WYROK TRYBUNAŁU (piąta izba)
z dnia 5 lutego 2020 r.(*)
Odesłanie prejudycjalne – Rozporządzenie (UE) 2016/399 – Kodeks graniczny Schengen – Kontrole na granicach zewnętrznych – Obywatele państw trzecich – Artykuł 11 ust. 1 – Stemplowanie dokumentów podróży – Stempel wyjazdowy – Ustalenie momentu opuszczenia strefy Schengen – Zaokrętowanie marynarzy na pokładach statków zacumowanych przez długi okres w porcie morskim
W sprawie C‑341/18
mającej za przedmiot wniosek o wydanie, na podstawie art. 267 TFUE, orzeczenia w trybie prejudycjalnym, złożony przez Raad van State (radę stanu, Niderlandy) postanowieniem z dnia 9 maja 2018 r., które wpłynęło do Trybunału w dniu 24 maja 2018 r., w postępowaniu:
Staatssecretaris van Justitie en Veiligheid
przeciwko
J. i in.,
przy udziale:
C. i H. i in.,
TRYBUNAŁ (piąta izba),
w składzie: E. Regan (sprawozdawca), prezes izby, I. Jarukaitis, E. Juhász, M. Ilešič i C. Lycourgos, sędziowie,
rzecznik generalny: E. Sharpston,
sekretarz: M. Ferreira, główna administratorka,
uwzględniając pisemny etap postępowania i po przeprowadzeniu rozprawy w dniu 6 czerwca 2019 r.,
rozważywszy uwagi, które przedstawili:
– w imieniu J. i in. – K. Boele, advocaat,
– w imieniu rządu niderlandzkiego – P. Huurnink, K. Bulterman i H.S. Gijzen, w charakterze pełnomocników,
– w imieniu rządu niemieckiego – początkowo T. Henze, R. Kanitz i J. Möller, a następnie R. Kanitz i J. Möller, w charakterze pełnomocników,
– w imieniu rządu greckiego – S. Chala, C. Fatourou i G. Konstantinos, w charakterze pełnomocników,
– w imieniu Komisji Europejskiej – G. Wils i J. Tomkin, w charakterze pełnomocników,
po zapoznaniu się z opinią rzecznika generalnego na posiedzeniu w dniu 17 października 2019 r.,
wydaje następujący
Wyrok
1 Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni art. 11 ust. 1 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/399 z dnia 9 marca 2016 r. w sprawie unijnego kodeksu zasad regulujących przepływ osób przez granice (kodeksu granicznego Schengen) (Dz.U. 2016, L 77, s. 1, zwanego dalej „kodeksem granicznym Schengen”).
2 Wniosek ten został złożony w ramach sporu między Staatssecretaris van Justitie en Veiligheid (sekretarzem stanu ds. sprawiedliwości i bezpieczeństwa, Niderlandy, zwanym dalej „sekretarzem stanu”) a J. i innymi obywatelami państw trzecich będącymi marynarzami w przedmiocie odmowy zamieszczenia w ich paszportach stempla wyjazdowego ze strefy Schengen w momencie zaokrętowania ich na statkach zacumowanych przez długi okres w porcie w Rotterdamie (Niderlandy).
Ramy prawne
Kodeks graniczny Schengen
3 Motywy 6 i 15 kodeksu granicznego Schengen stanowią:
„(6) Kontrola graniczna leży w interesie nie tylko państwa członkowskiego, na którego granicach zewnętrznych jest ona dokonywana, ale w interesie wszystkich państw członkowskich, które zniosły kontrolę graniczną na granicach wewnętrznych. Kontrola graniczna powinna pomagać w zwalczaniu nielegalnej imigracji i handlu ludźmi oraz zapobieganiu wszelkim zagrożeniom dla bezpieczeństwa wewnętrznego, porządku publicznego, zdrowia publicznego i stosunków międzynarodowych państw członkowskich.
[…]
(15) Powinno być możliwe uproszczenie odpraw na granicach zewnętrznych w przypadku wystąpienia wyjątkowych i nieprzewidzianych okoliczności w celu uniknięcia nadmiernego czasu oczekiwania na przejściach granicznych. Systematyczne stemplowanie dokumentów obywateli państw trzecich pozostaje obowiązkowe w przypadku uproszczenia odpraw granicznych. Ostemplowanie umożliwia bezsprzeczne ustalenie daty i miejsca przekroczenia granicy, bez konieczności badania w każdym przypadku, czy zostały zastosowane wszystkie wymagane środki kontrolne dotyczące dokumentu podróży”.
4 Artykuł 1 wspomnianego kodeksu, zatytułowany „Przedmiot i zasady”, stanowi:
„Niniejsze rozporządzenie przewiduje brak kontroli granicznej osób przekraczających granice wewnętrzne pomiędzy państwami członkowskimi Unii.
Niniejsze rozporządzenie określa zasady regulujące kontrolę graniczną osób przekraczających granice zewnętrzne państw członkowskich Unii”.
5 Artykuł 2 tego kodeksu, zatytułowany „Definicje”, ma następujące brzmienie:
„Do celów niniejszego rozporządzenia stosuje się następujące definicje:
1) »granice wewnętrzne« oznaczają:
a) wspólne granice lądowe państw członkowskich, w tym granice na rzekach i jeziorach;
b) porty lotnicze państw członkowskich przeznaczone do lotów wewnętrznych;
c) porty morskie, rzeczne i porty na jeziorach państw członkowskich służące do regularnych wewnętrznych połączeń promowych;
2) »granice zewnętrzne« oznaczają granice lądowe, w tym granice na rzekach i jeziorach, oraz granice morskie państw członkowskich, a także ich porty lotnicze, porty rzeczne, porty morskie i porty na jeziorach, pod warunkiem że nie stanowią one granic wewnętrznych;
[…]
8) »przejście graniczne« oznacza każde przejście graniczne wyznaczone przez właściwe organy do celów przekraczania granic zewnętrznych;
[…]
10) »kontrola graniczna« oznacza działania podejmowane na granicy zgodnie z niniejszym rozporządzeniem i do celów w nim określonych, wyłącznie w odpowiedzi na zamiar przekroczenia tej granicy lub na akt jej przekroczenia, bez względu na wszelkie inne okoliczności, składające się z odprawy granicznej oraz ochrony granicy;
11) »odprawa graniczna« oznacza czynności kontrolne przeprowadzane na przejściach granicznych w celu zapewnienia, aby można było zezwolić na wjazd osób, w tym ich środków transportu oraz przedmiotów będących w ich posiadaniu, na terytorium państw członkowskich lub aby można było zezwolić na opuszczenie przez nie tego terytorium;
[…]”.
