Sprawa T‑411/07 R
Aer Lingus Group plc
przeciwko
Komisji Wspólnot Europejskich
Postępowanie w przedmiocie środka tymczasowego – Kontrola koncentracji – Decyzja stwierdzająca niezgodność koncentracji ze wspólnym rynkiem – Artykuł 8 ust. 4 i 5 rozporządzenia (WE) nr 139/2004 – Wniosek o zawieszenie wykonania i o zarządzenie środków tymczasowych – Środek niezgodny z podziałem kompetencji między instytucjami – Kompetencje Komisji – Środki tymczasowe skierowane do interwenienta – Wniosek o zawieszenie wykonania – Dopuszczalność – Brak fumus boni iuris – Pilny charakter – Brak poważnej i nieodwracalnej szkody – Szkoda zależna od wystąpienia zdarzeń przyszłych i niepewnych – Niewystarczające uzasadnienie – Wyważenie wszystkich interesów
Streszczenie postanowienia
1. Postępowanie w przedmiocie środka tymczasowego – Zawieszenie wykonania – Środki tymczasowe – Przesłanki zastosowania – Charakter tymczasowy środka
(art. 242 WE, 243 WE; regulamin Sądu, art. 104 § 2)
2. Postępowanie w przedmiocie środka tymczasowego – Zawieszenie wykonania – Przesłanki zastosowania – Interes skarżącego w uzyskaniu objętego wnioskiem zawieszenia
(art. 242 WE; regulamin Sądu, art. 104 § 2)
3. Postępowanie w przedmiocie środka tymczasowego – Środki tymczasowe – Środki niezgodne z podziałem kompetencji między instytucjami
(art. 233 WE, 243 WE; rozporządzenie Rady nr 139/2004, art. 8 ust. 4, 5)
4. Postępowanie w przedmiocie środka tymczasowego – Przesłanki dopuszczalności – Skarga – Wymogi formalne
(art. 243 WE; regulamin Sądu, art. 104 § 2)
5. Postępowanie w przedmiocie środka tymczasowego – Kompetencje sędziego orzekającego w przedmiocie środków tymczasowych – Wydawanie nakazów skierowanych do osób trzecich – Granice
(art. 243 WE)
6. Konkurencja – Koncentracje – Kompetencje Komisji – Przyjęcie środków wobec stron zakazanej koncentracji – Przesłanki – Przeprowadzenie koncentracji
(art. 81 WE, 82 WE; rozporządzenia Rady: nr 1/2003, art. 7 ust. 1; nr 139/2004, art. 3, 7, art. 8 ust. 4, 5)
7. Postępowanie w przedmiocie środka tymczasowego – Zawieszenie wykonania – Środki tymczasowe – Przesłanki zastosowania – Pilny charakter – Poważna i nieodwracalna szkoda
(art. 242 WE, 243 WE; regulamin sądu, art. 104 § 2)
1. Zgodnie z art. 107 ust. 4 regulaminu Sądu wydane w postępowaniu w przedmiocie środka tymczasowego postanowienie o zarządzeniu środków tymczasowych ma jedynie charakter tymczasowy i w żaden sposób nie przesądza o rozstrzygnięciu Sądu co do istoty sprawy. Wynika z tego, że co do zasady okres obowiązywania takiego postanowienia nie może wykraczać poza czas trwania postępowania głównego.
(por. pkt 45)
2. Wniosek o zawieszenie wykonania nie może dotyczyć negatywnej decyzji administracyjnej, ponieważ takie zawieszenie nie może prowadzić do zmiany sytuacji skarżącego. Skoro skarżący nie posiada żadnego interesu w wydaniu postanowienia na podstawie takiego wniosku, wniosek taki winien być zatem oddalony z wyjątkiem przypadku, w jakim zawieszenie mogłoby okazać się konieczne w celu zastosowania pozostałych wnioskowanych przez skarżącego środków tymczasowych, w sytuacji gdyby sędzia orzekający w przedmiocie środków tymczasowych uznał je za dopuszczalne i zasadne.
