WYROK SĄDU (czwarta izba)
z dnia 22 maja 2019 r.(*)
Siódmy program ramowy w zakresie badań, rozwoju technologicznego i demonstracji – Zalecenie 2003/361/WE – Decyzja panelu zatwierdzającego Komisji dotycząca kwalifikacji mikro-, małych i średnich przedsiębiorstw – Wniosek o przeprowadzenie kontroli na podstawie pkt 1.2.6 i 1.2.7 załącznika do decyzji 2012/838/UE, Euratom – Brak skargi administracyjnej w rozumieniu art. 22 rozporządzenia (WE) nr 58/2003 – Prawo do obrony – Zasada dobrej administracji – Pewność prawa – Uzasadnione oczekiwania – Powaga rzeczy osądzonej – Kryteria użyte w określonej w polityce Unii definicji mikro‑, małych i średnich przedsiębiorstw – Pojęcie przedsiębiorstwa – Pojęcie działalności gospodarczej – Kryterium niezależności – Obowiązek uzasadnienia
W sprawie T‑604/15
European Road Transport Telematics Implementation Coordination Organisation – Intelligent Transport Systems & Services Europe (Ertico – ITS Europe), z siedzibą w Brukseli (Belgia), reprezentowana przez adwokatów M. Wellingera i K. T’Syena,
strona skarżąca,
przeciwko
Komisji Europejskiej, reprezentowanej początkowo przez R. Lyala oraz M. Clausen, a następnie przez R. Lyala oraz A. Kyratsou, działających w charakterze pełnomocników,
strona pozwana,
mającej za przedmiot oparte na art. 263 TFUE żądanie zmierzające do stwierdzenia nieważności wydanej w dniu 18 sierpnia 2015 r. decyzji panelu zatwierdzającego ustanowionego w pkt 1.2.7 załącznika do decyzji 2012/838/UE, Euratom z dnia 18 grudnia 2012 r. w sprawie przyjęcia zasad zapewniających jednolitą weryfikację istnienia i statusu prawnego, a także zdolności operacyjnych i finansowych uczestników działań pośrednich wspieranych za pomocą dotacji w ramach siódmego programu ramowego Wspólnoty Europejskiej w zakresie badań, rozwoju technologicznego i demonstracji oraz siódmego programu ramowego Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej w zakresie działań badawczych i szkoleniowych w dziedzinie jądrowej (Dz.U. 2012, L 359, s. 45) w zakresie, w jakim decyzji tej stwierdzono, że skarżąca nie może zostać uznana za mikro-, małe lub średnie przedsiębiorstwo w rozumieniu zalecenia Komisji 2003/361/WE z dnia 6 maja 2003 r. dotyczącego definicji przedsiębiorstw mikro-, małych i średnich (Dz.U. 2003, L 124, s. 36),
SĄD (czwarta izba),
w składzie: H. Kanninen, prezes, L. Calvo-Sotelo Ibáñez-Martín i I. Reine (sprawozdawca), sędziowie,
sekretarz: C. Heeren, administrator,
uwzględniając pisemny etap postępowania i po przeprowadzeniu rozprawy w dniu 4 października 2017 r.,
wydaje następujący
Wyrok
Okoliczności powstania sporu
1 Skarżąca, European Road Transport Telematics Implementation Coordination Organisation – Intelligent Transport Systems & Services Europe (Ertico – ITS Europe), jest utworzoną w 1991 r. na mocy prawa belgijskiego spółdzielnią z ograniczoną odpowiedzialnością. Prowadzi ona międzysektorową platformę dla zarówno prywatnych, jak i publicznych podmiotów należących do sektora inteligentnych systemów i usług transportowych (ITS). Zgodnie ze swoim statutem ma ona na celu wspieranie, promowanie i pomoc w koordynacji wdrażania zaawansowanych procesów telematyki transportu w zakresie infrastruktury transportowej w Europie.
2 Począwszy od dnia 31 grudnia 2006 r. skarżąca była traktowana jako mikro-, małe lub średnie przedsiębiorstwo (zwane dalej „MŚP”) w rozumieniu przyjętym w zaleceniu Komisji 2003/361/WE z dnia 6 maja 2003 r. dotyczącego definicji przedsiębiorstw mikro- oraz małych i średnich (Dz.U. 2003, L 124, s. 36). Statut ten pozwolił jej korzystać przez wiele lat z dodatkowego finansowania ze strony Unii Europejskiej, zwłaszcza w ramach siódmego programu ramowego Wspólnoty Europejskiej w zakresie badań, rozwoju technologicznego i demonstracji (2007–2013) (zwanego dalej „7 PR”).
3 W grudniu 2013 r., w ramach kontroli statusu MŚP uczestników istniejących programów badawczych Agencja Wykonawcza ds. Badań Naukowych (REA), jako służba właściwa ds. zatwierdzania statusu MŚP uczestników tych programów, zwróciła się do skarżącej o udzielenie informacji pozwalających uzasadnić to, że może ona nadal korzystać ze statusu MŚP. Po wymianie wiadomości pocztą elektroniczną REA w dniu 27 stycznia 2014 r. stwierdziła, że skarżąca nie może zostać uznana za MŚP.
4 W przesłanej pocztą elektroniczną w dniu 7 lutego 2014 r. wiadomości skarżąca zakwestionowała stanowisko REA, załączając dwie przygotowane przez niezależnych prawników zewnętrznych opinie prawne.
5 W przesłanej pocztą elektroniczną w dniu 24 lutego 2014 r. wiadomości REA poinformowała skarżącą, że może ona zażądać zmiany decyzji z dnia 27 stycznia 2014 r. przed panelem zatwierdzającym na mocy pkt 1.2.6 i 1.2.7 załącznika do decyzji 2012/838/UE, Euratom z dnia 18 grudnia 2012 r. w sprawie przyjęcia zasad zapewniających jednolitą weryfikację istnienia i statusu prawnego, a także zdolności operacyjnych i finansowych uczestników działań pośrednich wspieranych za pomocą dotacji w ramach siódmego programu ramowego Wspólnoty Europejskiej w zakresie badań, rozwoju technologicznego i demonstracji oraz siódmego programu ramowego Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej w zakresie działań badawczych i szkoleniowych w dziedzinie jądrowej (Dz.U. 2012, L 359, s. 45) (zwanym dalej „panelem zatwierdzającym”).
6 W przesłanej pocztą elektroniczną w dniu 25 lutego 2014 r. wiadomości skarżąca zwróciła się do REA o przeprowadzenie przez panel zatwierdzający kontroli w sprawie.
7 W dniu 15 kwietnia 2014 r. REA poinformowała skarżącą o wydanej przez panel zatwierdzający decyzji zatwierdzającej decyzję z dnia 27 stycznia 2014 r. (zwanej dalej „pierwszą decyzją odmowną”).
8 W dniu 23 czerwca 2014 r. skarżąca wniosła w przedmiocie tej pierwszej decyzji odmownej do Sądu skargę, która została zarejestrowana pod numerem T‑499/14. Skarga ta została skierowana jednocześnie przeciwko Komisji Europejskiej i panelowi zatwierdzającemu.
9 W dniu 18 listopada 2014 r. skarżąca została poinformowana przez REA o przyjętej przez panel zatwierdzający decyzji o cofnięciu, w oczekiwaniu na przyjęcie nowej decyzji w sprawie jej statusu MŚP, pierwszej decyzji odmownej. Cofnięcie tej decyzji zostało uzasadnione okolicznością polegającą na tym, że w pierwszej decyzji odmownej nie ustosunkowano się wyraźnie do argumentów podniesionych przez skarżącą w przesłanej pocztą elektronicznej wiadomości z dnia 7 lutego 2014 r. W efekcie tego cofnięcia Sąd stwierdził, że skarga w sprawie T‑499/14 stała się bezprzedmiotowa i postanowieniem z dnia 30 kwietnia 2015 r., Ertico – ITS Europe/Komisja (T‑499/14, niepublikowanym, EU:T:2015:285), umorzył postępowanie w sprawie tej skargi.
10 W dniu 18 sierpnia 2015 r. panel zatwierdzający wydał nową decyzję (zwaną dalej „zaskarżoną decyzją”), w której, w oparciu o zmienioną w stosunku do pierwszej decyzji odmownej argumentację, stwierdził, że skarżąca nie może korzystać ze statusu MŚP.
Postępowanie i żądania stron
11 Pismem złożonym w sekretariacie Sądu w dniu 27 października 2015 r. skarżąca wniosła niniejszą skargę.
12 W dniu 5 lutego 2016 r. Komisja złożyła w sekretariacie Sądu odpowiedź na skargę.
13 W dniu 18 kwietnia 2016 r. skarżąca złożył w sekretariacie Sądu replikę.
14 W związku z częściowym odnowieniem składu sędziowskiego Sądu postanowieniem prezesa Sądu z dnia 15 czerwca 2016 r. sprawa została przekazana nowemu sędziemu sprawozdawcy.
15 W dniu 15 czerwca 2016 r. Komisja złożyła w sekretariacie Sądu duplikę.
16 Ze względu na zmianę składu izb, zgodnie z art. 27 § 5 regulaminu postępowania przed Sądem, sędzia sprawozdawca został przydzielony do czwartej izby, której w rezultacie została przekazana niniejsza sprawa.
17 W dniach 30 listopada 2016 r. i 25 lipca 2017 r. Sąd, na podstawie art. 89 swego regulaminu postępowania, skierował do Komisji, w ramach środków organizacji postępowania, pytania na piśmie. Instytucja ta odpowiedziała na nie w wyznaczonych terminach.
18 W dniu 27 stycznia 2017 r. Sąd, również w ramach środków organizacji postępowania, zadał pytanie na piśmie także skarżącej. Skarżąca odpowiedziała na nie w wyznaczonym terminie.
19 Postanowieniem z dnia 25 lipca 2017 r. prezes czwartej izby Sądu postanowił o otwarciu ustnego etapu postępowania, mimo braku żądania stron.
20 Na rozprawie w dniu 4 października 2017 r. wysłuchane zostały wystąpienia stron i ich odpowiedzi na pytania Sądu.
21 Strona skarżąca wnosi do Sądu o:
– stwierdzenie nieważności zaskarżonej decyzji;
– obciążenie Komisji kosztami postępowania.
22 Komisja wnosi do Sądu o:
– odrzucenie skargi jako niedopuszczalnej;
– oddalenie jej jako bezzasadnej;
– obciążenie skarżącej kosztami postępowania.
Co do prawa
23 Na poparcie swej skargi skarżąca podnosi osiem zarzutów, dotyczących, po pierwsze, naruszenia art. 22 ust. 1 akapit trzeci rozporządzenia Rady (WE) nr 58/2003 z dnia 19 grudnia 2002 r. ustanawiającego statut agencji wykonawczych, którym zostaną powierzone niektóre zadania w zakresie zarządzania programami wspólnotowymi (Dz.U. 2003, L 11, s. 1), po drugie – naruszenia tegoż art. 22, a także prawa do obrony i zasady dobrej administracji, po trzecie, naruszenia zasad pewności prawa, dobrej administracji, ochrony uzasadnionych oczekiwań i powagi rzeczy osądzonej, po czwarte, naruszenia zalecenia 2003/361, po piąte, naruszenia zalecenia 2003/361 i zasad pewności prawa i dobrej administracji, w tym również wymogu bezstronności, po szóste, nieprawidłowego stosowania zalecenia 2003/361, po siódme, naruszenia zasady najwyższego uprzywilejowania, i po ósme, sprzecznego i niewystarczającego uzasadnienia zaskarżonej decyzji.