6 Zgodnie z art. 5 kodeksu granicznego Schengen, zatytułowanym „Przekraczanie granic zewnętrznych:
„1. Przekraczanie granic zewnętrznych dozwolone jest jedynie na przejściach granicznych i w ustalonych godzinach ich otwarcia. Na przejściach granicznych, które nie są czynne całą dobę, udostępnia się widoczne informacje o godzinach ich otwarcia.
Państwa członkowskie przekazują Komisji wykaz swoich przejść granicznych zgodnie z art. 39.
2. Na zasadzie odstępstwa od ust. 1 można dopuścić wyjątki od obowiązku przekraczania granic zewnętrznych jedynie na przejściach granicznych i w ustalonych godzinach ich otwarcia:
[…]
c) zgodnie z przepisami szczególnymi zawartymi w art. 19 i 20 w związku z załącznikami VI i VII.
[…]”.
7 Artykuł 6 tego kodeksu, zatytułowany „Warunki wjazdu obywateli państw trzecich”, stanowi:
„1. W przypadku planowanego pobytu na terytorium państw członkowskich nieprzekraczającego 90 dni w każdym okresie 180‑dniowym, co oznacza wzięcie pod uwagę okresu 180‑dniowego poprzedzającego każdy z dni pobytu, warunki wjazdu obywateli państw trzecich są następujące:
a) posiadają oni ważny dokument podróży uprawniający posiadacza do przekroczenia granicy […]
[…]
b) posiadają oni ważną wizę, jeżeli jest ona wymagana zgodnie z rozporządzeniem Rady (WE) nr 539/2001 [z dnia 15 marca 2001 r. wymieniającym państwa trzecie, których obywatele muszą posiadać wizy podczas przekraczania granic zewnętrznych, oraz te, których obywatele są zwolnieni z tego wymogu (Dz.U. 2001, L 81, s. 1)], chyba że posiadają ważny dokument pobytowy lub ważną wizę długoterminową;
[…]
2. Do celów wykonania ust. 1 za datę wjazdu uważa się pierwszy dzień pobytu na terytorium państw członkowskich, a datę wyjazdu liczy się jako ostatni dzień pobytu na terytorium państw członkowskich. W obliczeniach długości pobytu na terytorium państw członkowskich nie uwzględnia się okresów pobytu dozwolonych na mocy zezwolenia na pobyt lub wizy długoterminowej.
[…].
5. Na zasadzie odstępstwa od ust. 1:
[…]
b) obywatelom państw trzecich, którzy spełniają warunki ustanowione w ust. 1, z wyjątkiem warunku ustanowionego w lit. b), którzy zgłaszają się na granicy, można zezwolić na wjazd na terytorium państw członkowskich, jeżeli na granicy zostanie im wydana wiza zgodnie z art. 35 i 36 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 810/2009 [z dnia 13 lipca 2009 r. ustanawiającego wspólnotowy kodeks wizowy (kodeks wizowy) (Dz.U. 2009, L 243, s. 1; sprostowanie Dz.U. 2013, L 154, s. 10)].
[…]”.
8 Artykuł 8 kodeksu granicznego Schengen, zatytułowany „Odprawa graniczna osób”, stanowi w ust. 3:
„Obywatele państw trzecich podlegają szczegółowej odprawie przy wjeździe i wyjeździe w następujący sposób:
a) szczegółowa odprawa przy wjeździe obejmuje weryfikację warunków regulujących wjazd określonych w art. 6 ust. 1 oraz, w stosownych przypadkach, dokumentów zezwalających na pobyt i prowadzenie działalności zawodowej. Weryfikacja ta dokonywana jest poprzez szczegółowe sprawdzenie następujących elementów:
[…]
iii) sprawdzenie stempli wjazdu i wyjazdu w dokumencie podróży danego obywatela państwa trzeciego w celu weryfikacji, na podstawie porównania dat wjazdu i wyjazdu, czy osoba ta nie przekroczyła już maksymalnego czasu dozwolonego pobytu na terytorium państw członkowskich;
[…]
h) obok odprawy, o której mowa w lit. g), szczegółowa odprawa przy wyjeździe może również obejmować:
[…]
ii) weryfikację, czy dana osoba nie przekroczyła maksymalnego czasu dozwolonego pobytu na terytorium państw członkowskich;
[…]”.
9 Artykuł 11 tego kodeksu, zatytułowany „Stemplowanie dokumentów podróży”, brzmi następująco:
„1. Dokumenty podróży obywateli państw trzecich są systematycznie stemplowane przy wjeździe i wyjeździe. W szczególności stempel wjazdowy lub wyjazdowy zamieszcza się w:
a) dokumentach zawierających ważną wizę, umożliwiających obywatelom państw trzecich przekroczenie granicy;
b) dokumentach umożliwiających przekraczanie granicy obywatelom państw trzecich, którym państwo członkowskie wydaje wizę na granicy;
c) dokumentach umożliwiających przekraczanie granicy obywatelom państw trzecich niepodlegającym obowiązkowi wizowemu.
[…]
3. Stempla wjazdowego lub wyjazdowego nie zamieszcza się w:
[…]
c) dokumentach podróży marynarzy, którzy przebywają na terytorium państwa członkowskiego tylko wtedy, kiedy przybija tam ich statek, i tylko na obszarze portu, do którego wchodzi ich statek;
[…]”.
10 Artykuł 13 wspomnianego kodeksu, zatytułowany „Ochrona granicy”, stanowi w ust. 1:
„Głównym celem ochrony granicy jest zapobieganie niedozwolonemu przekraczaniu granicy, zwalczanie przestępczości transgranicznej oraz podejmowanie środków w stosunku do osób, które przekroczyły granicę nielegalnie. […]”.
11 Artykuł 19 tego kodeksu, zatytułowany „Szczegółowe zasady dla różnych rodzajów granic oraz różnych środków transportu wykorzystywanych do przekraczania granic zewnętrznych”, stanowi:
„Szczegółowe zasady zawarte w załączniku VI stosuje się do odprawy dokonywanej na różnych rodzajach granic i w różnych środkach transportu wykorzystywanych do przekraczania przejść granicznych.
Te szczegółowe zasady mogą zawierać odstępstwa od art. 5 i 6 oraz 8–14”.
12 Artykuł 20 ust. 1 kodeksu granicznego Schengen, zatytułowany „Szczegółowe zasady odprawy określonych kategorii osób”, stanowi w ust. 1:
„Szczegółowe zasady zawarte w załączniku VII stosuje się do odprawy następujących kategorii osób:
[…]
c) marynarzy;
[…]
Te szczegółowe zasady mogą zawierać odstępstwa od art. 5 i 6 oraz 8–14”.
