POSTANOWIENIE SĄDU PIERWSZEJ INSTANCJI (czwarta izba)
z dnia 19 września 2005 r.(*)
Pomoc państwa – Decyzja o niewnoszeniu zastrzeżeń – Skarga o stwierdzenie nieważności – Termin na wniesienie skargi – Publikacja skróconego zawiadomienia – Niedopuszczalność
W sprawie T-321/04
Air Bourbon SAS, z siedzibą w Sainte-Marie, île de la Réunion (Francja), reprezentowana przez S. Vaisse’a, avocat,
strona skarżąca,
przeciwko
Komisji Wspólnot Europejskich, reprezentowanej przez C. Giolita oraz J. Buendíę Sierrę, działających w charakterze pełnomocników, z adresem do doręczeń w Luksemburgu,
strona pozwana,
mającej za przedmiot wniosek o stwierdzenie nieważności decyzji Komisji z dnia 16 grudnia 2003 r. [C (2003) 4708 wersja ostateczna] o niewnoszeniu zastrzeżeń w stosunku do pomocy N 427/2003 przyznanej Air Austral przez władze francuskie,
SĄD PIERWSZEJ INSTANCJI
WSPÓLNOT EUROPEJSKICH (czwarta izba),
w składzie: H. Legal, prezes, P. Lindh i V. Vadapalas, sędziowie,
sekretarz: H. Jung,
wydaje następujące
Postanowienie
Okoliczności powstania sporu
1 W dniu 28 listopada 2001 r. Komisja zatwierdziła, uwzględniając przepisy wytycznych dotyczących pomocy regionalnej, francuski system pomocy polegający na przyznawaniu ulg podatkowych podatnikom dokonującym inwestycji produkcyjnych w departamentach zamorskich.
2 Celem tego systemu było zachęcenie do inwestowania w regionach charakteryzujących się niedogodnościami strukturalnymi takimi jak wyspowość, niewielki rozmiar rynków lokalnych, słaba produktywność przedsiębiorstw.
3 Pismem z dnia 28 lipca 2003 r. władze francuskie zgłosiły Komisji pomoc podatkową na rzecz inwestycji w departamentach zamorskich, którą zamierzały udzielić liniom lotniczym Air Austral.
4 W decyzji C (2003) 4708 wersja ostateczna z dnia 16 grudnia 2003 r. (zwaną dalej „decyzją”) podjętej w ramach wstępnego postępowania wyjaśniającego przewidzianego w art. 88 ust. 3 WE Komisja uznała, że zgodność tego środka ze wspólnym rynkiem nie budzi wątpliwości, a w konsekwencji nie ma potrzeby wnosić zastrzeżeń co do niego.
5 Decyzja została doręczona rządowi francuskiemu w dniu 17 grudnia 2003 r.
6 W dniu 12 lutego 2004 r. Komisja opublikowała w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej skrócone zawiadomienie informujące osoby trzecie, w formie streszczenia istotnych danych o zgłoszonym środku pomocowym, że nie wnosi w stosunku do niego zastrzeżeń (Dz.U. C 38, str. 4). W zawiadomieniu tym Komisja stwierdziła:
„Tekst decyzji w autentycznej wersji językowej, z którego usunięto wszystkie informacje o charakterze poufnym, można znaleźć na stronie:
http://europa.eu.int/comm/secretariat_general/sgb/state_aids” [tłumaczenie nieoficjalne].
7 Pismem z dnia 7 czerwca 2004 r. skarżąca zwróciła się do Komisji z wnioskiem o udostępnienie jej pełnego tekstu decyzji.
8 Pismem z dnia 9 czerwca 2004 r., otrzymanym w dniu 11 czerwca 2004 r., Komisja przekazała skarżącej egzemplarz pełnego tekstu decyzji.
Przebieg postępowania
9 Pismem złożonym w sekretariacie Sądu w dniu 29 lipca 2004 r. skarżąca wniosła niniejszą skargę.
10 Odrębnym pismem, złożonym w sekretariacie Sądu w dniu 12 października 2004 r., Komisja podniosła zarzut niedopuszczalności na mocy art. 114 § 1 regulaminu Sądu.
