WYROK SĄDU (izba ds. odwołań)
z dnia 9 lipca 2013 r. (*)
Odwołanie – Służba publiczna – Personel EBI – Szczególna procedura kontroli orzeczenia Sądu – Odrzucenie skargi w pierwszej instancji jako niedopuszczalnej – Emerytury i renty – Podwyższenie składki na system emerytalny – Termin do wniesienia skargi – Rozsądny termin
W sprawie T‑234/11 P-RENV-RX
mającej za przedmiot odwołanie mające na celu uchylenie postanowienia Sądu do spraw Służby Publicznej Unii Europejskiej (pierwsza izba) z dnia 4 lutego 2011 r. w sprawie F‑34/10 Arango Jaramillo i in. przeciwko EBI,
Oscar Orlando Arango Jaramillo, pracownik Europejskiego Banku Inwestycyjnego, zamieszkały w Luksemburgu (Luksemburg) oraz 34 innych pracowników Europejskiego Banku Inwestycyjnego, których nazwiska wymienione są w załączniku, reprezentowani przez adwokatów B. Cortesego i C. Cortese,
strona skarżąca,
w której drugą stroną postępowania jest
Europejski Bank Inwestycyjny (EBI), reprezentowany przez C. Gómeza de la Cruza i T. Gilliamsa, działających w charakterze pełnomocników, wspieranych przez adwokata P.E. Partscha,
strona pozwana w pierwszej instancji,
SĄD (izba ds. odwołań),
w składzie: M. Jaeger, prezes, I. Pelikánová (sprawozdawca) i A. Dittrich, sędziowie,
sekretarz: E. Coulon,
wydaje następujący
Wyrok
1 Niniejsze postępowanie toczy się w następstwie wyroku Trybunału (czwarta izba) z dnia 28 lutego 2013 r. w sprawie C‑334/12 RX-II szczególna procedura kontroli orzeczenia Arango Jaramillo i in. przeciwko EBI, na mocy którego Trybunał, stwierdziwszy, że wyrok Sądu (izba ds. odwołań) z dnia 19 czerwca 2012 r. w sprawie T‑234/11 P Arango Jaramillo i in. przeciwko EBI (zwany dalej „wyrokiem poddanym szczególnej procedurze kontroli”), mający za przedmiot odwołanie od postanowienia Sądu do spraw Służby Publicznej Unii Europejskiej (pierwsza izba) z dnia 4 lutego 2011 r. w sprawie F‑34/10 Arango Jaramillo i in. przeciwko EBI (zwanego dalej „zaskarżonym postanowieniem”), narusza spójność prawa Unii Europejskiej, uchylił wyrok poddany szczególnej procedurze kontroli i przekazał sprawę Sądowi do ponownego rozpoznania.
Okoliczności faktyczne leżące u podstaw sporu
2 Z pkt 2–4 zaskarżonego postanowienia, o którym mowa w pkt 1 powyżej, wynika, że Oscar Orlando Arango Jaramillo i pozostałych 34 wnoszących odwołanie, których nazwiska wymienione są w załączniku, są pracownikami Europejskiego Banku Inwestycyjnego (EBI). Od dnia 1 stycznia 2007 r. rozliczenia wynagrodzenia pracowników EBI są sporządzane nie w tradycyjnej papierowej formie, ale w formie elektronicznej. Od tamtego czasu są one co miesiąc wprowadzane do systemu informatycznego EBI o nazwie Peoplesoft i w ten sposób każdy pracownik może mieć do nich wgląd ze swojego komputera służbowego.
3 W sobotę, dnia 13 lutego 2010 r. rozliczenia wynagrodzenia za luty 2010 r. zostały wprowadzone do systemu informatycznego Peoplesoft. Rozliczenia te wskazywały, że w stosunku do rozliczeń za styczeń 2010 r. podwyższeniu uległy stawki składki na system emerytalny, co było wynikiem decyzji podjętych przez EBI w ramach reformy systemu emerytalnego jego pracowników.
Postępowanie w pierwszej instancji i zaskarżone postanowienie
4 W dniu 26 maja 2010 r. wnoszący odwołanie wnieśli do Sądu do spraw Służby Publicznej skargę, która została zarejestrowana pod sygnaturą F‑34/10, mającą na celu, po pierwsze, stwierdzenie nieważności ich rozliczeń wynagrodzenia za luty 2010 r. w zakresie, w jakim te rozliczenia uwzględniały decyzje EBI o podwyższeniu ich składek na system emerytalny, oraz po drugie, zasądzenie od EBI na ich rzecz symbolicznego euro tytułem zadośćuczynienia za krzywdę.
