POSTANOWIENIE SĄDU (pierwsza izba)
z dnia 12 września 2013 r.(*)
Skarga o stwierdzenie nieważności oraz o odszkodowanie i zadośćuczynienie – Zamówienia publiczne na usługi – Zarzut niedopuszczalności – Wniosek o stwierdzenie nieważności – Artykuł 263 akapity pierwszy i piąty TFUE – Artykuł 122 rozporządzenia (WE) nr 207/2009 – Brak przedwczesnego charakteru skargi – Status strony pozwanej – Właściwość Sądu – Wniosek o odszkodowanie i zadośćuczynienie – Artykuł 44 § 1 lit. c) regulaminu postępowania przed Sądem – Dopuszczalność
W sprawie T‑556/11
European Dynamics Luxembourg SA, z siedzibą w Ettelbrück (Luksemburg),
European Dynamics Belgium SA, z siedzibą w Brukseli (Belgia),
Evropaïki Dynamiki – Proigmena Systimata Tilepikoinonion Pliroforikis kai Tilematikis AE, z siedzibą w Atenach (Grecja),
reprezentowane przez adwokatów N. Korogiannakisa, M. Dermitzakisa oraz N. Theologou,
strona skarżąca,
przeciwko
Urzędowi Harmonizacji w ramach Rynku Wewnętrznego (znaki towarowe i wzory) (OHIM), reprezentowanemu przez N. Bambarę oraz M. Paolacciego, działających w charakterze pełnomocników, wspieranych przez adwokata P. Wytincka,
strona pozwana,
mającej za przedmiot z jednej strony wniosek o stwierdzenie nieważności decyzji OHIM wydanej w ramach zaproszenia do składania ofert w przetargu nieograniczonym AO/029/10 pod nazwą „Usługi tworzenia i utrzymania oprogramowania” przekazanej skarżącym pismem z dnia 11 sierpnia 2011 r., przyznanie zamówienia innym oferentom i odrzucenie oferty pierwszego oferenta, a z drugiej strony wniosek o odszkodowanie i zadośćuczynienie,
SĄD (pierwsza izba),
w składzie: J. Azizi (sprawozdawca), prezes, S. Frimodt Nielsen i M. Kancheva, sędziowie,
sekretarz: E. Coulon,
wydaje następujące
Postanowienie
Ramy prawne
A – Przepisy ogólne
1 Zgodnie z art. 263 akapit pierwszy zdanie drugie TFUE Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej „kontroluje również legalność aktów organów lub jednostek organizacyjnych Unii, które zmierzają do wywarcia skutków prawnych wobec osób trzecich”.
2 Zgodnie z art. 263 akapit piąty TFUE „[a]kty tworzące organy i jednostki organizacyjne Unii mogą przewidywać wymogi i warunki szczególne dotyczące skarg wniesionych przez osoby fizyczne lub prawne na akty tych organów lub jednostek organizacyjnych zmierzające do wywarcia skutków prawnych wobec tych osób”.
3 Rozporządzenie Rady (WE) nr 207/2009 z dnia 26 lutego 2009 r. w sprawie wspólnotowego znaku towarowego (Dz.U. L 78, s. 1, zwane dalej „rozporządzeniem o znakach towarowych nr 207/2009”), które ustanawia Urząd Harmonizacji w ramach Rynku Wewnętrznego (znaki towarowe i wzory), stanowi w art. 122, zatytułowanym „Kontrola zgodności z prawem”:
„1. Komisja kontroluje zgodność z prawem tych czynności Prezesa Urzędu, w odniesieniu do których prawo wspólnotowe nie przewiduje jakiejkolwiek kontroli zgodności z prawem przez inny organ oraz czynności Komitetu Budżetowego przy Urzędzie na podstawie art. 138.
2. Komisja wymaga, aby każda bezprawna czynnoś[ć] określona w ust. 1 została zmieniona lub unieważniona.
3. Państwa członkowskie oraz każda osoba bezpośrednio i osobiście zainteresowana mo[gą] zgłosić Komisji każdą wyraźną lub domniemaną czynność określoną w ust. 1 do kontroli przez Komisję zgodności z prawem tej czynności. Zgłoszenia do Komisji dokonuje się w terminie jednego miesiąca od dnia, w którym zainteresowana strona dowiedziała się o danej czynności. Komisja podejmuje decyzję w ciągu trzech miesięcy. Brak decyzji w tym terminie oznacza, że sprawa została oddalona”.
4 Zgodnie z art. 124 rozporządzenia o znakach towarowych nr 207/2009, zatytułowanym „Kompetencje Prezesa”, między innymi:
„1. Urzędem kieruje Prezes.
2. W tym celu Prezes ma w szczególności następujące zadania i kompetencje:
[...]
c) opracowuje preliminarz dochodów i wydatków Urzędu oraz wykonuje budżet;
[...]
f) może delegować swoje kompetencje.
3. Prezes wspomagany jest przez jednego lub kilku wiceprezesów [...]”.
5 Zgodnie z art. 143 rozporządzenia o znakach towarowych nr 207/2009, zatytułowanego „Przepisy finansowe”:
„Komitet Budżetowy przyjmuje, po konsultacji z Trybunałem Obrachunkowym Wspólnot Europejskich i Komisją, wewnętrzne przepisy finansowe, określające w szczególności procedury sporządzania i wykonania budżetu Urzędu. W zakresie, w jakim jest to zgodne ze szczególnym charakterem Urzędu, przepisy finansowe są oparte na przepisach finansowych przyjętych dla innych organów utworzonych przez Wspólnotę”.
6 Artykuł 185 ust. 1 rozporządzenia Rady (WE, Euratom) nr 1605/2002 z dnia 25 czerwca 2002 r. w sprawie rozporządzenia finansowego mającego zastosowanie do budżetu ogólnego Wspólnot Europejskich (Dz.U. L 248, s. 1, zwanego dalej „ogólnym rozporządzeniem finansowym”) stanowi:
„Komisja przyjmuje ramowe rozporządzenie finansowe dla organów utworzonych przez Wspólnoty i posiadających osobowość prawną, które otrzymują dotacje pokrywane z budżetu. Zasady finansowe tych organów nie mogą odbiegać od rozporządzenia ramowego, z wyjątkiem przypadku, gdy wymagają tego ich specyficzne potrzeby operacyjne i po uzyskaniu uprzedniej zgody ze strony Komisji”.
7 Zgodnie z art. 74 ust. 1 rozporządzenia Komisji (WE, Euratom) nr 2343/2002 z dnia 19 listopada 2002 r. w sprawie ramowego rozporządzenia finansowego dotyczącego organów określonych w artykule 185 ogólnego rozporządzenia finansowego (Dz.U. L 357, s. 72; sprostowanie Dz.U. 2003, L 2, s. 39), zmienionego rozporządzeniem Komisji (WE, Euratom) nr 652/2008 z dnia 9 lipca 2008 r. (Dz.U. L 181, s. 23), „[d]o zamówień publicznych zastosowanie mają odpowiednie przepisy ogólnego rozporządzenia finansowego i rozporządzenia […] nr 2342/2002, z zastrzeżeniem przepisów zawartych w ust. 4–7 niniejszego artykułu”.
B – Rozporządzenie CB‑3‑09 OHIM
8 Zgodnie z art. 33 akapit pierwszy rozporządzenia CB‑3‑09 Komitetu Budżetowego OHIM z dnia 17 lipca 2009 r. ustanawiającego przepisy finansowe mające zastosowanie do Urzędu „Prezes [OHIM] wykonuje obowiązki intendenta” i „[w]ykonuje budżet w odniesieniu do dochodów i wydatków, zgodnie z przepisami finansowymi [OHIM], na własną odpowiedzialność i w granicach przyznanych środków”.