(por. pkt 46–48)
3. Co do zasady sędzia orzekający w przedmiocie środków tymczasowych nie może przyjąć środka tymczasowego, który – jeżeli należałoby go zarządzić – stanowiłby ingerencję w wykonywanie kompetencji innej instytucji, niezgodną z podziałem kompetencji między poszczególne instytucje wspólnotowe, zamierzonym przez autorów traktatu.
Tak jest w przypadku wniosku o zastosowanie środków tymczasowych mającego na celu nakazanie Komisji zastosowania w szczególny sposób art. 8 ust. 4 i 5 rozporządzenia nr 139/2004 w sprawie kontroli koncentracji przedsiębiorstw poprzez przyjęcie pewnych środków wobec drugiej strony zakazanej koncentracji, który to wniosek winien w konsekwencji zostać odrzucony jako niedopuszczalny. W istocie, gdyby w wyroku wydanym w postępowaniu głównym stwierdzono, że Komisja ma kompetencję do zarządzenia środków przewidzianych w art. 8 ust. 4 i 5 rozporządzenia, to do Komisji należałoby, gdyby uznała to za konieczne w ramach kompetencji kontrolnych przysługujących jej w dziedzinie koncentracji, przyjęcie środków mających na celu przewrócenie stanu poprzedniego, które uważa za stosowne oraz podjęcie koniecznych środków w celu zastosowania się do wyroku zgodnie z art. 233 WE. Gdyby więc sędzia orzekający w przedmiocie środków tymczasowych przychylił się do tego wniosku, musiałby nakazać Komisji wyciągnięcie pewnych precyzyjnych wniosków z wyroku stwierdzającego nieważność, a w konsekwencji postanowienie takie przekraczałoby uprawnienia Sądu w sprawie głównej. Niemniej jednak, w ramach systemu podziału kompetencji ustanowionego na podstawie traktatu oraz w rozporządzeniu, to na Komisji ciąży obowiązek – jeśli uzna to za niezbędne w ramach kompetencji kontrolnych przysługujących jej w dziedzinie koncentracji, a w szczególności na mocy art. 8 ust. 4 i 5 rozporządzenia – przyjęcia środków mających na celu przewrócenie stanu poprzedniego, które uzna za właściwe.
(por. pkt 49–51)
4. Wniosek o zastosowanie środków tymczasowych na podstawie art. 243 WE nie może być niejasny i nieprecyzyjny. Jednakże w przypadkach, w których treść środków wnioskowanych przez skarżącą jest wystarczająco jasna w stosunku do reszty wniosku, sędzia orzekający w przedmiocie środków tymczasowych może stwierdzić, że charakter wniosku nie jest niejasny i nieprecyzyjny i może on zatem uznać go za dopuszczalny.
(por. pkt 52, 53)
5. W zakresie postępowania w przedmiocie środka tymczasowego, art. 243 WE stanowi jasno, że „w sprawach, które rozpatruje, Trybunał Sprawiedliwości może zarządzić niezbędne środki tymczasowe”. Takie szerokie brzmienie ma w sposób oczywisty na celu przyznanie sędziemu orzekającemu w przedmiocie środków tymczasowych kompetencji wystarczających do zastosowania jakiegokolwiek środka, który uzna za konieczny, w celu zagwarantowania pełnej skuteczności przyszłego orzeczenia końcowego, aby zapewnić, iż nie ma luki w ochronie prawnej zapewnionej przez Trybunał.