5 W odrębnym piśmie skierowanym do sekretariatu Sądu do spraw Służby Publicznej EBI podniósł na podstawie art. 78 regulaminu postępowania przed tym sądem zarzut niedopuszczalności i wniósł o orzeczenie niedopuszczalności skargi bez rozpatrywania sprawy co do istoty.
6 W uwagach w przedmiocie zarzutu niedopuszczalności wnoszący odwołanie podnieśli między innymi, że w świetle szczególnych okoliczności sprawy, a zwłaszcza w braku jakiegokolwiek przepisu określającego termin do wniesienia skargi przez pracowników EBI, ścisłe stosowanie terminu do wniesienia skargi obowiązującego na podstawie powszechnie obowiązujących przepisów prawa, wynoszącego trzy miesiące i dziesięć dni, skutkuje ich zdaniem naruszeniem ich prawa do skutecznego środka prawnego (ww. w pkt 1 zaskarżone postanowienie, pkt 18).
7 W zaskarżonym postanowieniu (pkt 1 powyżej), wydanym na podstawie art. 78 regulaminu postępowania przed Sądem do spraw Służby Publicznej, rzeczony sąd, nie otworzywszy procedury ustnej i nie pozostawiając zarzutu niedopuszczalności do rozstrzygnięcia w wyroku, odrzucił skargę jako bezzasadną z powodu przekroczenia terminu.
Odwołanie do Sądu
8 Pismem złożonym w sekretariacie Sądu w dniu 28 kwietnia 2011 r. wnoszący odwołanie wnieśli odwołanie na podstawie art. 9 załącznika I do statutu Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej przeciwko zaskarżonemu postanowieniu (pkt 1 powyżej), które zostało zarejestrowane pod sygnaturą T‑234/11 P.
9 Wnoszący odwołanie wnieśli w jego ramach do Sądu o uchylenie omawianego postanowienia, oddalenie zarzutu niedopuszczalności podniesionego przez EBI w sprawie F‑34/10 i przekazanie sprawy Sądowi do spraw Służby Publicznej do ponownego rozpoznania, by orzekł co do jej istoty.
10 Sąd stwierdził, że w terminie miesiąca od doręczenia powiadomienia o zamknięciu procedury pisemnej strony nie wystąpiły do niego z wnioskiem o przeprowadzenie rozprawy, po czym wydał rozstrzygnięcie w przedmiocie sporu bez części ustnej postępowania.
11 Na poparcie odwołania wnoszący je podnieśli trzy zarzuty, pierwszy tytułem głównym, a pozostałe dwa tytułem ewentualnym. Pierwszy zarzut dotyczył naruszenia prawa przy interpretacji pojęcia „rozsądnego terminu” do wniesienia skargi w pierwszej instancji, a w szczególności naruszenia zasady proporcjonalności oraz prawa do skutecznej ochrony sądowej. Drugi zarzut dotyczył naruszenia prawa przy interpretacji znajdujących zastosowanie norm proceduralnych, w szczególności tych dotyczących istnienia nieprzewidywalnych okoliczności. Trzeci zarzut dotyczył przeinaczenia przedstawionych Sądowi do spraw Służby Publicznej dowodów na zaistnienie nieprzewidywalnych okoliczności, a także naruszenia norm dotyczących środków dowodowych oraz środków organizacji postępowania w pierwszej instancji.
12 W wyroku poddanym szczególnej procedurze kontroli (pkt 1 powyżej) Sąd odrzucił w części odwołanie ze względu na to, że podniesione zarzuty były niedopuszczalne, a w części oddalił je ze względu na to, że pozostałe zarzuty były bezzasadne.
13 Oddalając pierwszy zarzut odwołania, podniesiony tytułem głównym, Sąd orzekł, że w zaskarżonym postanowieniu (pkt 1 powyżej) Sąd do spraw Służby Publicznej prawidłowo zastosował do sytuacji wnoszących odwołanie zasadę, zgodnie z którą, analogicznie do terminu do wniesienia skargi określonego w art. 91 ust. 3 Regulaminu pracowniczego urzędników Wspólnot Europejskich (zwanego dalej „regulaminem pracowniczym”), trzymiesięczny termin należy co do zasady uznać za rozsądny do celów wniesienia przez pracownika EBI skargi o stwierdzenie nieważności niekorzystnego dla niego aktu EBI (ww. w pkt 1 wyrok poddany szczególnej procedurze kontroli, pkt 27). Sąd uznał ponadto, że nie można uznać, iż stawianie pracownikom EBI takiego obowiązku wniesienia skargi w dokładnie określonym terminie narusza ich prawo do skutecznego środka prawnego lub zasadę proporcjonalności (ww. w pkt 1 wyrok poddany szczególnej procedurze kontroli, pkt 41).