13 Załącznik VI do kodeksu dotyczy, zgodnie z jego tytułem, „[s]zczegółow[ych] [zasad] dla różnych rodzajów granic i różnych środków transportu wykorzystywanych do przekraczania granic zewnętrznych państw członkowskich”.
14 Punkt 3 tego załącznika, zatytułowany „Granice morskie”, zawiera pkt 3.1., zatytułowany „Ogólne procedury odprawy w ruchu morskim”, który ma następujące brzmienie:
„3.1.1. Odprawy statków dokonuje się w porcie wejścia lub wyjścia, lub na terenie do tego celu przewidzianym, usytuowanym w bezpośrednim sąsiedztwie statku lub na pokładzie statku na wodach terytorialnych w rozumieniu Konwencji ONZ o prawie morza [podpisanej w Montego Bay dnia 10 grudnia 1982 r., która weszła w życie w dniu 16 listopada 1994 r., ratyfikowanej przez Królestwo Niderlandów w dniu 28 czerwca 1996 r. i zatwierdzonej w imieniu Wspólnoty Europejskiej decyzją Rady 98/392/WE z dnia 23 marca 1998 r. (Dz.U. 1998, L 179, s. 1)]. Państwa członkowskie mogą zawierać umowy, zgodnie z którymi odprawy można dokonywać również podczas podróży lub – przy wejściu lub wyjściu statku – na terytorium państwa trzeciego, przy poszanowaniu zasad określonych w pkt 1.1.4.
[…]
3.1.5. Kapitan statku powiadamia właściwe organy o wyjściu statku we właściwym czasie i zgodnie z zasadami obowiązującymi w danym porcie”.
15 Załącznik VII do wspomnianego kodeksu, zatytułowany „Szczególne zasady dotyczące określonych kategorii osób”, zawiera pkt 3, zatytułowany „Marynarze”, który stanowi:
„Na zasadzie odstępstwa od art. 5 i 8 państwa członkowskie mogą upoważnić marynarzy posiadających dokument tożsamości marynarza wydany zgodnie z Konwencją Międzynarodowej Organizacji Pracy dotyczącą dowodów tożsamości marynarzy nr 108 (1958) lub nr 185 (2003), Konwencją o ułatwieniu międzynarodowego obrotu morskiego (konwencja FAL) oraz właściwym prawem krajowym do wjazdu na terytorium państw członkowskich poprzez zejście na ląd w celu pobytu na terenie portu, do którego zawijają ich statki, lub na terenie przyległych gmin lub do opuszczenia terytorium państw członkowskich celem powrotu na swoje statki, bez zgłaszania się na przejściu granicznym, pod warunkiem że nazwisko ich widnieje na liście członków załogi ich statku, która została uprzednio przedłożona właściwym organom do kontroli.
[…]”.
Kodeks wizowy
16 Artykuł 35 rozporządzenia nr 810/2009, zmienionego rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 610/2013 z dnia 26 czerwca 2013 r. (Dz.U. 2013, L 182, s. 1) (zwanego dalej „kodeksem wizowym”), zatytułowany „Występowanie o wizę na granicy zewnętrznej”, stanowi w ust. 1:
„1. W wyjątkowych przypadkach wizy mogą być wydawane na przejściach granicznych, gdy spełnione zostaną następujące warunki:
[…]
c) ocenia się, że powrót osoby ubiegającej się o wizę do państwa pochodzenia lub zamieszkania lub jej tranzyt przez terytorium krajów innych niż państwa członkowskie w pełni stosujące dorobek Schengen jest pewny”.
17 Artykuł 36 tego kodeksu, zatytułowany „Wizy wydawane na granicach zewnętrznych marynarzom podróżującym tranzytem”, stanowi:
„1. Marynarzowi podlegającemu obowiązkowi posiadania wizy podczas przekraczania zewnętrznych granic państw członkowskich można wydać na granicy wizę na tranzyt w następujących przypadkach:
a) jeżeli spełnia on warunki określone w art. 35 ust. 1; oraz
b) jeżeli przekracza on daną granicę, aby się zaokrętować bądź ponownie zaokrętować na statek, na którym będzie pracował jako marynarz, lub wyokrętować ze statku, na którym pracował jako marynarz.
2. Przed wydaniem wizy na granicy marynarzowi podróżującemu tranzytem właściwe organy krajowe stosują się do zasad przedstawionych w załączniku IX część 1 i sprawdzają, czy niezbędne informacje o danym marynarzu zostały podane na należycie wypełnionym formularzu dotyczącym marynarzy podróżujących tranzytem, o wzorze przedstawionym w załączniku IX część 2.
[…]”.
18 Załącznik IX do wspomnianego kodeksu zawiera część 1, która zgodnie z jej tytułem ustanawia „[z]asady wydawania wiz na granicy marynarzom podróżującym tranzytem i podlegającym obowiązkowi wizowemu”. Część 2 tego załącznika przewiduje wzór formularza dotyczącego marynarzy podlegających obowiązkowi wizowemu podróżujących tranzytem.
Postępowanie główne i pytanie prejudycjalne
19 J. i inni są marynarzami będącymi obywatelami państw trzecich, którzy przybyli do strefy Schengen przez międzynarodowy port lotniczy Schiphol (Niderlandy), a następnie udali się drogą lądową do portu morskiego w Rotterdamie, aby zaokrętować się na pokładach wyspecjalizowanych statków, nawigujących niezależnie i zacumowanych w tym porcie przez długi okres, w celu wykonania na ich pokładzie różnych prac związanych z przygotowaniem instalacji na morzu, w szczególności platform do wydobycia ropy naftowej i rurociągów naftowych, przy czym statki te nie opuściły owego portu morskiego. Po zakończeniu okresu pracy na pokładzie, wynoszącego, w zależności od przypadku, pięć lub dziesięć tygodni, marynarze ci przybyli bądź to drogą lądową, bądź drogą morską – na pokładzie odnośnego statku – do międzynarodowego portu lotniczego Schiphol w Amsterdamie.
20 Kiedy w różnych datach w miesiącach od stycznia do marca 2016 r. marynarze ci stawili się w Zeehavenpolitie Rotterdam (policji portowej w Rotterdamie, Niderlandy), będącym organem krajowym odpowiedzialnym za kontrolę graniczną w porcie w Rotterdamie, z zamiarem zaokrętowania się na statku zacumowanym w tym porcie, ów organ, odstępując od wcześniejszej praktyki, odmówił zamieszczenia w ich dokumentach podróży stempla wyjazdowego na tej podstawie, że nie określono daty faktycznego opuszczenia tego portu, a w konsekwencji strefy Schengen, przez odnośny statek.