24 Należy zauważyć, że w swoim pierwszym żądaniu Komisja wnosi o stwierdzenie niedopuszczalności skargi. Niemniej jednak z odpowiedzi na skargę wynika, że owo pierwsze żądanie jest związane wyłącznie z oceną podniesionego przez skarżącą pierwszego zarzutu nieważności. Kwestię tę należy zatem rozstrzygnąć w ramach analizy tego zarzutu.
W przedmiocie zarzutu pierwszego, dotyczącego naruszenia art. 22 ust. 1 akapit trzeci rozporządzenia nr 58/2003
Argumenty stron
25 Skarżąca podnosi, że zgodnie z art. 22 ust. 1 akapit trzeci rozporządzenia nr 58/2003, który został wyraźnie przytoczony w pkt 1.2.6 i 1.2.7 załącznika do decyzji 2012/838, Komisja dysponowała terminem dwóch miesięcy, począwszy od daty wniesienia wniosku o przeprowadzenie kontroli decyzji służb zatwierdzających, na wydanie swej decyzji. Biorąc pod uwagę fakt, że skarżąca złożyła wniosek o przeprowadzenie kontroli przez panel zatwierdzający w dniu 25 lutego 2014 r., Komisja powinna była jej zdaniem wydać decyzję najpóźniej w dniu 25 kwietnia 2014 r. Komisja zaś wydała zaskarżoną decyzję ponad rok po tej dacie, przekraczając wspomniany termin. Ponadto brak udzielenia przez Komisję odpowiedzi w wyznaczonym terminie dwóch miesięcy nie jest równoznaczny z przyjęciem dorozumianej decyzji oddalającej wniesiony przez skarżącą wniosek, ponieważ w dniu 15 kwietnia 2014 r. panel zatwierdzający wydał pierwszą decyzję odmowną, która została następnie cofnięta.
26 Skarżąca wskazuje, że pkt 1.2.6 i 1.2.7 załącznika do decyzji 2012/838 oraz art. 22 rozporządzenia nr 58/2003 dotyczą jednej i tej samej procedury kontrolnej. Ponadto w przesłanej pocztą elektroniczną w dniu 24 lutego 2014 r. wiadomości REA jedynie wspomniała o przewidzianym w pkt 1.2.6 i 1.2.7 załącznika do decyzji 2012/838 środku zaskarżenia, z pominięciem środka przewidzianego w art. 22 rozporządzenia nr 58/2003, w efekcie czego uznano, że nie chodzi tu o dwie odrębne skargi.
27 Komisja kwestionuje argumenty skarżącej.
Ocena Sądu
28 W celu zbadania podnoszonego naruszenia art. 22 rozporządzenia nr 58/2003 należy na wstępie sprawdzić, czy przepis ten ma zastosowanie w niniejszym przypadku, co właśnie jest kwestionowane przez Komisję. Wiąże się to z koniecznością zbadania tego, czy pkt 1.2.6 i 1.2.7 załącznika do decyzji 2012/838 i art. 22 rozporządzenia nr 58/2003 dotyczą, jak utrzymuje skarżąca, jednej i tej samej procedury kontrolnej. Jeżeli tak nie jest, należy ustalić, czy złożony przez skarżącą wniosek o przeprowadzenie kontroli przez panel zatwierdzający rzeczywiście jest objęty przepisami proceduralnymi ustanowionymi w art. 22 rozporządzenia nr 58/2003.
29 W tym względzie, w pierwszej kolejności, prawdą jest, że w pkt 1.2.6 ust. 2 załącznika do decyzji 2012/838 zawarty został przypis, w którym wskazano, że zgodnie z art. 22 rozporządzenia nr 58/2003 akty przyjmowane przez agencje wykonawcze mogą zostać przedstawione Komisji w celu kontroli ich legalności. Niemniej jednak to powołanie się na możliwość wniesienia takiego środka zaskarżenia nie może być samo w sobie, w braku przedstawienia wyjaśnień w tym względzie, traktowane jako wskazówka, że środki skarżenia przewidziane, odpowiednio, w pkt 1.2.6 i 1.2.7 decyzji 2012/838 i w art. 22 rozporządzenia nr 58/2003, pokrywają się i składają się na jeden i ten sam środek zaskarżenia.
30 Przeciwnie, jak wynika z brzmienia oraz z pkt 1.2.6 i 1.2.7 załącznika do decyzji 2012/838 z jednej strony i art. 22 rozporządzenia nr 58/2003 z drugiej strony, przepisy te dotyczą odrębnych środków zaskarżenia. Te dwa środki różnią się między sobą zarówno pod względem procedur ich zastosowania, jak i pod względem cech charakterystycznych. Tak więc przewidziany w art. 22 rozporządzenia nr 58/2003 środek zaskarżenia jest wnoszony do Komisji. Możliwość jego wniesienia jest obwarowana ścisłymi terminami i dotyczy on ograniczonego przeglądu zgodności z prawem aktu, w którego przedmiocie został on wniesiony, a Komisja nie może samodzielnie dokonać jego zmiany. Natomiast składane do panelu zatwierdzającego wnioski o przeprowadzenie kontroli są kierowane, bez żadnych formalności, do służb zatwierdzających, czyli w niniejszej sprawie do REA, która na mocy art. 4 ust. 2 rozporządzenia nr 58/2003 posiada odrębną od Komisji osobowość prawną. Ponadto w odniesieniu do tego środka zaskarżenia nie przewidziano żadnego terminu na jego wniesienie. Wreszcie wydawana przez panel zatwierdzający decyzja dotyczy pełnej kontroli decyzji, która została mu przekazana, zarówno pod względem prawnym, jak i faktycznym.
31 Wynika z tego, że te dwa środki zaskarżenia są od siebie odrębne.
32 Biorąc pod uwagę tę odrębność środków przewidzianych w pkt 1.2.6 i 1.2.7 załącznika do decyzji 2012/838 z jednej strony i art. 22 rozporządzenia nr 58/2003 z drugiej strony, należy w drugiej kolejności zbadać, czy, w świetle konkretnych okoliczności niniejszego przypadku, skarżąca rzeczywiście złożyła wniosek o przeprowadzenie kontroli w ramach procedury przewidzianej w art. 22 rozporządzenia nr 58/2003 i czy, co za tym idzie, podnoszone przez nią argumenty dotyczące spóźnionego przyjęcia zaskarżonej decyzji mogą być uwzględnione.
33 W tym względzie, po pierwsze, należy podnieść, że jak wskazano w pkt 6 powyżej, skarżąca złożyła wniosek o przeprowadzenie kontroli przez panel zatwierdzający przesłaną pocztą elektroniczną wiadomością z dnia 25 lutego 2014 r. Wniosek ten został skierowany, zgodnie z pkt 1.2.6 ust. 2 załącznika do decyzji nr 2012/838, do REA, nie zaś do Komisji.
34 Jak zaś wskazano w pkt 30 powyżej, wnioski o przeprowadzenie kontroli zgodności z prawem, o których mowa w art. 22 ust. 1 akapit pierwszy rozporządzenia nr 58/2003, są kierowane do Komisji, nie zaś do REA. W związku z tym należy stwierdzić, że złożony przez skarżącą wniosek o przeprowadzenie kontroli nie został złożony zgodnie z tym ostatnim przepisem (zob. podobnie postanowienie z dnia 27 marca 2017 r., Frank/Komisja, T‑603/15, niepublikowane, EU:T:2017:228, pkt 56, 57), ale zgodnie z pkt 1.2.6 ust. 2 załącznika do decyzji 2012/838.
35 Po drugie, zgodnie z procedurą przewidzianą w pkt 1.2.6 ust. 3 załącznika do decyzji 2012/838 służby zatwierdzające potwierdzają otrzymanie wniosku o przeprowadzenie kontroli przez panel zatwierdzający. W niniejszym przypadku z akt sprawy wynika, że w dniu 8 marca 2014 r. REA, będąca służbą zatwierdzającą w niniejszej sprawie, potwierdziła otrzymanie złożonego przez skarżącą wniosku o przeprowadzenie kontroli i poinformowała ją, że akta jej sprawy zostały przekazane panelowi zgodnie z decyzją 2012/838, odsyłając jednocześnie do pkt 1.2.7 załącznika do tej decyzji. Brak jest jakiejkolwiek wzmianki o art. 22 rozporządzenia nr 58/2003. Ponadto w tej samej przesłanej pocztą elektroniczną wiadomości REA poinformowała, że postępowanie przed panelem zatwierdzającym nie przewiduje udziału skarżącej, co jest zgodne z przepisami pkt 1.2.6 i 1.2.7 załącznika do decyzji 2012/838. Jak natomiast twierdzi ponadto skarżąca, w art. 22 rozporządzenia nr 58/2003 ustanowiony został wymóg, by podjęcie jakiejkolwiek decyzji zostało poprzedzone wysłuchaniem zainteresowanej strony. Skarżąca nie zareagowała zaś powołaniem się przed REA na naruszenie tego właśnie przepisu.
36 Gdyby skarżąca była przekonana, że jej środek zaskarżenia został wniesiony na podstawie art. 22 ust. 3 rozporządzenia nr 58/2003, w okolicznościach niniejszej sprawy powinno by to było skłonić ją do zastanowienia się nad przyczynami, które doprowadziły do takiej zmiany kwalifikacji, jak również rozpatrzenia jej wniosku przez REA – nie zaś Komisję – a nawet do zasięgnięcia informacji w tym względzie (zob. podobnie postanowienie z dnia 27 marca 2017 r., Frank/Komisja, T‑603/15, niepublikowane, EU:T:2017:228, pkt 58, 59). W konsekwencji skarżąca nie może twierdzić, że stan faktyczny niniejszej sprawy uzasadniał to, iż mogła ona, nie dopuszczając się lekkomyślności lub zaniedbania, źle zrozumieć fakt, że Komisja nie wydała rozstrzygnięcia w sprawie jej wniosku na podstawie art. 22 rozporządzenia nr 58/2003 (zob. podobnie postanowienie z dnia 27 marca 2017 r., Frank/Komisja, T‑603/15, niepublikowane, EU:T:2017:228, pkt 60).
37 Po trzecie, w zaskarżonej decyzji panel zatwierdzający dokonał pełnej kontroli decyzji REA z dnia 27 stycznia 2014 r. pod względem merytorycznym. Takie podejście jest zgodne z pkt 1.2.7 załącznika do decyzji 2012/838, który przewiduje, że panel ten przeprowadza kontrolę i podejmuje decyzję w sprawie skierowanych do niego spraw dotyczących zatwierdzenia. Natomiast, jak wskazano w pkt 30 powyżej, zgodnie z brzmieniem z art. 22 ust. 3 rozporządzenia nr 58/2003 Komisja może tylko „utrzymać w mocy akt agencji wykonawczej lub zdecydować, że agencja musi go zmodyfikować w całości lub częściowo”, ale nie może go sama zmienić.
38 Z powyższego wynika, że wniosek o przeprowadzenie kontroli złożono zgodnie z pkt 1.2.6 i 1.2.7 załącznika do decyzji 2012/838 i podlegał on tym przepisom.
39 Ponadto skarżąca nie może powoływać się na okoliczność, że w przesłanej pocztą elektroniczną w dniu 24 lutego 2014 r. wiadomości REA nie wspomniała o możliwości środka zaskarżenia, o którym mowa w art. 22 rozporządzenia nr 58/2003, podczas gdy byłaby ona do tego zobowiązana, gdyby ten środek zaskarżenia stanowił środek odrębny od tego inicjującego przeprowadzane przez panel zatwierdzający postępowanie kontrolne.