Szczególna procedura kontroli przez Trybunał
14 Na wniosek pierwszego rzecznika generalnego Trybunał (specjalna izba ustanowiona w art. 123b regulaminu postępowania przed Trybunałem w wersji mającej zastosowanie w chwili przedstawienia wniosku) podjął decyzję z dnia 12 lipca 2012 r. w sprawie C‑334/12 RX, o poddaniu orzeczenia Sądu szczególnej procedurze kontroli. Zgodnie z treścią tej decyzji szczególna procedura kontroli dotyczyć miała tego, czy, po pierwsze, wyrok poddany szczególnej procedurze kontroli (pkt 1 powyżej) narusza jedność lub spójność prawa Unii ze względu na to, że Sąd orzekający jako instancja odwoławcza zinterpretował pojęcie „rozsądnego terminu” w kontekście wniesienia przez pracowników EBI skargi o stwierdzenie nieważności niekorzystnego dla nich aktu wydanego przez ten bank jako termin, którego przekroczenie powoduje wniesienie skargi z przekroczeniem terminu, i w rezultacie prowadzi do niedopuszczalności tej skargi, a sąd Unii nie jest przy tym zobowiązany do uwzględnienia szczególnych okoliczności danego przypadku, oraz, po drugie, czy taka interpretacja pojęcia „rozsądnego terminu” może naruszać prawo do skutecznego środka prawnego, zagwarantowane w art. 47 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej (Dz.U. 2010, C 83, s. 389).
15 W ww. wyroku w sprawie szczególna procedura kontroli orzeczenia Arango Jaramillo i in. przeciwko EBI (pkt 1 powyżej) Trybunał uchylił wyrok poddany szczególnej procedurze kontroli (pkt 1 powyżej), orzekając, iż faktycznie narusza on spójność prawa Unii, gdyż Sąd jako instancja odwoławcza zinterpretował pojęcie „rozsądnego terminu” w kontekście wniesienia przez pracowników EBI skargi o stwierdzenie nieważności niekorzystnego dla nich aktu tego banku jako trzymiesięczny termin, którego przekroczenie powoduje automatycznie wniesienie skargi z przekroczeniem terminu i w rezultacie prowadzi do niedopuszczalności tej skargi, a sąd Unii nie jest przy tym zobowiązany do uwzględnienia okoliczności danego przypadku.
16 Jednak, uznając, że ostateczne rozstrzygnięcie kwestii dopuszczalności skargi wnoszących odwołanie, w szczególności zaś tego, czy ich skarga została wniesiona w rozsądnym terminie w rozumieniu orzecznictwa zgodnego z zasadą prawa do skutecznego środka prawnego, nie wynika z ustaleń stanu faktycznego, na których został oparty wyrok poddany szczególnej procedurze kontroli (pkt 1 powyżej) Trybunał orzekł, że nie może wydać ostatecznego orzeczenia w przedmiocie sporu na podstawie art. 62b statutu Trybunału. W związku z tym Trybunał orzekł w przedmiocie kosztów postępowania w trybie szczególnej procedury kontroli, natomiast sprawę przekazał Sądowi do ponownego rozpoznania, w celu dokonania oceny, w świetle wszystkich okoliczności właściwych dla sprawy, rozsądnego charakteru terminu, w którym wnoszący odwołanie wnieśli skargę do Sądu do Spraw Służby Publicznej.
W przedmiocie sprawy przekazanej do ponownego rozpoznania po poddaniu orzeczenia szczególnej procedurze kontroli
Postępowanie
17 Zgodnie z art. 121a regulaminu postępowania przed Sądem wyrok w sprawie szczególna procedura kontroli orzeczenia Arango Jaramillo i in. przeciwko EBI (pkt 1 powyżej) skutkował ponownym skierowaniem niniejszej sprawy do Sądu.
18 Pismem z dnia 1 marca 2013 r. sekretariat Sądu zgodnie z art. 121c § 1 regulaminu postępowania wezwał strony do przedstawienia w terminie miesiąca od doręczenia ww. w pkt 1 wyroku w sprawie szczególna procedura kontroli orzeczenia Arango Jaramillo i in. przeciwko EBI uwag na piśmie w przedmiocie wniosków, jakie wynikają ze wspomnianego wyroku dla rozstrzygnięcia sporu.