21 J. i in., jak również niektórzy operatorzy statków, a mianowicie C. i H. i in., wnieśli do sekretarza stanu administracyjne środki odwoławcze od powyższych decyzji odmownych. Podkreślając, że zgodnie z utrwaloną praktyką organów niderlandzkich dokumenty podróży marynarzy były zawsze stemplowane w momencie ich zaokrętowania, niezależnie od tego, czy opuszczali oni port w krótkim czasie na pokładzie statku, odnośni marynarze podnieśli, iż nowa praktyka policji portowej w Rotterdamie skutkuje tym, że jako obywatele państw trzecich, którym co do zasady zezwala się na przebywanie w strefie Schengen maksymalnie przez 90 dni w 180-dniowym okresie, korzystają oni z krótszego okresu dozwolonego pobytu w strefie Schengen. Ponadto z uwagi na okoliczność, że musieli oni czekać 180 dni, zanim mogli powrócić do strefy Schengen, doświadczali oni utraty dochodów.
22 W decyzjach wydanych w czerwcu i lipcu 2016 r. sekretarz stanu albo uznał owe administracyjne środki odwoławcze za niedopuszczalne w zakresie, w jakim zostały one wniesione przez operatorów statków, albo oddalił je jako bezzasadne w zakresie, w jakim zostały one wniesione przez marynarzy, ze względu na to, że sam fakt, iż dany marynarz zaokrętował się na pokładzie statku, nie oznacza, że opuszcza on strefę Schengen w rozumieniu art. 11 ust. 1 kodeksu granicznego Schengen. Takie opuszczenie strefy Schengen miałoby miejsce tylko wtedy, gdyby odnośny marynarz udał się na pokład lub znajdował się na pokładzie statku, przy czym kapitan poinformowałby policję portu morskiego w Rotterdamie o wypłynięciu statku, który następnie faktycznie opuściłby port z marynarzami na pokładzie.
23 Czterema orzeczeniami z dnia 17 maja 2017 r. rechtbank Den Haag (sąd rejonowy w Hadze, Niderlandy) uwzględnił wniesione przez J. i in. odwołania od tychże decyzji z tego względu, że w momencie zaokrętowania odnośni marynarze przekroczyli granicę zewnętrzną państw członkowskich i opuścili strefę Schengen w rozumieniu art. 11 ust. 1 kodeksu granicznego Schengen. Z systemu odstępstw przewidzianego w art. 11 ust. 3 lit. c) kodeksu granicznego Schengen oraz załączniku VII do tego kodeksu dotyczącego zasad regulujących zejście przez marynarzy na ląd wynika, że prawodawca Unii uznaje wyokrętowanie się marynarzy ze statku znajdującego się w porcie morskim lub zaokrętowanie się na jego pokładzie za przekroczenie granicy zewnętrznej. Potwierdza to art. 36 oraz przepisy załącznika IX do kodeksu wizowego, na mocy których właściwe organy krajowe mogą wydać marynarzom wizę tranzytową na czas podróży z portu lotniczego, do którego przylatuje samolot do portu, w którym zaokrętują się na pokładzie statku.
24 Sekretarz stanu odwołał się od powyższych orzeczeń do Raad van State (rady stanu, Niderlandy).
25 Sąd ten zauważa, że statki te pozostają regularnie zacumowane przez kilka miesięcy w portach morskich, takich jak port w Rotterdamie. Ponadto informacje dostarczone przez sekretarza stanu nie podważają argumentu wysuwanego przed tym sądem, że właściwe organy kilku państw członkowskich zamieszczają stempel wyjazdowy przy zaokrętowaniu się marynarzy niezależnie od tego, czy statek, na którym się oni zaokrętowali, opuści port w krótkim terminie.
26 Sąd odsyłający uważa, że z kodeksu granicznego Schengen nie wynika jasno, w którym momencie należy uznać, iż marynarz, który przybył do strefy Schengen drogą powietrzną przez port lotniczy, a następnie udał się drogą lądową do portu morskiego, takiego jak port w Rotterdamie, aby zaokrętować się na pokładzie statku zacumowanego w nim przez długi okres, opuścił strefę Schengen. W szczególności nie można jasno określić, czy wymaga to rzeczywistego opuszczenia strefy Schengen. W istocie kodeks graniczny Schengen nie definiuje pojęcia „wyjazdu”, o którym mowa w art. 11 ust. 1 tego kodeksu, ani nie określa, gdzie znajdują się dokładnie granice zewnętrzne państw członkowskich, ani w którym momencie następuje ich przekroczenie. Nie ma zatem pewności, czy, a jeśli tak, to w którym momencie, należy zamieszczać stempel wyjazdowy.
27 W tych okolicznościach Raad van State (rada stanu) postanowiła zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującym pytaniem prejudycjalnym:
„Czy art. 11 ust. 1 [kodeksu granicznego Schengen] należy interpretować w ten sposób, że obywatel państwa trzeciego, który wjechał wcześniej do strefy Schengen na przykład przez międzynarodowy port lotniczy, wyjeżdża z tej strefy w rozumieniu kodeksu granicznego Schengen, gdy tylko w charakterze marynarza zaokrętuje się na statku, który znajduje się już w porcie morskim stanowiącym granicę zewnętrzną, niezależnie od tego, czy opuści on port morski na tym statku, a jeśli tak, to kiedy? Czy też, aby można było mówić o wyjeździe ze strefy Schengen, należy najpierw ustalić, że marynarz opuści port morski na danym statku morskim, a jeśli tak, to czy obowiązuje wówczas termin końcowy, w którym musi nastąpić wypłynięcie, i kiedy w takiej sytuacji należy zamieścić stempel wyjazdowy? Czy może jeszcze inny moment, ewentualnie uzależniony od innych warunków, powinien oznaczać »wyjazd ze strefy Schengen«?”.
W przedmiocie pytania prejudycjalnego
28 Poprzez pytanie prejudycjalne sąd odsyłający dąży w istocie do ustalenia, czy art. 11 ust. 1 kodeksu granicznego Schengen należy interpretować w ten sposób, że w przypadku gdy marynarz będący obywatelem państwa trzeciego zaokrętuje się na pokładzie statku zacumowanego przez długi okres w porcie morskim państwa należącego do strefy Schengen w celu wykonywania tam pracy na pokładzie przed opuszczeniem tego portu na tym statku, należy zamieścić stempel wyjazdowy w dokumentach podróży tego marynarza – w przypadku gdy zamieszczenie takiego stempla zostało przewidziane w tym kodeksie – w momencie jego zaokrętowania się, nawet jeśli statek ten nie opuści rzeczonego portu w krótkim terminie, czy w późniejszym momencie po tym zaokrętowaniu się, a w tym ostatnim przypadku – w jakim dokładnie momencie.
