Απόφαση του Γενικού Δικαστηρίου (δεύτερο τμήμα)
της 9ης Δεκεμβρίου 2014 — Riva Fire κατά Επιτροπής

(Υπόθεση T‑83/10)

«Ανταγωνισμός — Συμπράξεις — Αγορά του οπλισμού σκυροδέματος σε ράβδους ή σε ρόλλους — Απόφαση με την οποία διαπιστώνεται παράβαση του άρθρου 65 ΑΧ μετά τη λήξη ισχύος της Συνθήκης ΕΚΑΧ, βάσει του κανονισμού (ΕΚ) 1/2003 — Καθορισμός των τιμών και των προθεσμιών πληρωμής — Περιορισμός ή έλεγχος της παραγωγής ή των πωλήσεων — Παράβαση ουσιώδους τύπου — Αρμοδιότητα της Επιτροπής — Νομική βάση — Διαβούλευση με τη συμβουλευτική επιτροπή επί συμπράξεων και δεσποζουσών θέσεων — Δικαιώματα άμυνας — Προσδιορισμός της αγοράς γεωγραφικώς — Εφαρμογή της αρχής της lex mitior — Παράβαση του άρθρου 65 ΑΧ — Πρόστιμα — Σοβαρότητα και χρονική διάρκεια της παραβάσεως — Ελαφρυντικές περιστάσεις — Αναλογικότητα — Εφαρμογή της ανακοινώσεως περί συνεργασίας του 1996»

1.                     Επιτροπή — Αρχή της συλλογικότητας — Περιεχόμενο — Απόφαση περί εφαρμογής των κανόνων ανταγωνισμού η οποία κοινοποιήθηκε χωρίς τα παραρτήματά της — Παραβίαση της αρχής της συλλογικότητας — Δεν συντρέχει — Στοιχεία που έχουν εκτεθεί επαρκώς κατά νόμον στο περιεχόμενο της αποφάσεως (Άρθρο 219 ΕΚ) (βλ. σκέψεις 53-55, 75)

2.                     Δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης — Αρχές — Αρχή της αναδρομικής εφαρμογής της ηπιότερης ποινής — Αρχή η οποία περιλαμβάνεται στις γενικές αρχές του δικαίου της Ένωσης και κατοχυρώνεται στον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ένωσης — Καθορισμός της lex mitior — Κριτήρια — Ο ευνοϊκότερος in concreto νόμος (Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, άρθρο 49 § 1) (βλ. σκέψεις 83, 85)

3.                     Συμπράξεις — Επηρεασμός του εμπορίου μεταξύ των κρατών μελών — Κριτήρια εκτιμήσεως — Εκτίμηση βάσει πλειόνων παραγόντων οι οποίοι, εκτιμώμενοι μεμονωμένα, δεν θα ήταν κατ’ ανάγκην καθοριστικοί — Συμπράξεις οι οποίες εκτείνονται σε ολόκληρο το έδαφος κράτους μέλους — Ύπαρξη ισχυρού τεκμηρίου επηρεασμού (Άρθρο 65 § 1 ΑΧ· άρθρο 81 § 1 ΕΚ) (βλ. σκέψεις 88-91, 93-95, 97, 130)

4.                     Ανταγωνισμός — Διοικητική διαδικασία — Ανακοίνωση αιτιάσεων — Υποχρεωτικό περιεχόμενο — Σεβασμός των δικαιωμάτων άμυνας — Μνεία των κύριων πραγματικών και νομικών στοιχείων που μπορούν να επισύρουν πρόστιμο — Επαρκής μνεία σε σχέση με το δικαίωμα ακροάσεως (Άρθρο 36, εδ. 1, AX· άρθρο 65 § 1 AX) (βλ. σκέψη 104)

5.                     Ανταγωνισμός — Διοικητική διαδικασία — Σεβασμός των δικαιωμάτων άμυνας — Περιεχόμενο της αρχής — Ακύρωση της αρχικής αποφάσεως με την οποία η Επιτροπή διαπίστωσε παράβαση — Έκδοση βάσει των προγενέστερων προπαρασκευαστικών πράξεων νέας αποφάσεως με άλλη νομική βάση — Επιτρέπεται — Υποχρέωση νέας ανακοινώσεως αιτιάσεων — Δεν υφίσταται (Άρθρο 65 §§ 1, 4 και 5, ΑΧ· κανονισμός 1/2003 του Συμβουλίου, άρθρο 27 § 1) (βλ. σκέψεις 112-122, 124, 211)