19 W dniach 22 marca i 16 kwietnia 2013 r. odpowiednio EBI i wnoszący odwołanie przedłożyli w sekretariacie Sądu swoje uwagi.
20 W swoich uwagach EBI wnosi do Sądu o:
– tytułem głównym, przekazanie sprawy Sądowi do spraw Służby Publicznej do ponownego rozpoznania;
– tytułem ewentualnym, odrzucenie odwołania po tym, jak Sąd utrzyma w mocy orzeczenie o niedopuszczalności skargi wniesionej przez wnoszących odwołanie do Sądu do spraw Służby Publicznej ze względu na przekroczenie terminu, z uzasadnieniem, że skarga została wniesiona w terminie, który nie jest rozsądny w świetle całokształtu okoliczności właściwych dla sprawy, oraz obciążenie wnoszących odwołanie kosztami postępowania odwoławczego.
21 W swoich uwagach wnoszący odwołanie wnoszą do Sądu o:
– uwzględnienie pierwszego zarzutu odwołania i uchylenie na tej podstawie zaskarżonego postanowienia (pkt 1 powyżej), z uzasadnieniem, że ich skarga została wniesiona do Sądu do spraw Służby Publicznej w rozsądnym terminie w świetle całokształtu okoliczności właściwych dla sprawy;
– przekazanie sprawy Sądowi do spraw Służby Publicznej do ponownego rozpoznania w celu rozstrzygnięcia co do istoty oraz w przedmiocie kosztów postępowania w pierwszej instancji;
– obciążenie EBI kosztami postępowania odwoławczego.
Co do prawa
22 Wskutek wyroku w sprawie szczególna procedura kontroli orzeczenia Arango Jaramillo i in. przeciwko EBI (pkt 1 powyżej) przed Sądem ponownie zawisło odwołanie, o którym mowa w pkt 8 powyżej, i ponownie musi on zbadać trzy zarzuty podnoszone przez wnoszących odwołanie na jego poparcie, przytoczone w pkt 11 powyżej, wyciągając wszystkie wnioski dla rozstrzygnięcia sporu, do których zobowiązuje wspomniany wyrok.
W przedmiocie zarzutu pierwszego, dotyczącego naruszenia prawa przy interpretacji pojęcia „rozsądnego terminu” do wniesienia skargi w pierwszej instancji, a w szczególności naruszenia zasady proporcjonalności oraz prawa do skutecznej ochrony sądowej
23 Niniejszy zarzut dzieli się w istocie na dwie części. Pierwsza część dotyczy naruszenia prawa przy interpretacji pojęcia „rozsądnego terminu” do wniesienia skargi w pierwszej instancji. Druga część odnosi się do naruszenia zasady proporcjonalności oraz prawa do skutecznej ochrony sądowej.
24 W pierwszej części zarzutu pierwszego wnoszący odwołanie zarzucają, iż Sąd do spraw Służby Publicznej w zaskarżonym postanowieniu (pkt 1 powyżej) naruszył prawo, odrzucając ich skargę jako niedopuszczalną, z uzasadnieniem, że w istocie termin złożenia skargi w pierwszej instancji w sekretariacie Sądu do spraw Służby Publicznej wynoszący trzy miesiące, dziesięć dni i kilka sekund nie jest terminem rozsądnym. W ten sposób Sąd do spraw Służby Publicznej nadał orzecznictwu dotyczącemu terminów do wniesienia skargi przez pracowników EBI (wyroki Sądu: z dnia 23 lutego 2001 r. w sprawach połączonych T‑7/98, T‑208/98 i T‑109/99 De Nicola przeciwko EBI, RecFP s. I‑A-49, II-185, pkt 99; a także z dnia 6 marca 2001 r. w sprawie T‑192/99 Dunnett i in. przeciwko EBI, Rec. s. II‑813, pkt 53, 58) zakres, który był mu obcy, de facto odchodząc od zasady przestrzegania rozsądnego terminu, ze swej natury elastycznej i dopuszczającej ważenie konkretnych wchodzących w grę interesów, a zastępując ją dokładnie określonym trzymiesięcznym terminem, który należy stosować ściśle i w sposób ogólny. Ponadto Sąd do spraw Służby Publicznej nie wziął pod uwagę przedstawionych mu dowodów z dokumentów i zeznań świadków, wykazujących, że, po pierwsze, w terminie trzech miesięcy i dziesięciu dni uwierzytelnione odpisy skargi w pierwszej instancji otrzymane zostały pocztą elektroniczną przez innych adresatów podłączonych do innych serwerów niż ten, z którego je wysłano, a po drugie, że wieczorem w dniu wysłania skargi w pierwszej instancji w pomieszczeniach służbowych ich adwokatów miała miejsce awaria prądu, która została usunięta na około dziesięć minut przed północą, powodując opóźnienie wysyłki. Ponadto Sąd do spraw Służby Publicznej nie wziął pod uwagę szczególnych okoliczności sprawy, a w szczególności tego, że EBI w zawiniony sposób dopuścił się zaniechania w wypełnieniu obowiązku normatywnego w zakresie ustalenia dokładnego i pewnego terminu do wniesienia skargi oraz że przyjął zaskarżone decyzje, wydane w formie rozliczeń wynagrodzenia za luty 2010 r., na podstawie przepisów, które nie zostały jeszcze opublikowane i wciąż nie były opublikowane w dniu wniesienia skargi.
