Sprawa T‑375/22
Luisa Izuzquiza i in.
przeciwko
Parlamentowi Europejskiemu
Wyrok Sądu (czwarta izba w składzie powiększonym) z dnia 8 maja 2024 r.
Dostęp do dokumentów – Ochrona danych osobowych – Rozporządzenie (WE) nr 1049/2001 – Dokumenty odnoszące się do wynagrodzenia, dodatków i kosztów wypłacanych członkowi Parlamentu oraz do wynagrodzenia i dodatków jego asystentów parlamentarnych – Odmowa dostępu – Wyjątek dotyczący ochrony życia prywatnego i integralności jednostki – Artykuł 4 ust. 1 lit. b) i art. 4 ust. 6 rozporządzenia nr 1049/2001 – Ochrona prawnie uzasadnionych interesów danej osoby – Niezbędny charakter przekazania danych osobowych w określonym celu w interesie publicznym – Artykuł 9 ust. 1 rozporządzenia (UE) 2018/1725
1. Instytucje Unii Europejskiej – Prawo publicznego dostępu do dokumentów – Rozporządzenie nr 1049/2001 – Wyjątki od prawa dostępu do dokumentów – Ochrona życia prywatnego i integralności jednostki – Możliwość pełnego zastosowania przepisów rozporządzenia nr 2018/1725 – Spoczywający na wnioskującym o dostęp do dokumentów obowiązek wykazania konieczności przekazania przedmiotowych danych osobowych – Obowiązek sprawdzenia przez instytucję z urzędu istnienia naruszenia prawnie uzasadnionych interesów danej osoby
[rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady: nr 1049/2001, art. 4 ust. 1 lit. b); 2018/1725, art. 3 ust. 1, art. 5, art. 9 ust. 1 lit. b)]
(zob. pkt 22–28)
2. Instytucje Unii Europejskiej – Ochrona osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych – Rozporządzenie 2018/1725 – Wniosek o udzielenie dostępu do danych osobowych – Obowiązek ustalenia konieczności przekazania wspomnianych danych – Zakres – Interes publiczny uzasadniający ujawnienie danych – Niezbędny charakter poznania wysokości kwot przyznanych członkowi Parlamentu Europejskiego i ich wykorzystania w związku z wykonywaniem mandatu – Okoliczności faktyczne o charakterze wyjątkowym
[rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady: nr 1049/2001, art. 4 ust. 1 lit. b); 2018/1725, art. 9 ust. 1 lit. b)]
(zob. pkt 41–44)
3. Instytucje Unii Europejskiej – Ochrona osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych – Rozporządzenie 2018/1725 – Wniosek o udzielenie dostępu do danych osobowych – Dane dotyczące dodatku z tytułu kosztów ogólnych i wynagrodzenia, wypłacanych członkowi Parlamentu Europejskiego w związku z wykonywaniem mandatu – Obowiązek ustalenia konieczności przekazania takich danych – Informacje publicznie dostępne – Naruszenie wspomnianego obowiązku
[rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady: nr 1049/2001, art. 4 ust. 1 lit. b); 2018/1725, art. 9 ust. 1 lit. b)]
(zob. pkt 49–55)
4. Instytucje Unii Europejskiej – Ochrona osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych – Rozporządzenie 2018/1725 – Wniosek o udzielenie dostępu do danych osobowych – Dane dotyczące kosztów podróży i dodatków pobytowych wypłacanych członkowi Parlamentu Europejskiego w związku z wykonywaniem mandatu oraz wynagrodzenia i kosztów podróży jego asystentów parlamentarnych – Obowiązek ustalenia konieczności przekazania takich danych – Zakres
[rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady: nr 1049/2001, art. 4 ust. 1 lit. b); 2018/1725, art. 9 ust. 1 lit. b); decyzje: Parlamentu Europejskiego 2005/684, art. 21 ust. 1–3; prezydium Parlamentu Europejskiego ustanawiająca przepisy wykonawcze do statutu posła do Parlamentu Europejskiego, art. 33]
(zob. pkt 56–60, 63, 64, 67–70, 72–78)
5. Instytucje Unii Europejskiej – Prawo publicznego dostępu do dokumentów – Rozporządzenie nr 1049/2001 – Wyjątki od prawa dostępu do dokumentów – Ochrona życia prywatnego i integralności jednostki – Zakres – Odmowa ujawnienia dokumentów dotyczących kosztów podróży i dodatków pobytowych wypłacanych członkowi Parlamentu Europejskiego w związku z wykonywaniem mandatu oraz kosztów podróży jego asystentów parlamentarnych – Błędy w ocenie
[rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady: nr 1049/2001, art. 4 ust. 1 lit. b); 2018/1725, art. 9 ust. 1 lit. b)]
(zob. pkt 65, 79, 96, 97, 111, 112)
6. Instytucje Unii Europejskiej – Ochrona osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych – Rozporządzenie 2018/1725 – Wniosek o udzielenie dostępu do danych osobowych – Dane dotyczące wynagrodzenia, dodatków i kosztów wypłacanych członkowi Parlamentu Europejskiego w związku z wykonywaniem mandatu oraz wynagrodzenia i dodatków jego asystentów parlamentarnych – Obowiązek sprawdzenia przez instytucję z urzędu istnienia naruszenia prawnie uzasadnionych interesów danych osób – Interesy związane z ochroną swobodnego wykonywania mandatu posła oraz z bezpieczeństwem posła – Naruszenie prawnie uzasadnionych interesów danych osób – Brak
[rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady: nr 1049/2001, art. 4 ust. 1 lit. b); 2018/1725, art. 9 ust. 1 lit. b)]
(zob. pkt 87, 89–94)
7. Instytucje Unii Europejskiej – Prawo publicznego dostępu do dokumentów – Rozporządzenie nr 1049/2001 – Wyjątki od prawa dostępu do dokumentów – Obowiązek udzielenia częściowego dostępu do danych nieobjętych wyjątkami – Wyjątek dotyczący ochrony życia prywatnego i integralności jednostki – Dokumenty dotyczące wynagrodzenia, dodatków i kosztów wypłacanych członkowi Parlamentu Europejskiego w związku z wykonywaniem mandatu oraz wynagrodzenia i dodatków jego asystentów parlamentarnych – Odmowa częściowego dostępu – Dopuszczalność
(rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1049/2001, art. 4 ust. 6)
(zob. pkt 105–109)
Streszczenie
Orzekający w składzie powiększonym Sąd, do którego trzy osoby fizyczne wniosły skargę o stwierdzenie nieważności, stwierdził nieważność decyzji Parlamentu Europejskiego z dnia 8 kwietnia 2022 r.(1), w której instytucja ta odmówiła skarżącym dostępu do dokumentów dotyczących kwot wypłaconych przez tę instytucję Ioannisowi Lagosowi, członkowi Parlamentu, oraz jego asystentom parlamentarnym w ramach mandatu tego posła. Sąd doprecyzował przy tym wyjątek dotyczący publicznego dostępu do dokumentów, oparty na ochronie życia prywatnego i integralności jednostki przewidziany w rozporządzeniu 1049/2001(2). Stwierdził, że Parlament powinien był umożliwić dostęp do dokumentów zawierających dane osobowe dotyczące I. Lagosa i jego asystentów parlamentarnych i odnoszących się, dokładniej rzecz ujmując, do zwrotu kosztów podróży i dodatków pobytowych wypłaconych I. Lagosowi przez tę instytucję oraz do zwrotu kosztów podróży jego asystentów.
