WYROK TRYBUNAŁU (szósta izba)
z dnia 11 kwietnia 2024 r.(*)
Odesłanie prejudycjalne – Własność intelektualna – Prawo autorskie i prawa pokrewne – Dyrektywa 2001/29/WE – Artykuł 3 ust. 1 – Publiczne udostępnianie – Pojęcie – Zapewnianie odbiorników telewizyjnych w obiekcie hotelarskim – Transmisja sygnału za pomocą rozdzielacza kabla koncentrycznego – Dyrektywa 93/83/EWG – Retransmisja drogą kablową – Operatorzy kablowi – Pojęcia – Umowa licencyjna z organizacjami zbiorowego zarządzania prawami autorskimi, której przedmiotem jest retransmisja drogą kablową – Retransmisja tego sygnału poprzez należącą do owego obiektu kablową sieć rozdzielczą
W sprawie C‑723/22
mającej za przedmiot wniosek o wydanie, na podstawie art. 267 TFUE, orzeczenia w trybie prejudycjalnym, złożony przez Oberlandesgericht München (wyższy sąd krajowy w Monachium, Niemcy) postanowieniem z dnia 24 listopada 2022 r., które wpłynęło do Trybunału w tym samym dniu, w postępowaniu:
Citadines Betriebs GmbH
przeciwko
MPLC Deutschland GmbH,
TRYBUNAŁ (szósta izba),
w składzie: T. von Danwitz, prezes izby, P.G. Xuereb i I. Ziemele (sprawozdawczyni), sędziowie,
rzecznik generalny: M. Szpunar,
sekretarz: A. Calot Escobar,
uwzględniając pisemny etap postępowania,
rozważywszy uwagi, które przedstawili:
– w imieniu Citadines Betriebs GmbH – A. Conrad i T. Schubert, Rechtsanwälte,
– w imieniu MPLC Deutschland GmbH – M. König, Rechtsanwalt,
– w imieniu Komisji Europejskiej – J. Samnadda i G. von Rintelen, w charakterze pełnomocników,
podjąwszy, po wysłuchaniu rzecznika generalnego, decyzję o rozstrzygnięciu sprawy bez opinii,
wydaje następujący
Wyrok
1 Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni art. 3 ust. 1 dyrektywy 2001/29/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 maja 2001 r. w sprawie harmonizacji niektórych aspektów praw autorskich i pokrewnych w społeczeństwie informacyjnym (Dz.U. 2001, L 167, s. 10).
2 Wniosek ten został złożony w ramach sporu pomiędzy Citadines Betriebs GmbH (zwaną dalej „spółką Citadines”), podmiotem prowadzącym obiekt hotelarski, a MPLC Deutschland GmbH (zwaną dalej „spółką MPLC”), organizacją zbiorowego zarządzania prawami autorskimi, w przedmiocie zarzucanego spółce Citadines naruszenia wyłącznego prawa do publicznego udostępniania przysługującego spółce MPLC w odniesieniu do nadawanego na publicznym kanale telewizyjnym odcinka serialu telewizyjnego, który klienci tego obiektu mogli oglądać na odbiornikach telewizyjnych udostępnionych przez spółkę Citadines w pokojach oraz na siłowni wspomnianego obiektu.
Ramy prawne
Prawo Unii
Dyrektywa 93/83/EWG
3 Artykuł 1 ust. 3 dyrektywy Rady 93/83/EWG z dnia 27 września 1993 r. w sprawie koordynacji niektórych zasad dotyczących prawa autorskiego oraz praw pokrewnych stosowanych w odniesieniu do przekazu satelitarnego oraz retransmisji drogą kablową (Dz.U. 1993, L 248, s. 15) stanowi:
„Do celów niniejszej dyrektywy »retransmisja drogą kablową« oznacza równoczesną, niezmienioną i pełną transmisję programów radiowych lub telewizyjnych z innego państwa członkowskiego, drogą przewodową lub bezprzewodową, w tym satelitarną, retransmitowanych w systemie kablowym lub mikrofalowym do odbioru publicznego”.
4 Artykuł 8 ust. 1 tej dyrektywy przewiduje:
„Państwa członkowskie zobowiązane są zapewnić, aby w przypadku retransmisji programów z innych państw członkowskich drogą kablową na ich terytorium przestrzegano obowiązujących praw autorskich i praw pokrewnych oraz aby transmisja miała miejsce na podstawie indywidualnych lub zbiorowych przepisów umownych między właścicielami praw autorskich, posiadaczami praw pokrewnych i operatorami kablowymi”.