9 Artykuł 34 ust. 1 rozporządzenia CB‑3‑09 stanowi między innymi, że „Prezes OHIM może delegować przysługujące mu w stosunku do budżetu kompetencje wykonawcze pracownikom [OHIM] podlegającym regulaminowi pracowniczemu na określonych przez niego warunkach i w granicach ustalonych w dokumencie delegacji uprawnień”.
10 Artykuł 74 ust. 1 rozporządzenia CB‑3‑09 przewiduje:
„Do zamówień publicznych zastosowanie mają odpowiednie przepisy ogólnego rozporządzenia finansowego i rozporządzenia (WE, Euratom) nr 2342/2002, z zastrzeżeniem przepisów zawartych w ust. 4–7 niniejszego artykułu”.
Okoliczności powstania sporu
11 Skarżące, European Dynamics Luxembourg SA, European Dynamics Belgium SA i Evropaïki Dynamiki – Proigmena Systimata Tilepikoinonion Pliroforikis kai Tilematikis AE, działają w sektorze technologii informacyjnych i komunikacyjnych i składają regularnie oferty w ramach postępowań przetargowych organizowanych przez różne instytucje i jednostki organizacyjne Unii, w tym OHIM.
12 W ogłoszeniu o zamówieniu z dnia 15 stycznia 2011 r. OHIM ogłosił w dodatku do Dziennika Urzędowego Unii Europejskiej (Dz.U. 2011/S 10‑013995) przetarg o numerze AO/029/10 pod nazwą „Usługi tworzenia i utrzymania oprogramowania”. Zamówienie, jakiego miano udzielić, obejmowało świadczenie dla OHIM usług informatycznych w zakresie tworzenia prototypu, analizy, projektowania, grafiki, tworzenia, testowania i instalacji systemów informatycznych, a także udostępniania dokumentacji technicznej, przeprowadzania szkoleń z zakresu użytkowania i utrzymania tych systemów.
13 Zgodnie z pkt II.1.4 ogłoszenia o zamówieniu zamówienie dotyczyło zawarcia umów ramowych na maksymalny okres siedmiu lat z trzema podmiotami świadczącymi różne usługi informatyczne. W tym zakresie pkt 14.2 specyfikacji istotnych warunków zamówienia (załącznik I do akt przetargu) uściśla, że wspomniane umowy ramowe powinny zostać zawarte oddzielnie i zgodnie z mechanizmem „kaskadowym”. Mechanizm ten oznacza, że jeśli oferent zaklasyfikowany jako pierwszy nie jest w stanie świadczyć wymaganych usług, OHIM zwróci się do drugiego i następnego w kolejności oferenta.
14 Zgodnie z pkt IV.2.1 ogłoszenia o zamówieniu zamówienie powinno zostać udzielone na podstawie najkorzystniejszej ekonomicznie oferty. Punkt VI.4.1 przewiduje, że organem odpowiedzialnym za procedury odwoławcze jest Komisja Europejska, a organem odpowiedzialnym za procedury mediacyjne jest Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich. Punkt VI.4.2 wskazuje, że podstawą prawną każdego odwołania jest art. 118 rozporządzenia Rady (WE) nr 40/94 z dnia 20 grudnia 1993 r. w sprawie wspólnotowego znaku towarowego (Dz.U. 1994, L 11, s. 1) [obecnie art. 122 rozporządzenia o znakach towarowych nr 207/2009] i że zgłoszenia do Komisji dokonuje się w terminie piętnastu dni od dnia, w którym zainteresowana strona dowiedziała się po raz pierwszy o danej czynności.
15 W pismach z dnia 19 i 24 stycznia i z dnia 1 lutego 2011 r. skierowanych do OHIM skarżące użalały się na pewne nieprawidłowości związane z warunkami i zasadami prowadzenia postępowania przetargowego AO/029/10. OHIM udzielił odpowiedzi w pismach z dnia 28 stycznia i 4 lutego 2011 r., odpierając ich argumentację i zwracając ich uwagę na możliwość wniesienia skargi do Komisji na podstawie art. 122 rozporządzenia o znakach towarowych nr 207/2009.
16 Pismem z dnia 16 lutego 2001 r. skierowanym do OHIM skarżące ponownie wniosły krytykę wobec braku jasności i wobec dwuznaczności niektórych kryteriów technicznych zawartych w specyfikacji istotnych warunków zamówienia i zażądali od OHIM ich zmiany.
17 Pismem z dnia 4 marca 2011 r. skarżące wniosły do Dyrekcji Generalnych (DG) Komisji „Rynek Wewnętrzny” i „Konkurencja” skargę, żądając od Komisji przeprowadzenia dochodzenia w sprawie zachowania OHIM jako instytucji zamawiającej, zwłaszcza jeżeli chodzi o zarzucane nieprawidłowości związane z prowadzeniem postępowania przetargowego AO/029/10 oraz o poprzednie umowy ramowe w zakresie usług utrzymania oznaczone numerem 4020070018, które OHIM przyznał w maju 2007 r. zgodnie z mechanizmem „kaskadowym” trzem spółkom, z których trzecią jest skarżąca.
18 Pismami z dnia 8 i 9 marca 2011 r. skierowanymi do OHIM skarżące ponownie zakwestionowały warunki i zasady prowadzenia postępowania przetargowego AO/029/10.
19 W dniu 11 marca 2011 r. pierwsza skarżąca przedłożyła ofertę w odpowiedzi na ogłoszenie o zamówieniu z dnia 15 stycznia 2011 r.
20 Pismem z dnia 30 maja 2011 r. Komisja poinformowała karżące, po pierwsze, że uznaje, iż skarga został złożona po terminie i dlatego nie może być przez nią zbadana, i po drugie, że przekazała niektóre z zarzutów Europejskiemu Urzędowi ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF) jako należące do jego właściwości. Pismem z dnia 13 grudnia 2011 r. OLAF poinformował OHIM, że zakończył postępowanie w sprawie w zakresie, w jakim dotyczyło ono innego ogłoszenia o zamówieniu, również opublikowanego w dodatku do Dziennika Urzędowego Unii Europejskiej (Dz.U. 2011/S 55‑089144).
21 Pismem z dnia 31 maja 2011 r. skierowanym do Komisji skarżące zakwestionowały odrzucenie ich skargi jako złożonej po terminie i ponownie zażądały od Komisji jej zbadania.
22 Pismem z dnia 11 sierpnia 2011 r. (zwanym dalej „spornym pismem”) OHIM poinformował skarżące o wynikach postępowania przetargowego AO/029/10 (zwanym dalej „decyzją o udzieleniu zamówienia”) i poinformowała je , że nie przyjął oferty pierwszej ze skarżących z uwagi na to, że oferta owa nie okazała się najbardziej korzystna ekonomicznie. Pismo to zawierało również tabelę porównawczą ukazującą liczbę punktów przyznanych tej ofercie oraz liczbę punktów przyznanych odpowiednio ofertom każdego z trzech oferentów, którzy uzyskali najwyższy wynik.
23 Pismem z dnia 12 sierpnia 2011 r. skarżące zażądały od OHIM przekazania im: po pierwsze, informacji na temat dokładnego składu konsorcjum oferentów, którzy wygrali przetarg, oraz nazw potencjalnego partnera (partnerów) lub podwykonawcy (podwykonawców) tych oferentów, oraz informacji na temat procentowego udziału, jaki przyznano im w zamówieniu; po drugie, informacji na temat ocen, jakie przyznano ich ofercie i ofertom oferentów, którzy wygrali przetarg w odniesieniu do każdego z technicznych kryteriów udzielenia zamówienia, wraz z dokładną analizą porównawczą mocnych i słabych punktów tych ofert dla każdego z podkryterium, a także wytłumaczenia odpowiednich korzyści oraz dodatkowych lub lepszej jakości usług zaproponowanych przez oferentów, którzy wygrali przetarg, w stosunku do oferty skarżących; po trzecie, szczegółowej kopii sprawozdania z oceny; po czwarte, finansowych ofert oferentów, którzy wygrali przetarg w porównaniu do oferty skarżących; i po piąte, nazwisk członków komitetu oceniającego, aby można było zweryfikować istnienie potencjalnego konfliktu interesów. Ponadto skarżące zarzucały istnienie konfliktu interesów, jeżeli chodzi o dwóch z trzech oferentów, którzy wygrali przetarg, oraz pewne nieprawidłowości w zastosowaniu przez OHIM kryteriów finansowych celem dokonania oceny ofert finansowych. Wreszcie skarżące zażądały od OHIM powstrzymania się od zawarcia umowy z oferentami, którzy wygrali przetarg, do czasu kiedy otrzymają one i przeanalizują odpowiedzi udzielone przez OHIM.