I. Lagos został wybrany w Grecji i w dniu 2 lipca 2019 r. objął stanowisko posła do Parlamentu Europejskiego. W dniu 7 października 2020 r. sąd grecki skazał go na karę trzynastu lat i ośmiu miesięcy pozbawienia wolności oraz karę grzywny za przynależność do organizacji przestępczej i kierowanie nią, a także za dwa przestępstwa mniejszej wagi. Po uchyleniu jego immunitetu parlamentarnego w dniu 27 kwietnia 2021 r. I. Lagos został zatrzymany przez organy belgijskie i przekazany organom greckim. I. Lagos odbywa obecnie w Grecji karę pozbawienia wolności.
Po skazaniu go wyrokiem karnym, uchyleniu jego immunitetu i osadzeniu go w więzieniu I. Lagos nie zrzekł się mandatu posła do Parlamentu Europejskiego. Ponadto jego skazanie nie spowodowało powiadomienia Parlamentu przez organy greckie o wygaśnięciu jego mandatu.
W dniu 7 grudnia 2021 r. skarżący zwrócili się do Parlamentu z wnioskiem o udzielenie dostępu do dokumentów dotyczących I. Lagosa na podstawie rozporządzenia nr 1049/2001, obejmującym wszystkie dokumenty odnoszące się do wynagrodzenia i dodatków przyznanych I. Lagosowi oraz do wydatków związanych z wynagrodzeniami jego akredytowanych i krajowych asystentów parlamentarnych. Decyzją z dnia 4 lutego 2022 r. Parlament odmówił skarżącym dostępu do tych dokumentów. W odpowiedzi na złożony przez skarżących wniosek potwierdzający Parlament wydał zaskarżoną decyzję, w której potwierdził swoją pierwotną odmowę udzielenia im dostępu do żądanych dokumentów, powołując się na wyjątek od prawa dostępu do dokumentów mający na celu ochronę danych osobowych, przewidziany w rozporządzeniu nr 1049/2001, a także na obowiązek wykazania przez skarżących niezbędnego charakteru przekazania danych osobowych w określonym celu w interesie publicznym, na podstawie rozporządzenia 2018/1725(3).
Ocena Sądu
Na wstępie Sąd podkreślił, że art. 9 ust. 1 lit. b) rozporządzenia 2018/1725 uzależnia przekazanie danych osobowych od spełnienia kilku kumulatywnych przesłanek. I tak osoba ubiegająca się o dostęp powinna wykazać niezbędny charakter przekazania danych osobowych w określonym celu w interesie publicznym, a następnie wykazać, że to przekazanie jest środkiem najodpowiedniejszym spośród innych możliwych środków służących osiągnięciu zamierzonego celu i że jest ono proporcjonalne do tego celu. Gdy zostanie to wykazane, dana instytucja powinna sprawdzić, czy nie istnieje żaden powód, by uznać, że poprzez przedmiotowe przekazanie może zostać zagrożony uzasadniony interes osoby, której dane dotyczą, i w takim przypadku wyraźnie dokonać oceny różnych przeciwstawnych interesów, aby ocenić proporcjonalność żądanego przekazania danych osobowych.
Zatem w pierwszej kolejności Sąd zbadał w kontekście wyjątku od prawa dostępu do dokumentów służącego ochronie danych osobowych(4), czy skarżący dopełnili obowiązku wykazania niezbędnego charakteru przekazania danych osobowych w określonym celu w interesie publicznym(5).
Dokonał on, po pierwsze, analizy kwestii, czy cel, na który powołują się skarżący w kontekście przekazania przedmiotowych danych osobowych, stanowi określony cel w interesie publicznym.