25 W drugiej części zarzutu pierwszego wnoszący odwołanie utrzymują, że Sąd do spraw Służby Publicznej naruszył w zaskarżonym postanowieniu (pkt 1 powyżej) ich prawo do skutecznej ochrony sądowej oraz zasadę proporcjonalności, którą powinno się kierować, stosując przepisy lub zasady prawne, jeżeli ograniczają one prawo dostępu do sądu. Odchodząc od swego poprzedniego orzecznictwa, opartego na elastycznym i przychylnym dla skarżących stosowaniu zasady przestrzegania rozsądnego terminu do wniesienia skargi, Sąd do spraw Służby Publicznej postąpił wbrew podstawowemu wymogowi właściwego wyważenia prawa podmiotu do skutecznej ochrony sądowej oraz wymogu pewności prawa. Sprzeczność ta jest w oczywisty sposób widoczna w szczególnych okolicznościach niniejszej sprawy, opisanych w pkt 24 powyżej. W świetle tych szczególnych okoliczności ścisłe i ogólne stosowanie dokładnego trzymiesięcznego terminu, który nie jest ustanowiony w przepisach ani nie wynika z jasnego i utrwalonego orzecznictwa, stanowi nadmierne ograniczenie ich prawa dostępu do sądu, gwarantowanego przez art. 47 karty praw podstawowych. Ponadto jest ono nieproporcjonalne do zamierzonego przez zasadę przestrzegania rozsądnego terminu celu, polegającego na zapewnieniu stabilności aktów prawnych EBI.
26 EBI kwestionuje argumenty przedstawiane przez wnoszących odwołanie i wnosi w istocie o odrzucenie obu części zarzutu pierwszego jako niedopuszczalnych, a w każdym razie o oddalenie ich jako bezzasadnych. Pod zarzutem pierwszym wnoszących odwołanie kryje się zdaniem EBI zamiar poddania kontroli sądu orzekającego w postępowaniu odwoławczym ustaleń co do stanu faktycznego poczynionych przez Sąd do spraw Służby Publicznej, zawartych w zaskarżonym postanowieniu (pkt 1 powyżej), co nie należy do jego właściwości. W każdym razie zarzut pierwszy jest bezzasadny. Z orzecznictwa wynika bowiem, że rozsądny termin do wniesienia skargi przez pracownika EBI jest stałym trzymiesięcznym terminem wydłużonym o dziesięciodniowy termin uwzględniający odległość, wynikającym w drodze analogii z przepisów regulaminu pracowniczego dotyczących środków odwoławczych. Ponadto z orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka oraz sądów Unii wynika, że normy ustanawiające terminy do wniesienia skargi można godzić zarówno z zasadą proporcjonalności, jak i z prawem do skutecznej ochrony sądowej.
27 W zakresie, w jakim EBI kwestionuje dopuszczalność obu części zarzutu pierwszego, należy przypomnieć, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem sąd orzekający w pierwszej instancji jest wyłącznie właściwy, po pierwsze, do dokonania ustaleń faktycznych, chyba że nieprawidłowość tych ustaleń wynika z przedłożonych mu akt sprawy, a po drugie, do dokonania oceny stanu faktycznego. Po dokonaniu ustaleń lub oceny okoliczności faktycznych przez sąd pierwszej instancji sąd orzekający w postępowaniu odwoławczym jest właściwy do kontroli kwalifikacji prawnej tych okoliczności i skutków prawnych, które wywiódł z nich sąd pierwszej instancji (wyrok Sądu z dnia 2 lipca 2010 r. w sprawie T‑266/08 P Kerstens przeciwko Komisji pkt 37; zob. podobnie wyroki: Trybunału z dnia 6 kwietnia 2006 r. w sprawie C‑551/03 P General Motors przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. I‑3173, pkt 51; a także z dnia 21 września 2006 r. w sprawie C‑167/04 P JCB Service przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. I‑8935, pkt 106).
