Sprawa T‑777/19
Coopérative des artisans pêcheurs associés (CAPA) Sarl i in.
przeciwko
Komisji Europejskiej
Wyrok Sądu (dziewiąta izba w składzie powiększonym) z dnia 15 września 2021 r.
Pomoc państwa – Pomoc indywidualna na rzecz eksploatacji morskich farm wiatrowych – Obowiązek zakupu energii elektrycznej po cenie wyższej niż cena rynkowa – Wstępne postępowanie wyjaśniające – Decyzja o niewnoszeniu zastrzeżeń – Skarga o stwierdzenie nieważności – Artykuł 1 lit. h) rozporządzenia (UE) nr 2015/1589 – Status zainteresowanej strony – Przedsiębiorstwa rybackie – Budowa farm na obszarach połowowych – Stosunek konkurencji – Brak – Ryzyko oddziaływania na interesy przedsiębiorstw rybackich poprzez przyznanie spornej pomocy – Brak – Brak bezpośredniego i indywidualnego oddziaływania – Niedopuszczalność
1. Skarga o stwierdzenie nieważności – Osoby fizyczne lub prawne – Akty dotyczące ich bezpośrednio i indywidualnie – Decyzja Komisji stwierdzająca zgodność pomocy państwa z rynkiem wewnętrznym bez wszczynania formalnego postępowania wyjaśniającego – Skarga zainteresowanych stron w rozumieniu art. 108 ust. 2 TFUE – Warunki – Brak statusu zainteresowanej strony – Niedopuszczalność
[Artykuł 108 ust. 2 i art. 263 akapit czwarty TFUE; rozporządzenie Rady 2015/1589, art. 1 lit. h)]
(zob. pkt 58–62, 65, 66, 82, 113, 115, 116)
2. Pomoc przyznawana przez państwa – Badanie przez Komisję – Postępowanie administracyjne – Zainteresowana strona w rozumieniu art. 108 ust. 2 TWUE – Pojęcie – Przedsiębiorstwo niepozostające się w bezpośrednim stosunku konkurencji z beneficjentem pomocy – Konieczność wykazania przez to przedsiębiorstwo konkretnego wpływu pomocy na jego sytuację
[Artykuł 108 ust. akapit czwarty TFUE; rozporządzenie Rady 2015/1589, art. 1 lit. h)]
(zob. pkt 63, 64, 71–73, 83–87, 89)
3. Pomoc przyznawana przez państwa – Badanie przez Komisję – Postępowanie administracyjne – Zainteresowana strona w rozumieniu art. 108 ust. 2 TWUE – Pojęcie – Przedsiębiorstwa połowowe wskazujące negatywne skutki eksploatacji morskich farm wiatrowych stanowiącej przedmiot pomocy na współwystępującą działalność połowową – Brak wykorzystania tego samego „surowca” – Brak stosunku konkurencji – Skutki wynikające z decyzjach o budowie farm wiatrowych i o zarządzaniu publiczną przestrzenią morską – Brak związku między mechanizmem przyznawania pomocy i wspomnianymi skutkami – Brak ryzyka konkretnego oddziaływania na interesy rybaków przez przyznanie wspomnianej pomocy – Brak statusu zainteresowanej strony
[Artykuł 108 ust. 2 TFUE; rozporządzenie Rady 2015/1589, art. 1 lit. h)]
(zob. pkt 74–81, 90–97)
4. Skarga o stwierdzenie nieważności – Osoby fizyczne lub prawne – Przesłanki dopuszczalności – Interes prawny – Legitymacja procesowa czynna – Przesłanki mające charakter kumulatywny – Niedopuszczalność skargi w braku spełnienia jednej z tych przesłanek
(Artykuł 263 akapit 4 TFUE)
(zob. pkt 112)
Streszczenie
Morskie farmy wiatrowe dotowane z pomocy operacyjnej: Sąd odrzucił skargę wniesioną przez spółdzielnię i kapitanów-rybaków na decyzję Komisji o niewnoszeniu zastrzeżeń
Sąd wyjaśnił zakres pojęcia „zainteresowanej strony” i uznał, że skarżący nie wykazali ryzyka konkretnego wpływu spornej pomocy na ich sytuację
W latach 2011 i 2013 Francja ogłosiła przetarg na budowę pierwszych farm wiatrowych eksploatowanych we Francji Wpływ tych sześciu projektów, których przewidywany okres eksploatacji wynosi 25 lat, dotyczy obszarów morskich wykorzystywanych do połowu ryb.
Projekty budowy i eksploatacji farm wiatrowych są dotowane w formie obowiązku zakupu energii elektrycznej po cenie wyższej od ceny rynkowej, przy czym dodatkowe koszty są w całości rekompensowane przez państwo.
Decyzją z dnia 26 lipca 2019 r.(1). (zwaną dalej „zaskarżoną decyzją”) Komisja Europejska uznała, że subwencje te stanowią pomoc państwa zgodną z rynkiem wewnętrznym(2) (zwaną dalej „sporną pomocą”). Z tego względu Komisji podjęła decyzje o niewnoszeniu zastrzeżeń.
Coopérative des artisans pêcheurs associés (CAPA), spółdzielnia zrzeszająca rybaków, wraz z dziesięcioma podmiotami będącymi przedsiębiorstwami rybackimi lub kapitanami-rybakami (zwanymi dalej „skarżącymi rybakami”) wniosła do Sądu skargę o stwierdzenie nieważności zaskarżonej decyzji. Skarga ta została jednak odrzucona przez dziewiątą izbę Sądu w składzie powiększonym jako niedopuszczalna, gdyż Sąd stwierdził, że skarżący nie mają legitymacji procesowej do wniesienia skargi na zaskarżoną decyzji.