W tym względzie Sąd wyjaśnił, że takie przekazanie może opierać się na ogólnym celu, takim jak prawo do publicznej informacji o zachowaniach członków Parlamentu w ramach wykonywania przez nich funkcji. W niniejszej sprawie cel, na który powołują się skarżący, polegał na poznaniu wysokości konkretnych kwot przyznanych przez Parlament I. Lagosowi w rozpatrywanym okresie oraz sposobu wykorzystania tych kwot w ramach wykonywania przez niego mandatu posła w celu ułatwienia kontroli publicznej w odniesieniu do dostępu I. Lagosa do środków publicznych. Wbrew twierdzeniom Parlamentu cel ten nie jest ogólny, lecz w określony sposób związany ze szczególnymi okolicznościami niniejszej sprawy, które mają charakter zupełnie wyjątkowy. Dotyczą one bowiem członka Parlamentu, który po tym, jak został skazany między innymi na karę 13 lat i ośmiu miesięcy pozbawienia wolności i osadzony w szczególności za popełnienie poważnych przestępstw, takich jak przynależność do organizacji przestępczej i kierowanie tą organizacją, pozostawał posłem do Parlamentu i nadal pobierał wynagrodzenie i dodatki odpowiadające wykonywaniu tego stanowiska. W związku z tym w świetle tych okoliczności Parlament niesłusznie odmówił uznania celu wskazanego przez skarżących za określony cel w interesie publicznym.
Po drugie, Sąd zbadał, czy skarżący wykazali niezbędny charakter przekazania danych osobowych, a w szczególności, czy to przekazanie danych było środkiem najodpowiedniejszym dla osiągnięcia określonego celu interesu publicznego zamierzonego przez skarżących i czy było proporcjonalne do tego celu.
Z jednej strony, co się tyczy dodatku z tytułu kosztów ogólnych(6) i miesięcznego wynagrodzenia(7) I. Lagosa, Sąd stwierdził, że informacje o tych prawach są swobodnie i nieodpłatnie dostępne publicznie na stronie internetowej Parlamentu. Skoro zatem ujawnienie przedmiotowych danych osobowych nie jest najodpowiedniejszym środkiem dla osiągnięcia celu zamierzonego przez skarżących, nie zdołali oni wykazać niezbędnego charakteru takiego przekazania. Zdaniem Sądu sytuacja jest odmienna w odniesieniu do zwrotu kosztów podróży i wypłaty dodatku pobytowego posłów, ponieważ informacje publicznie dostępne w tym względzie nie pozwalają na poznanie ani wysokości kwot wypłaconych przez Parlament I. Lagosowi w związku z wykonywaniem przez niego mandatu posła w rozpatrywanym okresie, ani celu podróży, miejsca docelowego lub obranej trasy. Zatem w zakresie, w jakim przekazanie tych danych umożliwiłoby społeczeństwu uzyskanie dostępu do tych informacji, ich ujawnienie jest środkiem bardziej odpowiednim do osiągnięcia celu zamierzonego przez skarżących niż dostęp do informacji, które są już publicznie dostępne. Sąd doszedł zatem do wniosku, że przekazanie danych dotyczących I. Lagosa stanowi środek niezbędny do osiągnięcia określonego celu w interesie publicznym, na który powołują się skarżący dla uzasadnienia przekazania rozpatrywanych danych osobowych, oraz że Parlament niesłusznie uznał, iż skarżący nie dopełnili obowiązku wykazania niezbędnego charakteru tego przekazania w takim celu.
Z drugiej strony, co się tyczy wynagrodzeń akredytowanych i lokalnych asystentów I. Lagosa, Sąd podkreślił, że są one im wypłacane niezależnie od ich konkretnej działalności w ramach pomocy parlamentarnej świadczonej I. Lagosowi. W związku z tym, jako że przekazanie dokumentów dotyczących wypłaty tych wynagrodzeń nie może dostarczyć skarżącym informacji na temat ewentualnego przyczynienia się, bezpośredniego lub pośredniego, do finansowania lub dalszego prowadzenia przez I. Lagosa przestępczej lub nielegalnej działalności, skarżący nie zdołali wykazać niezbędnego charakteru takiego przekazania. Jednakże koszty podróży asystentów parlamentarnych A. Lagosa są ściśle związane z jego działalnością i mogą dostarczyć wskazówek co do ewentualnego, choćby pośredniego, związku z nielegalną działalnością I. Lagosa. Sąd doszedł zatem do wniosku, że przekazanie danych osobowych zawartych w dokumentach dotyczących zwrotu tych kosztów jest środkiem niezbędnym do osiągnięcia celu, na który powołują się skarżący, i że Parlament niesłusznie uznał, iż skarżący nie dopełnili obowiązku wykazania niezbędnego charakteru przekazania danych osobowych w określonym celu w interesie publicznym.