29 Z informacji dostarczonych przez sąd odsyłający wynika, że cumowanie statków w porcie przez długi okres stanowi praktykę w sektorze morskim, zgodnie z którą statki pozostają przy nadbrzeżu lub cumują w porcie przez okres mogący wynosić kilka miesięcy, przy czym zaokrętowani na tych statkach marynarze przebywają w tym porcie przez cały okres lub część okresu, w którym zaokrętowali się w celu wykonywania pracy na pokładzie.
30 W celu udzielenia odpowiedzi na zadane pytanie należy na wstępie przypomnieć, że jak wynika z art. 1 kodeksu granicznego Schengen, ma on na celu zasadniczo rozwój wspólnej przestrzeni swobodnego przepływu bez granic wewnętrznych i ustanowienie w tym celu zasad regulujących kontrolę graniczną osób przekraczających granice zewnętrzne państw członkowskich Unii należących do strefy Schengen (zob. podobnie wyrok z dnia 14 czerwca 2012 r., Association nationale d’assistance aux frontières pour les étrangers, C‑606/10, EU:C:2012:348, pkt 23).
31 Zgodnie z art. 2 pkt 2 tego kodeksu pojęcie „granic zewnętrznych” w jego rozumieniu obejmuje w szczególności granice lądowe oraz granice morskie państw członkowskich, „a także ich porty lotnicze [i] porty morskie”, pod warunkiem że nie stanowią one „granic wewnętrznych” w rozumieniu tego kodeksu, przy czym to ostatnie pojęcie, zgodnie z pkt 1 lit. b) i c) tego artykułu, odnosi się w szczególności do portów lotniczych państw członkowskich przeznaczonych do lotów wewnętrznych oraz do portów morskich tych państw służących do regularnych wewnętrznych połączeń promowych.
32 Zgodnie z art. 5 ust. 1 kodeksu granicznego Schengen „granice zewnętrzne” w jego rozumieniu można przekraczać co do zasady jedynie na przejściach granicznych, których listę państwa członkowskie przekazują Komisji. Zgodnie z art. 2 pkt 8 tego kodeksu wyrażenie „przejście graniczne” oznacza każde przejście graniczne wyznaczone przez właściwe organy do celów przekraczania granic zewnętrznych.
33 Zgodnie z art. 11 ust. 1 kodeksu granicznego Schengen dokumenty podróży obywateli państw trzecich są systematycznie stemplowane „przy wjeździe” (do) i „wyjeździe” (ze) strefy Schengen. Jak zauważył już Trybunał, takie stemplowanie urzeczywistnia zezwolenie na wjazd lub wyjazd (wyrok z dnia 26 lipca 2017 r., Jafari, C‑646/16, EU:C:2017:586, pkt 52).
34 W niniejszej sprawie bezsporne jest, po pierwsze, że zarówno międzynarodowy port lotniczy Schiphol w Amsterdamie, jak i port morski w Rotterdamie, znajdujące się na terytorium Niderlandów, stanowią, odpowiednio, „port lotniczy” i „port morski”, które są objęte zakresem pojęcia „granic zewnętrznych” strefy Schengen, zdefiniowanego w art. 2 pkt 2 kodeksu granicznego Schengen, a po drugie, że Królestwo Niderlandów zgłosiło Komisji, iż cały ten port morski stanowi „przejście graniczne” w rozumieniu art. 2 pkt 8 tego kodeksu.
35 Ponadto nie jest również kwestionowane, że marynarze, których dotyczy postępowanie główne, przybyli do strefy Schengen przez międzynarodowy port lotniczy Schiphol w Amsterdamie, kiedy to właściwe organy niderlandzkie zamieściły w ich dokumentach podróży stempel wjazdowy, o którym mowa w art. 11 ust. 1 kodeksu granicznego Schengen oraz że marynarze ci udali się następnie drogą lądową do portu morskiego w Rotterdamie, aby zaokrętować się na pokładzie statku zacumowanego w nim przez długi okres, na którym wykonywali pracę, przy czym statek ten nie opuścił portu. Bezsporne jest, że po zakończeniu tego okresu pracy na pokładzie wspomniani marynarze, w zależności od przypadku, bądź to udali się do portu lotniczego Schiphol w Amsterdamie, bądź to opuścili port morski na odnośnym statku.
36 W tym kontekście pojawia się pytanie, w którym momencie – w drugiej z tych sytuacji – należy zamieścić stempel wyjazdowy, o którym mowa w art. 11 ust. 1 kodeksu granicznego Schengen, w dokumentach podróży tych marynarzy.
37 J. i in., jak również rząd grecki, podnoszą, że marynarze, których dotyczy postępowanie główne, opuszczają strefę Schengen w momencie zaokrętowania się na pokładzie jednego ze statków cumujących w porcie morskim w Rotterdamie, ponieważ w tym właśnie momencie przekraczają oni granicę zewnętrzną znajdującą się w tym porcie poprzez stawienie się na przejściu granicznym. Stempel wyjazdowy, o którym mowa w rzeczonym przepisie, należy zatem zamieszczać w dokumentach podróży tych marynarzy w chwili ich zaokrętowania się, bez względu na moment wypłynięcia odnośnego statku.
38 Natomiast rządy niderlandzki i niemiecki oraz Komisja twierdzą co do zasady, że marynarze, których dotyczy postępowanie główne, opuszczają strefę Schengen w momencie, gdy statek, na którego pokładzie się zaokrętowali, faktycznie wypływa z odnośnego portu morskiego z owymi marynarzami na ich pokładzie. Rządy te podkreślają w tym względzie, że opuszczenie tej strefy wymaga w istocie, aby odnośni marynarze przekroczyli geograficzną granicę zewnętrzną strefy Schengen, która nie została wytyczona w kodeksie granicznym Schengen, lecz w Konwencji Narodów Zjednoczonych o prawie morza, która ustanawia tę granicę, co do zasady, na odległość 12 mil morskich, odmierzanych od linii podstawowych wytyczonych zgodnie z tą konwencją, na wodach terytorialnych odnośnych państw członkowskich. Stempel wyjazdowy, o którym mowa w art. 11 ust. 1 tego kodeksu, należy zatem zamieszczać w dokumentach podróży tych marynarzy, odpowiednio – zdaniem rządu niderlandzkiego i Komisji – w rozsądnym terminie lub bezpośrednio przed wypłynięciem odnośnego statku. Rząd niemiecki uważa z kolei, że stempel ten należy zamieszczać w dniu opuszczenia strefy Schengen, gdy ustalono datę wypłynięcia statku.