11 Skarżąca przedstawiła swoje uwagi odnośnie do tego zarzutu w dniu 12 listopada 2004 r.
12 Pismem złożonym w sekretariacie Sądu dnia 14 grudnia 2004 r. Air Austral wniosła o dopuszczenie do sprawy w charakterze interwenienta na poparcie żądań Komisji.
13 Komisja przedstawiła swoje uwagi do tego wniosku o dopuszczenie do sprawy w charakterze interwenienta w dniu 12 stycznia 2005 r.
Żądania stron
14 Skarżąca wnosi do Sądu o:
– uznanie skargi za dopuszczalną;
– stwierdzenie nieważności decyzji;
– nakazanie Komisji i Republice Francuskiej podjęcie środków koniecznych do tego, by Air Austral zwróciła nienależnie otrzymaną pomoc;
– obciążenie Komisji kosztami postępowania.
15 Komisja wnosi do Sądu o:
– odrzucenie skargi jako niedopuszczalnej;
– obciążenie skarżącej kosztami postępowania.
Co do prawa
W przedmiocie dopuszczalności
16 Na mocy art. 114 § 1 regulaminu na wniosek strony Sąd może orzec o niedopuszczalności bez rozpatrywania istoty sprawy. Zgodnie z art. 114 § 3 pozostała część postępowania odbywa się ustnie, jeżeli Sąd nie zadecyduje inaczej. W niniejszej sprawie Sąd uważa, że ma wystarczająco jasny obraz sprawy po zbadaniu akt i postanawia, że nie jest konieczne otwarcie procedury ustnej.
Argumenty stron
17 Komisja podnosi, że skarga jest spóźniona. Termin na wniesienie skargi zaczął biec od dnia 12 lutego 2004 r., czyli daty publikacji skróconego zawiadomienia o decyzji w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej. Tym samym decyzja była dostępna najpóźniej w dniu publikacji Dziennika Urzędowego Unii Europejskiej w internecie.
18 Według Komisji skarżąca znała decyzję nawet przed tą datą. W istocie doręczenie decyzji jedynie rządowi francuskiemu nie stoi na przeszkodzie uznaniu, że skarżąca, jako główny konkurent Air Austral, powinna posiadać pełną wiedzę o decyzji od dnia 16 grudnia 2003 r., ponieważ była ona komentowana w prasie i była przedmiotem komunikatu prasowego Komisji w dniu jej wydania. Skarżąca nie mogła nie wiedzieć o istnieniu decyzji do dnia 7 czerwca 2004 r., tj. dnia, w którym złożyła wniosek o udostępnienie pełnej wersji decyzji.
19 Komisja wskazuje, że termin na wniesienie skargi zaczyna biec od daty publikacji w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej decyzji w sprawie pomocy państwa, tak jak jest to przewidziane w rozporządzeniu Rady (WE) nr 659/1999 z dnia 22 marca 1999 r. ustanawiającym szczegółowe zasady stosowania art. [88 WE] (Dz.U. L 83, str. 1) Zatem, jako że skrócone zawiadomienie jasno wskazywało możliwość uzyskania egzemplarza decyzji w autentycznej wersji językowej, udostępnienie wspomnianej decyzji, najpóźniej w dniu publikacji Dziennika Urzędowego Unii Europejskiej w internecie, jest równoznaczne z pełną publikacją. W konsekwencji w niniejszym przypadku dies a quo był 12 lutego 2004 r., dzień publikacji skróconego zawiadomienia i udostępnienia pełnego tekstu w internecie. W tych okolicznościach skarga wniesiona w dniu 29 lipca 2004 r. jest w oczywisty sposób spóźniona, a zatem powinna zostać uznana za niedopuszczalną.
20 Skarżąca nie może odstępować od bezwzględnie obowiązujących terminów na wniesienie skargi i twierdzić, że korzysta ona z nowego terminu na wniesienie skargi, powołując się na swój wniosek z dnia 7 czerwca 2004 r. Pismo Komisji z dnia 9 czerwca 2004 r. przekazujące skarżącej treść decyzji nie otwiera nowego terminu na wniesienie skargi. Komisja zadbała zresztą o przypomnienie w tym piśmie, że tekst ten był już dostępny w internecie.