W drugiej kolejności Sąd wypowiedział się w przedmiocie ewentualnego naruszenia uzasadnionych interesów I. Lagosa i jego asystentów, spowodowanego przekazaniem rozpatrywanych danych osobowych. W tym względzie w ramach badania proporcjonalności tego przekazania Sąd dokonał oceny różnych przeciwstawnych interesów(8). I tak, jeśli chodzi z jednej strony o interes, jakim jest ochrona swobody wykonywania mandatu posła, w odniesieniu do wniosku o udzielenie dostępu do informacji dotyczących zwrotów kosztów podróży i dodatków pobytowych pobieranych przez I. Lagosa, wiedza opinii publicznej o takich podróżach nie może ograniczyć, w taki czy inny sposób, swobody wykonywania jego mandatu. Nie zostało zatem wykazane, w jaki sposób ujawnienie informacji o odbytych podróżach miałoby wpłynąć na swobodę wykonywania mandatu posła do Parlamentu Europejskiego. Z drugiej strony, co się tyczy interesu, jakim jest zagwarantowanie I. Lagosowi bezpieczeństwa, to jeśli chodzi o dokumenty odnoszące się do dodatków pobytowych i do zwrotów kosztów podróży pobieranych w przeszłości, bezpieczeństwa odnośnego posła nie można już co do zasady uważać za zagrożone wskutek przekazania przedmiotowych danych osobowych, ponieważ chodzi o przemieszczenia się, które w chwili złożenia przez skarżących wniosku, już nastąpiły. Choć prawdą jest, że publiczne ujawnienie powtarzających się przemieszczeń I. Lagosa, w szczególności do prywatnego miejsca zamieszkania w Grecji, mogłoby naruszyć jego bezpieczeństwo, Sąd podkreślił, że przy dokonywaniu oceny przeciwstawnych interesów na Parlamencie spoczywa obowiązek zapewnienia ochrony danych osobowych koniecznej dla bezpieczeństwa I. Lagosa, takich jak jego osobisty adres. Ponadto, jeśli chodzi o bezpieczeństwo I. Lagosa podczas jego przyszłego przemieszczania się w związku z wykonywaniem mandatu, pytanie to nie powstaje, ponieważ I. Lagos był osadzony w zakładzie karnym w dniu wydania zaskarżonej decyzji, a zatem nie mógł się przemieszczać. W tym kontekście Sąd stwierdził, że skoro przedmiotowe przemieszczenia się miały miejsce w okresie, w którym I. Lagos został już skazany za poważne przestępstwa, zatem było uzasadnione, aby skarżący mogli uzyskać informacje na temat celu i miejsc docelowych tych przemieszczeń. Ponieważ ryzyko ewentualnego naruszenia swobody wykonywania mandatu posła I. Lagosa i jego bezpieczeństwa nie jest wystarczające, aby uzasadnić odmowę ujawnienia rozpatrywanych danych osobowych, Parlament błędnie uznał, że przekazanie tych danych naruszyłoby uzasadnione interesy A. Lagosa i jego asystentów oraz że – po dokonaniu oceny różnych przeciwstawnych interesów – takie przekazanie nie byłoby proporcjonalne.
Wobec powyższego Sąd stwierdził nieważność zaskarżonej decyzji w zakresie, w jakim Parlament odmówił udzielenia dostępu do dokumentów zawierających dane osobowe dotyczące I. Lagosa i odnoszących się do wypłaconych mu przez Parlament zwrotów kosztów podróży i dodatków pobytowych, a także do dokumentów zawierających dane osobowe dotyczące asystentów parlamentarnych I. Lagosa i odnoszących się do pobieranych przez nich zwrotów kosztów podróży.