6.                     Συμπράξεις — Εναρμονισμένη πρακτική — Έννοια — Συντονισμός και συνεργασία που δεν συνάδουν με την υποχρέωση εκάστης επιχειρήσεως να καθορίζει αυτοτελώς τη συμπεριφορά της στην αγορά — Ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ ανταγωνιστών — Τεκμήριο περί χρήσεως των πληροφοριών για τον καθορισμό της συμπεριφοράς στην αγορά — Απουσία επιπτώσεων για τον ανταγωνισμό στην αγορά — Δεν ασκεί επιρροή (Άρθρο 65 § 1 ΑΧ) (βλ. σκέψεις 137-140, 161-166)

7.                     Ανταγωνισμός — Διοικητική διαδικασία — Απόφαση της Επιτροπής με την οποία διαπιστώνεται παράβαση — Η Επιτροπή φέρει το βάρος αποδείξεως της παραβάσεως και της διάρκειάς της — Τεκμήριο αθωότητας — Προσφυγή σε μια δέσμη ενδείξεων — Απαιτούμενος βαθμός αποδεικτικής ισχύος των αποδεικτικών στοιχείων που έλαβε υπόψη η Επιτροπή — Υποχρεώσεις, ως προς την απόδειξη, των επιχειρήσεων που αμφισβητούν το υποστατό της παραβάσεως (Άρθρο 65 § 1 ΑΧ· κανονισμός 1/2003 του Συμβουλίου, άρθρο 2) (βλ. σκέψεις 142-151)

8.                     Συμπράξεις — Σύνθετη παράβαση που εμφανίζει στοιχεία συμφωνίας και στοιχεία εναρμονισμένης πρακτικής — Ενιαίος χαρακτηρισμός της ως «συμφωνίας και/ή εναρμονισμένης πρακτικής» — Επιτρέπεται (Άρθρα 15 ΑΧ και 65 § 1 ΑΧ) (βλ. σκέψεις 154, 155)

9.                     Ανταγωνισμός — Διοικητική διαδικασία — Απόφαση της Επιτροπής με την οποία διαπιστώνεται παράβαση — Τρόπος αποδείξεως — Έγγραφη απόδειξη — Εκτίμηση της αποδεικτικής ισχύος ορισμένου εγγράφου — Κριτήρια — Άγνωστος συντάκτης και προέλευση — Δεν ασκεί επιρροή (Άρθρο 65 ΑΧ) (βλ. σκέψη 157)

10.                     Συμπράξεις — Συμμετοχή σε συσκέψεις με αντικείμενο αντίθετο προς τους κανόνες του ανταγωνισμού — Γεγονός από το οποίο, ελλείψει αποστασιοποιήσεως από τις ληφθείσες αποφάσεις, μπορεί να συναχθεί συμμετοχή στην επακολουθήσασα σύμπραξη — Δημόσια αποστασιοποίηση — Περιοριστική ερμηνεία (Άρθρο 65 § 1 ΑΧ) (βλ. σκέψεις 159, 209)

11.                     ΕΚΑΧ — Τιμές — Τιμοκατάλογοι — Υποχρεωτική δημοσίευση — Συμβατό προς την απαγόρευση των συμπράξεων (Άρθρα 60 ΑΧ και 65 § 1 ΑΧ) (βλ. σκέψεις 170, 171, 187)

12.                     Συμπράξεις — Απαγόρευση — Παραβάσεις — Καθορισμός τιμών — Έννοια — Συμπράξεις που αφορούν τον καθορισμό μέρους της τελικής τιμής — Πρόσθετες τιμές — Εμπίπτουν (Άρθρο 65 § 1 ΑΧ) (βλ. σκέψεις 181-186)

13.                     Πράξεις των οργάνων — Αιτιολογία — Υποχρέωση αιτιολογήσεως — Περιεχόμενο — Ατομικές αποφάσεις — Απόφαση περί εφαρμογής των κανόνων ανταγωνισμού (Άρθρα 15 ΑΧ και 65 § 1 ΑΧ) (βλ. σκέψεις 191, 192)