21 Ponadto skarżąca nie może powoływać się na usprawiedliwiony błąd w braku zachowania, które powodowałoby – samo lub w decydującym stopniu – dopuszczalną wątpliwość w świadomości osoby pozostającej w dobrej wierze, która zachowuje wszelką staranność wymaganą od normalnie poinformowanego podmiotu. W niniejszym przypadku zachowanie Komisji, które wynika ze znanego wszystkim obowiązku prawnego, nie mogło wywołać wątpliwości i być przyczyną błędu popełnionego przez skarżącą.
22 Skarżąca podnosi, że pismo Komisji z dnia 9 czerwca 2004 r. przekazujące jej tekst decyzji nie wskazywało, że była ona przedmiotem skróconego zawiadomienia w serii C Dziennika Urzędowego Unii Europejskiej ani że spowodowała ona rozpoczęcie biegu terminu na wniesienie skargi o stwierdzenie nieważności. Zatem Komisja nie uważała, że może się ona powoływać na skrócone zawiadomienie w stosunku do osób trzecich.
23 W istocie na publikację skróconego zawiadomienia w serii C Dziennika Urzędowego Unii Europejskiej nie można powoływać się w stosunku do osób trzecich. Nie można w racjonalny sposób wymagać od podmiotów prawa, by codziennie przeglądały serię C (Komunikaty i informacje) Dziennika Urzędowego Unii Europejskiej, aby upewnić się, że instytucje wspólnotowe nie wydały decyzji, której nie są ani adresatami, ani nie są o niej informowane, która może wpłynąć na ich prawa i/lub interesy.
24 Obowiązuje to tym bardziej, że publikacja dokonana została w formie bardzo skróconego zawiadomienia przytaczającego jedynie datę wydania decyzji, państwo członkowskie, którego dotyczy, tytuł, podstawę prawną, budżet spornej pomocy i jej cel w kilku słowach kluczowych. Nie pozwalało ono na poznanie treści i zakresu aktu i wymagało wejścia na stronę internetową.
25 Rada nie chciała, by można się było powoływać w stosunku do osób trzecich na publikację skróconego zawiadomienia o decyzjach Komisji w serii C Dziennika Urzędowego Unii Europejskiej dokonaną na podstawie art. 26 rozporządzenia nr 659/1999. Gdyby Rada uważała, że na taką publikację można powoływać się w stosunku do osób trzecich, nie zastrzegłaby wyraźnie w art. 20 ust. 3 wspomnianego rozporządzenia prawa zainteresowanych osób do otrzymania, na ich wniosek, kopii takich decyzji, o których są powiadamiane jedynie państwa, których one dotyczą.
26 Skarżąca utrzymuje, że w braku pełnej publikacji w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej lub powiadomienia termin na wniesienie skargi biegnie od daty powzięcia wiadomości o treści i motywach danego aktu, o ile wniesiono o jego przekazanie w rozsądnym czasie. Zatem, w niniejszym przypadku, skarżąca w żadnym momencie nie została poinformowana o decyzji Komisji, która miała zostać wydana, a więc nie miała żadnego powodu, by zaglądać do Dziennika Urzędowego Unii Europejskiej, a tym bardziej do serii C.
27 Argumentowi Komisji, zgodnie z którym skarżąca powinna była znać decyzję już w dniu 16 grudnia 2003 r., skarżąca przeciwstawia, że została ona niedawno utworzona (w listopadzie 2002 r.), że rozpoczęła ona działalność w czerwcu 2003 r., że ma ona ograniczoną liczbę pracowników (139) i że nie ma ona wewnętrznej obsługi prawnej.
28 Naruszając art. 88 ust. 2 i 3 WE, Komisja zaniechała wezwania trzech spółek lotniczych obecnych na linii łączącej Paryż i Saint-Denis (île de la Réunion), z których jedną jest skarżąca, do przedstawienia uwag dotyczących projektu pomocy na rzecz Air Austral, która może, jak to przyznaje Komisja w decyzji, wpłynąć na konkurentów na spornej linii. Wynika z tego, że w uzasadniony sposób skarżąca mogła nie wiedzieć, że decyzja mogła wpływać na jej prawa i interesy.
29 Ponadto skarżąca podnosi, że w żaden sposób nie była zobowiązana wiedzieć o artykułach prasowych, które pojawiły się w momencie wydania decyzji ani o komunikacie prasowym Komisji.