40 W tym względzie, nawet przy założeniu, że REA byłaby zobowiązana do wskazania dostępnych środków zaskarżenia, należy stwierdzić, że w przesłanej pocztą elektroniczną w dniu 24 lutego 2014 r. wiadomości REA poinformowała skarżącą, że zastosowanie mają pkt 1.2.6 i 1.2.7 załącznika do decyzji 2012/838 i że, zgodnie z tymi przepisami, gdyby skarżąca chciała przeprowadzenia kontroli stanowiska REA, powinna przekazać akta sprawy panelowi zatwierdzającemu.
41 Ten środek zaskarżenia pozwala zaś skarżącej na uzyskanie przeprowadzenia pełnej kontroli decyzji przekazanej panelowi zatwierdzającemu, zarówno pod względem faktycznym, jak i prawnym, która nie ogranicza się tylko do kontroli zgodności z prawem.
42 Z powyższego wynika, że art. 22 rozporządzenia nr 58/2003 nie ma zastosowania w niniejszej sprawie. Dlatego też podnoszone przez skarżącą argumenty oparte na naruszeniu przez Komisję art. 22 ust. 1 akapit trzeci tego rozporządzenia należy oddalić, bez konieczności wydawania rozstrzygnięcia w przedmiocie niedopuszczalności niniejszej skargi, podnoszonej przez Komisję na wypadek ewentualnego zastosowania tego przepisu. W konsekwencji zarzut pierwszy należy oddalić jako bezskuteczny.
W przedmiocie zarzutu drugiego, dotyczącego naruszenia art. 22 ust. 1 rozporządzenia nr 58/2003, prawa skarżącej do obrony i zasady dobrej administracji
Argumenty stron
43 Skarżąca podnosi, że nie została wysłuchana przez panel zatwierdzający ani przed przyjęciem zaskarżonej decyzji, ani też przed przyjęciem pierwszej decyzji odmownej, która został wycofana, choć panel ten był do tego zobowiązany na mocy art. 22 ust. 1 rozporządzenia nr 58/2003. Według skarżącej nieprawidłowość ta jest nie do przyjęcia tym bardziej, że zaskarżona decyzja opiera się na całkowicie nowych argumentach – zarówno w porównaniu z tymi podniesionymi w pierwszej decyzji odmownej, jak i tymi użytymi przez REA w decyzji odmownej z dnia 27 stycznia 2014 r. W szczególności kwestia tego, czy skarżąca jest prawdziwym i niezależnym MŚP, nie została wspomniana przez panel zatwierdzający w pierwszej decyzji odmownej.
44 W związku z tym, zdaniem skarżącej, panel zatwierdzający naruszył przysługujące jej prawo do obrony oraz zasadę dobrej administracji. Skarżąca dodaje, że zasada poszanowania prawa do obrony stanowi podstawową zasadę prawa Unii, która musi być zagwarantowana w ramach każdego wszczętego przeciwko jakiejkolwiek osobie postępowania mogącego zakończyć się wydaniem niekorzystnego dla niej aktu, nawet w braku szczególnych uregulowań w tym względzie.
45 Komisja kwestionuje argumenty skarżącej.
Ocena Sądu
46 Należy w pierwszej kolejności przypomnieć, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem poszanowanie prawa do obrony w trakcie każdego postępowania przeciwko osobie mogącego doprowadzić do wydania niekorzystnego dla niej aktu stanowi podstawową zasadę prawa wspólnotowego, której przestrzeganie powinno być zagwarantowane nawet w przypadku braku odpowiednich uregulowań proceduralnych. Zgodnie z tą zasadą adresatom decyzji wpływających w sposób istotny na ich interesy powinno się umożliwić skuteczne przedstawienie ich stanowisk (zob. podobnie wyroki: z dnia 15 czerwca 2006 r., Dokter i in., C‑28/05, EU:C:2006:408, pkt 74 i przytoczone tam orzecznictwo; z dnia 9 kwietnia 2003 r., Forum des migrants/Komisja, T‑217/01, EU:T:2003:106, pkt 56). Niemniej jednak taki obowiązek nie istnieje w przypadku zwykłego przeformułowania, przeredagowania czy też rozwinięcia już przedstawionego elementu, w odniesieniu do którego adresat spornej decyzji był już w stanie skutecznie przedstawić swój punkt widzenia (zob. podobnie i analogicznie wyrok z dnia 30 września 2003 r., Atlantic Container Line i in./Komisja, T‑191/98 i od T‑212/98 do T‑214/98, EU:T:2003:245, pkt 194).
47 Ponadto należy przypomnieć, że prawo do bycia wysłuchanym w ramach każdego postępowania jest aktualnie wyrażone nie tylko w art. 47 i 48 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej, które gwarantują przestrzeganie prawa do obrony oraz prawa do rzetelnego procesu w ramach wszystkich postępowań sądowych, ale również w art. 41 tej karty, który zapewnia prawo do dobrej administracji. Artykuł 41 ust. 2 karty praw podstawowych stanowi, że prawo do dobrej administracji obejmuje zwłaszcza prawo każdego do bycia wysłuchanym, zanim zostaną podjęte indywidualne środki mogące negatywnie wpłynąć na jego sytuację (zob. wyroki z dnia 3 lipca 2014 r., Kamino International Logistics i Datema Hellmann Worldwide Logistics, C‑129/13 i C‑130/13, EU:C:2014:2041, pkt 29 i przytoczone tam orzecznictwo; z dnia 15 grudnia 2016 r., Hiszpania/Komisja, T‑466/14, EU:T:2016:742, pkt 40).
48 Ponadto do tego, aby naruszenie prawa do obrony mogło doprowadzić do stwierdzenia nieważności zaskarżonej decyzji, konieczne jest, aby, w razie niezaistnienia tej nieprawidłowości, postępowanie to mogło zakończyć się innym rezultatem. Ciężar dowodu w tym zakresie spoczywa na stronie skarżącej, skoro wszelkie naruszenia praw do obrony stanowią uchybienie przepisom proceduralnym wymagające powołania przez zainteresowaną stronę szczególnego negatywnego skutku, jakie naruszenie to wywołało w granicach jej praw podmiotowych (zob. podobnie wyrok z dnia 4 września 2009 r., Włochy/Komisja, T‑211/05, EU:T:2009:304, pkt 45, 59 i przytoczone tam orzecznictwo).
49 To właśnie w świetle powyższych zasad należy rozpatrzyć drugi z podniesionych w ramach niniejszej skargi zarzutów.
50 Tytułem wstępu, w świetle rozważań dotyczących zarzutu pierwszego oraz stwierdzonego w pkt 42 powyżej braku zastosowania art. 22 ust. 1 rozporządzenia nr 58/2003, należy oddalić podnoszone przez skarżącą argumenty dotyczące naruszenia tego przepisu ze względu na to, że panel zatwierdzający nie wysłuchał jej przed wydaniem zaskarżonej decyzji.
51 Ponadto stwierdzić należy, że mające w tym przypadku zastosowanie pkt 1.2.6 i 1.2.7 załącznika do decyzji nr 2012/838 nie przewidują prawa zainteresowanych do bycia wysłuchanym przez panel zatwierdzający.
52 Jednakże zgodnie z orzecznictwem przytoczonym w pkt 46 i 47 powyżej obowiązek poszanowania przysługującego skarżącej prawa do obrony, jak również zasady dobrej administracji, istnieje nawet w braku szczególnego przepisu w tym zakresie. Wynika stąd, że skarżąca musi mieć możliwość przedstawienia w użyteczny sposób swojego punktu widzenia przed wydaniem zaskarżonej decyzji, bez względu na okoliczność, czy takie prawo zostało jej wyraźnie przyznane na mocy pkt 1.2.6 i 1.2.7 załącznika do decyzji 2012/838. Tymczasem strony są zgodne co do tego, że skarżąca nie została wysłuchana ani przez REA, ani przez panel zatwierdzający, po przekazaniu mu akt sprawy.
53 Należy zatem zbadać, czy, w świetle orzecznictwa przytoczonego w pkt 46 powyżej, zaskarżona decyzja została oparta na nowych elementach, wobec których skarżąca nie mogła się w użyteczny sposób ustosunkować w trakcie postępowania przed REA.
54 W tym względzie należy przypomnieć, że zaskarżona decyzja opiera się na dwóch podstawach.
55 W odniesieniu do pierwszej z nich z pkt 2.2 zaskarżonej decyzji wynika, że według panelu zatwierdzającego skarżąca nie prowadziła systematycznej działalności gospodarczej za wynagrodzeniem na danym rynku. W związku z powyższym stwierdzono, że nie była ona przedsiębiorstwem w rozumieniu art. 1 załącznika do zalecenia 2003/361.
56 Co do drugiej z podstaw w pkt 2.3 zaskarżonej decyzji wskazano, że nawet jeśli żaden ze członków skarżącej nie posiadał 25% lub więcej kapitału lub praw głosu, a zatem skarżąca formalnie spełniała przewidziane w zaleceniu 2003/361 kryterium niezależności, to z punktu widzenia ekonomicznego kryteriów tych nie spełniała, ponieważ de facto należała do dużej grupy gospodarczej. W związku z tym nie musi ona stawiać czoła utrudnieniom, którym muszą zazwyczaj stawiać czoła MŚP.
57 W odniesieniu zaś do pierwszej z podstaw zaskarżonej decyzji – w trakcie postępowania przed REA agencja ta w przesłanej pocztą elektroniczną w dniu 13 grudnia 2013 r. wiadomości zwróciła się do skarżącej o wyjaśnienie, które rodzaje prowadzonej przez nią działalności generowały osiągane przez nią obroty i, w szczególności, czy obrót ten był wynikiem świadczenia usług lub dostarczania towarów na rynku konkurencyjnym. REA zapytała również skarżącą o podział dochodów, które pochodziły w szczególności dotacji, składek lub darowizn. Należy zauważyć, że wiadomość ta została wysłana jeszcze przed wydaniem przez REA decyzji z dnia 27 stycznia 2014 r., przed przyjęciem przez panel zatwierdzający pierwszej decyzji odmownej i przed wydaniem zaskarżonej decyzji.
58 Skarżąca odpowiedziała na pytania REA przesłaną pocztą elektroniczną wiadomością z dnia 31 grudnia 2013 r. Po otrzymaniu tych odpowiedzi REA w dniu 3 stycznia 2014 r. zgłosiła wątpliwości co do związków, które miałyby łączyć, dla celów uznania skarżącej za przedsiębiorstwo w rozumieniu art. 1 załącznika do zalecenia 2003/361, określone dochody, na które powołuje się skarżąca, z działalnością gospodarczą. Ponadto w dniach 20–24 stycznia 2014 r. skarżąca odbyła rozmowę telefoniczną z REA w celu omówienia tej kwestii.
59 Co się tyczy drugiej podstawy zaskarżonej decyzji – z decyzji REA z dnia 27 stycznia 2014 r. wynika, iż kryterium niezależności zostało ustanowione w zaleceniu 2003/361 po to, aby zapewnić, by ze środków przeznaczonych dla MŚP korzystały przedsiębiorstwa, których rozmiar stanowi dla nich utrudnienie. W tym kontekście REA uznała, że, ze względu na to, iż wielkość skarżącej nie stanowi dla niej utrudnienia, nie może być ona uznana za prawdziwe MŚP.
60 Skarżąca zajęła stanowisko w tej sprawie jeszcze przed przekazaniem akt jej sprawy panelowi zatwierdzającemu, w drodze dwóch przygotowanych przez niezależnych prawników zewnętrznych opinii prawnych załączonych do przesłanej przez nią pocztą elektroniczną wiadomości z dnia 7 lutego 2014 r., w których rozpatrywano ten aspekt. Z akt sprawy wynika również, że owe opinie prawne, po przekazaniu ich przez REA panelowi zatwierdzającemu, zostały przez panel przeanalizowane.