Dyrektywa 2001/29
5 Motywy 4, 9, 10, 23 i 27 dyrektywy 2001/29 mają następujące brzmienie:
„(4) Zharmonizowane ramy prawne w zakresie praw autorskich i pokrewnych, poprawiając pewność prawną, a zarazem zapewniając wysoki poziom ochrony własności intelektualnej, sprzyjają poważnym inwestycjom w twórcze i nowatorskie działania […] i prowadzą do wzrostu i większej konkurencyjności przemysłu europejskiego […].
[…]
(9) Wszelka harmonizacja praw autorskich i pokrewnych opiera się na wysokim poziomie ochrony, odkąd prawa te mają zasadnicze znaczenie dla twórczości intelektualnej. Ich ochrona zapewnia utrzymanie i rozwój kreatywności w interesie autorów, artystów wykonawców, producentów, konsumentów, kultury i gospodarki, jak również szerokiej publiczności. Własność intelektualną uznano więc za integralną część własności.
(10) Autorzy i artyści wykonawcy, aby móc kontynuować swoją twórczą i artystyczną pracę, muszą otrzymywać stosowne wynagrodzenie za korzystanie z ich utworów, tak samo jak producenci, aby móc finansować tę pracę. Wytworzenie produktów takich jak fonogramy, filmy lub produkty multimedialne oraz takie usługi, jak usługi »na żądanie«, wymagają znacznych nakładów inwestycyjnych. Dla zagwarantowania takiego wynagrodzenia i uzyskania zadowalającego przychodu z tych inwestycji konieczna jest właściwa ochrona prawa własności intelektualnej.
[…]
(23) Niniejsza dyrektywa powinna bardziej zharmonizować obowiązujące prawo autora do publicznego udostępniania utworu. Prawo to należy rozumieć w szerszym znaczeniu, jako obejmujące każde [publiczne] udostępnianie utworu odbiorcom nieznajdującym się w miejscu, z którego przekazywanie [udostępnianie] pochodzi. Prawo to obejmuje każdą publiczną transmisję lub retransmisję utworów, drogą przewodową lub bezprzewodową, w tym nadawanie programów; prawo to nie powinno obejmować żadnych innych działań.
[…]
(27) Zwykłe dostarczenie urządzeń przeznaczonych do umożliwienia lub dokonania przekazu nie stanowi samo w sobie przekazania [udostępnienia] w rozumieniu niniejszej dyrektywy”.
6 Artykuł 3 ust. 1 tej dyrektywy stanowi:
„Państwa członkowskie powinny zapewnić autorom wyłączne prawo do zezwalania lub zabraniania na jakiekolwiek publiczne udostępnianie ich utworów, drogą przewodową lub bezprzewodową, włączając podawanie do publicznej wiadomości ich utworów w taki sposób, że osoby postronne mają do nich dostęp w wybranym przez siebie miejscu i czasie”.
Prawo niemieckie
7 Paragraf 15 ust. 2 Gesetz über Urheberrecht und verwandte Schutzrechte – Urheberrechtsgesetz (ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych) z dnia 9 września 1965 r. (BGBl. 1965 I, s. 1273), w brzmieniu mającym zastosowanie do okoliczności faktycznych w postępowaniu głównym (zwanej dalej „UrhG”), stanowi:
„Twórca ma ponadto wyłączne prawo do publicznego udostępniania swojego utworu w formie niematerialnej (prawo do publicznego udostępniania). Prawo do publicznego udostępniania obejmuje w szczególności:
1) prawo do przedstawiania, wykonywania i reprezentowania (§ 19),
2) prawo do podawania do publicznej wiadomości (§ 19a),
3) prawo do nadawania (§ 20),
4) prawo do udostępniania za pomocą nośników wizualnych lub dźwiękowych (§ 21),
5) prawo do rozpowszechniania programów radiowych i telewizyjnych oraz do ich publicznego udostępniania (§ 22)”.
8 Paragraf 20 UrhG ma następujące brzmienie:
„Prawo do nadawania to prawo do podawania do publicznej wiadomości utworu poprzez sygnał nadawczy taki jak sygnał radiowy i telewizyjny, satelitarny, kablowy lub podobne środki techniczne”.
9 Paragraf 20b ust. 1 UrhG przewiduje:
„Prawo do retransmitowania nadawanego utworu w ramach programu przekazywanego w całości w tym samym czasie i w niezmienionej postaci w systemie kablowym lub mikrofalowym (retransmisja drogą kablową) można wykonywać jedynie za pośrednictwem organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi. Nie dotyczy to praw, które nadawca radiowy lub telewizyjny wykonuje w odniesieniu do swoich programów”.