24 Pismem z dnia 26 sierpnia 2011 r. OHIM przekazał skarżącym odpis ze sprawozdania z oceny zawierający ocenę jakościową ich oferty według trzech kryteriów, a mianowicie jakości usług utrzymania oprogramowania, wachlarza działalności handlowej i jakości usług świadczonych klientom. Ponadto OHIM przekazał im, po pierwsze, nazwy oferentów, którzy wygrali przetarg, i po drugie, tabele ukazujące wyniki, jakie uzyskali, odpowiednio, ci oferenci i pierwsza skarżąca za ich oferty techniczne i finansowe.
25 Pismem z dnia 29 sierpnia 2011 r. skierowanym do Komisji skarżące skarżyły ły się, że Komisja w dalszym ciągu nie przeprowadziła dochodzenia co do kwestii, na które skarżące zwróciły jej uwagę w pismach z dnia 4 marca i 31 maja 2011 r. Zakwestionowały one również zgodność z prawem decyzji o udzieleniu zamówienia w świetle „nowych nieprawidłowości” powstałych w toku postępowania przetargowego AO/029/10. Zatem oferenci, którzy zajęli miejsca drugie i trzecie, powinni byli zostać wykluczeni z postępowania przetargowego z powodu z jednej strony istnienia konfliktu interesów, a z drugiej strony ze względu na fakt, że w skład konsorcjum trzeciego oferenta wchodził podmiot gospodarczy, który był odpowiedzialny za przygotowanie specyfikacji istotnych warunków zamówienia. Skarżące zwróciły się również do Komisji o zbadanie przeprowadzonego przez OHIM „postępowania w sprawie oceny dotyczącego przetargu AO/029/10 i o podjęcie środków koniecznych do zapewniania jego zgodności z obowiązującymi przepisami Unii Europejskiej”.
26 W piśmie z dnia 2 września 2011 r. skierowanym do OHIM skarżące skarżyły się na to, że informacje dostarczone w przedmiocie wyników postępowania przetargowego są niewystarczające, a w szczególności na nieujawnienie części sprawozdania z oceny dotyczącego ofert oferentów, którzy wygrali przetarg, oraz dokładnego składu podmiotowego tychże oferentów. Ponadto podnosiły one, że użyty przez OHIM do celów dokonania oceny ofert finansowych „wzór oceny finansowej” stał się przedmiotem manipulacji. Skarżące ponowiły również twierdzenia podnoszone przez nie we wcześniejszych pismach.
27 W piśmie z dnia 15 września 2011 r. skierowanym do skarżących OHIM odniósł się do uzasadnienia zawartego w spornym piśmie oraz w piśmie z dnia 26 sierpnia 2011 r., które to uzasadnienie uważał za wystarczające. Niemniej jednak oświadczył on, że jest gotowy na udzielenie dodatkowych informacji co do kryteriów finansowych, i przekazał tabelę porównawczą. Jeżeli chodzi o użyty przez niego „wzór oceny finansowej”, OHIM poinformował karżące, że wzór ten opierał się na założeniu wyjściowym, do oceny którego użyto czynników równoważących, zależących od sytuacji panującej w OHIM w momencie wypracowywania kryteriów udzielenia zamówienia.
28 Pismem z dnia 16 września 2011 r. skierowanym do OHIM skarżące ponowiły swą krytykę, podważyły wytłumaczenie udzielone w odniesieniu do użycia „wzoru oceny finansowej” na podstawie tezy wyjściowej, zakwestionowały wyniki postępowania przetargowego AO/029/10 i zwróciły się do OHIM o ponowne rozważenie jego stanowiska.
Przebieg postępowania i żądania stron
29 Pismem złożonym w sekretariacie Sądu w dniu 21 października 2011 r. skarżące wniosły niniejszą skargę.
30 Skarżące wnoszą do Sądu o:
– stwierdzenie nieważności decyzji o udzieleniu zamówienia, jaka została przekazana spornym pismem, w zakresie, w jakim odrzuca ona ofertę pierwszego oferenta;
– stwierdzenie nieważności innych powiązanych decyzji OHIM, w tym tych udzielających przedmiotowego zamówienia oferentom zaklasyfikowanym „w kaskadowej kolejności” odpowiednio na miejscach pierwszym, drugim i trzecim;
– zasądzenie od OHIM odszkodowania w kwocie do wysokości 67 500 000 EUR za szkodę wyrządzoną skarżącym w wyniku przedmiotowego postępowania przetargowego;
– zasądzenie od OHIM zadośćuczynienia w kwocie do wysokości 6 750 000 EUR za krzywdę poniesioną przez skarżące z powodu utraty korzyści i podważenia ich reputacji i wiarygodności;
– obciążenie OHIM kosztami postępowania.
31 Na poparcie swych żądań skarżące wysuwają trzy zarzuty, które są częściowo podzielone na kilka części. Pierwszy zarzut dotyczy naruszenia przez OHIM jego obowiązku przedstawienia uzasadnienia na podstawie art. 100 ust. 2 ogólnego rozporządzenia finansowego ze względu na dostarczenie skarżącym niewystarczających informacji i wyjaśnień w odniesieniu do rozumowania, jakie doprowadziło instytucję zamawiającą do wydania decyzji o udzieleniu zamówienia. Drugi zarzut dotyczy kilku oczywistych błędów w ocenie dotyczących zwłaszcza użycia kryteriów udzielenia zamówienia, które są nowe, nieznane lub niezgodne ze specyfikacją istotnych warunków zamówienia oraz niewystarczająco jasne (część pierwsza), użycia błędnego wzoru oceny finansowej prowadzącego do przeinaczeń (część druga), który to wzór stał się przedmiotem manipulacji ze strony oferentów, którzy wygrali przetarg (część trzecia), oraz zmiany przedmiotu zamówienia (część czwarta). Zarzut trzeci dotyczy naruszenia zasady równego traktowania zwłaszcza ze względu na niewykluczenie znajdujących się w sytuacji konfliktu interesów oferentów, którzy wygrali przetarg, art. 93 ust. 1 lit. f), art. 94 i 96 ogólnego rozporządzenia finansowego, art. 133a i 134b rozporządzenia Komisji (WE, Euratom) nr 2342/2002 z dnia 23 grudnia 2002 r. ustanawiającego szczegółowe zasady wykonania ogólnego rozporządzenia finansowego (Dz.U. L 357, s. 1) oraz zasady „dobrej administracji”.
32 Odrębnym pismem złożonym w sekretariacie Sądu w dniu 31 stycznia 2012 r. OHIM podniósł, na podstawie art. 114 regulaminu postępowania przed Sądem, zarzut niedopuszczalności wobec wniosku o stwierdzenie nieważności i wniosku o odszkodowanie i zadośćuczynienie. Skarżące przedłożyły swoje uwagi w przedmiocie tego zarzutu w dniu 26 kwietnia 2012 r.
33 W swym zarzucie niedopuszczalności OHIM wnosi do Sądu o:
– odrzucenie skarg o stwierdzenie nieważności i skarg o odszkodowanie i zadośćuczynienie jako oczywiście niedopuszczalnych;
– obciążenie skarżących kosztami postępowania.