14.                     Συμπράξεις — Απαγόρευση — Παραβάσεις — Συμφωνίες και εναρμονισμένες πρακτικές που συνιστούν ενιαία παράβαση — Ευθύνη λόγω των συμπεριφορών άλλων επιχειρήσεων στο πλαίσιο της ίδιας παραβάσεως — Επιτρέπεται — Κριτήρια — Λαμβάνεται υπόψη κατά την εκτίμηση της σοβαρότητας της παραβάσεως (Άρθρο 65 § 1 ΑΧ) (βλ. σκέψεις 213, 214, 216, 219, 220)

15.                     Ανταγωνισμός — Πρόστιμα — Ύψος — Καθορισμός — Κριτήρια — Διάρκεια της παραβάσεως — Δεν ελήφθη υπόψη η μη συμμετοχή επιχειρήσεως σε μία από τις πτυχές της συμπράξεως κατά τη διάρκεια τμήματος της κρίσιμης περιόδου, το οποίο δεν μπορεί να θεωρηθεί σύντομο — Δεν επιτρέπεται — Άσκηση, εκ μέρους του δικαστή της Ένωσης, της πλήρους δικαιοδοσίας του— Μείωση του προστίμου (Κανονισμός 1/2003 του Συμβουλίου, άρθρο 23 § 2) (βλ. σκέψεις 219, 220, διατακτ. 1)

16.                     Συμπράξεις — Συμφωνίες μεταξύ επιχειρήσεων — Προσβολή του ανταγωνισμού κατά την έννοια του άρθρου 65 ΑΧ — Κριτήρια εκτιμήσεως — Αντικείμενο αντίθετο προς τους κανόνες ανταγωνισμού — Αρκεί αυτή η διαπίστωση (Άρθρο 65 § 1 ΑΧ) (βλ. σκέψη 227)

17.                     Ανταγωνισμός — Πρόστιμα — Ύψος — Καθορισμός — Κριτήρια — Σοβαρότητα της παραβάσεως — Δεν υφίσταται δεσμευτικός ή εξαντλητικός κατάλογος κριτηρίων (Κανονισμός 1/2003 του Συμβουλίου, άρθρο 23 § 2· ανακοίνωση 98/C 9/03 της Επιτροπής, σημείο 1 A) (βλ. σκέψη 244)

18.                     Ανταγωνισμός — Πρόστιμα — Ύψος — Καθορισμός — Περίπλοκη οικονομική εκτίμηση — Περιθώριο εκτιμήσεως της Επιτροπής — Δικαστικός έλεγχος — Έλεγχος της νομιμότητας — Περιεχόμενο (Κανονισμός 1/2003 του Συμβουλίου, άρθρο 23 § 2· ανακοίνωση 98/C 9/03 της Επιτροπής, σημεία 1 A και 1 B) (βλ. σκέψεις 244, 254-258)

19.                     Ανταγωνισμός — Πρόστιμα — Κατευθυντήριες γραμμές για τον υπολογισμό των προστίμων — Νομική φύση — Ενδεικτικός κανόνας συμπεριφοράς ο οποίος συνεπάγεται αυτοπεριορισμό της εξουσίας εκτιμήσεως της Επιτροπής — Υποχρέωση τηρήσεως των αρχών της ίσης μεταχειρίσεως, της προστασίας της δικαιολογημένης εμπιστοσύνης και της ασφάλειας δικαίου (Ανακοίνωση 98/C 9/03 της Επιτροπής) (βλ. σκέψεις 246-248)

20.                     Ανταγωνισμός — Πρόστιμα — Ύψος — Καθορισμός — Αποτρεπτικός χαρακτήρας — Συνεκτίμηση του μεγέθους και του συνόλου των διαθέσιμων πόρων της επιχειρήσεως στην οποία επιβάλλεται πρόστιμο — Συνέπεια — Εφαρμογή συντελεστή προσαυξήσεως επί του βασικού ποσού — Ημερομηνία που λαμβάνεται υπόψη (Άρθρο 65 ΑΧ· κανονισμός 1/2003 του Συμβουλίου, άρθρο 23 § 2· ανακοίνωση 98/C 9/03 της Επιτροπής, σημείο 1 A) (βλ. σκέψεις 266-272)