10 Paragraf 22 UrhG stanowi:
„Prawo do rozpowszechniania programów radiowych i telewizyjnych oraz do ich publicznego udostępniania to prawo do umożliwiania publicznego odbioru tych programów oraz polegających na publicznym udostępnianiu odtworzeń utworu poprzez ekran, głośnik lub podobne urządzenia techniczne. Paragraf 19 ust. 3 stosuje się odpowiednio”.
Postępowanie główne i pytanie prejudycjalne
11 Spółka MPLC, będąca na mocy prawa niemieckiego niezależną organizacją zbiorowego zarządzania prawami autorskimi o celu zarobkowym, wytoczyła przed Landgericht München I (sądem krajowym Monachium I, Niemcy) powództwo przeciwko spółce Citadines, będącej podmiotem prowadzącym obiekt hotelarski, żądając zaniechania publicznego udostępniania odcinka serialu telewizyjnego w formie programu nadawanego za pośrednictwem odbiorników telewizyjnych zainstalowanych przez tę ostatnią spółkę w pokojach i na siłowni owego obiektu, w zakresie, w jakim sygnał był retransmitowany do odbiorników telewizyjnych za pomocą kabla koncentrycznego lub kabla do transmisji danych. Wspomniany odcinek serialu, nadawany przez publiczną stację telewizyjną, został w takich okolicznościach obejrzany w dniu 17 listopada 2019 r. przez klientów owego obiektu; sygnał został doprowadzony do wspomnianych odbiorników równocześnie i bez zmian poprzez należącą do tego obiektu kablową sieć rozdzielczą. Na potrzeby retransmisji drogą kablową spółka Citadines zawarła z niemieckimi organizacjami zbiorowego zarządzania prawami autorskimi kompleksowe umowy licencyjne.
12 Postanowieniem w przedmiocie zastosowania środków tymczasowych z dnia 17 stycznia 2020 r. Landgericht München I (sąd krajowy Monachium I) zakazał spółce Citadines publicznego udostępniania wspomnianego odcinka serialu.
13 Wyrokiem z dnia 18 czerwca 2020 r. sąd ten utrzymał owo postanowienie w przedmiocie zastosowania środków tymczasowych w mocy.
14 Spółka Citadines wniosła odwołanie od tego wyroku do Oberlandesgericht München (wyższego sądu krajowego w Monachium, Niemcy), który jest sądem odsyłającym.
15 Spółka ta uważa, że ma prawo udostępniać swoim klientom na odbiornikach telewizyjnych zainstalowanych w pokojach i na siłowni odnośnego obiektu hotelarskiego nadawane nieodpłatnie w telewizji publicznej programy, ponieważ posiada ona licencję na retransmisję drogą kablową.
16 Natomiast spółka MPLC podnosi, że spółka Citadines, retransmitując wspomniany sygnał poprzez należącą do tego obiektu kablową sieć rozdzielczą, naruszyła przysługujące tej pierwszej prawo do publicznego udostępniania. W jej ocenie bez znaczenia jest w tym względzie to, że spółka Citadines uzgodniła kwestię prawa do retransmisji drogą kablową z organizacjami zbiorowego zarządzania prawami autorskimi.
17 Sąd odsyłający wskazuje, że – zgodnie z orzecznictwem Trybunału – o ile samo zapewnianie odbiorników nie stanowi publicznego udostępniania z uwagi na motyw 27 dyrektywy 2001/29, o tyle prawo do publicznego udostępniania zostaje naruszone, gdy poprzez taką kablową sieć rozdzielczą dokonuje się retransmisji sygnału do odbiorników.
18 Sąd ten zauważa jednak, że w niniejszym wypadku dokonywane przez spółkę Citadines czynności wykraczające poza ramy samego zapewniania odbiorników telewizyjnych polegały jedynie na retransmisji sygnału telewizyjnego poprzez kablową sieć rozdzielczą należącą do hotelu, do czego spółka ta była uprawniona na mocy licencji udzielonej jej przez organizacje zbiorowego zarządzania prawami autorskimi. W ocenie owego sądu z uwagi na to, że publiczne udostępnianie w rozumieniu art. 3 ust. 1 dyrektywy 2001/29 rozdzielono w prawie niemieckim na prawo, o którym mowa w § 20b UrhG („retransmisja”), i prawo, o którym mowa w § 22 UrhG („rozpowszechnianie programów radiowych i telewizyjnych”), wątpliwe jest, czy na podstawie czynności użytkownika, do których jest on uprawniony zgodnie z owym § 20b na mocy licencji, to jest retransmisji drogą kablową w obrębie hotelu, można wysnuć wniosek, że użytkownik ten zamierzał dokonać „czynności udostępniania” rozumianej jako całość, jeżeli jego czynności polegają jedynie na zapewnianiu odbiorników, co nie stanowi naruszenia prawa do publicznego udostępniania.