61 Ponadto należy przypomnieć, że pierwszą decyzję odmowną cofnięto ze względu na to, że panel zatwierdzający nie ustosunkował się w niej wyraźnie do argumentów podniesionych przez skarżącą w jej przesłanej pocztą elektroniczną wiadomości z dnia 7 lutego 2014 r. Zaskarżona decyzja została zaś właśnie przyjęta w celu lepszego zbadania argumentów podniesionych przez skarżącą przed REA, włącznie z tymi opartymi na kwalifikacji skarżącej jako prawdziwego i niezależnego MŚP.
62 Wynika stąd, że zaskarżona decyzja obejmuje aspektu sprawy, które były dyskutowane w toku postępowania administracyjnego przed REA, w trakcie którego, jak to wynika z pkt 57–60 powyżej, skarżąca miała możliwość przedstawienia swego stanowiska. Do tej wymiany zdań doszło na długo przed przekazaniem panelowi zatwierdzającemu akt sprawy skarżącej. Tym samym w zaskarżonej decyzji ustosunkowano się do argumentów przedstawionych przez skarżącą podczas postępowania administracyjnego, brak którego to ustosunkowania się w pierwszej decyzji odmownej uzasadniał jej cofnięcie. W konsekwencji zaskarżona decyzja nie opiera się na nowych elementach, w odniesieniu do których skarżąca nie miała możliwości przedstawienia w użyteczny sposób swojego punktu widzenia.
63 W każdym razie, jak wynika z orzecznictwa przytoczonego w pkt 48 powyżej, do tego, aby naruszenie prawa do obrony mogło pociągnąć za sobą stwierdzenie nieważności zaskarżonej decyzji, konieczne jest, aby w braku takiej nieprawidłowości postępowanie to mogło zakończyć się innym rezultatem, czego wykazanie należy do skarżącej. Tymczasem wystarczy stwierdzić, że skarżąca nie wysuwa żadnego argumentu w tym względzie.
64 W świetle powyższego należy oddalić argumenty skarżącej oparte na naruszeniu prawa do obrony oraz zasady dobrej administracji.
65 Zarzut drugi zostaje więc oddalony.
W przedmiocie zarzutu trzeciego, dotyczącego naruszenia zasad pewności prawa, dobrej administracji i ochrony uzasadnionych oczekiwań, a także zasady powagi rzeczy osądzonej
W przedmiocie pierwszej części zarzutu trzeciego, opartej na naruszeniu zasad pewności prawa, dobrej administracji i ochrony uzasadnionych oczekiwań
– Argumenty stron
66 Skarżąca podnosi, że zastępując uzasadnienie pierwszej decyzji odmownej całkiem nowym uzasadnieniem, pomimo tego, że nie istniały żadne nowe i istotne okoliczności faktyczne, które powinny były zostać uwzględnione, panel zatwierdzający naruszył zasady pewności prawa, dobrej administracji i ochrony uzasadnionych oczekiwań. Zdaniem skarżącej po cofnięciu pierwszej decyzji odmownej procedura powinna była zostać podjęta na etapie poprzedzającym przyjęcie decyzji odmownej REA z dnia 27 stycznia 2014 r.
67 Komisja kwestionuje argumenty skarżącej.
– Ocena Sądu
68 Z zasady pewności prawa, która należy do zasad ogólnych prawa Unii i której dopełnienie stanowi zasada ochrony uzasadnionych oczekiwań, wynika wymóg, aby przepisy prawne były jasne, precyzyjne i przewidywalne co do swych skutków, tak aby zainteresowane podmioty miały orientację w stanie prawnym i stosunkach prawnych wynikających z porządku prawnego Unii (zob. wyroki: z dnia 8 grudnia 2011 r., France Télécom/Komisja, C‑81/10 P, EU:C:2011:811, pkt 100 i przytoczone tam orzecznictwo; z dnia 13 października 2016 r., Prezes Urzędu Komunikacji Elektronicznej i Petrotel, C‑231/15, EU:C:2016:769, pkt 29; z dnia 15 grudnia 2016 r., Hiszpania/Komisja, T‑808/14, niepublikowany, EU:T:2016:734, pkt 193).
69 Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem zasada ochrony uzasadnionych oczekiwań należy do podstawowych zasad Unii. Prawo do powoływania się na tę zasadę przysługuje każdemu podmiotowi, w którym instytucja Unii wzbudziła uzasadnione nadzieje. Zapewnieniami, które mogą wywołać takie oczekiwania, są, niezależnie od formy, w jakiej zostały przekazane, dokładne, bezwarunkowe i spójne informacje pochodzące z uprawnionych i wiarygodnych źródeł, udzielone przez właściwe organy Unii (zob. wyroki: z dnia 14 czerwca 2016 r., Marchiani/Parlament, C‑566/14 P, EU:C:2016:437, pkt 77 i przytoczone tam orzecznictwo; z dnia 12 stycznia 2017 r., Timab Industries i CFPR/Komisja, C‑411/15 P, EU:C:2017:11, pkt 134 i przytoczone tam orzecznictwo; z dnia 26 września 2014 r., B&S Europe/Komisja, T‑222/13, niepublikowany, EU:T:2014:837, pkt 47).
70 Również z orzecznictwa wynika, że do gwarancji przyznanych w unijnym porządku prawnym w odniesieniu do procedur administracyjnych należy w szczególności zasada dobrej administracji, z którą związany jest obowiązek zbadania przez właściwą instytucję, przy zachowaniu staranności i bezstronności, wszystkich istotnych kwestii rozpatrywanego przypadku (zob. wyrok z dnia 15 września 2011 r., CMB i Christof/Komisja, T‑407/07, niepublikowany, EU:T:2011:477, pkt 182 i przytoczone tam orzecznictwo).
71 Pierwszą część zarzutu trzeciego należy zatem rozpatrywać w świetle powyższych zasad.
72 Co się tyczy, w pierwszej kolejności, zasad pewności prawa i ochrony uzasadnionych oczekiwań w związku z cofnięciem pierwszej decyzji odmownej należy zauważyć, że zgodnie z wyrażoną w orzecznictwie ogólną zasadą prawa panel zatwierdzający miał prawo wycofać pierwszą decyzję odmowną i zastąpić ją nową decyzją, pod warunkiem że ta pierwsza decyzja została cofnięta w rozsądnym terminie i że panel dostatecznie uwzględnił stopień, w jakim skarżąca mogła ewentualnie polegać na zgodności tego aktu z prawem [zob. podobnie wyroki: z dnia 3 marca 1982 r., Alpha Steel/Komisja, 14/81, EU:C:1982:76, pkt 10; z dnia 18 października 2011 r., Reisenthel/OHIM – Dynamic Promotion (Skrzynie i kosze), T‑53/10, EU:T:2011:601, pkt 40; z dnia 11 lipca 2013 r., BVGD/Komisja, T‑104/07 i T‑339/08, niepublikowany, EU:T:2013:366, pkt 65].
73 W niniejszym przypadku pierwsza decyzja odmowna została cofnięta po upływie około siedmiu miesięcy od jej przyjęcia i pięciu miesięcy od wniesienia przez skarżącą skargi o stwierdzenie jej nieważności. Ponadto w momencie cofnięcia pierwszej decyzji odmownej panelu zatwierdzającego skarżąca została poinformowana o tym, że, celem ustosunkowania się do argumentów podniesionych przez nią w przesłanej pocztą elektroniczną wiadomości z dnia 7 lutego 2014 r., zostanie wydana nowa decyzja. Co więcej, wnosząc do Sądu skargę mającą na celu zakwestionowanie pierwszej decyzji odmownej, skarżąca wykazała, że nie polegała na jej zgodności z prawem. W efekcie wycofując pierwszą decyzję odmowną, panel zatwierdzający nie naruszył zasad pewności prawa i ochrony uzasadnionych oczekiwań.
74 Jeśli chodzi o zastąpienie uzasadnienia pierwszej decyzji odmownej, należy stwierdzić, że skarżąca w żaden sposób nie wyjaśnia, na czym miałoby polegać naruszenie zasady pewności prawa w tym zakresie, ani nie wyjaśnia powodów, dla których jej sytuacja prawna nie miałaby być jasna, precyzyjna i przewidywalna ze względu na sam fakt przyjęcia zaskarżonej decyzji, która, jak zostało to rozstrzygnięte w pkt 62 powyżej, została oparta na całkowicie nowym uzasadnieniu.
75 W odniesieniu do podnoszonego naruszenia zasady ochrony uzasadnionych oczekiwań skarżąca nie wyjaśnia też tego, jakiego rodzaju precyzyjnych, bezwarunkowych i spójnych zapewnień udzielono w pierwszej decyzji odmownej, ani tego, w jakim stopniu te zapewnienia te wzbudziły w niej uzasadnione nadzieje w stosunku do tej decyzji. Ponadto, jak wskazano w pkt 73 powyżej, wniesienie do Sądu skargi o stwierdzenie nieważności decyzji świadczy raczej o tym, że skarżąca nie uznała jej za zgodną z prawem i, co za tym idzie, mogącą wzbudzać uzasadnione oczekiwania.
76 Następnie, jeżeli chodzi o naruszenie zasady dobrej administracji, skarżąca nie wykazała, ani nawet nie twierdziła, że panel zatwierdzający nie zbadał w staranny i bezstronny sposób wszystkich istotnych okoliczności danej sprawy.
77 Wreszcie skarżąca nie ma podstaw, by twierdzić, że w następstwie cofnięcia pierwszej decyzji odmownej, procedura musi zostać podjęta na etapie poprzedzającym przyjęcie decyzji REA z dnia 27 stycznia 2014 r., która została wydana przed przekazaniem akt sprawy skarżącej panelowi zatwierdzającemu. Cofnięcie pierwszej decyzji odmownej nie miało bowiem samo w sobie jakiegokolwiek wpływu na tę decyzję i nie wiązało się ze stwierdzoną w drodze sądowej bezprawnością tej decyzji. Tak więc, wbrew temu, co podnosi skarżąca, REA nie była zobowiązana do podjęcia postępowania na etapie poprzedzającym przyjęcie jej decyzji z dnia 27 stycznia 2014 r.
78 W świetle powyższego należy oddalić część pierwszą zarzutu trzeciego.
W przedmiocie części drugiej zarzutu trzeciego, opartej na naruszeniu zasady powagi rzeczy osądzonej
– Argumenty stron
79 Skarżąca podnosi, że w swoim postanowieniu z dnia 30 kwietnia 2015 r., Ertico – ITS Europe/Komisja (T‑499/14, niepublikowanym, EU:T:2015:285) Sąd orzekł, że należy uznać, iż stwierdzona została nieważność pierwszej decyzji odmownej. Co za tym idzie, przysługujący skarżącej status MŚP został ostatecznie potwierdzony. Tak więc zaskarżona decyzja, w której odmawia się skarżącej statusu MŚP, narusza zasadę powagi rzeczy osądzonej związanej z tym postanowieniem.
80 Komisja kwestionuje argumenty skarżącej.
– Ocena Sądu
81 Na wstępie należy zauważyć, że skarżąca błędnie rozumie postanowienie z dnia 30 kwietnia 2015 r., Ertico – ITS Europe/Komisja (T‑499/14, niepublikowane, EU:T:2015:285), w którym Sąd stwierdził jedynie, że skarga o stwierdzenie nieważności pierwszej decyzji odmownej stała się bezprzedmiotowa ze względu na cofnięcie tej decyzji.
82 Prawdą jest, że Sąd wskazał w tym postanowieniu, że cofnięcie pierwszej decyzji odmownej wywołuje skutki prawne równoważne ze skutkami wyroku stwierdzającego nieważność (postanowienie z dnia 30 kwietnia 2015 r., Ertico – ITS Europe/Komisja, T‑499/14, niepublikowane, EU:T:2015:285, pkt 10).