34 W swych uwagach w przedmiocie zarzutu niedopuszczalności skarżące ponawiają swe żądania wysunięte w skardze i wnoszą do Sądu o oddalenie zarzutu niedopuszczalności i o rozpoznanie sprawy pod względem merytorycznym.
Co do prawa
A – Uwagi wstępne
35 Zgodnie z art. 114 § 1 regulaminu postępowania, jeżeli jedna ze stron o to wnosi, Sąd może orzec w przedmiocie niedopuszczalności bez rozpatrywania istoty sprawy. Zgodnie z § 3 tego przepisu, jeżeli Sąd nie zadecyduje inaczej, pozostała część postępowania w przedmiocie wniosku odbywa się ustnie.
36 Zgodnie z art. 114 § 4 regulaminu postępowania Sąd rozstrzyga w przedmiocie zarzutu niedopuszczalności albo pozostawia tę sprawę do rozstrzygnięcia w wyroku. W niniejszej sprawie Sąd uważa, że na podstawie akt sprawy ma wystarczającą wiedzę, aby orzec w przedmiocie tego zarzutu. W konsekwencji nie ma konieczności otwierania ustnego etapu postępowania.
B – W przedmiocie dopuszczalności wniosków o stwierdzenie nieważności
1. Argumenty stron
37 W ramach zarzutu niedopuszczalności OHIM wysuwa trzy podstawy niedopuszczalności wniosków o stwierdzenie nieważności. Po pierwsze, skarga sądowa została złożona przedwcześnie. Zdaniem OHIM wszczęcie postępowania administracyjnego przed Komisją na podstawie art. 122 ust. 3 rozporządzenia o znakach towarowych nr 207/2009 jest etapem obligatoryjnym następującym przed wniesieniem sprawy do sądu Unii. Zważywszy, że w niniejszej sprawie skarga została złożona przed upływem terminu określonego w tym przepisie, jest ona przedwczesna, a zatem niedopuszczalna. Tak samo byłoby, w przypadku gdyby kontrola administracyjna Komisji musiała zostać uznana za mającą charakter fakultatywny, ponieważ w niniejszej sprawie skarżące złożyły faktycznie skargę na podstawie art. 122 rozporządzenia o znakach towarowych nr 207/2009. Po drugie, alternatywnie OHIM uważa, że nie posiada on legitymacji procesowej jako strona pozwana z uwagi na to, iż w wyniku zamknięcia postępowania administracyjnego na podstawie art. 122 rozporządzenia o znakach towarowych nr 207/2009 powinna była zostać złożona skarga przeciwko Komisji. Po trzecie, w sposób jeszcze bardziej alternatywny OHIM podnosi, że Sąd nie jest właściwy do rozpoznania skargi. Nawet przy założeniu, że kontrola, jakiej powinna dokonać Komisja na podstawie art. 122 rozporządzenia o znakach towarowych nr 207/2009, ma charakter jedynie fakultatywny, skargi wniesione odpowiednio do Komisji i do Sądu byłyby oparte na tym samym stanie faktycznym i zmierzałyby do osiągnięcia tych samych celów, tak że skarga, która została złożona wcześniej, miałaby pierwszeństwo przed skargą sądową. Zatem ta ostatnia musiałaby zostać uznana za niedopuszczalną ratione temporis.
38 Tytułem wstępnym OHIM podnosi, że art. 122 rozporządzenia o znakach towarowych nr 207/2009 należy interpretować w świetle art. 263 akapit drugi TFUE. Zgodnie z właściwymi przepisami budżetowymi kwestionowana decyzja o udzieleniu zamówienia jest aktem wydawanym przez prezesa OHIM. W niniejszej sprawie ten ostatni delegował swe kompetencje administracyjne wiceprezesowi OHIM, panu Archambeau, który podpisał decyzję o udzieleniu zamówienia. Ponadto odesłanie figurujące w pkt VI.4.1 ogłoszenia o zamówieniu do art. 118 rozporządzenia nr 40/94 należy rozumieć jako odesłanie do art. 122 rozporządzenia o znakach towarowych nr 207/2009.
39 Jeżeli chodzi o pierwszą podstawę niedopuszczalności, dotyczącą przedwczesnego charakteru wniosków o stwierdzenie nieważności, po pierwsze, OHIM podnosi, że prowadzenie postępowania administracyjnego przed Komisją na podstawie art. 122 ust. 3 rozporządzenia o znakach towarowych nr 207/2009 jest wstępnym i bezwzględnym warunkiem wniesienia skargi sądowej. Zatem aby skarga ta była dopuszczalna, powinna była zostać wniesiona po zakończeniu tego postępowania administracyjnego. Po drugie, OHIM utrzymuje, że nawet przy uznaniu, iż postępowanie administracyjne, o którym mowa w art. 122 rozporządzenia o znakach towarowych nr 207/2009, ma charakter fakultatywny, skarga sądowa byłaby jednak przedwczesna z uwagi na to, że skarżące rozmyślnie wszczęły postępowanie administracyjne na podstawie tego przepisu.
40 OHIM zauważa, że w dniu 29 sierpnia 2011 r. skarżące złożyły do Komisji skargę na decyzję o udzieleniu zamówienia wydaną na zakończenie postępowania przetargowego AO/029/11 oraz że zgodnie z art. 122 rozporządzenia o znakach towarowych nr 207/2009 Komisja mogła wydać decyzję w tym względzie do dnia 29 listopada 2011 r. Zgodnie z art. 122 ust. 3 tego rozporządzenia niewydanie formalnej decyzji przez Komisję oznacza wydanie dorozumianej decyzji o oddaleniu skargi (postanowienia Sądu z dnia 9 lipca 2009 r. w sprawie T‑176/08 i w sprawie T‑188/08 infeurope przeciwko Komisji, odpowiednio, pkt 38, 39 i 34, 35), tak że termin do wniesienia skargi na podstawie art. 263 akapit szósty TFUE na tę dorozumianą decyzję o oddaleniu skargi rozpoczął swój bieg w dniu 29 listopada 2011 r.
41 OHIM uważa, że art. 122 rozporządzenia o znakach towarowych nr 207/2009 należy interpretować również w świetle art. 263 akapit piąty TFUE, który przewiduje odstępstwo w stosunku do jednostek organizacyjnych Unii, jeżeli chodzi o bezpośrednią kontrolę legalności ich aktów przez sądy Unii. Zdaniem OHIM zgodnie z ogólnymi zasadami prawa Unii wymogi szczególne w rozumieniu art. 263 akapit piąty TFUE należy rozumieć jako obejmujące procedury kontroli zgodności z prawem, które mają charakter obligatoryjny lub fakultatywny w odniesieniu do etapów przewidzianych w nich na wniesienie skargi do sądów Unii. Jeżeli wymogi szczególne, takie jak te, o których mowa w art. 122 rozporządzenia o znakach towarowych nr 207/2009, mają charakter obligatoryjny, to muszą być one koniecznie przestrzegane przez dany podmiot przed wniesieniem tego typu skargi.