19 W tych okolicznościach Oberlandesgericht München (wyższy sąd krajowy w Monachium) postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującym pytaniem prejudycjalnym:
„Czy wykładni art. 3 ust. 1 dyrektywy [2001/29] należy dokonywać w ten sposób, że sprzeciwia się on krajowemu przepisowi lub zwyczajowi, zgodnie z którym zapewnianie urządzeń przeznaczonych do umożliwienia lub dokonania przekazu, takich jak odbiorniki telewizyjne w pokojach lub na siłowni w hotelu, stanowi publiczne udostępnianie, jeżeli wprawdzie dodatkowo przesyłany jest sygnał nadawczy do tych urządzeń poprzez należącą do hotelu kablową sieć rozdzielczą, ale ta retransmisja drogą kablową jest zgodna z prawem ze względu na nabytą przez hotel licencję?”.
W przedmiocie pytania prejudycjalnego
Uwagi wstępne
20 Z wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym wynika, że wątpliwości sądu odsyłającego mają swoje źródło, jak wskazano w pkt 18 niniejszego wyroku, w dokonanym w prawie krajowym „rozdzieleniu” publicznego udostępniania w rozumieniu art. 3 ust. 1 dyrektywy 2001/29 na prawo przewidziane w § 20b UrhG z jednej strony oraz prawo przewidziane w § 22 UrhG z drugiej strony, przy czym zgodnie z informacjami zawartymi w postanowieniu odsyłającym prawa te zapewniają transpozycję owego art. 3 ust. 1.
21 W odpowiedzi na wniosek o udzielenie wyjaśnień skierowany do sądu odsyłającego przez Trybunał zgodnie z art. 101 regulaminu postępowania przed Trybunałem sąd ten zauważył jednak, że § 20b UrhG jest zasadniczo efektem zmiany tej ustawy przez Viertes Gesetz zur Änderung des Urheberrechtsgesetzes vom 8. Mai 1998 (czwartą ustawę o zmianie UrhG z dnia 8 maja 1998 r.) (BGBl. 1998 I, s. 902), której celem była transpozycja do niemieckiego porządku prawnego dyrektywy 93/83.
22 Choć sąd ten wskazuje, że § 20b UrhG został następnie zmieniony ze skutkiem od dnia 1 stycznia 2008 r. przez Zweites Gesetz zur Regelung des Urheberrechts in der Informationsgesellschaft vom 26. Oktober 2007 (drugą ustawę regulującą prawo autorskie w społeczeństwie informacyjnym z dnia 26 października 2007 r.) (BGBl. 2007 I, s. 2513) w celu dalszego dostosowania niemieckiego prawa autorskiego do zmian w dziedzinie technologii informacyjnych i komunikacyjnych oraz w celu rozwiązania problemów, których nie można było rozwiązać w ramach poprzedniej reformy prawa autorskiego ze względu na krótki termin transpozycji dyrektywy 2001/29, to jednocześnie podkreśla on, że stosownie do uzasadnienia tej ustawy „zmiana podstawowej struktury prawa do retransmisji drogą kablową była wykluczona »z uwagi na wymogi międzynarodowe i europejskie«”.
23 Z utrwalonego orzecznictwa wynika, że do Trybunału nie należy orzekanie w przedmiocie wykładni przepisów krajowych, gdyż taka wykładnia należy do wyłącznej właściwości sądu krajowego. Trybunał nie jest zatem właściwy do rozstrzygnięcia kwestii, czy przepisy § 20b UrhG stanowią transpozycję dyrektywy 93/83, czy dyrektywy 2001/29 [zob. podobnie wyrok z dnia 28 października 2021 r., A i B (Wspólne opodatkowanie małych browarów), C‑221/20 i C‑223/20, EU:C:2021:890, pkt 16, 17 i przytoczone tam orzecznictwo].
24 Uściśliwszy powyższe, należy zauważyć, że w odpowiedzi, o której mowa w pkt 21 niniejszego wyroku, sąd odsyłający wyraźnie wskazuje, że czwarta ustawa o zmianie UrhG z dnia 8 maja 1998 r., która wprowadziła do UrhG § 20b, zapewniła transpozycję dyrektywy 93/83.
25 W tym względzie należy w pierwszej kolejności przypomnieć, że zgodnie z treścią art. 1 ust. 3 dyrektywy 93/83 pojęcie „retransmisji drogą kablową” oznacza „równoczesną, niezmienioną i pełną transmisję programów radiowych lub telewizyjnych z innego państwa członkowskiego, drogą przewodową lub bezprzewodową, w tym satelitarną, retransmitowanych w systemie kablowym lub mikrofalowym do odbioru publicznego”.
