Wyrok Sądu (czwarta izba) z dnia 16 września 2013 r. – Duravit i in. przeciwko Komisji

(sprawa T‑364/10)

Konkurencja – Porozumienia, decyzje i uzgodnione praktyki – Belgijski, niemiecki, francuski, włoski, niderlandzki i austriacki rynek instalacji sanitarnych do łazienek – Decyzja stwierdzająca naruszenie art. 101 TFUE i art. 53 porozumienia EOG – Koordynacja podwyżek cen i wymiana mających szczególne znaczenie informacji handlowych – Jednolite i ciągłe naruszenie – Ciężar dowodu – Grzywny – Równość traktowania – Proporcjonalność – Legalność kar

1.                     Konkurencja – Grzywny – Kwota – Ustalenie – Uprawnienia dyskrecjonalne Komisji – Kontrola sądowa – Nieograniczone prawo orzekania sądu Unii – Zakres – Uwzględnienie wytycznych w sprawie metody ustalania grzywien – Granice – Poszanowanie ogólnych zasad prawa (art. 261 TFUE, 263 TFUE; rozporządzenie Rady nr 1/2003, art. 31; komunikat Komisji 2006/C 210/02) (por. pkt 42–45, 48, 55, 177, 358, 359, 364)

2.                     Postępowanie sądowe – Środki dowodowe – Przesłuchanie świadków – Swobodna ocena dokonywana przez Sąd – Wpływ zasady prawa do rzetelnego procesu sądowego (regulamin postępowania przed Sądem, art. 68) (por. pkt 49–53)

3.                     Konkurencja – Grzywny – Kwota – Ustalenie – Ramy prawne – Artykuł 23 ust. 2 i 3 rozporządzenia nr 1/2003 – Uprawnienia dyskrecjonalne przyznane Komisji we wspomnianym artykule – Wprowadzenie przez Komisję wytycznych w sprawie metody ustalania grzywien – Naruszenie zasad legalności kar i pewności prawa – Brak (art. 101 ust. 1 TFUE, art. 290 ust. 1 TFUE; rozporządzenie Rady nr 1/2003, art. 23 ust. 2, 3; komunikat Komisji 2006/C 210/02) (por. pkt 64–66, 71–81)

4.                     Prawo Unii Europejskiej – Zasady ogólne prawa – Pewność prawa – Legalność kar – Zakres (Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, art. 49 ust. 1) (por. pkt 67–69)

5.                     Porozumienia, decyzje i uzgodnione praktyki – Porozumienia i uzgodnione praktyki stanowiące jednolite naruszenie – Pojęcie – Kartel całościowy – Kryteria – Jednolity cel – Transgraniczne powiązania i przepływy handlowe – Sposoby popełnienia naruszenia – Brak wpływu (art. 101 ust. 1 TFUE) (por. pkt 90–92, 134, 139, 140, 143)

6.                     Prawo Unii Europejskiej – Zasady – Prawa podstawowe – Domniemanie niewinności – Procedura z zakresu konkurencji – Stosowanie (art. 6 ust. 2 UE; art. 101 ust. 1 TFUE; Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, art. 47, art. 48 ust. 1) (por. pkt 93–95)

7.                     Konkurencja – Postępowanie administracyjne – Decyzja Komisji stwierdzająca naruszenie polegające na zawarciu porozumienia o charakterze antykonkurencyjnym – Decyzja opierająca się na dowodach wystarczających do wykazania istnienia naruszenia – Obowiązek przedstawienia dowodu przez przedsiębiorstwa kwestionujące wystąpienie naruszenia (art. 101 ust. 1 TFUE; rozporządzenie Rady nr 1/2003, art. 2) (por. pkt 96–99, 141, 144)

8.                     Konkurencja – Postępowanie administracyjne – Decyzja Komisji stwierdzająca naruszenie – Środek dowodowy – Posłużenie się zbiorem poszlak – Wymagana moc dowodowa poszczególnych poszlak – Przedstawienie przez Komisję oświadczeń innych przedsiębiorstw, którym zarzucono naruszenie – Moc dowodowa (art. 101 ust. 1 TFUE; rozporządzenie Rady nr 1/2003, art. 2) (por. pkt 100–108, 186, 191, 195)

9.                     Konkurencja – Postępowanie administracyjne – Pismo w sprawie przedstawienia zarzutów – Konieczna treść – Poszanowanie prawa do obrony – Dowody, jakie można uwzględnić (art. 101 ust. 1 TFUE; rozporządzenie Rady nr 1/2003, art. 27 ust. 1) (por. pkt 150, 160)