42 Zdaniem OHIM postępowanie administracyjne na podstawie art. 122 rozporządzenia o znakach towarowych nr 207/2009 ma charakter obligatoryjny, tak że nie można wszczynać żadnego postępowania sądowego, w sytuacji gdy toczy się nadal to pierwsze postępowanie. Ten obligatoryjny charakter jest uzasadniony zasadami ekonomii procesowej i skutecznej ochrony sądowej, które stawiają wymóg „stanowczej” interwencji ze strony Komisji w krótkim okresie czasu i bez ponoszenia kosztów przez strony. Sąd uznał, po pierwsze, że kontrola administracyjna ze strony Komisji w rozumieniu tego przepisu stanowi warunek wstępny wszczęcia skargi przed sądem Unii (zob. ww. w pkt 40 postanowienia w sprawie infeurope przeciwko Komisji, odpowiednio, pkt 38 i 34 i przytoczone tam orzecznictwo), oraz po drugie, że wspomniany przepis ustanawia mechanizm kontroli zgodności z prawem aktów wydawanych przez prezesa OHIM, zwłaszcza w sprawach udzielania zamówień publicznych, w odniesieniu do których prawo Unii nie przewiduje kontroli zgodności z prawem wykonywanej przez inny organ (zob. ww. w pkt 40 postanowienia w sprawie infeurope przeciwko Komisji, odpowiednio, pkt 37 i 32 i przytoczone tam orzecznictwo). OHIM uściśla zasadniczo, iż dla sprawy nie jest istotny fakt, że orzecznictwo to pochodzi z okresu, w którym obowiązywał nadal art. 230 WE, i że nie czyniło ono żadnego specyficznego odniesienia do skarg o stwierdzenie nieważności decyzji jednostek organizacyjnych, których dopuszczalność została wyraźnie uznana przez orzecznictwo, w postaci, w jakiej zostało ono skodyfikowane w art. 263 TFUE.
43 OHIM wywodzi z powyższych rozważań, że wniesiona na podstawie art. 263 TFUE skarga o stwierdzenie nieważności jest niedopuszczalna ze względu na to, że pociąga ona za sobą obejście wymogów szczególnych o charakterze obligatoryjnym ustanowionych w art. 122 rozporządzenia o znakach towarowych nr 207/2009, które zostały wyraźnie wymienione w pkt VI.4.2 ogłoszenia o zamówieniu i z których skorzystały skarżące, wnosząc swą skargę z dnia 29 sierpnia 2011 r. OHIM zauważa, że w istocie niniejsza skarga została wniesiona w dniu 21 października 2011 r., a mianowicie przed zakończeniem toczącego się przed Komisją postępowania administracyjnego, które mogło trwać do dnia 29 listopada 2011 r.
44 Zdaniem OHIM nawet przy założeniu, że postępowanie administracyjne na podstawie art. 122 rozporządzenia o znakach towarowych nr 207/2009 należy zakwalifikować jako mające charakter fakultatywny ‒ co nie ma miejsca w tym wypadku ‒ wnioski o stwierdzenie nieważności byłyby jednak niedopuszczalne z uwagi na to, że zostały złożone przedwcześnie. W niniejszej sprawie bowiem ten domniemany fakultatywny charakter postępowania jest pozbawiony znaczenia dla sprawy ze względu na fakt, że skarżące rozmyślnie zdecydowały się użyć tego rodzaju środka zaskarżenia i ponadto nie czekać na decyzję Komisji kończącą postępowania administracyjne przed wniesieniem ich skargi sądowej. W konsekwencji wnioski o stwierdzenie nieważności są niedopuszczalne niezależnie od obligatoryjnego czy fakultatywnego charakteru kontroli administracyjnej dokonywanej przez Komisję, z uwagi na fakt, że w obydwu wypadkach skarga została złożona przed zakończeniem przewidzianego w tym celu postępowania administracyjnego.
45 Jeżeli chodzi o drugą podstawę niedopuszczalności, dotyczącą braku legitymacji procesowej OHIM, tenże Urząd zauważa, że zgodnie z orzecznictwem Sądu (zob. ww. w pkt 40 postanowienia w sprawie infeurope przeciwko Komisji, odpowiednio, pkt 39 i 35 i przytoczone tam orzecznictwo) skarżące powinny były złożyć skargę o stwierdzenie nieważności w rozumieniu art. 263 TFUE na dorozumianą decyzję Komisji o oddaleniu wniesionej do niej skargi, a nie na decyzję OHIM o udzieleniu zamówienia, tak że wnioski o stwierdzenie nieważności powinny w każdym razie zostać uznane za niedopuszczalne.
46 Jeżeli chodzi o trzecią podstawę niedopuszczalności, dotyczącą braku właściwości Sądu, OHIM podkreśla zasadniczo, że dokonywana przez Komisję kontrola administracyjna zgodności z prawem na podstawie art. 122 rozporządzenia o znakach towarowych nr 207/2009 opiera się na tym samym stanie faktycznym co stan faktyczny będący przedmiotem postępowania sądowego przed Sądem na podstawie art. 263 TFUE i zmierza do realizacji tych samych celów co wspomniane postępowanie sądowe. Ponadto Sąd orzekł, że prawodawca Unii nie ustanowił postępowania administracyjnego, o którym mowa w art. 122 tego rozporządzenia, jako przyznającego podmiotom w celu ochrony ich interesów alternatywną skargę w stosunku do tej możliwej przed sądami Unii (zob. ww. w pkt 40 postanowienia w sprawie infeurope przeciwko Komisji, odpowiednio, pkt 38 i 34 i przytoczone tam orzecznictwo).
47 OHIM wywodzi z tego, że nawet gdyby postępowanie, o którym mowa w art. 122 rozporządzenia o znakach towarowych nr 207/2009, nie miało charakteru obligatoryjnego, to wspomniane postępowanie „zastępuje” postępowanie przed sądami Unii. W przeciwieństwie bowiem do postępowania przed Rzecznikiem Praw Obywatelskich skarżący posiada wolność wyboru tej spośród dwóch dostępnych mu skarg, która jest w stanie lepiej służyć jego interesom. Jednakże w sytuacji kiedy decyzja została wydana w oparciu o jeden z tych środków zaskarżenia, drugi z nich zostaje wykluczony. Zdaniem OHIM z uwagi na fakt, że w niniejszej sprawie skarżące złożyły skargę do Komisji na podstawie art. 122 rozporządzenia o znakach towarowych nr 207/2009 przed wniesieniem skargi na podstawie art. 263 TFUE, ta ostatnia skarga już im nie przysługuje i należy ją uznać za niedopuszczalną z tego powodu, że Sąd nie ma właściwości rationae temporis do jej rozpoznania.
48 Skarżące wnoszą o oddalenie zarzutu niedopuszczalności. Kwestionują one z jednej strony możliwość zastosowania w niniejszej sprawie art. 122 rozporządzenia o znakach towarowych nr 207/2009, a z drugiej strony przedwczesny charakter swej skargi, charakter obligatoryjny uprzedniego postępowania przed Komisją, brak legitymacji procesowej OHIM oraz brak właściwości Sądu.
2. W przedmiocie właściwości sądu Unii do rozpoznania skarg wniesionych na wydawane przez OHIM akty
49 Sąd uważa za właściwe zbadanie w pierwszej kolejności trzeciej podstawy niedopuszczalności, to znaczy kwestii, czy – niezależenie o zakresu stosowania przepisów art. 122 rozporządzenia o znakach towarowych nr 207/2009 – sąd Unii jest właściwy do rozpoznania skargi wniesionej na wydawane przez OHIM akty.
50 W tym zakresie należy przypomnieć, że art. 263 akapit pierwszy zdanie drugie TFUE, w brzmieniu wprowadzonym traktatem z Lizbony i który wszedł w życie w dniu 1 grudnia 2009 r., ustanawia przepis prawa pierwotnego, zgodnie z którym sąd Unii „kontroluje również legalność aktów organów lub jednostek organizacyjnych Unii, które zmierzają do wywarcia skutków prawnych wobec osób trzecich”. Celem tego przepisu jest uzupełnienie ważnego braku w treści poprzedniej wersji tego artykułu, a mianowicie art. 230 akapit pierwszy WE, i w konsekwencji w skodyfikowanym systemie dostępnych w traktacie środków zaskarżenia poprzez poddanie wyraźnie możliwości zaskarżenia przed sądem Unii, oprócz aktów jej instytucji w rozumieniu art. 13 TUE, prawnie wiążących aktów jej organów lub jednostek organizacyjnych (zob. podobnie wyrok Sądu z dnia 8 października 2008 r. w sprawie T‑411/06 Sogelma przeciwko AER, Zb.Orz. s. II‑2771, pkt 33 i nast., w szczególności pkt 36, odnoszący się do wyroku Trybunału z dnia 23 kwietnia 1986 r. w sprawie 294/83 Les Verts przeciwko Parlamentowi, Rec. s. 1339).