26 Jak orzekł już Trybunał, dyrektywa 93/83 reguluje jedynie wykonywanie prawa do retransmisji drogą kablową w stosunkach między właścicielami praw autorskich i praw pokrewnych z jednej strony a „operatorami kablowymi” z drugiej strony. Otóż pojęcie „operatora kablowego” oznacza operatora tradycyjnych sieci kablowych (wyrok z dnia 8 września 2022 r., RTL Television, C‑716/20, EU:C:2022:643, pkt 76, 77).
27 Wynika stąd, że obiektu hotelarskiego nie można uznać za „operatora kablowego” w rozumieniu dyrektywy 93/83 (zob. podobnie wyrok z dnia 8 września 2022 r., RTL Television, C‑716/20, EU:C:2022:643, pkt 84, 85).
28 W drugiej kolejności, co się tyczy podniesionej przez sąd odsyłający okoliczności, że w sprawie w postępowaniu głównym obiekt hotelarski prowadzony przez spółkę Citadines posiada umowę licencyjną uprawniającą do dokonywania odnośnej retransmisji, należy stwierdzić, że postanowienie odsyłające nie zawiera żadnych wyjaśnień co do rodzaju czynności, które taka umowa licencyjna obejmuje.
29 W uwagach na piśmie spółka Citadines zauważyła, że chociaż nie kwestionuje, iż retransmitując programy na odbiornikach w obrębie swojego obiektu hotelarskiego, dokonywała czynności publicznego udostępniania w rozumieniu art. 3 ust. 1 dyrektywy 2001/29, to twierdzi ona również, że uzyskała w tym celu od właściwych organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi wszystkie wymagane licencje, za które corocznie uiszcza ryczałtową opłatę w odniesieniu do każdego pokoju hotelowego.
30 Ze swej strony spółka MPLC podniosła, że zawarta przez spółkę Citadines umowa licencyjna nie obejmuje bezpośredniej i pośredniej retransmisji programów radiowych i telewizyjnych poprzez sieć rozdzielczą należącą do odnośnego obiektu hotelarskiego.
31 W tym względzie zgodnie z utrwalonym orzecznictwem, w kontekście procedury przewidzianej w art. 267 TFUE, opartej na wyraźnym rozdziale zadań sądów krajowych i Trybunału, wszelka ocena okoliczności faktycznych sprawy należy do właściwości sądu krajowego (wyrok z dnia 17 grudnia 2020 r., BAKATI PLUS, C‑656/19, EU:C:2020:1045, pkt 30 i przytoczone tam orzecznictwo).
32 W związku z tym to do sądu odsyłającego należy ustalenie, czy w zawisłym przed nim sporze umowa licencyjna zawarta przez spółkę Citadines obejmuje ewentualnie dokonywanie przez tę spółkę czynności publicznego udostępniania w rozumieniu art. 3 ust. 1 dyrektywy 2001/29.
33 W tym kontekście należy w każdym wypadku dodać, że okoliczność, iż taką umowę licencyjną zawarto, nie ma znaczenia dla ustalenia, czy odnośna retransmisja stanowi publiczne udostępnianie w rozumieniu tego przepisu. Natomiast, jak w uwagach na piśmie wskazała Komisja Europejska, istnienie takiej umowy licencyjnej może umożliwić ustalenie, czy na takie udostępnianie – przy założeniu, że rzeczywiście miało ono miejsce – autor odnośnego utworu wyraził zgodę.
34 Odpowiedzi na pytanie prejudycjalne należy udzielić w świetle poczynionych powyżej uwag.
Co do istoty
35 Poprzez swoje pytanie sąd odsyłający dąży w istocie do ustalenia, czy art. 3 ust. 1 dyrektywy 2001/29 należy interpretować w ten sposób, że zapewnianie odbiorników telewizyjnych instalowanych w pokojach lub na siłowni obiektu hotelarskiego, w przypadku gdy ponadto do odbiorników tych retransmitowany jest sygnał poprzez należącą do tego obiektu kablową sieć rozdzielczą, stanowi „publiczne udostępnianie” w rozumieniu tego przepisu.
36 W tym względzie należy przypomnieć, że zgodnie z treścią art. 3 ust. 1 dyrektywy 2001/29 „[p]aństwa członkowskie powinny zapewnić autorom wyłączne prawo do zezwalania lub zabraniania na jakiekolwiek publiczne udostępnianie ich utworów, drogą przewodową lub bezprzewodową, włączając podawanie do publicznej wiadomości ich utworów w taki sposób, że osoby postronne mają do nich dostęp w wybranym przez siebie miejscu i czasie”.