39 W celu ustalenia momentu, w którym należy zamieszczać w dokumentach podróży danego marynarza znajdującego się w sytuacji opisanej w pkt 28 niniejszego wyroku stempel wyjazdowy na podstawie art. 11 ust. 1 kodeksu granicznego Schengen, należy zbadać w pierwszej kolejności, w którym momencie należy uznać, że marynarz ten opuścił strefę Schengen, po to, aby w drugiej kolejności ustalić, w zależności od chwili opuszczenia tej strefy, moment, w którym organy krajowe winny zamieszczać stempel wyjazdowy, o którym mowa w tym przepisie.
40 Co się tyczy w pierwszej kolejności określenia momentu opuszczenia strefy Schengen, należy przypomnieć, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału zarówno względy jednolitego stosowania prawa Unii, jak i zasady równości wskazują na to, że treści przepisu prawa Unii, który nie zawiera żadnego wyraźnego odesłania do prawa państw członkowskich dla określenia jego znaczenia i zakresu, należy zwykle nadać w całej Unii wykładnię autonomiczną i jednolitą, niezależnie od kwalifikacji stosowanych w państwach członkowskich, z uwzględnieniem brzmienia rozpatrywanego przepisu oraz jego kontekstu i celu uregulowania, którego jest on częścią [zob. podobnie w szczególności wyroki: z dnia 9 listopada 2017 r., Maio Marques da Rosa, C‑306/16, EU:C:2017:844, pkt 38; z dnia 3 października 2019 r., X (rezydenci długoterminowi – stałe i regularne wystarczające dochody), C‑302/18, EU:C:2019:830, pkt 26].
41 Z powyższego wynika, że w braku odesłania w art. 11 ust. 1 kodeksu granicznego Schengen do prawa krajowego pojęcie „wyjazdu” zawarte w tym przepisie należy uznać za autonomiczne pojęcie prawa Unii, którego znaczenie i zakres powinny być takie same we wszystkich państwach członkowskich. Dlatego też Trybunał winien nadać temu pojęciu jednolitą wykładnię w porządku prawnym Unii.
42 Co się tyczy przede wszystkim brzmienia art. 11 ust. 1 kodeksu granicznego Schengen, w sytuacji gdy ani ten przepis, ani żaden inny przepis tego kodeksu, w szczególności jego art. 2, nie zawierają definicji pojęcia „wyjazdu” ze strefy Schengen, należy określić znaczenie i zakres tego pojęcia zgodnie z jego zwykłym znaczeniem w języku ogólnym (zob. podobnie w szczególności wyroki: z dnia 26 lipca 2017 r., Jafari, C‑646/16, EU:C:2017:586, pkt 73; z dnia 29 lipca 2019 r., Spiegel Online, C‑516/17, EU:C:2019:625, pkt 65; z dnia 12 września 2019 r., Koton Mağazacilik Tekstil Sanayi ve Ticaret/EUIPO, C‑104/18 P, EU:C:2019:724, pkt 43).
43 Jednakże pojęcie „wyjazdu” ze strefy Schengen w jego zwyczajowym znaczeniu nie jest niejednoznaczne i powinno być rozumiane jako odnoszące się do przemieszczenia się osoby fizycznej z miejsca należącego do terytorium Unii do miejsca nienależącego do tego terytorium (zob. analogicznie wyroki: z dnia 4 maja 2017 r., El Dakkak i Intercontinental, C‑17/16, EU:C:2017:341, pkt 19–21; z dnia 31 maja 2018 r., Zheng, C‑190/17, EU:C:2018:357, pkt 30).
44 Następnie, jeżeli chodzi o kontekst związany z art. 11 ust. 1 kodeksu granicznego Schengen, na wstępie należy zaznaczyć, że z art. 2 pkt 11 i art. 6 ust. 2 kodeksu można już wywnioskować, iż dana osoba nie opuszcza strefy Schengen, dopóki przebywa na terytorium danego państwa należącego do tej strefy, ponieważ przepisy te utożsamiają strefę Schengen z „terytorium państw członkowskich”.
45 W związku z tym sama okoliczność, że osoba przekroczyła „przejście graniczne” w rozumieniu art. 2 pkt 8 tego kodeksu, w którym, jak wynika z pkt 32 niniejszego wyroku, była dokonywana przewidziana w tymże kodeksie kontrola na granicach zewnętrznych, nie oznacza, iż osoba ta opuściła strefę Schengen, jeżeli nadal przebywa na części terytorium państwa należącego do tej strefy.
46 Wynika z tego, że nie można uznać, iż marynarz, który po przybyciu na terytorium strefy Schengen przez międzynarodowy port lotniczy, znajdujący się w państwie należącym do tej strefy, przebywa na pokładzie statku zacumowanego w jednym z portów morskich w tym państwie w okresie wykonywania przez niego na pokładzie tego statku pracy, opuścił strefę Schengen.
47 Co prawda, jak wskazano w pkt 31 niniejszego wyroku, art. 2 pkt 2 kodeksu granicznego Schengen definiuje pojęcie „granic zewnętrznych” strefy Schengen jako obejmujące, po pierwsze, granice lądowe i morskie państw członkowskich oraz po drugie, w szczególności ich porty lotnicze i porty morskie, pod warunkiem że nie stanowią one granic wewnętrznych.
48 Jednakże przepis ten ma wyłącznie na celu, jak wynika z jego brzmienia, powiązanie niektórych portów lotniczych i portów państw należących do strefy Schengen z granicami zewnętrznymi tej strefy wyłącznie do celów ułatwienia rzeczywistego stosowania kontroli osób przekraczających granice zewnętrzne strefy Schengen, zgodnie z postanowieniami art. 77 ust. 2 lit. b) TFUE.
49 Jak bowiem podnoszą w istocie rządy niderlandzki i niemiecki, kontrole związane z przekraczaniem granic państw członkowskich, które stanowią granice zewnętrzne strefy Schengen, powinny być dokonywane w miejscu, które pozwala na ich praktyczną i skuteczną organizację, przy czym owo miejsce nie musi koniecznie stanowić miejsca przekroczenia tych granic.
50 W tym względzie należy zauważyć, że zgodnie z art. 5 ust. 2 lit. c) i art. 19 kodeksu granicznego Schengen w związku z załącznikiem VI do tego kodeksu kontrola granic morskich państw członkowskich może być dokonywana, w drodze odstępstwa, poza przejściami granicznymi, o których mowa w art. 2 pkt 8 tego kodeksu, przy czym pkt 3.1.1 tego załącznika uściśla w tym względzie, że odprawy statków dokonuje się, w zależności od przypadku, w porcie wejścia lub wyjścia, lub na terenie do tego celu przewidzianym, usytuowanym w bezpośrednim sąsiedztwie statku lub na pokładzie statku na wodach terytorialnych w rozumieniu Konwencji ONZ, podczas podróży lub nawet – jeżeli zawarta została umowa w tym względzie – na terytorium państwa trzeciego, przy wejściu lub wyjściu statku.
