontaoibhe frithpháirtí mar shainghné aige. Measann an chúirt a rinne an tarchur go bhfuil na forálacha i gCuid 3, Teideal VII, de CTC ‘go díreach mar an gcéanna leis na socruithe [um thabhairt suas] dá bhforáiltear le [Cinneadh Réime 2002/584]’. (83)
72. Téann ráiteas na cúirte a rinne an tarchur go dtí croílár an cháis seo agus is fiú focal rabhaidh a rá ag an gcéim seo. Cé gur cosúil roinnt mhaith de na forálacha dá gclúdaítear i gCuid 3, de Theideal VII de CTC leo siúd i gCinneadh Réime 2002/584, a mhéid is go bhfuil an fhoclaíocht go díreach mar an gcéanna, tá pointí ann ina bhfuil difríocht idir an dá théacs, (84) is é sampla an‑shoiléir de ná an cheist maidir le cionta polaitiúla. (85)
3. Oibleagáidí an údaráis bhreithiúnaigh fhorghníomhaithaigh
73. Is é croílár an cháis seo, ná an cheist maidir le hoibleagáidí an údaráis bhreithiúnaigh fhorghníomhaithaigh maidir le hurramú ceart bunúsach ó thaobh na n‑údarás den Stát eisiúna. Tá na barúlacha seo a leanas de dhíth.
74. Ar an gcéad dul síos, ós rud é go bhfuil an staid i gceist laistigh de raon feidhme dhlí an Aontais Eorpaigh de bhun Airteagal 51(1) den Chairt, tá an t‑údarás breithiúnach forghníomhaitheach atá ag cinneadh faoin mbarántas gabhála ceangailte faoin gCairt amhail is go gcaithfidh sé a áirithiú nach mbeidh sárú ar chearta an duine atá iarrtha i gcomhair tabhairt suas faoin gCairt.
75. Ar an dara dul síos, caithfidh an t‑údarás breithiúnach forghníomhaitheach an t‑imscrúdú sin a dhéanamh sa chás amháin ina líomhnaíonn an duine atá faoi bharántas gabhála sárú eisceachtúil ar chearta bunúsacha.
76. Ar an tríú dul síos, i mo thuairim, is iarracht gan tairbhe í an t‑imscrúdú dhá chéime a thrasuí focal ar fhocal, atá infheidhme ó bhreithiúnas Aranyosi agus Căldăraru (86) amach i gcásanna laistigh den Aontas, ar an gcóras arna bhunú le CTC. Mar a míníodh go mionsonraithe thuas, tá an scrúdú seo sa chásdlí bunaithe ar an leibhéal is airde iontaoibhe frithpháirtí agus is féidir laistigh d’ord dlíthiúil an Aontais, is é sin, iontaoibh fhrithpháirteach idir Ballstáit an Aontais. Tá leibhéal na hiontaoibhe fhrithpháirtí idir an tAontas Eorpach agus an Ríocht Aontaithe ard, ach níl sé chomh hard le leibhéal na hiontaoibhe atá mar bhonn Chinneadh Réime 2002/584.
77. Ar an gceathrú dul síos, ní coincheap dénártha iontaoibh fhrithpháirteach, ach is scála aistritheach í agus, mar a leagtar amach thuas, tá an‑leibhéal iontaoibhe frithpháirtí ann mar bhonn na bhforálacha ábhartha de CTC, a théann thar an iontaoibh atá ann idir Ballstát agus formhór na dtíortha nach Ballstáit iad. Beifear ag súil go gcuirfí an t‑údarás breithiúnach forghníomhaitheach an barántas gabhála i gcrích, i bprionsabal, agus ní fhéadfaidh sé diúltú é sin a dhéanamh ach amháin i gcás ina bhfuil fianaise nithiúil ann maidir le fíor riosca sáraithe ar chearta bunúsacha. Chuir an tAontas Eorpach agus an Ríocht Aontaithe muinín in iúl, leis na forálacha ábhartha de CTC, go n‑urramóidh an tAontas Eorpach agus an Ríocht Aontaithe araon a n‑oibleagáidí maidir le cearta bunúsacha. Tá toimhde ann mar sin de, faoi réir frisnéise, go raibh cearta bunúsacha cosanta go dtí anois, go gcosnaítear iad agus go gcosnóidh na páirtithe conarthacha iad san am atá amach romhainn.
78. Maidir leis sin, molaim go gcuireann an Chúirt Bhreithiúnais (i) mar thúsphointe, critéir a chur i bhfeidhm atá inchomparáide leo siúd arna bhforbairt i mbreithiúnas Petruhhin (87) ach (ii) go bhfuil sé sin ar an tuiscint go mbeidh an t‑údarás breithiúnach forghníomhaitheach ag déanamh a mheasúnaithe féin ar na cearta bunúsacha a bhfuiltear ag brath orthu.