37 Jak Trybunał wielokrotnie orzekał, na podstawie tego przepisu autorom przysługuje prawo o charakterze prewencyjnym, pozwalające im na podjęcie kroków wobec potencjalnych użytkowników ich utworów, rozważających publiczne ich udostępnienie, tak aby zakazać im tych działań (wyroki: z dnia 31 maja 2016 r., Reha Training, C‑117/15, EU:C:2016:379, pkt 30; z dnia 22 czerwca 2021 r., YouTube i Cyando, C‑682/18 i C‑683/18, EU:C:2021:503, pkt 62 i przytoczone tam orzecznictwo).
38 Jeżeli chodzi o treść pojęcia „publicznego udostępniania” w rozumieniu art. 3 ust. 1 dyrektywy 2001/29, pojęcie to należy – jak podkreślono w motywie 23 tej dyrektywy – rozumieć szeroko, w ten sposób, że obejmuje ono wszelkie publiczne udostępnianie utworu odbiorcom nieznajdującym się w miejscu, z którego udostępnianie pochodzi, a zatem wszelką publiczną transmisję lub retransmisję tego rodzaju, drogą przewodową lub bezprzewodową, w tym nadawanie programów. Z motywów 4, 9 i 10 tej dyrektywy wynika bowiem, że jej głównym celem jest zapewnienie autorom wysokiego poziomu ochrony, umożliwiającego im otrzymanie stosownego wynagrodzenia za korzystanie z ich utworów, polegające w szczególności na ich publicznym udostępnianiu (wyrok z dnia 22 czerwca 2021 r., YouTube i Cyando, C‑682/18 i C‑683/18, EU:C:2021:503, pkt 63 i przytoczone tam orzecznictwo).
39 W tym względzie, jak wielokrotnie orzekał Trybunał, pojęcie to zakłada spełnienie dwóch kumulatywnych przesłanek, a mianowicie zaistnienia czynności udostępnienia utworu i udostępnienia tego utworu publiczności, oraz wymaga przeprowadzenia zindywidualizowanej oceny (wyroki: z dnia 31 maja 2016 r., Reha Training, C‑117/15, EU:C:2016:379, pkt 37; z dnia 2 kwietnia 2020 r., Stim i SAMI, C‑753/18, EU:C:2020:268, pkt 30; z dnia 22 czerwca 2021 r., YouTube i Cyando, C‑682/18 i C‑683/18, EU:C:2021:503, pkt 66 i przytoczone tam orzecznictwo).
40 Aby dokonać takiej oceny, należy uwzględnić szereg uzupełniających się, niemających samodzielnego charakteru i współzależnych od siebie kryteriów. Ponieważ w konkretnych sytuacjach kryteria te mogą występować w różnym stopniu nasilenia, należy je uwzględniać zarówno indywidualnie, jak i biorąc pod uwagę ich wzajemne oddziaływanie (wyroki: z dnia 31 maja 2016 r., Reha Training, C‑117/15, EU:C:2016:379, pkt 35; z dnia 22 czerwca 2021 r., YouTube i Cyando, C‑682/18 i C‑683/18, EU:C:2021:503, pkt 67 i przytoczone tam orzecznictwo).
41 Wśród tych kryteriów Trybunał podkreślił, po pierwsze, nieodzowną rolę użytkownika i zamierzony charakter jego działania. Tenże użytkownik dokonuje bowiem „czynności udostępniania”, gdy podejmuje działania – z pełną świadomością ich konsekwencji – mające na celu udzielenie swoim klientom dostępu do chronionego utworu, w szczególności w sytuacji, gdy w braku takich działań klienci ci nie mogliby co do zasady korzystać z nadawanego utworu (zob. podobnie wyrok z dnia 22 czerwca 2021 r., YouTube i Cyando, C‑682/18 i C‑683/18, EU:C:2021:503, pkt 68 i przytoczone tam orzecznictwo).
42 Ponadto Trybunał orzekł, że charakter zarobkowy publicznego udostępniania w rozumieniu art. 3 ust. 1 dyrektywy 2001/29 nie jest bez znaczenia (wyrok z dnia 8 września 2016 r., GS Media, C‑160/15, EU:C:2016:644, pkt 38 i przytoczone tam orzecznictwo).
43 Po drugie, aby dana czynność była objęta zakresem pojęcia „publicznego udostępniania” w rozumieniu tego przepisu, chronione utwory powinny ponadto zostać faktycznie udostępnione publiczności [wyroki: z dnia 31 maja 2016 r., Reha Training, C‑117/15, EU:C:2016:379, pkt 40; z dnia 28 października 2020 r., BY (Dowód z fotografii), C‑637/19, EU:C:2020:863, pkt 25 i przytoczone tam orzecznictwo].