51 Ponadto zgodnie z art. 5 ust. 1 kodeksu granicznego Schengen w związku z art. 2 pkt 8 i 10 tego kodeksu kontrole na granicach zewnętrznych obszaru Schengen odbywają się zasadniczo na przejściach granicznych wyznaczonych przez państwa członkowskie „do celów” przekraczania granic zewnętrznych „wyłącznie w odpowiedzi” na „zamiar przekroczenia” tej granicy lub na „akt jej przekroczenia”.
52 Wydaje się zatem, że kodeks graniczny Schengen opiera się na założeniu, iż kontrola obywateli państw trzecich na przejściu granicznym ma miejsce na krótko przed rzeczywistym przekroczeniem granic zewnętrznych strefy Schengen, nawet jeżeli dana osoba pozostaje tymczasowo na terytorium danego państwa członkowskiego.
53 W tym kontekście stawienie się danej osoby na przejściu granicznym na terenie portu morskiego danego państwa należącego do strefy Schengen nie może oznaczać, że osoba ta opuszcza strefę Schengen, lecz co najwyżej odzwierciedla zamiar opuszczenia przez nią tej strefy, w większości przypadków – w krótkim terminie.
54 Jednakże w niniejszym przypadku bezsporne jest, że marynarz zatrudniony na pokładzie statku zacumowanego przez długi okres w takim porcie morskim, nie ma – w momencie stawienia się na przejściu granicznym w danym porcie morskim w celu zaokrętowania się na pokładzie tego statku – zamiaru opuszczenia w krótkim terminie terytorium danego państwa członkowskiego, a tym samym strefy Schengen.
55 Wreszcie w odniesieniu do celu realizowanego przez art. 11 ust. 1 kodeksu granicznego Schengen należy przypomnieć, że kodeks ten wpisuje się w bardziej ogólne ramy przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości bez granic wewnętrznych, w której zagwarantowana jest, zgodnie z art. 3 ust. 2 TUE i art. 67 ust. 2 TFUE, swoboda przepływu osób, w powiązaniu z właściwymi środkami w szczególności w odniesieniu do kontroli granic zewnętrznych (zob. podobnie wyrok z dnia 14 czerwca 2012 r., Association nationale d’assistance aux frontières pour les étrangers, C‑606/10, EU:C:2012:348, pkt 25).
56 Jak wynika z motywu 6 tego kodeksu, kontrola graniczna na granicach zewnętrznych państw członkowskich leży w interesie nie tylko państwa członkowskiego, na którego granicach zewnętrznych jest ona dokonywana, ale też w interesie wszystkich państw członkowskich, które zniosły kontrolę graniczną na granicach wewnętrznych (zob. podobnie wyrok z dnia 14 czerwca 2012 r., Association nationale d’assistance aux frontières pour les étrangers, C‑606/10, EU:C:2012:348, pkt 24).
57 W tym kontekście, zgodnie z art. 2 pkt 11 kodeksu granicznego Schengen, czynności kontrolne przeprowadzane na przejściach granicznych mają na celu zapewnienie, że można zezwolić na wjazd osób na terytorium państw członkowskich lub można zezwolić na opuszczenie przez nie tego terytorium.
58 Tymczasem, jak wynika z art. 6 ust. 1 tego kodeksu, obywatele państw trzecich mogą wyłącznie przebywać na terytorium strefy Schengen maksymalnie przez 90 dni w 180-dniowym okresie, co oznacza wzięcie pod uwagę okresu 180-dniowego poprzedzającego każdy z dni pobytu.
59 W tym względzie art. 6 ust. 2 kodeksu granicznego Schengen wyjaśnia, że do celów obliczenia owej maksymalnej długości dozwolonego pobytu „datę wjazdu” i „datę wyjazdu” stanowi, odpowiednio, „pierwszy dzień pobytu na terytorium państw członkowskich” oraz „ostatni dzień pobytu na terytorium państw członkowskich”.
60 To właśnie w celu zapewnienia przestrzegania tych przepisów art. 11 ust. 1 kodeksu granicznego Schengen ustanawia zasadę, zgodnie z którą dokumenty podróży obywateli państw trzecich powinny być systematycznie stemplowane przy wjeździe i wyjeździe obywateli państw trzecich, w celu ustalenia z pewnością, jak wynika z motywu 15 tego kodeksu, daty i miejsca przekroczenia granicy zewnętrznej.
61 W związku z tym, zgodnie z art. 8 ust. 3 lit. a) ppkt (iii) i art. 8 ust. 3 lit. h) ppkt (ii) wspomnianego kodeksu, sprawdzenie stempli wjazdu i wyjazdu w dokumencie podróży danego obywatela państwa trzeciego ma na celu sprawdzenie, na podstawie porównania dat wjazdu i wyjazdu, czy osoba ta nie przekroczyła już maksymalnego czasu dozwolonego pobytu na terytorium strefy Schengen.
62 Z powyższego wynika, że zamieszczanie stempli przy wjeździe i wyjeździe jest ściśle związane z wykonywaniem przez właściwe organy krajowe ich zadań z zakresu kontroli w szczególności w odniesieniu do pobytów krótkoterminowych w strefie Schengen w celu zwalczania, zgodnie z art. 13 ust. 1 kodeksu granicznego Schengen, w szczególności niedozwolonego przekraczania granic (zob. w tym względzie wyrok z dnia 4 września 2014 r., Air Baltic Corporation, C‑575/12, EU:C:2014:2155, pkt 50, 51).
63 W konsekwencji nie można uznać, że obywatel państwa trzeciego opuścił strefę Schengen, jeżeli przebywa nadal na terytorium państwa należącego do tej strefy, gdyż w przeciwnym wypadku oznaczałoby to umożliwienie mu pozostawania w strefie Schengen przez okres wykraczający poza maksymalny okres dozwolonego pobytu, z naruszeniem celu, którego realizacji służy art. 11 ust. 1 kodeksu granicznego Schengen.
64 Z powyższego wynika, że nie można uznać, iż marynarz, który zaokrętował się na pokładzie statku zacumowanego przez długi okres w porcie morskim państwa należącego do strefy Schengen w celu przebywania w tym porcie przez cały okres lub część okresu, w którym zaokrętował się w celu wykonywania pracy na pokładzie tego statku, opuścił strefę Schengen w momencie zaokrętowania się.