79. Le haghaidh an cháis seo, má tá fianaise ag údarás na hÉireann maidir le fíor riosca sáraithe ar chearta bunúsacha sa tríu Stát iarrtha, caithfidh siad measúnú a dhéanamh ar an riosca sin i gcás ina n‑iarrtar cinneadh a dhéanamh ar eiseachadadh duine don Stát sin. Chun na críche sin, caithfidh an t‑údarás breithiúnach forghníomhaitheach brath ar eolas atá oibiachtúil, iontaofa, sonrach agus uasdátaithe i gceart. D’fhéadfaí an t‑eolas sin a fháil ó, inter alia, breithiúnais de chúirteanna idirnáisiúnta, amhail breithiúnais ó ECtHR, breithiúnais de chúirteanna den tríú Stát iarrtha, chomh maith le cinntí, tuairiscí agus doiciméid eile a chuireann comhlachtaí Chomhairle na hEorpa ar fáil nó dóibh siúd faoi aegis na Náisiún Aontaithe. Ní leordhóthanach é i bprionsabal go bhfuil dearbhuithe agus aontachas le conarthaí idirnáisiúnta lena ráthaítear urramú do chearta bunúsacha ann.
80. Thar aon ní eile, ba chóir an bhéim a leagan nach leordhóthanach é go mbraitheann an t‑údarás breithiúnach forghníomhaitheach amháin ar an bhfíric go bhfuil an Ríocht Aontaithe fós ina bhall de CECD i ndiaidh a tharraingthe amach ón Aontas Eorpach. Mar an gcéanna, ní leordhóthanach é tagairt a dhéanamh go foirmiúil do chásdlí chúirteanna na Ríochta Aontaithe chun a léiriú go dtagann an nós imeachta um thabhairt suas slán ar an gceart bunúsach faoi chaibidil. Is faoin údarás breithiúnach forghníomhaitheach é a imscrúdú féin a dhéanamh d’fhonn, ag labhairt go fíorach, a chinneadh cé acu a thagann tabhairt suas slán ar chearta bunúsacha. Tugann sé sin le tuiscint nach féidir leis an údarás breithiúnach forghníomhaitheach a thabhairt dá aire go simplí go bhfuil breithiúnais ábhartha ó Chúirteanna na Ríochta Aontaithe ann. Cé go bhféadfadh breithiúnais den sórt sin a bheith ina léiriú go bhfuil cearta bunúsacha á n‑urramú, ní mór don údarás breithiúnach forghníomhaitheach a mheasúnú féin a dhéanamh agus a ‘mheasúnú’ féin a dhéanamh ar an ábhar.
C. Airteagal 49(1) den Chairt
81. Cé gur ríshoiléir go bhfuil mé ar an eolas go bhfuil sé faoin gcúirt a rinne an tarchur sa deireadh le cinneadh cé acu a bhfuil riosca sáraithe ar Airteagal 49(1) den Chairt sa chás seo, creidim go bhfuil an Chúirt Bhreithiúnais i seasamh, ar bhonn an eolais atá ar fáil di, chun an chúirt a rinne an tarchur a threorú ag an gcéim seo.
82. Ba chóir a chuimhneamh gur leasaíodh an córas lena gceadaítear scaoileadh saor coinníollach i dTuaisceart na hÉireann agus tugadh i bhfeidhm é ón 30 Aibreán 2021. Sular tháinig an t‑athrú seo isteach, bhí duine a ciontaíodh i gcionta a bhaineann le sceimhlitheoireacht i dteideal parúl uathoibríoch tar éis leath dá p(h)ianbhreithe a sheirbheáil. Faoin gcóras a bhí infheidhme ón dáta sin, ní mór d’údarás speisialta scaoileadh saor coinníollach de dhuine amhail sin a cheadú agus ní fhéadfar é sin a dhéanamh ach i gcás inar sheirbheáil an duine lena mbaineann dhá thrian dá p(h)ianbhreithe.
83. Is í an cheist ná cé acu a thagann an t‑athrú sin sa chóras parúil salach ar phrionsabal na neamh-aisghníomhaíochta, dá ráthaítear sa dara habairt d’Airteagal 49(1) den Chairt.