83 Jednakże nie wydał on żadnego rozstrzygnięcia w przedmiocie zgodności z prawem pierwszej decyzji odmownej, a tym bardziej – przysługującego skarżącej statusu MŚP.
84 W konsekwencji część drugą zarzutu trzeciego należy oddalić, podobnie jak, w konsekwencji, zarzut trzeci w całości.
W przedmiocie zarzutu czwartego, opartego na naruszeniu zalecenia 2003/361
Argumenty stron
85 Skarżąca podnosi, że zawarty w zaskarżonej decyzji wniosek, zgodnie z którym nie prowadziła ona działalności gospodarczej, oparty został na kryteriach, które są dodatkowe w stosunku do tych przewidzianych w zaleceniu 2003/361, a mianowicie kryteriach określonych w pkt 1.1.3.1 ust. 6 lit. c) załącznika do decyzji 2012/838. Zdaniem skarżącej takie podejście jest niedozwolone, ponieważ zakres zastosowania zalecenia 2003/361 jest szerszy niż zakres decyzji 2012/838, który ogranicza się do 7 PR. W konsekwencji skarżąca uważa, że została bezprawnie ukarana w odniesieniu do dziedzin nieobjętych 7 PR.
86 Komisja kwestionuje te argumenty skarżącej.
Ocena Sądu
87 W ramach niniejszego zarzutu należy zbadać, czy w zaskarżonej decyzji zastosowane zostały kryteria inne niż te określone w zaleceniu 2003/361, aby w ten sposób ustalić, czy skarżąca mogła zostać uznana za przedsiębiorstwo w rozumieniu art. 1 załącznika do tego zalecenia, a w szczególności czy prowadziła działalność gospodarczą.
88 W zaskarżonej decyzji częściowo przedstawiono, dla potrzeb przeprowadzenia analizy tego, czy prowadzona była działalność gospodarcza, pkt 1.1.3.1 ust. 6 lit. c) załącznika do decyzji 2012/838, który zawiera definicje terminów użytych w załączniku do tej decyzji i który stanowi, że w jego ramach szereg tych definicji, zwłaszcza odnoszących się do pojęcia „działalności gospodarczej”, ma zastosowanie do MŚP „oprócz definicji określonych w zaleceniu 2003/361/WE”.
89 Ponadto, jak wynika z pkt 1.2 zaskarżonej decyzji, w celu określenia tego, czy skarżącej przysługuje status MŚP, należy odnieść się do zalecenia 2003/361, które, w odróżnieniu od ograniczającej się do 7 PR decyzji 2012/838, jest instrumentem, który nie jest prawnie wiążący i ma horyzontalny charakter.
90 Należy dodać, że pkt 2.2 zaskarżonej decyzji zawiera analizę uznania skarżącej za przedsiębiorstwo przeprowadzoną na podstawie kryteriów określonych w pkt 1.2 tej decyzji, według których powinna ona być zaangażowana w jakąkolwiek formę handlu lub działalności prowadzonych za wynagrodzeniem na danym rynku.
91 Nie można więc zarzucać panelowi zatwierdzającemu odniesienia się w ocenie kwalifikacji przedsiębiorstwa do tych właśnie kryteriów.
92 Należy bowiem zauważyć, że zgodnie z art. 1 załącznika do zalecenia 2003/361 za przedsiębiorstwo uważa się każdy podmiot prowadzący działalność gospodarczą, niezależnie od jego formy prawnej. Pojęcie działalności gospodarczej nie została w nim wyraźnie zdefiniowane.
93 Jednakże w motywie 3 zalecenia 2003/361, który należy uwzględnić przy dokonywaniu wykładni tego zalecenia (zob. podobnie wyroki: z dnia 29 kwietnia 2004 r., Włochy/Komisja, C‑91/01, EU:C:2004:244, pkt 49; z dnia 27 lutego 2014 r., HaTeFo, C‑110/13, EU:C:2014:114, pkt 30), wskazano, że pojęcie przedsiębiorstwa należy oceniać zgodnie z art. 54, 101 i 102 TFUE w przyjętej przez Trybunał wykładni.
94 W tym względzie należy przypomnieć, że w dziedzinie prawa konkurencji Trybunał orzekł już, iż działalność gospodarczą stanowi w szczególności każda działalność polegająca na oferowaniu towarów lub usług na danym rynku, to znaczy świadczenia wykonywane zwykle za wynagrodzeniem (zob. podobnie wyroki: z dnia 19 lutego 2002 r., Wouters i in., C‑309/99, EU:C:2002:98, pkt 46–48 i przytoczone tam orzecznictwo; z dnia 11 lipca 2006 r., FENIN/Komisja, C‑205/03 P, EU:C:2006:453, pkt 25 i przytoczone tam orzecznictwo).
95 W związku z tym, niezależnie od faktu, że w pkt 1.1.3.1 ust. 6 lit. c) załącznika do decyzji 2012/838 w odniesieniu do definicji pojęcia „działalności gospodarczej” przewidziane zostały kryteria dodatkowe w stosunku do zalecenia 2003/361, a treść tego punktu została przytoczona w zaskarżonej decyzji, brak jest podstaw, by można było dojść do wniosku, że w niniejszym przypadku pociągnęło to zastosowanie przez panel zatwierdzający tych kryteriów dodatkowych w stosunku do tych stosowanych w dziedzinie prawa konkurencji i, co za tym idzie, przewidzianych w zaleceniu 2003/361. Tym samym kryteria zastosowane przez panel zatwierdzający w celu oceny statusu przedsiębiorstwa skarżącej są zgodne z tym zaleceniem.
96 Czwarty zarzut skargi nie jest zatem zasadny i należy go oddalić.
W przedmiocie zarzutu piątego, opartego na naruszeniu zalecenia 2003/361, a także zasad pewności prawa i dobrej administracji, jak również wymogu bezstronności
Argumenty stron
97 Skarżąca przypomina, że w zaskarżonej decyzji przyznano, iż formalnie spełnia ona przewidziane w zaleceniu 2003/361 kryterium niezależności. Niemniej jednak, ze względu na to, iż w zaskarżonej decyzji uznano, że, w świetle ducha tego zalecenia, skarżąca nie może zostać uznana za MŚP, jest ona jej zdaniem błędna i nie bierze pod uwagę jednoznacznego brzmienia zalecenia 2003/361, którego celem jest zapewnienie pewności prawa poprzez stosowanie jednolitej definicji pojęcia MŚP. Tak więc odstępując w zaskarżonej decyzji od brzmienia zalecenia 2003/361, naruszono zasady pewności prawa i dobrej administracji, w tym też wymóg bezstronności. Stanowisko przyjęte w zaskarżonej decyzji nie jest też uzasadnione na gruncie orzecznictwa.
98 Ponadto skarżąca twierdzi, że panel zatwierdzający dopuścił się błędu poprzez stwierdzenie, iż w motywach 9 i 12 zalecenia 2003/361 ustanowiono wymóg przeprowadzenia analizy poszczególnych przypadków, aby upewnić się, że, dodatkowo wobec spełnienia formalnych kryteriów, jedynie przedsiębiorstwom, które napotykają na utrudnienia charakterystyczne MŚP, przyznawany jest ten status. Taka wykładnia byłaby ponadto niezgodna z Przewodnikiem użytkownika MŚP, zalecającym interpretację definicji MŚP w sposób rozszerzający.
99 Komisja kwestionuje te argumenty skarżącej.
Ocena Sądu
100 Rozstrzygnięto już, że przyznawane MŚP korzyści najczęściej stanowią wyjątki od ogólnych zasad, jak na przykład w dziedzinie zamówień publicznych, efektem czego definicję MŚP należy interpretować ściśle (wyrok z dnia 27 lutego 2014 r., HaTeFo, C‑110/13, EU:C:2014:114, pkt 32).
101 Należy również przypomnieć, iż z motywów 9 i 12 zalecenia 2003/361 wynika, że definicja przedsiębiorstw powiązanych ma na celu lepsze zrozumienie rzeczywistej pozycji ekonomicznej MŚP oraz wyeliminowanie z tej kategorii grup przedsiębiorstw, których siła ekonomiczna może przekraczać siłę prawdziwych MŚP, w celu zapewnienia, by tylko przedsiębiorstwa, które naprawdę potrzebują przywilejów wynikających dla MŚP z różnych przepisów lub środków zastosowanych dla ich korzyści, faktycznie z nich skorzystały (wyrok z dnia 27 lutego 2014 r., HaTeFo, C‑110/13, EU:C:2014:114, pkt 31).
102 Kryterium niezależności zostało ustanowione w celu zapewnienia, żeby środki przeznaczone dla MŚP rzeczywiście przysparzały korzyści przedsiębiorstwom, dla których rozmiar stanowi utrudnienie, a nie przedsiębiorstwom należącym do dużej grupy i mającym w związku z tym dostęp do środków i wsparcia, jakimi nie dysponują ich konkurenci o porównywalnej wielkości. W tych okolicznościach, w celu uwzględnienia jedynie przedsiębiorstw stanowiących w rzeczywistości samodzielne MŚP, należy zbadać strukturę MŚP tworzących grupę gospodarczą, której potencjał przewyższa rzeczywisty potencjał takiego przedsiębiorstwa, oraz należy zapewnić, by definicja MŚP nie była obchodzona na sposób czysto formalny (zob. podobnie wyroki: z dnia 29 kwietnia 2004 r., Włochy/Komisja, C‑91/01, EU:C:2004:244, pkt 50; z dnia 27 lutego 2014 r., HaTeFo, C‑110/13, EU:C:2014:114, pkt 33; z dnia 14 października 2004 r., Pollmeier Malchow/Komisja, T‑137/02, EU:T:2004:304, pkt 61).
103 Wykładni kryterium niezależności należy zatem dokonać w świetle tego celu, efektem czego przedsiębiorstwo należące w części nieprzekraczającej 25% do dużego przedsiębiorstwa i spełniające tym samym owo kryterium pod względem formalnym, lecz w rzeczywistości należące do większej grupy przedsiębiorstw, nie może jednak zostać uznane za spełniające to kryterium (zob. podobnie wyrok z dnia 29 kwietnia 2004 r., Włochy/Komisja, C‑91/01, EU:C:2004:244, pkt 51). Artykuł 3 załącznika do zalecenia 2003/361 należy również interpretować w świetle tego celu (zob. podobnie wyrok z dnia 27 lutego 2014 r., HaTeFo, C‑110/13, EU:C:2014:114, pkt 34).
104 To właśnie w świetle powyższych zasad należy rozpatrzyć piąty z podniesionych w ramach niniejszej skargi zarzutów.
105 Należy stwierdzić, że panel zatwierdzający oparł zaskarżoną decyzję na kryteriach określonych w orzecznictwie przytoczonym w pkt 102 powyżej.
106 W szczególności w niniejszym przypadku, aby odmówić skarżącej statusu MŚP, panel zatwierdzający wziął pod uwagę w pkt 2.3 zaskarżonej decyzji cel realizowany za pomocą zalecenia 2003/361, a mianowicie cel polegający na tym, aby zapewnić, by środki przeznaczone dla MŚP rzeczywiście przysparzały korzyści przedsiębiorstwom, dla których rozmiar stanowi utrudnienie, a nie przedsiębiorstwom należącym do dużej grupy i mającym w związku z tym dostęp do środków i wsparcia, którymi nie dysponują ich konkurenci o porównywalnej wielkości. W szczególności w tym samym punkcie zaskarżonej decyzji wskazano, że chociaż skarżąca formalnie spełnia przewidziane w zaleceniu 2003/361 kryterium niezależności, z ekonomicznego punktu widzenia de facto należy do dużej grupy gospodarczej. Ponadto w tym samym punkcie zaskarżonej decyzji panel zatwierdzający zauważył, że z uwagi na powiązania organizacyjne pomiędzy skarżącą i jej partnerami lub członkami skarżąca ma dostęp do funduszy, kredytów i wsparcia oraz że w związku z tym nie musi stawiać czoła utrudnieniom, jakim muszą zazwyczaj stawiać czoła MŚP.