28 W zarzucie pierwszym wnoszący odwołanie nie kwestionują ustaleń faktycznych dokonanych przez Sąd do spraw Służby Publicznej w zaskarżonym postanowieniu (pkt 1 powyżej) dotyczących terminu, w którym wniesiona została skarga w pierwszej instancji, lecz wnioski, które sąd ten wysnuł z rzeczonych ustaleń, a mianowicie to, że terminu, w którym wniesiono skargę, nie można uznać za „rozsądny”. Tymczasem to, czy Sąd do spraw Służby Publicznej mógł słusznie dojść na podstawie okoliczności faktycznych niniejszej sprawy do wniosku, że wnoszący odwołanie nie wnieśli skargi w rozsądnym terminie, stanowi kwestię prawną podlegającą kontroli sądu orzekającego w postępowaniu odwoławczym.
29 Zatem zarzut niedopuszczalności podniesiony przez EBI przeciwko zarzutowi pierwszemu należy oddalić jako bezzasadny.
30 Do celów zbadania co do istoty pierwszej części zarzutu pierwszego, dotyczącej naruszenia prawa przy interpretacji pojęcia „rozsądnego terminu” do wniesienia skargi w pierwszej instancji należy zaznaczyć, że ani traktat FUE, ani regulamin pracowniczy EBI, wydany przez jego Radę Dyrektorów zgodnie z art. 29 regulaminu wewnętrznego EBI, nie zawierają wskazówek co do terminu do wniesienia skargi mającego zastosowanie do sporów między EBI a jego pracownikami. Pogodzenie z jednej strony prawa do skutecznej ochrony sądowej, zaliczającego się do ogólnych zasad prawa Unii, wymagającego przyznania podmiotowi prawa terminu wystarczającego do tego, by ocenił zgodność z prawem niekorzystnego dla niego aktu, oraz do tego, by przygotował w razie potrzeby skargę, a z drugiej strony – wymogu pewności prawa, wymagającego, by po upływie pewnego okresu wydane przez organy Unii akty stawały się ostateczne, wymaga tego, by spory pomiędzy Europejskim Bankiem Inwestycyjnym a jego pracownikami były wnoszone do sądu Unii w rozsądnym terminie (zob. ww. w pkt 24 wyroki: w sprawie De Nicola przeciwko EBI, pkt 97–99 i przytoczone tam orzecznictwo; w sprawie Dunnett i in. przeciwko EBI, pkt 51–53 i przytoczone tam orzecznictwo, a także postanowienie prezesa Sądu z dnia 6 grudnia 2002 r. w sprawie T‑275/02 R D przeciwko EBI, RecFP s. I‑A-259, II-1295, pkt 31, 32).
31 Zgodnie z orzecznictwem „rozsądny” charakter terminu, czy to w odniesieniu do czasu trwania postępowania administracyjnego lub sądowego, czy też kwestii terminu, który tak jak w niniejszym przypadku ma bezpośredni wpływ na dopuszczalność skargi, powinien być zawsze oceniany w zależności od okoliczności sprawy, a w szczególności od znaczenia sporu dla zainteresowanego, złożoności sprawy i zachowania stron (zob. ww. w pkt 1 wyrok w sprawie szczególnej procedury kontroli orzeczenia Arango Jaramillo i in. przeciwko EBI, pkt 28–37 i przytoczone tam orzecznictwo). Wynika z tego ogólnie, że pojęcie rozsądnego terminu nie może być rozumiane jako szczególny termin zawity, a w szczególności, że trzymiesięczny termin przewidziany w art. 91 ust. 3 regulaminu pracowniczego nie może znajdować zastosowania poprzez analogię jako termin zawity do członków personelu EBI, w sytuacji gdy wnoszą oni skargę o stwierdzenie nieważności przyjętego przez niego aktu, który to akt jest dla nich niekorzystny (zob. ww. w pkt 1 wyrok w sprawie szczególnej procedury kontroli orzeczenia Arango Jaramillo i in. przeciwko EBI, pkt 39 i przytoczone tam orzecznictwo).