44 W tym względzie Trybunał wyjaśnił, że pojęcie „publiczności” odnosi się do nieokreślonej liczby potencjalnych odbiorców i zakłada ponadto dość znaczną liczbę osób (wyroki: z dnia 31 maja 2016 r., Reha Training, C‑117/15, EU:C:2016:379, pkt 41; z dnia 22 czerwca 2021 r., YouTube i Cyando, C‑682/18 i C‑683/18, EU:C:2021:503, pkt 69 i przytoczone tam orzecznictwo).
45 Z utrwalonego orzecznictwa wynika również, że uznanie, iż doszło do „publicznego udostępniania”, wymaga, aby utwór chroniony został udostępniony z zastosowaniem szczególnej technologii, innej niż dotychczas używane, lub – w wypadku niespełnienia powyższej przesłanki – wśród „nowej publiczności”, czyli publiczności, której podmiot praw autorskich dotychczas nie brał pod uwagę, zezwalając na pierwotne publiczne udostępnienie utworu (wyrok z dnia 22 czerwca 2021 r., YouTube i Cyando, C‑682/18 i C‑683/18, EU:C:2021:503, pkt 70 i przytoczone tam orzecznictwo).
46 To w szczególności w świetle tych kryteriów i w ramach zindywidualizowanej oceny, o której przypomniano w pkt 39 niniejszego wyroku, należy ustalić, czy w sprawie takiej jak ta rozpatrywana w postępowaniu głównym podmiot prowadzący obiekt hotelarski, który zapewnia w pokojach i na siłowni tego obiektu odbiorniki telewizyjne lub radiowe, do których retransmituje nadawany sygnał, dokonuje czynności publicznego udostępniania w rozumieniu art. 3 ust. 1 dyrektywy 2001/29.
47 O ile co do zasady obowiązek ustalenia, czy w konkretnej sprawie tak istotnie jest, i przeprowadzenia całościowej ostatecznej oceny stanu faktycznego w tym zakresie spoczywa na sądach krajowych, o tyle zadaniem Trybunału jest udzielenie sądowi odsyłającemu wszelkich wskazówek w zakresie wykładni prawa Unii, które mogą umożliwić dokonanie oceny, czy taka czynność publicznego udostępniania ma miejsce.
48 W niniejszym wypadku w pierwszej kolejności należy stwierdzić, że podmiot prowadzący obiekt hotelarski dokonuje czynności udostępniania w rozumieniu art. 3 ust. 1 dyrektywy 2001/29, gdy celowo czyni ze swojej klienteli odbiorców transmisji utworów chronionych, doprowadzając rozmyślnie sygnał nadawczy za pośrednictwem odbiorników telewizyjnych, które zainstalował w tym obiekcie (zob. podobnie wyrok z dnia 31 maja 2016 r., Reha Training, C‑117/15, EU:C:2016:379, pkt 54 i przytoczone tam orzecznictwo).
49 W drugiej kolejności Trybunał orzekł już, że klienci takiego obiektu hotelarskiego stanowią nieokreśloną liczbę potencjalnych odbiorców, gdyż dostęp tych klientów do usług owego obiektu wynika co do zasady z własnego wyboru każdego z nich i jest ograniczony wyłącznie przez możliwości noclegowe wspomnianego obiektu, oraz że klienci obiektu hotelarskiego stanowią dość znaczną liczbę osób, tak że należy uznać je za „publiczność” [wyrok z dnia 15 marca 2012 r., Phonographic Performance (Ireland), C‑162/10, EU:C:2012:141, pkt 41, 42].
50 W trzeciej kolejności Trybunał orzekł, że aby miało miejsce publiczne udostępnianie w rozumieniu art. 3 ust. 1 dyrektywy 2001/29, dany użytkownik powinien udzielać, mając pełną świadomość konsekwencji swojego działania, dostępu do nadawanego programu zawierającego chroniony utwór dodatkowej publiczności, w związku z czym musi być tak, że w braku takich działań osoby stanowiące tę „nową” publiczność – choć znalazłyby się w strefie nadawania owego programu – nie mogłyby co do zasady korzystać z tego utworu. Gdy zatem podmiot prowadzący obiekt hotelarski celowo czyni ze swojej klienteli odbiorców transmisji takiego utworu, doprowadzając rozmyślnie sygnał nadawczy za pośrednictwem odbiorników telewizyjnych lub radiowych, które zainstalował w tym obiekcie, podejmuje on działania, mając pełną świadomość ich konsekwencji, w celu udzielenia dostępu do tego utworu swoim klientom. W braku takich działań owi klienci – choć znaleźliby się w takiej strefie nadawania – nie mogliby bowiem co do zasady korzystać ze wspomnianego utworu (zob. podobnie wyrok z dnia 31 maja 2016 r., Reha Training, C‑117/15, EU:C:2016:379, pkt 46, 47 i przytoczone tam orzecznictwo).