51 Należy stwierdzić, że na mocy art. 115 ust. 1 rozporządzenia o znakach towarowych nr 207/2009 OHIM stanowi jednostkę organizacyjną Unii w rozumieniu art. 263 akapit pierwszy zdanie drugie TFUE.
52 W konsekwencji Sąd jest właściwy do rozpoznania skargi wniesionej na akty OHIM, w tym te wydane przez jego prezesa w sprawach z zakresu zamówień publicznych, które zmierzają do wywarcia skutków prawnych wobec osób trzecich.
3. W przedmiocie zakresu art. 122 rozporządzenia o znakach towarowych nr 207/2009
53 W drugiej kolejności należy ocenić czy i, w danym wypadku, w jakim zakresie właściwość tę ogranicza lub ma na nią wpływ art. 122 rozporządzenia o znakach towarowych nr 207/2009.
54 Należy podkreślić w tym względzie, że art. 122 ust. 1 tego rozporządzenia, zatytułowany „Kontrola zgodności z prawem”, przewiduje, iż „[k]omisja kontroluje zgodność z prawem tych czynności Prezesa [OHIM], w odniesieniu do których prawo wspólnotowe nie przewiduje jakiejkolwiek kontroli zgodności z prawem przez inny organ [...]”. Zatem zakres zastosowania tego przepisu jest wyraźnie uwarunkowany brakiem kontroli zgodności z prawem czynności prezesa OHIM przez inny organ. Sąd jako organ sądowy Trybunału Sprawiedliwości zgodnie z art. 19 ust. 1 zdanie pierwsze TUE stanowi tego typu „inny organ” w zakresie, w jakim sprawuje on tego rodzaju kontrolę zgodności z prawem zgodnie z art. 263 akapit pierwszy zdanie drugie TFUE.
55 Wynika stąd, że w przeciwieństwie do tego, co twierdzi OHIM, niniejszy przypadek nie wchodzi w zakres stosowania art. 112 rozporządzenia nr 207/2009 i że w konsekwencji zwłaszcza ust. 3 zdanie drugie tego artykułu, zgodnie z którym „[z]głoszenia do Komisji dokonuje się w ciągu jednego miesiąca od dnia, w którym zainteresowana strona dowiedziała się o danej czynności”, nie znajduje zastosowania. Zatem OHIM nie może podnosić, że zarówno wniesienie skargi do Komisji na czynność prezesa OHIM, jak i przeprowadzenie postępowania administracyjnego w tym celu czy też ewentualna wyraźna czy dorozumiana decyzja Komisji w przedmiocie wspomnianej skargi stanowią, w jakiejkolwiek możliwej postaci, wstępne bezwzględne warunki, a wręcz wstępne przesłanki dopuszczalności skargi wniesionej do sądu Unii na taki akt na podstawie art. 263 akapit pierwszy zdanie drugie TFUE i art. 263 akapit czwarty TFUE.
56 Ocenę tę potwierdza wykładnia teleologiczna art. 122 rozporządzenia o znakach towarowych nr 207/2009. W sytuacji bowiem gdy treść przepisów prawa pierwotnego regulujących przewidziany traktatem system ochrony sądowej wykazywałaby w dalszym ciągu braki, o których mowa w pkt 50 powyżej, uznanie roli, jaką spełnia Komisja, dokonując kontroli zgodności z prawem, takie, o którym mowa w art. 122 tego rozporządzenia, stanowiłoby odpowiedź na zamierzoną przez prawodawcę Unii potrzebę uzyskania decyzji Komisji celem poddania aktów wydawanych przez organy i jednostki organizacyjne Unii przynajmniej w sposób pośredni możliwości ich zaskarżenia przed sądem Unii. A zatem sformułowanie „czynności [...], w odniesieniu do których prawo wspólnotowe nie przewiduje jakiejkolwiek kontroli zgodności z prawem przez inny organ” potwierdza, że chodziło tu o przyznanie Komisji szczątkowego i subsydiarnego uprawnienia kontrolnego celem zapewnienia dostępu do sądu Unii przynajmniej za pośrednictwem wyraźnej lub dorozumianej decyzji Komisji w rozumieniu art. 122 ust. 3 zdania trzecie i czwarte rozporządzenia o znakach towarowych nr 207/2009. Jednakże najpóźniej od momentu wejścia w życie art. 263 akapit pierwszy zdanie drugie TFUE cel ten stracił swą rację bytu i nie może stanowić uzasadnienia dla twierdzenia, że postępowanie na mocy art. 122 wspomnianego rozporządzenia ma charakter obligatoryjny jako wstępny w stosunku do wniesienia sprawy do sądu Unii etap postępowania.
57 Na poparcie swego zarzutu niedopuszczalności OHIM twierdzi jednak, że od momentu wejścia w życie traktatu z Lizbony art. 122 rozporządzenia o znakach towarowych nr 207/2009 należy interpretować również w świetle art. 263 akapit piąty TFUE, zgodnie z którym „[a]kty tworzące organy i jednostki organizacyjne Unii mogą przewidywać wymogi i warunki szczególne dotyczące skarg wniesionych przez osoby fizyczne lub prawne na akty tych organów lub jednostek organizacyjnych zmierzające do wywarcia skutków prawnych wobec tych osób”.
58 Należy przypomnieć, że z powodów przedstawionych w pkt 55 powyżej w niniejszej sprawie art. 122 rozporządzenia o znakach towarowych nr 207/2009 nie ma zastosowania, tak że kryteria zawarte w tym przepisie nie mogą być zakwalifikowane jako „wymogi i warunki szczególne” w rozumieniu art. 263 akapit piąty TFUE.
59 W każdym razie art. 263 akapit piąty TFUE nie może podważyć właściwości Sądu, jaką ustanawia art. 263 akapit pierwszy zdanie drugie TFUE (zob. pkt 49 i 52 powyżej). W istocie każda sprzeczna z tym wykładnia stwarzałaby zagrożenie naruszenia wyraźnego rozdziału, jaki istnieje między z jednej strony władzą ustawodawczą i wykonawczą, a z drugiej strony leżącą u podstaw art. 13‒19 TUE władzą sądową, oraz spoczywającego na samych sądach Unii obowiązku „zapewniani[a] [...] poszanowani[a] prawa w wykładni i stosowaniu traktatów”, zgodnie z tym, czego wymaga art. 19 ust. 1 zdanie drugie TUE. Jest tak tym bardziej, że treść art. 122 ust. 2 rozporządzenia o znakach towarowych nr 207/2009, zgodnie z którym Komisja „wymaga, aby każda bezprawna czynność określona w ust. 1 została zmieniona lub unieważniona”, zakłada, iż Komisja stwierdziła niezgodność z prawem, a zatem wydała prawdziwy wyrok w przedmiocie legalności czynności prezesa OHIM na podobieństwo wyroku wydanego przez sąd. Podobnie fragment art. 122 ust. 3 zdanie pierwsze, zgodnie z którym „[p]aństwa członkowskie oraz każda osoba bezpośrednio i osobiście zainteresowana mo[gą] zgłosić Komisji każdą wyraźną lub domniemaną czynność określoną w ust. 1 do kontroli przez Komisję zgodności z prawem tej czynności”, ukazuje, że prawodawca Unii przewidział przyznanie Komisji uprawnień kontrolnych podobnych do tych, jakie przyznane zostały Trybunałowi Sprawiedliwości na mocy art. 230 akapity drugi i czwarty WE. Nawet jeżeli z punktu widzenia tego wspomnianego prawodawcy w momencie przyjęcia art. 122 rozporządzenia o znakach towarowych nr 207/2009 tego rodzaju uprawnienie do kontroli zgodności z prawem przyznane Komisji mogłoby w dalszym ciągu być uważane za uzupełaniające ewentualne braki w przewidzianym traktatem systemie ochrony sądowej, wspomniane uprawnienia utraciły w każdym razie swą rację bytu w wyniku wejścia w życie art. 263 akapit pierwszy zdanie drugie TFUE (zob. pkt 56 powyżej).