W celu zapewnienia pełnej skuteczności art. 243 WE nie można więc wykluczyć, że sędzia orzekający w przedmiocie środków tymczasowych może w miarę konieczności wydawać nakazy skierowane bezpośrednio do osób trzecich, skoro jego szerokie kompetencje są ograniczone jedynie w zakresie, w jakim chodzi o wpływ na prawa i obowiązki osób trzecich, w przypadkach, w których takie prawa i interesy mogą zostać poważnie naruszone. Taki szeroki zakres swobodnego uznania powinien, pod tym względem, być wykonywany z należytym uwzględnieniem praw procesowych adresatów środków tymczasowych oraz podmiotów, na które środki tymczasowe będą miały wpływ bezpośredni, w szczególności prawa do obrony. Nie ulega wątpliwości, że przy rozstrzyganiu, czy zastosować środki tymczasowe, o które wniesiono w tego rodzaju sprawach, sędzia orzekający w przedmiocie środków tymczasowych dodatkowo musi należycie uwzględnić zarówno zasadność zastosowania środka (fumus boni iuris), jak i możliwość wystąpienia poważnej i nieodwracalnej szkody w określonym przypadku. Nawet jeśli osoba trzecia nie miała możliwości przedstawienia swego stanowiska w ramach postępowania w przedmiocie środka tymczasowego, nie można wykluczyć, że środki tymczasowe mogłyby zostać zastosowane wobec niej w wyjątkowych okolicznościach i biorąc pod uwagę czasowy charakter środków tymczasowych, jeśli okazuje się, że niezastosowanie takich środków mogłoby stanowić zagrożenie dla samego istnienia skarżącej. Sędzia orzekający w przedmiocie środków tymczasowych przeprowadza taką ocenę, wyważając różne interesy.
(por. pkt 56, 59)
6. Komisja nie stosuje w sposób nieprawidłowy przepisów art. 8 ust. 4 i 5 rozporządzenia nr 139/2004 w sprawie kontroli koncentracji przedsiębiorstw, które to przepisy upoważniają ją do podjęcia środków wobec stron już przeprowadzonej zakazanej koncentracji, jeśli po stwierdzeniu, że planowana koncentracja przewidująca nabycie całości kapitału akcyjnego przedsiębiorstwa jest niezgodna ze wspólnym rynkiem, uznaje, że nie ma ona kompetencji do tego, aby powstrzymać przedsiębiorstwo będące nabywcą od wykonywania prawa głosu wynikającego z przejętego przezeń w jej rezultacie udziału mniejszościowego, ponieważ nie jest ono w stanie wykonywać poprzez ten udział kontroli faktycznej lub prawnej nad przedsiębiorstwem, będącym przedmiotem tego udziału.
W istocie, o ile prawdą jest, że zawarte w wersji angielskiej wyrażenie „implemented” może zasadniczo prowadzić do niejasności co do precyzyjnego zakresu tych postanowień, z uwagi na to, że wyrażenie „implementation” [w rozporządzeniu: „dokonanie”] może obejmować zarówno „osiągnięcie jakiegoś celu”, jak i „przeprowadzenie”, o tyle sposób, w jaki to wyrażenie jest oddane w wersjach francuskiej, niemieckiej i włoskiej, porównanie z wersją francuską innych przepisów ustawodawstwa wspólnotowego, w których wyrażenie „implementation” wyraźnie rozumiane jest jako oznaczające „carrying into effect” [„doprowadzić do skutku”], a nie jako „the act of accomplishing some aim” [„czynność polegająca na osiągnięciu jakiegoś celu”]., oraz fakt, iż Komisja może na podstawie art. 8 ust. 4 wymagać od zainteresowanych przedsiębiorstw „rozwiązania koncentracji”, wskazują jednak na to, że objęta tymi postanowieniami definicja „implementation” implikuje prima facie pełne przeprowadzenie koncentracji zgodnie z jej definicją zawartą w art. 3 rozporządzenia, a zatem przejęcie kontroli.