84. De bhun Airteagal 49(1) den Chairt, ní bhfaighfear aon duine ciontach in aon chion coiriúil i ngeall ar aon ghníomh nó neamhghníomh nár chion coiriúil é faoin dlí náisiúnta nó faoin dlí idirnáisiúnta tráth a dhéanta. Ar an gcaoi céanna, ní ghearrfar pionós níos troime ná mar a bhí inghearrtha an tráth a rinneadh an cion coiriúil. Más rud é, tar éis cion coiriúil a dhéanamh, go ndéantar foráil sa dlí do phionós níos éadroime, beidh an pionós sin infheidhme.
85. Foráiltear le hAirteagal 49 den Chairt na riachtanais le haghaidh pionóis a ghearradh. Ní fhoráiltear forálacha amháin de réir bhrí Airteagal 52(5) den Chairt, ach leagtar síos cearta infhorfheidhmithe leis. (88)
86. Chinn an Chúirt Bhreithiúnais cheana féin go gcaithfear Airteagal 49 den Chairt a léirmhíniú amhail is go bhfuil na riachtanais chéanna aige leo siúd a fhoráiltear le hAirteagal 7 CECD, (89) lena ndearbhaítear an t‑eolas a tugadh sna míniúcháin nach bhfuil ceangailteach ach atá fós oiliúnach (90) a bhaineann leis an gCairt. (91) Mar a tharlaíonn sé, tá foclaíocht an chéad dá abairt d’Airteagal 49(1) go díreach mar an gcéanna le foclaíocht 7(1) CECD. Dá réir sin, féadtar brath ar chásdlí ECtHR. (92)
87. Maidir leis sin, leagaim an bhéim go bhfuil spás tábhachtach ag an ráthaíocht a ráthaítear in Airteagal 7 CECD, agus is gné riachtanach í den smacht reachta í, i gcóras cosanta CECD, mar a chuirtear in iúl leis an bhfíric nach bhfuil aon mhaolú ceadaithe faoi Airteagal 15 CECD. (93)
88. Mar a thugann an chúirt a rinne an tarchur í féin faoi deara, dhiúltaigh ECtHR don argóint go dtagann athruithe aisghníomhacha do chórais mhaithimh nó luathscaoileadh salach ar Airteagal 7 CECD, ós rud é nach bhfuil bearta amhail sin mar chuid den ‘phionós’ chun críocha an Airteagail sin.
89. Cé go bhfuil an coincheap de ‘phionós’ neamhspleách ina raon feidhme, (94) déanann ECtHR (95) difríocht ina cásdlí idir beart is pionós per se é agus beart a bhaineann le cur i gcrích nó forfheidhmiú an phionóis. Dá bharr sin, i gcás ina mbaineann nádúr agus cuspóir birt le maitheamh pianbhreithe nó athrú i gcóras i leith luathscaoileadh, ní cuid den ‘phionós’ é de réir bhrí Airteagal 7 CECD. (96)
90. Maidir leis sin, tugann an chúirt a rinne an tarchur faoi deara gur dhearbhaigh ECtHR ‘i gcleachtas níl an difríocht idir beart is “pionós” é agus beart a bhaineann leis an “gcur i gcrích” nó an “forfheidhmiú” den “phionós” i gcónaí an‑soiléir’ agus d’fhéadfaí tionchar a imirt le beart arna ghlacadh le linn cur i gcrích pianbhreithe ar a raon feidhme, seachas, i gcodarsnacht leis sin, tionchar a imirt amháin ar mhodh cur i gcrích na pianbhreithe. Déanann an chúirt a rinne an tarchur tagairt don bhreithiúnas in Del Río Prada v an Spáinn anseo. Tá an chúirt a rinne an tarchur in amhras an bhfuil, agus má tá go dtí cá mhéad, is athrú é an breithiúnas sin ó chásdlí ECtHR a bhí ann roimhe sin.
91. Ní shílim gur athrú é an cinneadh sin ón ECtHR a ndéanann an chúirt náisiúnta tagairt air ó chásdlí seanbhunaithe na cúirte sin maidir le hAirteagal 7(1) CECD.