32 W związku z tym sama okoliczność, że pracownik EBI wniósł skargę o stwierdzenie nieważności niekorzystnego dla siebie aktu tego banku w terminie przekraczającym trzy miesiące i dziesięć dni, nie wystarczy, by uznać, że skarga została wniesiona z przekroczeniem terminu, a sąd Unii powinien w każdym razie sprawdzić, czy termin miał rozsądny charakter w świetle okoliczności właściwych dla sprawy.
33 Sam fakt, że w ww. w pkt 24 powyżej wyrokach w sprawie De Nicola przeciwko EBI (pkt 118–120) i w sprawie Dunnett i in. przeciwko EBI (pkt 57, 58) Sąd uznał, że terminy nieprzekraczające trzech miesięcy i dziesięciu dni są rozsądne, nie oznacza, że dłuższe terminy nie mogłyby zostać uznane za „rozsądne” w świetle okoliczności właściwych dla danych spraw, ponieważ sąd Unii orzekał jedynie w przedmiocie konkretnych zawisłych przed nim spraw, nie badając przy tym kwestii, czy dłuższe terminy można by jeszcze uznać za rozsądne. Przeciwnie, z tego, że w ww. w pkt 30 postanowieniu w sprawie D przeciwko EBI (pkt 38–40) prezes Sądu uznał, iż termin pięciomiesięczny nie był rozsądny w świetle okoliczności sprawy, nie można wyciągać wniosku, że termin krótszy, niemniej przekraczający termin trzech miesięcy i dziesięciu dni, nie mógłby zostać uznany za „rozsądny” lub, tym bardziej, że w innych okolicznościach taki termin nie mógłby zostać uznany za rozsądny.
34 W niniejszej sprawie Sąd do spraw Służby Publicznej orzekł, że skarga w pierwszej instancji nie została wniesiona w rozsądnym terminie i że w związku z tym należy ją odrzucić jako niedopuszczalną ze względu na przekroczenie terminu z tego tylko względu, że została wniesiona kilka sekund lub ułamków sekundy po upływie terminu trzech miesięcy przedłużonego o dodatkowy dziesięciodniowy termin uwzględniający odległość, o którym mowa w art. 100 § 3 regulaminu postępowania przed Sądem do spraw Służby Publicznej, odpowiadającego w drodze analogii terminowi do wniesienia skargi określonemu w art. 91 ust. 3 regulaminu pracowniczego. Interpretując tym samym pojęcie „rozsądnego terminu” w kontekście wniesienia przez pracowników EBI skargi o stwierdzenie nieważności wydanego przezeń niekorzystnego dla nich aktu jako terminu trzech miesięcy i dziesięciu dni, którego przekroczenie automatycznie powoduje, że skarga wniesiona jest z przekroczeniem terminu, a więc jest niedopuszczalna, nie uwzględniwszy, do czego był zgodnie z prawem zobowiązany, okoliczności sprawy, a w szczególności znaczenia sporu dla wnoszących odwołanie, złożoności sprawy i zachowania, odpowiednio, EBI i wnoszących odwołanie, Sąd do spraw Służby Publicznej sprawił, że zaskarżone postanowienie (pkt 1 powyżej) obarczone było naruszeniem prawa (zob. podobnie i analogicznie ww. w pkt 1 wyrok w sprawie szczególnej procedury kontroli orzeczenia Arango Jaramillo i in. przeciwko EBI, pkt 22, 27, 28, 46, 54).
35 Należy zatem uwzględnić pierwszą część zarzutu pierwszego, dotyczącą naruszenia prawa przez Sąd do spraw Służby Publicznej w zaskarżonym postanowieniu (pkt 1 powyżej) przy interpretacji pojęcia „rozsądnego terminu” do wniesienia skargi w pierwszej instancji.
36 Wobec tego bez potrzeby orzekania w przedmiocie drugiej części zarzutu pierwszego oraz zarzutów drugiego i trzeciego należy uwzględnić żądania odwołania i uchylić zaskarżone postanowienie (pkt 1 powyżej).
W przedmiocie przekazania sprawy Sądowi do spraw Służby Publicznej do ponownego rozpoznania
37 Zgodnie z art. 13 ust. 1 załącznika I do statutu Trybunału, jeśli odwołanie jest zasadne, Sąd uchyla orzeczenie Sądu do spraw Służby Publicznej i sam wydaje orzeczenie w sprawie. Jeżeli stan postępowania nie pozwala na wydanie orzeczenia przez Sąd, kieruje on sprawę do ponownego rozpoznania przez Sąd do spraw Służby Publicznej.