51 W czwartej kolejności z orzecznictwa Trybunału wynika, że aby miało miejsce publiczne udostępnianie w rozumieniu tego przepisu, wystarczy, by utwór był udostępniony publiczności w sposób umożliwiający dostęp do niego osobom postronnym (zob. podobnie wyrok z dnia 7 grudnia 2006 r., SGAE, C‑306/05, EU:C:2006:764, pkt 43). Wynika stąd, że bez znaczenia jest wspomniana przez sąd odsyłający okoliczność, iż odbiorniki telewizyjne były włączane nie przez spółkę Citadines, lecz przez klientów prowadzonego przez nią obiektu hotelarskiego.
52 W piątej kolejności, co się tyczy charakteru zarobkowego, o którym mowa w pkt 42 niniejszego wyroku, z orzecznictwa Trybunału wynika, że działanie, poprzez które podmiot prowadzący obiekt hotelarski udziela swoim klientom dostępu do utworu nadawanego drogą radiowo-telewizyjną, stanowi dodatkową usługę mającą wpływ na standard tego obiektu, a co za tym idzie – na cenę jego pokoi, w związku z czym działanie to ma charakter zarobkowy [zob. podobnie wyroki: z dnia 7 grudnia 2006 r., SGAE, C‑306/05, EU:C:2006:764, pkt 44; a także z dnia 15 marca 2012 r., Phonographic Performance (Ireland), C‑162/10, EU:C:2012:141, pkt 44, 45].
53 W szóstej i ostatniej kolejności nie można uznać, że zapewnianie odbiorników telewizyjnych w pokojach i na siłowni obiektu hotelarskiego, którego dotyczy postępowanie główne, stanowi „zwykłe dostarczenie urządzeń” w rozumieniu motywu 27 dyrektywy 2001/29.
54 Co się tyczy obiektów hotelarskich, z orzecznictwa Trybunału wynika bowiem, że o ile samo dostarczanie urządzeń, którego dokonują zwykle – poza takimi obiektami – przedsiębiorstwa specjalizujące się w sprzedaży lub oddawaniu w leasing odbiorników telewizyjnych, nie jest czynnością udostępniania w rozumieniu dyrektywy 2001/29, o tyle urządzenia te mogą czynić technicznie możliwym publiczny dostęp do utworów nadawanych drogą radiowo-telewizyjną. Dlatego też, jeśli przy pomocy zainstalowanych odbiorników telewizyjnych ów obiekt hotelarski rozprowadza sygnał do pokojów zajmowanych przez klientów, mamy do czynienia z publicznym udostępnianiem w rozumieniu art. 3 ust. 1 tej dyrektywy, niezależnie od wykorzystanej techniki transmisji sygnału (zob. podobnie wyrok z dnia 7 grudnia 2006 r., SGAE, C‑306/05, EU:C:2006:764, pkt 46).
55 Mając na względzie powyższe rozważania, na zadane pytanie trzeba odpowiedzieć, iż art. 3 ust. 1 dyrektywy 2001/29 należy interpretować w ten sposób, że zapewnianie odbiorników telewizyjnych instalowanych w pokojach lub na siłowni obiektu hotelarskiego, w przypadku gdy ponadto do odbiorników tych retransmitowany jest sygnał poprzez należącą do tego obiektu kablową sieć rozdzielczą, stanowi „publiczne udostępnianie” w rozumieniu tego przepisu.
W przedmiocie kosztów
56 Dla stron w postępowaniu głównym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed sądem odsyłającym, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż koszty stron w postępowaniu głównym, nie podlegają zwrotowi.
Z powyższych względów Trybunał (szósta izba) orzeka, co następuje:
Artykuł 3 ust. 1 dyrektywy 2001/29/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 maja 2001 r. w sprawie harmonizacji niektórych aspektów praw autorskich i pokrewnych w społeczeństwie informacyjnym
należy interpretować w ten sposób, że:
zapewnianie odbiorników telewizyjnych instalowanych w pokojach lub na siłowni obiektu hotelarskiego, w przypadku gdy ponadto do odbiorników tych retransmitowany jest sygnał poprzez należącą do tego obiektu kablową sieć rozdzielczą, stanowi „publiczne udostępnianie” w rozumieniu tego przepisu.
Podpisy