10.                     Porozumienia, decyzje i uzgodnione praktyki – Zakaz – Naruszenia – Porozumienia i uzgodnione praktyki stanowiące jednolite naruszenie – Przypisanie odpowiedzialności przedsiębiorstwu z uwagi na uczestnictwo w naruszeniu rozpatrywanym jako całość – Przesłanki – Wystarczający do powstania odpowiedzialności przedsiębiorstwa charakter milczącej zgody bez otwartego zdystansowania się lub zawiadomienia właściwych organów administracyjnych (art. 101 ust. 1 TFUE) (por. pkt 180–183, 249, 252)

11.                     Porozumienia, decyzje i uzgodnione praktyki – Uzgodniona praktyka – Pojęcie – Koordynacja i współpraca niezgodna z obowiązkiem określenia przez każde przedsiębiorstwo w sposób autonomiczny jego zachowania na rynku – Wymiana informacji między konkurentami – Cel lub skutek antykonkurencyjny – Domniemanie – Przesłanki – Uczestnictwo rzekomo pod przymusem – Okoliczność niestanowiąca okoliczności usprawiedliwiającej dla przedsiębiorstwa, które nie skorzystało z możliwości powiadomienia właściwych władz (art. 101 ust. 1 TFUE) (por. pkt 199, 210–212, 227, 233, 318)

12.                     Postępowanie sądowe – Skarga wszczynająca postępowanie – Wymogi formalne – Zwięzłe przedstawienie powołanych zarzutów – Brak – Niedopuszczalność [statut Trybunału Sprawiedliwości, art. 21 akapit pierwszy; regulamin postępowania przed Sądem, art. 44 §1 lit. c)] (por. pkt 292–294)

13.                     Konkurencja – Postępowanie administracyjne – Poszanowanie prawa do obrony – Przesłuchanie przedsiębiorstwa – Sporządzenie protokołu i nagrania z przesłuchania – Naruszenie prawa do bycia wysłuchanym – Brak (Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, art. 41 ust. 1; rozporządzenia: Rady nr 1/2003, art. 27 ust. 1; Komisji nr 773/2004, art. 12, art. 14 ust. 8) (por. pkt 344–350)

14.                     Konkurencja – Grzywny – Kwota – Ustalenie – Kryteria – Waga naruszenia – Kryteria oceny – Charakter i geograficzny zasięg naruszenia (art. 101 ust. 1 TFUE; rozporządzenie Rady nr 1/2003, art. 23 ust. 2, 3; komunikat Komisji 2006/C 210/02, pkt 21–23) (por. pkt 370–373)

15.                     Konkurencja – Grzywny – Kwota – Ustalenie – Kwota maksymalna – Obliczanie – Rozróżnienie między kwotą ostateczną a kwotą pośrednią grzywny – Konsekwencje (rozporządzenie Rady nr 1/2003, art. 23 ust. 2) (por. pkt 379–384)

Przedmiot

Tytułem głównym żądanie stwierdzenia częściowej nieważności decyzji Komisji C(2010) 4185 wersja ostateczna z dnia 23 czerwca 2010 r. dotyczącej postępowania zgodnie z art. 101 TFUE i art. 53 porozumienia EOG (sprawa COMP/39092 – Instalacje sanitarne do łazienek), a także – tytułem ewentualnym – żądanie obniżenia kwoty grzywny nałożonej na skarżące w tej decyzji

Sentencja

1) Stwierdza się nieważność art. 1 ust. 1 pkt 8 decyzji Komisji C(2010) 4185 wersja ostateczna z dnia 23 czerwca 2010 r. dotyczącej postępowania zgodnie z art. 101 TFUE i art. 53 porozumienia EOG (sprawa COMP/39092 – Instalacje sanitarne do łazienek) w zakresie, w jakim Komisja Europejska uznała w nim, że Duravit AG, Duravit BeLux SPRL/BVBA i Duravit SA uczestniczyły w naruszeniu na terytoriach Włoch, Austrii i Niderlandów.

2) W pozostałym zakresie skarga zostaje oddalona.

3) Duravit AG, Duravit BeLux et Duravit SA pokrywają trzy czwarte własnych kosztów.

4) Komisja pokrywa jedną czwartą kosztów poniesionych przez Duravit AG, Duravit BeLux i Duravit SA oraz własne koszty.

5) Rada Unii Europejskiej pokrywa własne koszty.