107 Wynika stąd, że zastosowanie przez panel zatwierdzający w zaskarżonej decyzji kryterium niezależności nie stanowi naruszenia zalecenia 2003/361.
108 W związku z tym należy oddalić zarzut naruszenia zasad pewności prawa i dobrej administracji, w tym również wymogu bezstronności, opierający się na ewentualnym naruszeniu zalecenia 2003/361.
109 W związku z tym należy oddalić zarzut piąty.
W przedmiocie zarzutu szóstego, dotyczącego niewłaściwego zastosowania zalecenia 2003/361
110 W ramach zarzutu szóstego skarżąca kwestionuje konkretne zastosowanie w niniejszej sprawie przyjętych przez panel zatwierdzający w zaskarżonej decyzji kryteriów.
111 W tym względzie skarżąca podnosi, po pierwsze, że powinna była zostać uznana za przedsiębiorstwo w rozumieniu art. 1 załącznika do zalecenia 2003/361. Dodaje ona, po drugie, że jest niezależnym przedsiębiorstwem, i po trzecie, że spełnia wszystkie określone w art. 2 załącznika do zalecenia 2003/361 kryteria liczby zatrudnionych osób i pułapów finansowych.
112 Należy zbadać te trzy zarzuty w kolejności, w jakiej są one podnoszone.
W przedmiocie możliwości zakwalifikowania skarżącej jako przedsiębiorstwa
– Argumenty stron
113 Skarżąca podnosi, że w zaskarżonej decyzji panel zatwierdzający błędnie stwierdził, iż nie może ona zostać uznana za przedsiębiorstwo w rozumieniu art. 1 załącznika do zalecenia 2003/361, ponieważ nie prowadzi systematycznej działalności gospodarczej za wynagrodzeniem na danym rynku.
114 Skarżąca twierdzi, że pojęcie przedsiębiorstwa w rozumieniu art. 1 załącznika do zalecenia 2003/361 jest jednoznaczne i autonomiczne i należy je rozumieć w taki sam sposób jak w prawie konkurencji. Ponadto zgodnie z tym przepisem tego zalecenia i zgodnie z orzecznictwem, zaś wbrew podejściu przyjętemu przez panel zatwierdzający, forma prawna skarżącej nie ma znaczenia na potrzeby tej analizy. Należy wziąć pod uwagę charakter prowadzonej działalności gospodarczej.
115 Skarżąca uważa tutaj, że prowadzi działalność gospodarczą i dla potrzeb zastosowania zalecenia 2003/361 wystarczy, że jest ona sporadyczna lub marginalna. Ponadto co najmniej jedna piąta obrotów skarżącej jest osiągana dzięki świadczeniu usług na rzecz podmiotów trzecich. Ponadto składki przekazywane na rzecz skarżącej przez jej członków z tytułu usług świadczonych na ich rzecz nie mogą zostać wyłączone z tej analizy wyłącznie ze względu na formę tego wynagrodzenia. Skarżąca dodaje, że w samej zaskarżonej decyzji przyznano, iż prowadzi ona działalność gospodarczą i świadczy za wynagrodzeniem usługi na rzecz podmiotów trzecich. Panel zatwierdzający przyznał bowiem w pkt 2.3 w zaskarżonej decyzji, że skarżąca ma konkurentów. W konsekwencji nie można twierdzić, że nie prowadziła ona działalności na danym rynku.
116 Co więcej, w pierwszej decyzji odmownej panel zatwierdzający uznał, że przysługuje jej status przedsiębiorstwa.
117 Komisja podnosi, że dotacje, składki i darowizny nie stanowią wynagrodzenia lub rekompensaty za dostawę towarów lub świadczenie usług na danym rynku, a co za tym idzie, nie stanowią one dochodów osiąganych z działalności gospodarczej.
– Ocena Sądu
118 Jak zostało wskazane w pkt 93 powyżej, pojęcie przedsiębiorstwa w rozumieniu art. 1 załącznika do zalecenia 2003/361 należy oceniać zgodnie z artykułami 54, 101 i 102 TFUE w przyjętej przez Trybunał wykładni. Owo pojęcie przedsiębiorstwa obejmuje każdy podmiot prowadzący działalność gospodarczą, niezależnie od jego statusu prawnego i sposobu jego finansowania. Działalność gospodarczą stanowi w szczególności każda działalność polegająca na oferowaniu towarów lub usług na danym rynku, to znaczy świadczenia wykonywane zwykle za wynagrodzeniem (zob. podobnie wyroki: z dnia 19 lutego 2002 r., Wouters i in., C‑309/99, EU:C:2002:98, pkt 46–48 i przytoczone tam orzecznictwo; z dnia 11 lipca 2006 r., FENIN/Komisja, C‑205/03 P, EU:C:2006:453, pkt 25 i przytoczone tam orzecznictwo). W tym względzie istotną cechą tego wynagrodzenia jest okoliczność, że stanowi ono gospodarczy odpowiednik danego świadczenia.
119 Ponadto należy przypomnieć, że art. 101 ust. 1 TFUE ma zastosowanie do związków przedsiębiorstw w zakresie, w jakim ich własna działalność lub działalność przystępujących do nich przedsiębiorstw ma na celu wywołanie skutków, które postanowienie to ma powstrzymywać. Uznanie za związek przedsiębiorstw nie może zostać podważone na podstawie samej tylko okoliczności, że związek ten może zrzeszać również osoby lub jednostki, których nie można uznać za przedsiębiorstwa (zob. podobnie wyrok z dnia 13 grudnia 2006 r., FNCBV i in./Komisja, T‑217/03 i T‑245/03, EU:T:2006:391, pkt 49, 55).
120 To właśnie w świetle powyższych zasad należy rozpatrzyć szósty z podniesionych w ramach niniejszej skargi zarzutów.
121 W zaskarżonej decyzji panel zatwierdzający uznał, że skarżąca jest związkiem przedsiębiorstw, który nie świadczy usług w zamian za wynagrodzenie i który działa w imieniu i w interesie swych członków. Ponadto strona skarżąca uzyskiwała znaczną część swoich dochodów z dotacji, składek i darowizn, które nie stanowią dochodów pochodzących z działalności gospodarczej. Dodatkowo skarżąca świadczy usługi na rzecz podmiotów trzecich jedynie w marginalnym zakresie. W konsekwencji nie można uznać jej za przedsiębiorstwo, gdyż nie była ona zaangażowana w prowadzenie systematycznej działalności gospodarczej za wynagrodzeniem na danym rynku.
122 Ten wyciągnięty w zaskarżonej decyzji wniosek jest niedopuszczalny.
123 Należy bowiem stwierdzić, po pierwsze, że zgodnie z orzecznictwem przytoczonym w pkt 118 i 119 powyżej status prawny skarżącej lub jej kwalifikacja jako związku przedsiębiorstw nie mogą same w sobie stanowić przeszkody w uznaniu jej za przedsiębiorstwo (zob. analogicznie wyrok z dnia 26 stycznia 2005 r., Piau/Komisja, T‑193/02, EU:T:2005:22, pkt 72).
124 Następnie – z art. 8.2 statutu skarżącej wynika, że jej członkowie są zobowiązani do uiszczania składek mających charakter wynagrodzenia za świadczone przez nią usługi. Znajduje to również potwierdzenie w pkt 2.1 zaskarżonej decyzji.
125 Zgodnie zaś z orzecznictwem przytoczonym w pkt 118 powyżej to, czy mamy do czynienia z działalnością gospodarczą, nie zależy od sposobu jej finansowania. W tym względzie wynagrodzenie osiągane dzięki działalności gospodarczej pozostaje związane z okolicznością, że stanowi ono świadczenie wzajemne za pewne inne świadczenia.
126 Ponadto w orzecznictwie przyznano już, w kontekście stosowania reguł konkurencji do jednostek gospodarczych, że pobierane przez nie składki mogą zostać uwzględnione jako dochody w celu obliczenia grzywny nałożonej na podstawie art. 101 ust. 1 TFUE (zob. podobnie wyrok z dnia 13 grudnia 2006 r., FNCBV i in./Komisja, T‑217/03 i T‑245/03, EU:T:2006:391, pkt 220).
127 Z powyższego wynika, że usługi, które skarżąca świadczy wobec swoich członków w zamian za należne jej składki, stanowią część działalności gospodarczej za wynagrodzeniem. Ponadto, ze względu na fakt, że uiszczane są one w formie wypłacanego corocznie wynagrodzenia, składki te stanowią regularnie uzyskiwane przez skarżącą dochody.
128 Tak więc ze względu na prowadzoną przez siebie działalność gospodarczą skarżąca stanowi, w przeciwieństwie do tego, co stwierdzono w pkt 2.2 zaskarżonej decyzji, przedsiębiorstwo, którego działalność nie pozostaje poza sferą obrotu gospodarczego (zob. podobnie wyrok z dnia 28 lutego 2013 r., Ordem dos Técnicos Oficiais de Contas, C‑1/12, EU:C:2013:127, pkt 40).
129 Ponadto w zaskarżonej decyzji sam panel zatwierdzający uznał, że skarżąca prowadziła pewien rodzaj działalności gospodarczej, a w szczególności uzyskiwała dochód z organizowania konferencji. Skarżąca wskazała, że w 2012 r. te dochody stanowiły około 15% jej całkowitego obrotu. Komisja, przyznając na rozprawie, że konferencje te były organizowane dla publiczności nienależącej do członków skarżącej, nie zakwestionowała faktu osiągnięcia tych dochodów.
130 Ponadto, w odniesieniu do przedmiotu prowadzonej przez skarżącą działalności, zgodnie z art. 3 jej statutu ma ona na celu wspieranie, promowanie i pomoc w koordynacji wdrażania zaawansowanych procesów telematyki transportu w zakresie infrastruktury transportowej w Europie, głównie na rzecz swoich członków. Reguły rządzące prawem konkurencji zostały już zastosowane do podmiotów gospodarczych realizujących podobne cele (zob. podobnie wyrok z dnia 26 stycznia 2005 r., Piau/Komisja, T‑193/02, EU:T:2005:22, pkt 2).
131 Z powyższych rozważań wynika, że panel zatwierdzający nie miał podstaw, aby uznać, iż skarżąca nie jest przedsiębiorstwem i nie prowadzi systematycznej działalności gospodarczej za wynagrodzeniem na danym rynku.
132 Z powyższego wynika, że panel ten dopuścił się w zaskarżonej decyzji błędu w ocenie w zakresie, w jakim stwierdził on w pkt 2.2 tej decyzji, iż skarżąca nie jest przedsiębiorstwem w rozumieniu art. 1 załącznika do zalecenia 2003/361.
133 Niemniej jednak dopuszczenie się stwierdzonego w pkt 132 powyżej błędu w ocenie nie stanowi wystarczającej podstawy do stwierdzenia nieważności zaskarżonej decyzji. Jak bowiem wynika z pkt 1.2 tej decyzji, jeżeli podmiot jest uznawany za przedsiębiorstwo, należy również sprawdzić, czy spełnia on kryterium niezależności. Zatem nawet jeśli skarżąca jest przedsiębiorstwem, to aby móc przyznać jej status MŚP, musi ona jeszcze spełniać przewidziane w zaleceniu 2003/361 kryterium samodzielności.