30 Dopiero po stwierdzeniu, że doznaje ona znaczących strat na skutek tego, że Air Austral podejmuje działania powodujące poważne zakłócenia konkurencji, skarżąca zaczęła zastanawiać się nad zgodnością z prawem pomocy finansowej przyznanej jej konkurentowi przez Sematrę (lokalną spółkę semipubliczną, w której głównymi akcjonariuszami są region i departament île de la Réunion). Właśnie w ramach tych ustaleń skarżąca złożyła swój wniosek z dnia 7 czerwca 2004 r.
31 Na koniec skarżąca zaznacza, że może również powoływać się na usprawiedliwiony błąd, który nie może prowadzić do prekluzji, pozbawiając ją prawa do skargi.
Ocena Sądu
32 Po pierwsze, z samego brzmienia art. 230 akapit piąty WE wynika, że kryterium powzięcia wiadomości o akcie jako początku biegu terminu na wniesienie skargi ma charakter pomocniczy w stosunku do kryteriów publikacji lub notyfikacji aktu (wyrok Trybunału z dnia 10 marca 1998 r. w sprawie C-122/95 Niemcy przeciwko Radzie, Rec. str. I‑973, pkt 35; wyroki Sądu z dnia 12 grudnia 2000 r. w sprawie T-296/97 Alitalia przeciwko Komisji, Rec. str. II-3871, pkt 61 oraz z dnia 27 listopada 2003 r. w sprawie T-190/00 Regione Siciliana przeciwko Komisji, dotychczas nieopublikowany w Zbiorze, pkt 30).
33 W niniejszej sprawie zgodnie z obowiązkiem ciążącym na niej na mocy art. 26 ust. 1 zdanie pierwsze rozporządzenia nr 659/1999 Komisja opublikowała w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej skrócone zawiadomienie informujące zainteresowanych o istnieniu decyzji i wskazujące w szczególności datę jej wydania, państwo członkowskie, którego dotyczy, numer pomocy, jej tytuł, jej cel, podstawę prawną i budżet, który został na nią przeznaczony. Ponadto to skrócone zawiadomienie wskazywało możliwość uzyskania pełnego tekstu decyzji w autentycznej wersji językowej na stronie internetowej Komisji i link pozwalający na dostęp do niej.
34 Fakt udostępnienia przez Komisję osobom trzecim pełnego tekstu decyzji umieszczonej na jej stronie internetowej w połączeniu z publikacją skróconego zawiadomienia w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej pozwalającego zainteresowanym na zidentyfikowanie spornej decyzji i informującego o możliwości dostępu przez internet należy uznać za publikację w rozumieniu art. 230 akapit piąty WE.
35 Możliwość otrzymania przez zainteresowanego kopii takiej decyzji przewidziana w art. 20 ust. 3 rozporządzenia 659/1999 nie osłabia tego wniosku.
36 W istocie przepis ten pozwala zainteresowanym na otrzymanie kopii każdej decyzji podjętej na mocy art. 4 rozporządzenia nr 659/1999, tzn. nie tylko decyzji, zgodnie z którymi dany środek nie stanowi pomocy (ust. 2) i decyzji o niewnoszeniu zastrzeżeń (ust. 3), które publikowane są w formie skróconego zawiadomienia, ale także decyzji o wszczęciu formalnego postępowania wyjaśniającego (ust. 4), które są publikowane w całości. Możliwość ta istnieje więc niezależnie od publikacji tych decyzji w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej, a zatem niezależnie od początku biegu terminu na wniesienie skargi przewidzianego w art. 230 akapit piąty WE.
37 W niniejszej sprawie nie kwestionuje się, że pełny tekst decyzji był dostępny w internecie w dniu 12 lutego 2004 r., w dniu publikacji skróconego zawiadomienia. Zresztą skarżąca nie utrzymywała, że nie miała możliwości, z powodów technicznych lub innych, dostępu przy użyciu tego środka do pełnego tekstu decyzji. Dzień 12 lutego 2004 r. stanowi w konsekwencji początek biegu terminu na wniesienie skargi, a Komisja nie była zobowiązana do wskazania w swoim piśmie z dnia 9 czerwca 2004 r., że decyzja była przedmiotem skróconego zawiadomienia ani że powodowała ona rozpoczęcie biegu terminu na wniesienie skargi.