92. Déantar tagairt leis an sliocht arna lua sa bhreithiúnas in Del Río Prada v an Spáinn do chásdlí seasmhach den chúirt sin a tháinig roimhe sin. Dá réir sin, sular tugadh an breithiúnas sin, thug ECtHR an‑aire don cheist faoi céard a bhaineann cur i gcrích nó forfheidhmiú pionóis le raon feidhme an phionóis i ndáiríre. I bhfocail eile, ní fheicim aon spás le dearbhú, mar a fheiceann MA, go léirítear sa bhreithiúnas in Del Río Prada v an Spáinn ‘cur chuige níos solúbtha ó thaobh ECtHR de maidir le cur i bhfeidhm Airteagal 7 [CECD] ná an cásdlí a tháinig roimhe sin’. (97)
93. Sa bhreithiúnas in Del Río Prada v an Spáinn, gearradh téarmaí pianbhreithe i gcomhair níos mó ná 3 000 bliain ar an iarratasóir, Bean del Río Prada, i leith cionta arna ndéanamh idir 1982 agus 1987. (98) Laghdaíodh é sin go suntasach faoi Chód Cóiriúil na Spáinne 1973, faoina gceadaíodh uastréimhse 30 bliain de phríosúnacht fíor. I ndáil leis sin, bhí an t‑iarratasóir in ann maitheamh ar leith dá pianbhreith a éileamh i gcomhair oibre agus staidéir i bpríosún. Ina dhiaidh sin, is é sin le rá tar éis chiontú an iarratasóra agus tar éis gur scaoileadh saor ón bpríosún í, thug an Tribunal Supremo (Cúirt Uachtarach, an Spáinn) foirceadal dlí nua isteach, (99) faoinar cheart maitheamh pianbhreithe a chur i bhfeidhm ar gach pianbhreith aonair seachas ar an téarma d’uastréimhse 30 bliain. Dá thoradh air sin síneadh an t‑am a chaithfeadh roinnt príosúnach, lena n‑áirítear Bean del Río Prada, i bpríosún, agus mar gheall air sin chinn ECtHR gur sáraíodh Airteagal 7 CECD.
94. Agus é sin á dhéanamh, chinn ECtHR go raibh sé ríthábhachtach, uair chiontú an iarratasóra agus uair ar cuireadh í ar an eolas faoin gcinneadh chun a pianbhreitheanna a chur le chéile agus téarma d’uastréimhse príosúnachta a shocrú, ní raibh aon nod faoi aon líne forbartha cásdlí i gcomhréir le breithiúnas Chúirt Uachtarach na Spáinne atá faoi thrácht. (100)
95. Dearbhaítear nádúr eisceachtúil an bhreithiúnais in Del Río Prada v an Spáinn leis an gcinneadh ó ECtHR i gcás Devriendt a tháinig ina dhiaidh sin. (101) Anseo, maidir le ciontuithe príosúnachta saoil, ardaíodh an íostairseach le haghaidh parúl ó 10 go 15 bhliain. (102) Tháinig an t‑ardú seo i bhfeidhm idir an tráth ina rinne an duine lena mbaineann na cionta coiriúla agus gearradh an phionóis deiridh. Rinne ECtHR idirdhealú soiléir idir an cás sin agus an breithiúnas in Del Río Prada v an Spáinn agus chinn sí nach raibh aon sárú ar Airteagal 7 CECD. Go háirithe, chinn sí gur modh forfheidhmithe pianbhreithe coimeádta ab ea an scaoileadh saor coinníollach i gceist i gcás ina seirbheálann duine ciontaithe an phianbhreith lasmuigh den phríosún, faoi réir chomhlíonadh na gcoinníollacha arna gcur i bhfeidhm le linn tréimhse phromhaidh faoi leith agus go raibh an cás sin éagsúil ón mbreithiúnas in Del Río Prada v an Spáinn, inar bhain an tsaincheist le laghdú pianbhreithe a bhí le seirbheáil agus ní laghdú nó athrú amháin ar na coinníollacha forfheidhmithe. (103) Thug sí faoi deara freisin cé go raibh sé mar éifeacht an chórais nua chun an tairseach ama le haghaidh cáilitheacht do scaoileadh saor coinníollach a ardú, dá raibh staid níos déine ann do choimeád an iarratasóra gan dabht mar gheall air sin, i gcodarsnacht leis an gcás sa bhreithiúnas in Del Río Prada v an Spáinn, ní raibh sé dodhéanta scaoileadh saor coinníollach a bhronnadh dá bharr sin. (104)
96. D’fhonn a chinneadh cé acu a bhaineann beart arna ghlacadh le linn cur i gcrích pianbhreithe leis an modh cur i gcrích na pianbhreithe amháin nó, i gcodarsnacht leis sin, lena raon feidhme, caithfear scrúdú a dhéanamh i ngach cás maidir le céard a bhí i gceist i ndáiríre leis an ‘bpionós’ faoin dlí náisiúnta a bhí infheidhme ag an tráth sin nó, i bhfocail eile, cén nádúr sonrach a bhí aige. Agus é sin á dhéanamh, caithfear a bheith ag féachaint do dhlí náisiúnta ar an iomlán agus conas a cuireadh i bhfeidhm é ag an tráth sin. (105)
97. Tugaim faoi deara anseo nach bhfuil an nod ar chor ar bith gur athraíodh na pianbhreitheanna atá infheidhme do na gníomhaíochtaí arna líomhain, is é sin príosúnacht saoil, ón dáta sin arna líomhain ar rinneadh na gníomhartha go dtí an lá atá inniu ann.