134 Tak więc należy jeszcze zbadać, czy w okolicznościach niniejszej sprawy panel zatwierdzający mógł stwierdzić brak niezależności skarżącej.
W przedmiocie kryterium niezależności
– Argumenty stron
135 Skarżąca przypomina, że w pkt 2.3 zaskarżonej decyzji panel zatwierdzający przyznał, że formalnie skarżąca spełnia przewidziane w zaleceniu 2003/361 kryterium niezależności, ale uznał, że nie musi ona stawiać czoła utrudnieniom, jakim muszą zazwyczaj stawiać czoła MŚP, i że w konsekwencji, z uwagi na cel i ducha tego zalecenia, nie może ona zostać uznana za MŚP.
136 Skarżąca utrzymuje, że jest przedsiębiorstwem niezależnym. Dodaje też, że nie jest ani „przedsiębiorstwem partnerskim” ani „przedsiębiorstwem powiązanym” w rozumieniu art. 3 załącznika do zalecenia 2003/361, ponieważ żaden z jej członków nie posiada co najmniej 25% jej kapitału lub praw głosu.
137 W związku z tym spełnia ona swoim zdaniem wszystkie określone w zaleceniu 2003/361 warunki i nie można jej zarzucić obejścia określonych w tym zaleceniu wymogów. Skarżąca podnosi, że odmowa przyznania jej statusu MŚP nie może być uzasadniona tym, że do jej udziałowców należy co najmniej jedna spółka, która nie jest MŚP, gdyż w zaleceniu 2003/361 nie przewidziano takiego wymogu. Ponadto mylące i stronnicze byłoby sugerowanie, że istnienie jakiegoś akcjonariusza posiadającego jedną jedyną akcję spółki umożliwiłoby tej spółce, w sytuacji braku możliwości sprawowania kontroli w ramach tej spółki, uzyskanie dostępu do instrumentów finansowych.
138 Komisja kwestionuje te argumenty skarżącej.
– Ocena Sądu
139 W pkt 2.3 zaskarżonej decyzji panel zatwierdzający uznał, że chociaż skarżąca formalnie spełnia przewidziane w zaleceniu 2003/361 kryterium niezależności, z ekonomicznego punktu widzenia należy ona de facto do dużej grupy gospodarczej. Z uwagi na powiązania organizacyjne łączące skarżącą i jej partnerów czy też członków skarżąca miała dostęp do funduszy, kredytów i wsparcia, a w związku z tym nie musiała stawiać czoła utrudnieniom, jakim muszą zazwyczaj stawiać czoła MŚP. W pkt 1.2 zaskarżonej decyzji wskazano ponadto, że w celu ustalenia tego, jaka jest sytuacja gospodarcza danego przedsiębiorstwa, oraz zapewnienia, by za MŚP uznawane były te tylko przedsiębiorstwa, które odpowiadają celowi i duchowi zalecenia 2003/361, konieczne jest przeprowadzenie analizy poszczególnych przypadków.
140 W niniejszym przypadku należy przypomnieć, że jak wynika z pkt 106–107 powyżej, panel zatwierdzający mógł słusznie oprzeć swoją analizę na celu i duchu zalecenia 2003/361, aby na tej podstawie uznać, że chociaż skarżąca formalnie spełnia przewidziane w tym zaleceniu kryterium niezależności, należy jeszcze zbadać to, czy musi ona stawiać czoła utrudnieniom, jakim muszą zazwyczaj stawiać czoła MŚP.
141 Należy również stwierdzić, że członkami skarżącej są między innymi duże przedsiębiorstwa oraz podmioty publiczne.
142 W tym względzie należy przede wszystkim zaznaczyć, że zgodnie z art. 3 statutu skarżącej, powołanym w pkt 2.1 zaskarżonej decyzji, działa ona głównie na rzecz swoich wspólników.
143 Następnie, zgodnie z art. 5 tego statutu, kapitał skarżącej jest nieograniczony. Należy zaś zauważyć, że na kapitał zakładowy składa się łączna kwota wszystkich wkładów na rzecz skarżącej. Ponadto stanowi on gwarancję wobec partnerów skarżącej i potencjalnych pożyczkodawców. Znaczny kapitał zakładowy stanowi ponadto dla skarżącej ułatwienie w stosunkach z podmiotami trzecimi.
144 Wreszcie, jak wskazano w pkt 124 powyżej, z art. 8.2 statutu skarżącej wynika, że jako wynagrodzenie za usługi świadczone przez nią na rzecz jej członków uiszczają oni na jej rzecz roczną składkę w wysokości ustalonej przez radę nadzorczą. Wbrew bowiem temu, co podniosła skarżąca podczas rozprawy, z art. 8.3 statutu tej spółki wynika, że rada nadzorcza określa wysokość rzeczonych składek rocznych w zależności od ponoszonych przez skarżącą wydatków. Ponadto rada nadzorcza może w trakcie roku obrachunkowego lub po jego zakończeniu obniżyć wysokość tych składek w celu dostosowania jej do rzeczywiście ponoszonych przez skarżącą wydatków.
145 Z pkt 144 powyżej wynika, że wysokość tych uiszczanych przez członków skarżącej składek jest ustalana i korygowana w zależności od poziomu konkretnych wydatków. W związku z tym wydatki skarżącej są pokrywane przez jej członków, którzy, co nie zostało przez nią zakwestionowane, nie są MŚP. Świadczy to o tym, że nawet jeśli, jak podniosła skarżąca podczas rozprawy, wysokość składki pozostawała ta sama od 20 lat, to skarżąca może, zgodnie ze swoim statutem, liczyć na pochodzące od jej członków i dostosowane do jej wydatków zasoby, większe niż wystarczające i większe od tych osiąganych przez MŚP.
146 Wynika z tego, że panel zatwierdzający w pkt 2.3 zaskarżonej decyzji nie zastosował zalecenia 2003/361 w niewłaściwy sposób, gdy stwierdził on, że skarżąca nie musi stawiać czoła utrudnieniom, jakim muszą zazwyczaj stawiać czoła MŚP, i że w konsekwencji nie może ona zostać uznana za MŚP w rozumieniu tego zalecenia, mimo że jest ona przedsiębiorstwem.
W przedmiocie określonych w art. 2 załącznika do zalecenia 2003/361kryteriów liczby zatrudnionych osób i pułapów finansowych
147 W braku przedstawienia przez Komisję jakichkolwiek szczególnych argumentów w tym względzie skarżąca podnosi, że spełnia określone w art. 2 załącznika do zalecenia 2003/361 kryteria liczby zatrudnionych osób i pułapów finansowych, tzn. zatrudnia mniej niż 250 osób, jej roczne obroty nie przekraczają 50 mln EUR, zaś łączny bilans roczny nie przekracza 43 mln EUR.
148 W tym względzie należy przypomnieć, że – jak wskazano w pkt 140 powyżej – przedsiębiorstwa, które formalnie spełniają kryterium niezależności, ale których siła ekonomiczna przekracza siłę MŚP, mogą nie zostać uznane za MŚP.
149 Jak bowiem przypomniano w pkt 102 powyżej, kryterium niezależności zostało przyjęte w celu zapewnienia, by środki przeznaczone dla MŚP rzeczywiście przysparzały korzyści przedsiębiorstwom, dla których rozmiar stanowi utrudnienie, a nie przedsiębiorstwom należącym do dużej grupy i mającym w związku z tym dostęp do środków i wsparcia, jakimi nie dysponują ich konkurenci o porównywalnej wielkości.
150 Tak więc, analogicznie, skarżąca nie może wywodzić swojego statusu MŚP z okoliczności, że formalnie spełnia ona określone w art. 2 załącznika do zalecenia 2003/361 kryteria, jeżeli w rzeczywistości nie musi stawiać czoła utrudnieniom, jakim muszą zazwyczaj stawiać czoła MŚP. Jak zostało to stwierdzone w pkt 146 powyżej, skarżąca nie była postawiona w takiej sytuacji.
151 Jeżeli zatem przedsiębiorstwo nie napotyka w rzeczywistości typowych dla MŚP utrudnień, panel zatwierdzający ma prawo odmówić przyznania mu tego statusu (zob. podobnie wyrok z dnia 29 kwietnia 2004 r., Włochy/Komisja (C‑91/01, EU:C:2004:244, pkt 54).
152 Ze względu na to bowiem, że skarżąca nie była uznawana za spełniającą kryterium niezależności, nie może ona twierdzić, że spełnia ona określone w art. 2 załącznika do zalecenia 2003/361 wymogi co do liczby zatrudnionych osób i pułapów finansowych. Zgodnie z art. 6 załącznika do zalecenia 2003/361 owe kryteria liczby zatrudnionych osób i pułapów finansowych nie mogą zostać ustalone na podstawie wyizolowanych danych dotyczących skarżącej, skoro nie jest ona przedsiębiorstwem niezależnym, a jej członkami są przedsiębiorstwa niebędące MŚP.
153 W świetle powyższego zarzut szósty należy oddalić.
W przedmiocie zarzutu siódmego, opartego na naruszeniu zasady najwyższego uprzywilejowania przewidzianej w decyzji 2012/838 oraz w programie ramowym w zakresie badań naukowych i innowacji „Horyzont 2020”
Argumenty stron
154 Skarżąca twierdzi, iż skoro w pkt 2.2 zaskarżonej decyzji uznano, po pierwsze, że prowadziła ona co najmniej niektóre rodzaje działalności gospodarczej i że świadczyła za wynagrodzeniem pewne usługi na rzecz podmiotów trzecich, oraz po drugie, że formalnie spełnia przewidziane w zaleceniu 2003/361 kryterium niezależności, powinna ona zostać uznana za MŚP w odniesieniu do 7 PR i programu „Horyzont 2020”.
155 Skarżąca uważa, że jeśli chodzi o 7 PR, to, zgodnie z pkt 1.1.3 tiret piąte załącznika do decyzji 2012/838 jeżeli podmiot prawny można zakwalifikować do różnych kategorii, organ zatwierdzający powinien wybrać najbardziej korzystną dla tego podmiotu kategorię. Zdaniem skarżącej podobny wniosek należy wyciągnąć w ramach programu „Horyzont 2020”, zgodnie z treścią strony 5 wytycznych Komisji z dnia 11 kwietnia 2014 r. w sprawie procedury rejestracji, zatwierdzania i kontroli zdolności finansowej beneficjentów.
156 Tak więc ze względu na to, iż panel zatwierdzający w zaskarżonej decyzji przyznał, że skarżąca mogłaby, przynajmniej częściowo, zostać uznana za MŚP, należało jej przyznać ten status.
157 Komisja kwestionuje te argumenty skarżącej.
Ocena Sądu
158 W ramach niniejszego zarzutu wystarczy stwierdzić, że w żadnym fragmencie zaskarżonej decyzji nie stwierdzono, iż skarżąca mogła zostać uznana, choćby częściowo, za MŚP w rozumieniu zalecenia Komisji 2003/361. W związku z tym w zakresie dotyczącym 7 PR powoływany przez skarżącą pkt 1.1.3 tiret piąte załącznika do decyzji 2012/838 nie znajduje zastosowania w niniejszej sprawie. Ten sam wniosek nasuwa się odnośnie do programu „Horyzont 2020” w odniesieniu do przywołanej w pkt 155 powyżej strony 5 wytycznych Komisji.