38 Po drugie, pojęcie usprawiedliwionego błędu musi być interpretowane w sposób ścisły i może dotyczyć jedynie okoliczności wyjątkowych, gdy, w szczególności, dana instytucja zachowała się w sposób, który powodowałby – sam w sobie lub w decydującym stopniu – dopuszczalną wątpliwość w świadomości osoby pozostającej w dobrej wierze, która zachowuje wszelką staranność wymaganą od normalnie poinformowanego podmiotu (wyrok Sądu z dnia 29 maja 1991 r. w sprawie T-12/90 Bayer przeciwko Komisji, Rec. str. II-219, pkt 29, potwierdzony wyrokiem Trybunału z dnia 15 grudnia 1994 r. w sprawie C-195/91 P Bayer przeciwko Komisji, Rec. str. I-5619, pkt 26).
39 W niniejszym przypadku argumenty faktyczne skarżącej oparte na jej niedawnym utworzeniu, ograniczonej liczbie pracowników i na braku prawników wśród jej personelu nie pozwalają same w sobie na stwierdzenie wystąpienia usprawiedliwionego błędu.
40 Po trzecie i ostatnie, możliwość powołania się na publikację skróconego zawiadomienia wobec skarżącej jest zgodna z wymogiem pewności prawnej, który musi mieć nadrzędne znaczenie przy każdym dokonywaniu wykładni przepisów odnoszących się do środków zaskarżenia (zob. podobnie wyrok Trybunału z dnia 15 stycznia 1987 r. w sprawie 152/85 Misset przeciwko Radzie, Rec. str. 223, pkt 11; wyrok Sądu z dnia 18 września 1997 r. w sprawach połączonych T-121/96 i T-151/96 Mutual Aid Administration Services przeciwko Komisji, Rec. str. II‑1355, pkt 38). W istocie powzięcie wiadomości o dacie publikacji skróconego zawiadomienia z odesłaniem do strony internetowej jako daty publikacji zaskarżonego aktu pozwala stwierdzić w sposób pewny dokładną datę, w której rozpoczyna się bieg dwumiesięcznego terminu na wniesienie skargi przewidzianego w art. 230 akapit piąty WE.
41 Powzięcie wiadomości o dacie publikacji skróconego zawiadomienia z odesłaniem do strony internetowej jako daty publikacji zaskarżonego aktu gwarantuje ponadto równe traktowanie wszystkich osób trzecich, zapewniając, że termin na wniesienie skargi na decyzje w sprawie pomocy państwa liczony jest w ten sam sposób niezależnie od tego, czy decyzja publikowana jest w całości w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej, czy w formie skróconego zawiadomienia z odesłaniem do strony internetowej Komisji.
42 Zatem skoro decyzja została opublikowana w dniu 12 lutego 2004 r., termin na wniesienie skargi upłynął zgodnie z art. 230 akapit piąty WE i art. 102 § 1 i 2 regulaminu w dniu 6 maja 2004 r. W konsekwencji skarga wniesiona w dniu 29 lipca 2004 r. jest w oczywisty sposób spóźniona.
43 Wobec powyższego skarga musi zostać odrzucona jako niedopuszczalna.
W przedmiocie wniosku o dopuszczenie do sprawy w charakterze interwenienta
44 Ponieważ skarga jest niedopuszczalna, nie ma potrzeby orzekania w przedmiocie wniosku złożonego przez Air Austral o dopuszczenie do sprawy w charakterze interwenienta na poparcie żądań Komisji.
W przedmiocie kosztów
45 Zgodnie z art. 87 § 2 regulaminu kosztami zostaje obciążona, na żądanie strony przeciwnej, strona przegrywająca sprawę. Ponieważ skarżąca przegrała sprawę, zgodnie z żądaniem Komisji należy obciążyć ją kosztami postępowania.
Z powyższych względów
SĄD (czwarta izba)
postanawia, co następuje:
1) Skarga zostaje odrzucona jako niedopuszczalna.
2) Nie ma potrzeby orzekania w przedmiocie wniosku złożonego przez Air Austral o dopuszczenie do sprawy w charakterze interwenienta.
3) Strona skarżąca zostaje obciążona kosztami postępowania.
Sporządzono w Luksemburgu w dniu 19 września 2005 r.