21.                     Συμπράξεις — Συμπράξεις που υπάγονται ratione materiae και ratione temporis στο νομικό καθεστώς της Συνθήκης ΕΚΑΧ — Λήξη ισχύος της Συνθήκης ΕΚΑΧ — Η Επιτροπή εξακολουθεί να έχει εξουσία ελέγχου, ενεργώντας στο νομικό πλαίσιο του κανονισμού 1/2003 (Άρθρο 65 § 1 ΑΧ· κανονισμός 1/2003 του Συμβουλίου) (βλ. σκέψη 273)

22.                     Ανταγωνισμός — Πρόστιμα — Ύψος — Καθορισμός — Κριτήρια — Σοβαρότητα της παραβάσεως — Ελαφρυντικές περιστάσεις — Επιχείρηση που επέδειξε παθητική συμπεριφορά ή μιμήθηκε άλλες επιχειρήσεις — Κριτήρια εκτιμήσεως — Συμπεριφορά που αποκλίνει από τη συμφωνηθείσα στο πλαίσιο της συμπράξεως — Ανυπαρξία τέτοιας συμπεριφοράς (Κανονισμός 1/2003 του Συμβουλίου, άρθρο 23 §§ 2 και 3· ανακοίνωση 98/C 9/03 της Επιτροπής, σημείο 3) (βλ. σκέψεις 284, 285, 287)

23.                     Ανταγωνισμός — Πρόστιμα — Ύψος — Καθορισμός — Νομικό πλαίσιο — Κατευθυντήριες γραμμές που θεσπίζει η Επιτροπή — Ανακοίνωση της Επιτροπής σχετικά με τη μη επιβολή και τη μείωση των προστίμων σε αντάλλαγμα της συνεργασίας των κατηγορουμένων επιχειρήσεων — Εξουσία εκτιμήσεως της Επιτροπής — Δικαστικός έλεγχος — Περιεχόμενο (Κανονισμός 1/2003 του Συμβουλίου, άρθρο 23 § 2· ανακοίνωση 96/C 207/04 της Επιτροπής) (βλ. σκέψεις 301-311)

24.                     Ανταγωνισμός — Πρόστιμα — Ύψος — Καθορισμός — Κριτήρια — Μείωση του προστίμου σε αντάλλαγμα της συνεργασίας της κατηγορουμένης επιχειρήσεως — Προϋποθέσεις — Υποβολή αιτήσεως επιείκειας — Απαιτείται η συμπεριφορά της επιχειρήσεως να διευκόλυνε την εκ μέρους της Επιτροπής διαπίστωση της παραβάσεως — Εκτίμηση (Κανονισμός 1/2003 του Συμβουλίου, άρθρο 23 § 2· ανακοίνωση 96/C 207/04 της Επιτροπής) (βλ. σκέψεις 312-319)

Αντικείμενο

Κυρίως, αίτημα ακυρώσεως της αποφάσεως C(2009) 7492 τελικό της Επιτροπής, της 30ής Σεπτεμβρίου 2009, σχετικά με διαδικασία εφαρμογής του άρθρου 65 ΑΧ (υπόθεση COMP/37.956 — Οπλισμός σκυροδέματος, επανέκδοση), όπως τροποποιήθηκε με την απόφαση C(2009) 9912 τελικό της Επιτροπής, της 8ης Δεκεμβρίου 2009, και, επικουρικώς, αίτημα μειώσεως του ποσού του επιβληθέντος στην προσφεύγουσα προστίμου.

Διατακτικό

Το Γενικό Δικαστήριο αποφασίζει:

1) Καθορίζει το ύψος του προστίμου που επιβάλλεται στη Riva Fire SpA στα 26 093 000 ευρώ.

2) Απορρίπτει την προσφυγή κατά τα λοιπά.

3) Η Riva Fire φέρει τα έξοδά της, καθώς και τα τρία τέταρτα των εξόδων στα οποία υποβλήθηκε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή φέρει το ένα τέταρτο των εξόδων της.