38 W zaskarżonym postanowieniu (pkt 1 powyżej) Sąd do spraw Służby Publicznej nie dokonał pełnej oceny wymaganej zgodnie z prawem w celu orzeczenia w przedmiocie rozsądnego charakteru terminu do wniesienia skargi, a zatem i dopuszczalności skargi. Z tego właśnie względu ostateczne rozstrzygnięcie kwestii dopuszczalności skargi wnoszących odwołanie nie wynika z oceny stanu faktycznego, na której oparte było zaskarżone postanowienie (pkt 1 powyżej). W tych okolicznościach w niniejszym sporze stan postępowania nie pozwala na wydanie orzeczenia. Należy więc przekazać sprawę Sądowi do spraw Służby Publicznej do ponownego rozpoznania, aby ponownie orzekł w przedmiocie skargi.
W przedmiocie kosztów
39 Ponieważ sprawa zostaje przekazana Sądowi do spraw Służby Publicznej do ponownego rozpoznania, rozstrzygnięcie o kosztach niniejszego postępowania odwoławczego nastąpi w orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie.
Z powyższych względów
SĄD (izba ds. odwołań)
orzeka, co następuje:
1) Uchyla się postanowienie Sądu do spraw Służby Publicznej Unii Europejskiej (pierwsza izba) z dnia 4 lutego 2011 r. w sprawie Arango Jaramillo i in. przeciwko EBI.
2) Sprawa zostaje przekazana Sądowi do spraw Służby Publicznej do ponownego rozpoznania.
3) Rozstrzygnięcie o kosztach nastąpi w orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie.
Wyrok ogłoszono na posiedzeniu jawnym w Luksemburgu w dniu 9 lipca 2013 r.
Podpisy
Załącznik
María Esther Badiola, zamieszkała w Luksemburgu (Luksemburg),
Marcella Bellucci, zamieszkała w Luksemburgu,
Stefan Bidiuc, zamieszkały w Grevenmacher (Luksemburg),
Raffaella Calvi, zamieszkała w Schuttrange (Luksemburg),
Maria José Cerrato, zamieszkała w Luksemburgu,
Sara Confortola, zamieszkała w Weronie (Włochy),
Carlos D’Anglade, zamieszkały w Luksemburgu,
Nuno Da Fonseca Pestana Ascenso Pires, zamieszkały w Luksemburgu,
Andrew Davie, zamieszkały w Medernach (Luksemburg),
Marta De Sousa e Costa Correia, zamieszkała w Itzig (Luksemburg),
Nausica Di Rienzo, zamieszkała w Luksemburgu,
José Manuel Fernandez Riveiro, zamieszkały w Sandweiler (Luksemburg),
Eric Gällstad, zamieszkały w Rameldange (Luksemburg),
Andres Gavira Etzel, zamieszkały w Luksemburgu,
Igor Greindl, zamieszkały w Canach (Luksemburg),
José Doramas Jorge Calderón, zamieszkały w Luksemburgu,
Monica Lledó Moreno, zamieszkała w Sandweiler,
Antonio Lorenzo Ucha, zamieszkały w Luksemburgu,
Juan Antonio Magaña-Campos, zamieszkały w Luksemburgu,
Petia Manolova, zamieszkała w Bereldange (Luksemburg),
Ferran Minguella Minguella, zamieszkały w Gonderange (Luksemburg),
Barbara Mulder-Bahovec, zamieszkała w Luksemburgu,
István Papp, zamieszkały w Luksemburgu,
Stephen Richards, zamieszkały w Blaschette (Luksemburg),
Lourdes Rodriguez Castellanos, zamieszkała w Sandweiler,
Daniela Sacchi, zamieszkała w Mondorf-les-Bains (Luksemburg),
Maria Teresa Sousa Coutinho da Silveira Ramos, zamieszkała w Almargem do Bispo (Portugalia),
Isabelle Stoffel, zamieszkała w Mondorf-les-Bains,
Fernando Torija, zamieszkały w Luksemburgu,
María del Pilar Vargas Casasola, zamieszkała w Luksemburgu,
Carolina Vento Sánchez, zamieszkała w Luksemburgu,
Pé Verhoeven, zamieszkały w Brukseli (Belgia),
Sabina Zajc, zamieszkała w Contern (Luksemburg),
Peter Zajc, zamieszkały w Contern.