Ocena Sądu
Na wstępie Sąd przypomniał, że zaskarżona decyzja jest decyzją o niewnoszeniu zastrzeżeń wobec spornej pomocy, w której to decyzji Komisja w sposób dorozumiany, lecz niewątpliwy odmówiła wszczęcia formalnego postępowania wyjaśniającego przewidzianego w art. 108 ust. 2 TFUE. Ponieważ decyzja ta uniemożliwia „zainteresowanym stronom”(3) przedstawienie uwag w ramach formalnego postępowania wyjaśniającego w sprawie rozpatrywanej pomocy, zainteresowane strony są uprawnione do zaskarżenia tej decyzji przed sądem Unii, w zakresie, w jakim narusza ona ich prawa proceduralne. Aby dana osoba, przedsiębiorstwo lub związek przedsiębiorstw mogły zostać uznane za „zainteresowaną stronę”, konieczne jest, by wykazały w sposób wymagany prawem, że pomoc może mieć konkretny wpływ na jej sytuację.
Co się tyczy uznania skarżących rybaków za „zainteresowane strony” uprawnione do wniesienia skargi na zaskarżoną decyzję, Sąd stwierdził, że aby uzasadnić swoją czynną legitymację procesową, podnoszą oni, po pierwsze, istnienie pośredniego stosunku konkurencji pomiędzy ich działalnością a działalnością beneficjentów spornej pomocy, a po drugie, ryzyko konkretnego wpływu tej pomocy na ich sytuację.
W odniesieniu do pośredniego stosunku konkurencji, na który powołują się skarżący rybacy, Sąd wskazał, że skarżący nie mogą twierdzić, iż ich proces produkcyjny wymaga użycia tego samego „surowca”, którego używają podmioty eksploatujące farmy wiatrowe. Zgodnie bowiem z potocznym znaczeniem wyrażenia „surowiec” oznacza ono zasób naturalny lub nieprzetworzony produkt wykorzystywany jako element produkcji towaru. W niniejszym przypadku to nie dostęp do obszaru publicznej przestrzeni morskiej wykorzystywanej zarówno przez rybaków, jak i przez podmioty eksploatujące morskie farmy wiatrowe stanowi, odpowiednio, „surowiec” ich działalności gospodarczej, lecz znajdujące się tam zasoby naturalne, a mianowicie z jednej strony zasoby rybne, a z drugiej strony energia kinetyczna wiatru. Jako że wspomniane zasoby są odrębne, skarżący rybacy nie konkurują o ich wykorzystanie z podmiotami eksploatującymi farmy wiatrowe.
Sąd stwierdził zatem, że skarżących rybaków nie można uznać za zainteresowane strony, uprawnione do wniesienia skargi na zaskarżoną decyzję na podstawie rzekomego pośredniego stosunku konkurencji z beneficjentami spornej pomocy.
Jeśli chodzi o podnoszone ryzyko konkretnego wpływu spornej pomocy na sytuację skarżących rybaków, Sąd zbadał następnie, czy domniemane negatywne skutki eksploatacji farm wiatrowych na ich środowisko, w szczególności na współistniejącą działalność połowową, środowisko morskie i zasoby rybne, można uznać za konkretny wpływ przyznania tej pomocy na sytuację odnośnych przedsiębiorstw rybackich.
W tym względzie Sąd podkreślił, że o ile nie można co do zasady wykluczyć, iż dana pomoc oddziałuje konkretnie na interesy osób trzecich ze względu na skutki, jakie objęte nią urządzenia wywierają na swoje środowiska i, między innymi, na innego rodzaju działalność prowadzoną w pobliżu, o tyle aby owe osoby trzecie można było uznać za zainteresowane strony, muszą one wykazać w sposób wymagany prawem ryzyko takiego konkretnego oddziaływania. Ponadto w tym celu nie wystarczy wykazać istnienia wspomnianych skutków, lecz należy jeszcze dowieść, że skutki te wynikają z samej tej pomocy. Tymczasem skarżący rybacy nie przedstawili tego dowodu.
Podnoszone oddziaływanie spornych projektów na działalność skarżących rybaków jest bowiem nierozłącznie związane, po pierwsze, z decyzjami władz francuskich o lokalizacji tych projektów na danych obszarach w ramach ich polityki wykorzystania zasobów energetycznych, a po drugie, z przepisami regulującymi publiczną przestrzeń morską i ze środkami technicznymi mającymi zastosowanie do wspomnianych projektów. Chociaż decyzja tych władz o przyznaniu podmiotom eksploatującym te projekty pomocy w formie podjętego przez państwo obowiązku zakupu przysparza im korzyści w stosunku do niedotowanych producentów energii elektrycznej, to sama w sobie nie ma ona wpływu na wyniki ekonomiczne skarżących rybaków.
W świetle powyższego Sąd stwierdził, że spornej pomocy nie można uznać za pomoc, która sama w sobie może mieć konkretny wpływ na ich sytuację, wobec czego skarżący rybacy nie mogą wywodzić z niej legitymacji procesowej do wniesienia skargi na zaskarżoną decyzję.
Wreszcie, w odniesieniu do uznania Coopérative des artipératives d’artis sociétés (CAPA) za „zainteresowaną stronę” Sąd wskazał, że działalność tej spółdzielni zrzeszającej rybaków zależy od decyzji gospodarczych jej członków, a nie od wypłaty spornej pomocy. Jak z tego wynika, ryzyko konkretnego wpływu wspomnianej pomocy na sytuację tej spółdzielni nie zostało w każdym razie wykazane i ona również nie może zostać uznana za zainteresowaną stronę.