98. Thairis sin, faoin gcóras arna leasú lena gceadaítear scaoileadh saor coinníollach i dTuaisceart na hÉireann, beidh duine a ciontaíodh de chionta áirithe maidir le sceimhlitheoireacht nach bhfuil i dteideal a thuilleadh i gcomhair parúl uathoibríoch tar éis leath dá p(h)ianbhreithe a sheirbheáil, ach a mhalairt air sin beidh ar údarás speisialta ceadú a thabhairt i leith an scaoilte saor coinníollach de dhuine amhail sin agus ní fhéadtar é sin a dhéanamh ach ar choinníoll gur sheirbheáil an duine lena mbaineann dhá thrian dá p(h)ianbhreithe, fós ag seirbheáil na pianbhreithe fiú nuair a scaoileadh saor iad faoi choinníoll.
99. Chun deireadh a chur leis, féadtar a dhearbhú mar sin de nach dtagann an córas lena gceadaítear scaoileadh saor coinníollach faoi réir sainmhíniú ‘pionós’ de réir bhrí an dara habairt d’Airteagal 49(1) den Chairt agus ní chlúdaítear é, ar an gcaoi sin, leis an bhforáil sin.
100. De bhun Airteagal 52(3) den Chairt, a mhéid is a chlúdaítear sa Chairt cearta a bhaineann le cearta a ráthaítear le CECD, tá brí agus raon feidhme na gceart sin mar an gcéanna leo siúd a leagtar síos le CECD. Ní chuirtear bac leis sin ar dhlí an Aontais as cosaint níos fairsinge a chur ar fáil.
101. Sa mhéid is go dtagann an cheist chun cinn cé acu a bhfuil raon feidhme níos leithne ag Airteagal 49(1) den Chairt nó an bhforfheidhmítear riachtanais níos déine leis ná Airteagal 7(1) de CECD, ní fheicim aon scóip chun a chreidiúint gurb amhlaidh sin an cás. Go háirithe, mar a leag an Coimisiún an bhéim air, níl aon traidisiún bunreachtúil atá coiteann do na Ballstáit a fhéadtar a aimsiú amhail is go mbeadh nó ar chóir go mbeadh raon feidhme Airteagal 49(1) den Chairt níos leithne ná é d’Airteagal 7(1) CECD.
VI. Conclúid
102. I bhfianaise na mbarúlacha thuas, molaim go bhfreagraíonn an Chúirt Bhreithiúnais na ceisteanna arna dtarchur le haghaidh réamhrialú ag an gCúirt Uachtarach (Éire) mar seo a leanas:
I gcás ina bhfaigheann Ballstát iarraidh ón Ríocht Aontaithe, faoi na forálacha de Chuid 3, Teideal VII den Chomhaontú Trádála agus Comhair idir an tAontas Eorpach agus an Comhphobal Eorpach do Fhuinneamh Adamhach, de pháirt, agus Ríocht Aontaithe na Breataine Móire agus Thuaisceart Éireann, den pháirt eile, ag lorg tabhairt suas de dhuine iarrtha, agus i gcás ina ndéantar an argóint agus go gcuirtear fianaise ar fáil lena léirítear go sárófar a c(h)earta bunúsacha faoi Airteagal 49(1) den Chairt um Chearta Bunúsacha an Aontais Eorpaigh leis an tabhairt suas, caithfidh na húdaráis bhreithiúnacha den Bhallstát:
– a measúnú féin a dhéanamh chun a chinneadh cé go rachfar an tabhairt suas i gcion ar na cearta dá dtagraítear in Airteagal 49(1) den Chairt um Chearta Bunúsacha;
– caithfidh siad brath ar eolas atá oibiachtúil, iontaofa, sonrach agus uasdátaithe i gceart;
– is féidir leo diúltú do thabhairt suas i gcás ina bhfuil forais shubstainteacha agus bhunaithe le creidiúint go mbeadh fíor riosca ag an duine iarrtha go sárófaí a c(h)earta bunúsacha dá ráthaítear le hAirteagal 49(1) den Chairt um Chearta Bunúsacha i gcás tabhairt suas.
Ní sárú ar Airteagal 49(1) den Chairt um Chearta Bunúsacha ann féin é an fhíric go mbeidh an duine iarrtha, i gcás ina gciontar é/í, faoi réir córas parúil níos déine ná mar a bhí infheidhme tráth a ndearnadh an cion arna líomhain.