159 W związku z powyższym zarzut siódmy należy oddalić jako bezskuteczny.
W przedmiocie zarzutu ósmego, opartego na sprzecznym i niewystarczającym uzasadnieniu zaskarżonej decyzji
Argumenty stron
160 Skarżąca utrzymuje, że zaskarżona decyzja została uzasadniona w niewystarczający i wewnętrznie sprzeczny sposób.
161 Po pierwsze, jej zdaniem panel zatwierdzający nie może najpierw podważać tego, że skarżąca posiada status przedsiębiorstwa, aby następnie stwierdzić, z jednej strony, że formalnie spełnia ona przewidziane w zaleceniu 2003/361 kryterium niezależności, co oznacza, że jest ona przedsiębiorstwem, i z drugiej strony – że posiada ona konkurentów.
162 Po drugie, w zaskarżonej decyzji nie wyjaśniono, jakie nowe okoliczności faktyczne podważają zawarty w pierwszej decyzji odmownej wniosek, zgodnie z którym skarżąca jest przedsiębiorstwem w rozumieniu art. 1 załącznika do zalecenia 2003/361.
163 Po trzecie, zdaniem skarżącej, wydając zaskarżoną decyzję, panel zatwierdzający nie mógł oprzeć się na określonych w pkt 1.1.3.1 ust. 6 lit. c) załącznika do decyzji 2012/838 dodatkowych kryteriach, aby odmówić uznania jej za przedsiębiorstwo na podstawie zalecenia 2003/361.
164 Tak więc zdaniem skarżącej w zaskarżonej decyzji dopuszczono się naruszenia art. 296 akapit drugi TFUE oraz art. 6 europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, podpisanej w Rzymie w dniu 4 listopada 1950 r., a także art. 47 i 48 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej, jak również stanowiącego zgodnie z art. 6 TUE zasadę ogólną prawa do rzetelnego procesu.
165 Komisja kwestionuje te argumenty skarżącej.
Ocena Sądu
166 Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem uzasadnienie aktu powinno być dostosowane do charakteru aktu i powinno przedstawiać w sposób jasny i jednoznaczny rozumowanie instytucji, która wydała akt, pozwalając zainteresowanym poznać podstawy podjętej decyzji, a sądowi Unii dokonać jej kontroli. Wymóg uzasadnienia należy oceniać w świetle okoliczności konkretnej sprawy, w szczególności w świetle treści aktu, charakteru podniesionych argumentów, a także interesu, jaki w uzyskaniu wyjaśnień mogą mieć adresaci aktu lub inne osoby, których dotyczy on bezpośrednio i indywidualnie. Nie ma wymogu, by uzasadnienie wyszczególniało wszystkie istotne elementy faktyczne i prawne, ponieważ ocena, czy uzasadnienie aktu spełnia określone wymogi, winna nie tylko opierać się na jego brzmieniu, ale także uwzględniać okoliczności jego wydania, jak również całość przepisów prawa regulującego daną dziedzinę (wyroki: z dnia 2 kwietnia 1998 r., Komisja/Sytraval i Brink’s France, C‑367/95 P, EU:C:1998:154, pkt 63; z dnia 26 października 2011 r., Dufour/EBC, T‑436/09, EU:T:2011:634, pkt 47; z dnia 26 kwietnia 2018 r., European Dynamics Luxembourg i Evropaïki Dynamiki/Komisja, T‑752/15, niepublikowany, EU:T:2018:233, pkt 22, 23).
167 Ponadto uzasadnienie aktu powinno być logiczne, a w szczególności nie może wykazywać wewnętrznych sprzeczności utrudniających prawidłowe zrozumienie podstaw tego aktu (zob. podobnie wyroki: z dnia 10 lipca 2008 r., Bertelsmann i Sony Corporation of America/Impala, C‑413/06 P, EU:C:2008:392, pkt 169; z dnia 29 września 2011 r., Elf Aquitaine/Komisja, C‑521/09 P, EU:C:2011:620, pkt 151).
168 Należy również przypomnieć, że sam fakt, iż w decyzji występuje sprzeczność, nie wystarcza do tego, by uznać, że jest ona obarczona brakiem uzasadnienia, jeśli, po pierwsze, decyzja ta jako całość umożliwia skarżącej zidentyfikowanie tej niespójności i powołanie się na nią, i po drugie, decyzja ta jest wystarczająco jasna i dokładna, aby umożliwić skarżącej zrozumienie dokładnego zakresu podjętego środka (zob. podobnie wyroki: z dnia 11 grudnia 2003 r., Adriatica di Navigazione/Komisja, T‑61/99, EU:T:2003:335, pkt 49; z dnia 16 grudnia 2015 r., Air Canada/Komisja, T‑9/11, niepublikowany, EU:T:2015:994, pkt 76).
169 To właśnie w świetle powyższych zasad należy rozpatrzyć ósmy z zarzutów podniesionych w ramach niniejszej skargi.
170 Co się tyczy pierwszej części niniejszego zarzutu, streszczonej w pkt 161 powyżej, prawdą jest, że w zaskarżonej decyzji panel zatwierdzający doszedł do wniosku, że skarżąca nie może zostać uznana za przedsiębiorstwo, choć z jednej strony przeprowadził on w tej decyzji analizę kryterium niezależności w rozumieniu zalecenia 2003/361, co wiązało się z przyjęciem założenia, że skarżącej przyznano status przedsiębiorstwa, a z drugiej strony panel ten wyraźnie przyznał, że skarżąca miała konkurentów.
171 W tym względzie należy zauważyć, że w pkt 1.2 zaskarżonej decyzji wyraźnie wskazano, iż na wypadek uznania skarżącej za przedsiębiorstwo należy jeszcze sprawdzić, czy musi ona stawiać czoła utrudnieniom, jakim muszą zazwyczaj stawiać czoła MŚP. W zaskarżonej decyzji panel zatwierdzający na wstępie uznał, że skarżąca nie może zostać uznana za przedsiębiorstwo, efektem czego nie musiał już przeprowadzać analizy kryterium niezależności. Przeprowadził on tę analizę jedynie tytułem uzupełnienia.
172 W konsekwencji w zaskarżonej decyzji w sposób jasny i jednoznaczny wskazano na związek istniejący między dwoma przeanalizowanymi przez panel zatwierdzający podstawami, bez żadnej wewnętrznej sprzeczności uzasadnienia tej decyzji w tym zakresie.
173 Ponadto, zgodnie z orzecznictwem przytoczonym w pkt 168 powyżej, zaskarżona decyzja jest wystarczająco jasna i precyzyjna, ponieważ umożliwiła ona skarżącej zidentyfikowanie wskazanej tu niespójności i powołanie się na nią, a także zrozumienie dokładnego zakresu zastosowania zaskarżonej decyzji, o czym świadczy precyzja podniesionych w niniejszej skardze argumentów odnoszących się do uzasadnienia tej decyzji.
174 W konsekwencji pierwszą część niniejszego zarzutu należy oddalić.
175 Jeśli chodzi o przedstawioną w pkt 162 powyżej drugą część niniejszego zarzutu, wystarczy stwierdzić, że panel zatwierdzający cofnął pierwszą decyzję odmowną. Cofnięcie tej decyzji wywołuje skutki prawne równoważne ze skutkami wyroku stwierdzającego nieważność (postanowienie z dnia 30 kwietnia 2015 r., Ertico – ITS Europe/Komisja, T‑499/14, niepublikowane, EU:T:2015:285, pkt 10).
176 Stwierdzenie przez sąd Unii nieważności aktu powoduje nieuchronnie jego wycofanie z porządku prawnego z mocą wsteczną, zaś stwierdzenie niezgodności z prawem jest skuteczne od dnia wejścia w życie aktu, którego nieważność stwierdzono (zob. podobnie wyrok z dnia 12 lutego 2008 r., CELF i ministre de la Culture et de la Communication, C‑199/06, EU:C:2008:79, pkt 61).
177 Z powyższego wynika, że skarżąca nie może powoływać się na poparcie niniejszego zarzutu na pierwszą decyzję odmowną, której skutki zostały unieważnione z mocą wsteczną w następstwie jej cofnięcia.
178 W związku z tym drugą część niniejszego zarzutu należy oddalić.
179 Jeśli chodzi o trzecią części niniejszego zarzutu, przedstawioną w pkt 163 powyżej, to w świetle rozważań przedstawionych w pkt 95 powyżej odnośnie do zarzutu czwartego część tę należy oddalić, ponieważ panel zatwierdzający nie oparł się w zaskarżonej decyzji na dodatkowych kryteriach, które nie były przewidziane w zaleceniu 2003/361.
180 Mając na względzie powyższe rozważania, zarzut ósmy należy w całości oddalić.
181 Ponieważ wszystkie zarzuty podniesione przez skarżącą zostały oddalone, skargę należy w całości oddalić jako bezzasadną.
W przedmiocie kosztów
182 Zgodnie z art. 134 § 1 regulaminu postępowania kosztami zostaje obciążona, na żądanie strony przeciwnej, strona przegrywająca sprawę. Niemniej jednak zgodnie z art. 135 § 1 tego regulaminu w wyjątkowych przypadkach, jeżeli wymagają tego względy słuszności, Sąd może zdecydować, że strona przegrywająca sprawę pokryje własne koszty i zostanie obciążona tylko częścią kosztów poniesionych przez stronę przeciwną. Ponadto zgodnie z art. 135 § 2 tego samego regulaminu Sąd może obciążyć stronę, nawet jeśli ta wygrała sprawę, częścią lub całością kosztów postępowania, jeżeli jest to uzasadnione jej postępowaniem, również przed wniesieniem skargi. Sąd może w szczególności obciążyć kosztami związanymi z postępowaniem instytucję będącą autorem decyzji, której nieważność nie została stwierdzona, a to ze względu na niewystarczający charakter tej decyzji, który mógł skłonić skarżącą do wniesienia skargi (wyrok z dnia 22 kwietnia 2016 r., Włochy i Eurallumina/Komisja, T‑60/06 RENV II i T‑62/06 RENV II, EU:T:2016:233, pkt 245 i przytoczone tam orzecznictwo).
183 Skarżąca przegrała sprawę. Jednakże, jak wynika z pkt 29 powyżej, wzajemny stosunek środków zaskarżenia, przewidzianych z jednej strony w pkt 1.2.6 i 1.2.7 załącznika do decyzji 2012/838 i z drugiej strony w art. 22 rozporządzenia nr 58/2003 nie został wyraźnie określony w przepisach decyzji 2012/838, co zostało potwierdzone przez Komisję na rozprawie.
184 Ponadto zawarty w pkt 1.2.6 i 1.2.7 załącznika do decyzji 2012/838 opis procedury mającej zastosowanie w postępowaniu prowadzonym przed panelem zatwierdzającym ma znaczne braki, w szczególności zaś, jak wskazano w pkt 30 powyżej, nie określono w nim terminów procesowych, co jeszcze bardziej utrudnia zrozumienie obowiązujących przepisów.
185 W konsekwencji okoliczności te mogły się przyczynić do złożoności sprawy i zwiększyć poniesione przez skarżącą koszty. W tym kontekście Sąd uważa, że uczciwe i sprawiedliwe jest orzeczenie, by skarżąca pokryła jedynie połowę swoich kosztów. Komisja pokryje zaś własne koszty oraz połowę kosztów poniesionych przez skarżącą.
Z powyższych względów
SĄD (czwarta izba)
orzeka, co następuje:
1) Skarga zostaje oddalona.
2) European Road Transport Telematics Implementation Coordination Organisation – Intelligent Transport Systems & Services Europe (Ertico – ITS Europe) pokrywa połowę poniesionych przez siebie kosztów.
3) Komisja Europejska pokrywa własne koszty i połowę kosztów poniesionych przez Ertico – ITS Europe.
Kanninen | Calvo-Sotelo Ibáñez-Martín | Reine |
Wyrok ogłoszono na posiedzeniu jawnym w Luksemburgu w dniu 22 maja 2019 r.
Podpisy