Konkluzji tej nie można podważyć, zarzucając Komisji praktykę, zgodnie z którą Komisja miałaby traktować częściowe dokonanie koncentracji, nawet jeśli chodzi o działania niewiążące się z żadną zmianą kontroli, jako zakazane przez art. 7 ust. 1 rozporządzenia, na mocy którego koncentracja o wymiarze wspólnotowym nie może zostać przeprowadzona do czasu uznania jej za zgodną ze wspólnym rynkiem, oraz miałaby wskazywać stronom, że powinny powstrzymać się od podejmowania takich działań. Po pierwsze bowiem, z uwagi na to, iż wykładnia prawa wspólnotowego stanowi prerogatywę Trybunału Sprawiedliwości, a nie Komisji, praktyka Komisji, choć wpływowa i znacząca dla określania, czy należy uwzględnić jakiekolwiek uzasadnione oczekiwania, nie jest w tym względzie decydująca. Po drugie, nawet jeśli art. 7 ust. 1 rozporządzenia należy interpretować jako zakazujący jedynie zmiany kontroli w trakcie badania dokonywanego przez Komisję, a nie działań niewiążących się ze zmianą kontroli, takich jak wykonywanie prawa głosu wynikającego z udziału mniejszościowego, to – biorąc pod uwagę ścisłe terminy, w których Komisja musi zbadać zgłoszoną koncentrację oraz zestaw czynników, które mogłyby spowodować kontrolę w danej sprawie – byłoby zasadne, aby Komisja zwróciła się do stron o niepodejmowanie żadnych działań, które mogłyby prowadzić do zmiany kontroli.
Wreszcie, taka wykładnia art. 8 ust. 4 i 5 rozporządzenia nr 139/2004 w związku z art. 21 ust. 3, zakazującym państwom członkowskim stosowania własnego ustawodawstwa krajowego dotyczącego konkurencji w stosunku do koncentracji o wymiarze wspólnotowym, nie powoduje prima facie luki stojącej w sprzeczności z celem rozporządzenia W istocie, w zakresie w jakim pozostały udział mniejszościowy nie jest już związany z przejęciem kontroli, przestaje być częścią „koncentracji” i znajduje się poza zakresem stosowania rozporządzenia nr 139/2004, art. 21 tego rozporządzenia w powyższych okolicznościach, co do zasady, nie sprzeciwia się, prima facie, stosowaniu ustawodawstwa krajowego dotyczącego konkurencji przez krajowe organy do spraw konkurencji oraz sądy krajowe. Ponadto, chociaż udział mniejszościowy tego rodzaju nie może, prima facie, być uregulowany na podstawie tego rozporządzenia, można przewidywać, że postanowienia traktatu z zakresu konkurencji, a w szczególności art. 81 WE i 82 WE mogłyby być stosowane przez Komisję w odniesieniu do zachowania zainteresowanych przedsiębiorstw.
(por. pkt 89–92, 94, 98, 100, 101, 103)
7. Pilny charakter wniosku o zastosowanie środka tymczasowego należy oceniać w świetle konieczności wydania zarządzenia tymczasowego w celu uniknięcia poważnej i nieodwracalnej szkody przez stronę żądającą zastosowania takiego środka. Ciężar udowodnienia, iż strona ta nie może czekać na wynik postępowania głównego bez poniesienia takiej szkody, spoczywa na tej stronie.
W przypadku gdy szkoda uzależniona jest od wystąpienia szeregu czynników, wystarczy, aby szkoda była przewidywalna z wystarczającym stopniem prawdopodobieństwa. Jednakże strona żądająca zastosowania środka tymczasowego musi udowodnić okoliczności faktyczne, które wykażą prawdopodobieństwo poważnej i nieodwracalnej szkody. W celu uzyskania możliwości określenia, czy szkoda, której obawia się strona skarżąca, jest poważna i nieodwracalna, a zatem stanowi podstawę dla zarządzenia środków tymczasowych, sędzia orzekający w przedmiocie środków tymczasowych musi posiadać mocne dowody umożliwiające mu określenie precyzyjnych konsekwencji, które w przypadku braku zastosowania tych środków z całym prawdopodobieństwem powstałyby w odniesieniu do każdego z zainteresowanych podmiotów.
Twierdzenie przez stronę żądającą zastosowania środka tymczasowego, iż sędzia orzekający w przedmiocie środków tymczasowych powinien zastosować „zasadę ostrożności” i że może zastosować „środki ochronne” bez konieczności oczekiwania na dowód wskazujący na realność ryzyka, nie może być zatem uwzględnione.
(por. pkt 116–119)