60 Ponadto z powyższych rozważań wynika, że art. 263 akapit piąty TFUE nie obejmuje przypadku takiego jak przewidziany w art. 122 rozporządzenia o znakach towarowych nr 207/2009, który przyznaje uprawnienia do kontroli zgodności z prawem instytucji zewnętrznej w stosunku do organu czy jednostki organizacyjnej Unii. W przeciwieństwie do tego kryteria „wymogi i warunki szczególne” w rozumieniu art. 263 akapit piąty TFUE należy interpretować jako odnoszące się do ustanowienia przez tenże organ lub przez tę jednostkę organizacyjną czysto wewnętrznych wymogów i warunków, które mają charakter wstępny w stosunku do skargi sądowej, regulujących między innymi funkcjonowanie mechanizmu samokontroli lub przebieg postępowania polubownego celem przygotowania lub uniknięcia sporu przed sądami Unii. Zatem w dziedzinie zamówień publicznych art. 33 i 34 decyzji 2007/497/WE Europejskiego Banku Centralnego z dnia 3 lipca 2007 r. określającej zasady udzielania zamówień publicznych (Dz.U. L 184, s. 34) przewidują uprzedni wewnętrzny środek odwoławczy przed organem do spraw kontroli zamówień publicznych (Procurement Review Body), uznając przy tym wyłączną i autonomiczną właściwość Trybunału Sprawiedliwości do rozpoznania sporów między Europejskim Bankiem Centralnym (EBC) a oferentem.
61 Wreszcie w zakresie, w jakim OHIM na poparcie swego zarzutu niedopuszczalności powołuje się na ww. w pkt 40 postanowienia w sprawie infeurope przeciwko Komisji, odpowiednio, pkt 37, 38 i 33, 34, na mocy których to postanowień orzeczono zasadniczo, że przewidziany w art. 118 ust. 3 rozporządzenia nr 40/94 (obecnie art. 122 ust. 3 rozporządzenia o znakach towarowych nr 207/2009) termin do wniesienia sprawy do Komisji w drodze skargi administracyjnej świadczy o obligatoryjnym charakterze postępowania administracyjnego wszczętego przed wniesieniem skargi do sądu Unii na podstawie art. 230 WE, wystarczy podkreślić, że to wcześniejsze orzecznictwo stało się nieaktualne wraz z wejściem w życie art. 263 akapit pierwszy zdanie drugie TFUE (zob. pkt 49 i 52 powyżej).
62 W tych okolicznościach należy oddalić również główny argument OHIM, zgodnie z którym wszczęcie postępowania administracyjnego na podstawie art. 122 rozporządzenia o znakach towarowych nr 207/2009 stanowi wstępny bezwzględny warunek wniesienia skargi do Sądu i w konsekwencji przesłankę dopuszczalności wspomnianej skargi.
4. W przedmiocie istotności faktu, że skarżące wszczęły postępowanie na podstawie art. 122 rozporządzenia o znakach towarowych nr 207/2009
63 OHIM utrzymuje zasadniczo, że ze względu na fakt, iż skarżące wszczęły rozmyślnie postępowanie administracyjne na podstawie art. 122 rozporządzenia o znakach towarowych nr 207/2009, składając pismem z dnia 29 sierpnia 2011 r. skargę do Komisji, powinne one były oczekiwać na wynik tego postępowania przed wniesieniem skargi sądowej, która w dodatku powinna być wniesiona na ostateczną decyzję Komisji. Natomiast skarżące kwestionują wniesienie tego rodzaju skargi zgodnie z art. 122 rozporządzenia o znakach towarowych nr 207/2009.
64 W niniejszej sprawie nie istnieje potrzeba rozpatrywania kwestii, czy pismo skarżących z dnia 29 sierpnia 2011 r. stanowiło skargę w rozumieniu art. 122 rozporządzenia o znakach towarowych nr 207/2009. Nawet przy założeniu, że jest tak w niniejszej sprawie, z rozważań poczynionych w pkt 49‒62 powyżej wynika, że wszczęcie postępowania skargowego przed Komisją nie może skutkować powstrzymaniem skarżących od wniesienia, w terminie przewidzianym w art. 263 akapit szósty TFUE, skargi na decyzję o udzieleniu zamówienia, taką jak doręczona spornym pismem. W istocie oprócz powołania się na treść art. 122 rozporządzenia o znakach towarowych nr 207/2009, który nie ma zastosowania w niniejszej sprawie (zob. pkt 55 powyżej), i na nieaktualne orzecznictwo wynikające z ww. w pkt 40 postanowień w sprawie infeurope przeciwko Komisji OHIM nie przywołuje żadnej podstawy prawnej, gdy chodzi o tego rodzaju ograniczenie prawa skarżących do skutecznego środka prawnego przed sądem w rozumieniu art. 47 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej. (Dz.U. 2010, C 83, s. 389). Natomiast biorąc pod uwagę rozważania poczynione w pkt 49‒62 powyżej, skarżące naraziłyby się na poważne ryzyko wystąpienia przedawnienia tego rodzaju skargi na decyzję OHIM, gdyby ograniczyły się do wniesienia swojej skargi do Komisji.
65 W konsekwencji sam fakt, że skarżące usiłowały w swym piśmie z dnia 29 sierpnia 2011 r. upierać się przy tym, by Komisja zbadała ich skargę z dnia 4 marca 2011 r., nie może skutkować niedopuszczalnością wniosków o stwierdzenie nieważności, jakie złożyły one do Sądu zgodnie z przepisami art. 263 TFUE.
5. Konsekwencje oceny przywołanych podstaw niedopuszczalności
66 Mając na uwadze rozważania poczynione w pkt 49‒62 powyżej, Sąd stwierdza, że wniesiona przez skarżące skarga, w zakresie, w jakim zawiera ona wnioski o stwierdzenie nieważności, nie jest ani przedwczesna, ani niedopuszczalna, i że należy oddalić pierwszą podstawę niedopuszczalności. Tak samo jest w wypadku drugiej i trzeciej z podstaw niedopuszczalności, zważywszy, że właściwość Sądu zarówno co do istoty sprawy, jak i ratione temporis wynika bezpośrednio z art. 263 akapit pierwszy zdanie drugie TFUE, a nie jedynie w sposób pośredni z art. 122 rozporządzenia o znakach towarowych nr 207/2009, który to przepis z uwagi na brak możliwości jego zastosowania nie jest w stanie ograniczyć tej właściwości. Wynika z tego również, że w tym wypadku OHIM posiada status strony pozwanej w niniejszym sporze i że dopuszczalność wniosków o stwierdzenie nieważności nie zależy od złożonej do Komisji na podstawie art. 122 wspomnianego rozporządzenia wcześniejszej skargi administracyjnej.
67 W konsekwencji należy oddalić zarzut niedopuszczalności w zakresie, w jakim skierowany on jest przeciwko wnioskom o stwierdzenie nieważności.