65 Wniosku tego nie mogą podważyć przepisy stanowiące odstępstwo, o których mowa w art. 5 ust. 2 lit. c), art. 11 ust. 3 lit. c) i art. 20 ust. 1 lit. c) kodeksu granicznego Schengen w związku z załącznikiem VII pkt 3 do tego kodeksu, dotyczące pobytu na lądzie marynarzy zaokrętowanych na statku, który zawinął do portu morskiego.
66 Nie ulega bowiem wątpliwości, że przepisy te, które zasadniczo mają na celu uproszczenie kontroli marynarzy przebywających na terytorium danego państwa członkowskiego tylko wtedy, kiedy przybija tam ich statek i tylko na obszarze portu, do którego wchodzi ich statek, poprzez zwolnienie ich w szczególności z obowiązku uzyskania stempla wjazdu lub wyjazdu w dokumentach podróży, nie mają zastosowania do marynarzy pracujących na pokładzie statku, który cumuje przez długi okres w porcie morskim.
67 Z tych samych względów przepisy art. 35 i 36 oraz załącznika IX do kodeksu wizowego dotyczące wiz wydawanych na granicach zewnętrznych i wiz tranzytowych nie mogą również mieć wpływu na wniosek zawarty w pkt 64 niniejszego wyroku, ponieważ w każdym razie bezsporne jest, że marynarze, których dotyczy postępowanie główne, nie byli w posiadaniu takich wiz.
68 W drugiej kolejności, w odniesieniu do momentu, w którym w sytuacji takiej jak opisana w pkt 28 niniejszego wyroku należy zamieszczać w dokumentach podróży stempel wyjazdowy, należy przypomnieć, że zgodnie z brzmieniem art. 11 ust. 1 kodeksu granicznego Schengen stemplowanie to musi mieć miejsce „przy wyjeździe” ze strefy Schengen.
69 Wynika z tego, że należy zamieszczać taki stempel przy tego rodzaju wyjeździe, przy czym – jak wynika to z pkt 44–64 niniejszego wyroku –oznacza to przekroczenie zewnętrznej granicy strefy Schengen.
70 Jednakże, zgodnie z założeniem przyjętym w pkt 52 niniejszego wyroku, w przypadku ustalenia, że kontrola danych osób na przejściu granicznym nie miała miejsca na krótko przed przekroczeniem granicy zewnętrznej strefy Schengen, ważne jest, aby stempel wyjazdowy został zamieszczony przez właściwe organy krajowe w dokumentach podróży tych osób tuż przed przekroczeniem granicy zewnętrznej, w celu zapewnienia, zgodnie z celem realizowanym przez kodeks graniczny Schengen, o którym mowa w ust. 60–63 niniejszego wyroku, aby organy te były nadal w stanie kontrolować rzeczywiste przestrzeganie ograniczeń krótkoterminowego pobytu w strefie Schengen, z uwzględnieniem rzeczywistego okresu pobytu takich osób na terytorium tej strefy.
71 W niniejszej sprawie nie ulega wątpliwości, że marynarz zatrudniony na pokładzie statku zacumowanego przez długi okres w porcie morskim państwa należącego do strefy Schengen nie zamierza – w momencie zaokrętowania się na pokładzie tego statku – opuścić tej strefy w krótkim terminie. W związku z tym taki marynarz nie jest uprawniony do uzyskania stempla wyjazdowego w dokumentach podróży w momencie swego zaokrętowania.
72 Dopiero gdy wypłynięcie tego statku z takiego portu morskiego do miejsca znajdującego się poza strefą Schengen staje się nieuchronne, należy zamieścić stempel wyjazdowy w jego dokumentach podróży.
73 W tym względzie należy zauważyć, że pkt 3.1.5 załącznika VI do kodeksu granicznego Schengen stanowi, iż kapitan statku jest zobowiązany do powiadomienia właściwych organów o wyjściu statku „we właściwym czasie”, zgodnie z zasadami obowiązującymi w danym porcie.
74 Z powyższego wynika, że stempel wyjazdowy, o którym mowa w art. 11 ust. 1 tego kodeksu, należy zamieszczać w dokumentach podróży marynarzy zatrudnionych na pokładzie statku zacumowanego przez długi okres w porcie morskim państwa należącego do strefy Schengen w momencie, w którym kapitan danego statku powiadomi właściwe organy krajowe o nieuchronnym wyjściu tego statku.
75 Każda inna wykładnia tego przepisu mogłaby ułatwiać popełnianie nadużyć oraz obchodzenie przepisów ustanowionych przez prawo Unii w zakresie pobytów krótkoterminowych w strefie Schengen, umożliwiając każdemu marynarzowi będącemu obywatelem państwa trzeciego przebywanie bez ograniczeń czasowych w porcie morskim znajdującym się na terytorium państwa należącego do strefy Schengen.
76 W związku z tym na zadane pytanie należy odpowiedzieć, że art. 11 ust. 1 kodeksu granicznego Schengen należy interpretować w ten sposób, iż w przypadku gdy marynarz mający status obywatela państwa trzeciego zaokrętuje się na pokładzie statku zacumowanego przez długi okres w porcie morskim państwa należącego do strefy Schengen w celu wykonywania tam pracy na pokładzie, przed opuszczeniem tego portu na tym statku, stempel wyjazdowy należy zamieścić w dokumentach podróży tego marynarza – w przypadku gdy zamieszczenie takiego stempla zostało przewidziane w tym kodeksie – w momencie gdy kapitan owego statku powiadomi właściwe organy krajowe o nieuchronnym wypłynięciu tego statku, a nie w momencie zaokrętowania się tego marynarza.
W przedmiocie kosztów
77 Dla stron w postępowaniu głównym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed sądem odsyłającym, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż koszty stron w postępowaniu głównym, nie podlegają zwrotowi.
Z powyższych względów Trybunał (piąta izba) orzeka, co następuje:
Artykuł 11 ust. 1 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/399 z dnia 9 marca 2016 r. w sprawie unijnego kodeksu zasad regulujących przepływ osób przez granice (kodeksu granicznego Schengen) należy interpretować w ten sposób, że w przypadku gdy marynarz mający status obywatela państwa trzeciego zaokrętuje się na pokładzie statku zacumowanego przez długi okres w porcie morskim państwa należącego do strefy Schengen w celu wykonywania tam pracy na pokładzie, przed opuszczeniem tego portu na tym statku, stempel wyjazdowy należy zamieścić w dokumentach podróży tego marynarza – w przypadku gdy zamieszczenie takiego stempla zostało przewidziane w tym kodeksie – w momencie gdy kapitan owego statku powiadomi właściwe organy krajowe o nieuchronnym jego wypłynięciu, a nie w momencie zaokrętowania się tego marynarza.
Podpisy