C – W przedmiocie dopuszczalności wniosków o odszkodowanie i zadośćuczynienie
68 OHIM uważa, że z powodu niedopuszczalności wniosków o stwierdzenie nieważności należy również uznać za niedopuszczalne wnioski o odszkodowanie i zadośćuczynienie. Tytułem żądania ewentualnego OHIM wnosi o to, aby wnioski o odszkodowanie i zadośćuczynienie zostały uznane za niedopuszczalne lub oczywiście pozbawione podstawy prawnej na podstawie art. 111 regulaminu postępowania za naruszenie wymogów art. 44 § 1 lit. c) tego regulaminu. W istocie skarga, nie opisując nawet w sposób zwięzły zarzutów i elementów stanu prawnego, na których opierają się żądania odszkodowawcze, nie spełniła wymogu, zgodnie z którym powinna ona wskazywać wystarczająco precyzyjnie charakter i istotę wyrządzonej szkody. W szczególności w ramach tej skargi skarżące nie przedstawiły żadnego dowodu na zarzucane niezgodne z prawem zachowanie i nie wytłumaczyły wystarczająco precyzyjnie związku między wspomnianym zachowaniem a zarzucaną szkodą.
69 Skarżące kwestionują niedopuszczalność swych wniosków o odszkodowanie i zadośćuczynienie.
70 W pierwszej kolejności należy podkreślić, że w świetle poczynionych w pkt 49‒68 powyżej rozważań główny argument OHIM, zgodnie z którym niedopuszczalność wniosków o odszkodowanie i o zadośćuczynienie wynika bezpośrednio z niedopuszczalności wniosków o stwierdzenie nieważności, powinien zostać oddalony.
71 W drugiej kolejności, jeżeli chodzi o argument o charakterze subsydiarnym, dotyczący naruszenia wymogów art. 44 § 1 lit. c) regulaminu postępowania, należy przypomnieć, że zgodnie z art. 21 akapit pierwszy w związku z art. 53 akapit pierwszy statutu Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej i art. 44 § 1 lit. c) regulaminu postępowania każda skarga powinna zawierać przedmiot sporu oraz zwięzłe przedstawienie powołanych zarzutów. Wskazanie to powinno być wystarczająco jasne i dokładne, by umożliwić stronie pozwanej przygotowanie obrony, a Sądowi wydanie rozstrzygnięcia w przedmiocie skargi, w razie potrzeby, bez dodatkowych informacji na jej poparcie. W celu zapewnienia bezpieczeństwa prawnego i dobrej administracji wymiarem sprawiedliwości do tego, by skarga była dopuszczalna, konieczne jest, by istotne okoliczności faktyczne i prawne, na których została oparta, wynikały, choćby w sposób zwięzły, lecz spójny i zrozumiały, z samej treści skargi. W szczególności w celu spełnienia tych wymogów skarga w przedmiocie naprawienia podnoszonej szkody, wyrządzonej przez instytucję wspólnotową, powinna zawierać informacje pozwalające na identyfikację zachowania, które skarżący zarzuca instytucji, powodów, dla których uznał on, że istnieje związek przyczynowy między tym zachowaniem a szkodą, którą, jak twierdzi, poniósł, jak również charakteru i zakresu szkody (zob. wyrok Sądu z dnia 2 marca 2010 r. w sprawie T‑16/04 Arcelor przeciwko Parlamentowi i Radzie, Zb.Orz. s. II‑211, pkt 132 i przytoczone tam orzecznictwo).
72 W niniejszej sprawie OHIM nie może podnosić, że skarżące naruszyły wymogi formalne swojej skargi, jako że skarga ta zawiera wystarczające informacje pozwalające na identyfikację zarzucanego OHIM, jak twierdzą skarżące, niezgodnego z prawem zachowania, powodów, dla których skarżące uznają, że istnieje związek przyczynowy między tym zachowaniem a szkodą, którą, jak twierdzą, miałyby one ponieść, oraz charakteru i zakresu tej szkody. W istocie, bez potrzeby przesądzania kwestii oceny zasadności wniosków o odszkodowanie i zadośćuczynienie, skarżące poruszają te różne kwestie w sposób obszerny w pkt 126‒155 ich skargi w oddzielnej sekcji, zatytułowanej „Odszkodowanie”, opierając się na zarzutach niezgodności z prawem wysuniętych na poparcie ich wniosków o stwierdzenie nieważności (pkt 126, 133‒136 i 140), tłumacząc istnienie związku przyczynowego (pkt 137) i uściślając charakter i zakres zarzucanej szkody, która byłaby wynikiem niezgodnych z prawem zachowań (pkt 139 i 141‒148, dotyczące przegrania przetargu, i pkt 150‒155). Zatem w przeciwieństwie do tego, co uważa OHIM, w niniejszej sprawie nie chodzi o to, aby Sąd wyszukał i ustalił, spośród wielu zarzutów, jakie zostały sformułowane na poparcie wniosków o stwierdzenie nieważności, ten z nich, który skarżące zamierzają użyć jako stanowiący podstawę wniosków o odszkodowanie i zadośćuczynienie, bądź też spekulował w kwestii istnienia ewentualnego związku przyczynowego między zachowaniem czy zachowaniami, które stały się podstawą tych zarzutów, a szkodą, którą skarżące, jak twierdzą, poniosły, czy też sprawdzał istnienie tego związku (zob. podobnie postanowienie Sądu z dnia 11 stycznia 2012 r. w sprawie T‑301/11 Ben Ali przeciwko Radzie, pkt 72 i nast.), co mogłoby służyć jako podstawa odrzucenia wspomnianych wniosków o odszkodowanie i zadośćuczynienie jako niedopuszczalnych na podstawie art. 44 § 1 lit. c) regulaminu postępowania.
73 W trzeciej kolejności w niniejszej sprawie OHIM nie sprecyzował powodów, ze względu na które uważa on, że wnioski odszkodowawcze są oczywiście pozbawione podstawy prawnej na mocy art. 111 regulaminu postępowania, tak że argument ten należy również oddalić. W każdym razie wobec braku na tym etapie postępowania przedstawienia przez OHIM obrony swego stanowiska w tym względzie, w tym jeżeli chodzi o zarzucane OHIM niegodne z prawem zachowanie, Sąd nie jest w stanie orzec w sposób ostateczny w kwestii zasadności różnych wysuniętych przez skarżących zarzutów niezgodności z prawem (zob. pkt 31 powyżej).
74 Zatem należy oddalić w całości przywołane przez OHIM podstawy niedopuszczalności, jakie zostały wysunięte wobec wniosków o odszkodowanie i zadośćuczynienie.
75 Z całości przedstawionych powyżej rozważań wynika, że wnioski o stwierdzenie nieważności oraz o odszkodowanie i zadośćuczynienie są dopuszczalne i że należy oddalić wysunięty przez OHIM zarzut niedopuszczalności.
W przedmiocie kosztów
76 Rozstrzygnięcie o kosztach nastąpi w orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie.
Z powyższych względów
SĄD (pierwsza izba)
postanawia, co następuje:
1) Zarzut niedopuszczalności zostaje oddalony.
2) Rozstrzygnięcie o kosztach nastąpi w orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie.
Sporządzono w Luksemburgu w dniu 12 września 2013 r.
Spis treści
Ramy prawne
A – Przepisy ogólne
B – Rozporządzenie CB-3-09 OHIM
Okoliczności powstania sporu
Przebieg postępowania i żądania stron
Co do prawa
A – Uwagi wstępne
B – W przedmiocie dopuszczalności wniosków o stwierdzenie nieważności
1. Argumenty stron
2. W przedmiocie właściwości sądu Unii do rozpoznania skarg wniesionych na wydawane przez OHIM akty
3. W przedmiocie zakresu art. 122 rozporządzenia o znakach towarowych nr 207/2009
4. W przedmiocie istotności faktu, że skarżące wszczęły postępowanie na podstawie art. 122 rozporządzenia o znakach towarowych nr 207/2009
5. Konsekwencje oceny przywołanych podstaw niedopuszczalności
C – W przedmiocie dopuszczalności wniosków o odszkodowanie i zadośćuczynienie
W przedmiocie kosztów