ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ

της 20ής Σεπτεμβρίου 2001 (1)

«Αναίρεση - Παραδεκτό - Κοινοτικό σήμα - Απόλυτος λόγος απαραδέκτου - Κανονισμός (ΕΚ) 40/94 - Διακριτικός χαρακτήρας - Σήματα συγκείμενα αποκλειστικώς από περιγραφικά σημεία ή περιγραφικές ενδείξεις - Λεκτικό σύμπλεγμα Baby-dry»

Στην υπόθεση C-383/99 P,

Procter & Gamble Company, με έδρα το Cincinnatti (Ηνωμένες Πολιτείες), εκπροσωπούμενη από τον T. van Innis, avocat, με τόπο επιδόσεων στο Λουξεμβούργο,

αναιρεσείουσα,

που έχει ως αντικείμενο αίτηση αναιρέσεως κατά της αποφάσεως που εξέδωσε στις 8 Ιουλίου 1999 το Πρωτοδικείο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων (δεύτερο τμήμα) στην υπόθεση T-163/98, Procter & Gamble κατά ΓΕΕΑ (BABY-DRY) (Συλλογή 1999, σ. II-2383), με την οποία ζητείται η εξαφάνιση της αποφάσεως αυτής, καθόσον το Πρωτοδικείο έκρινε ότι το πρώτο τμήμα προσφυγών του Γραφείου εναρμονίσεως στο πλαίσιο της εσωτερικής αγοράς (σήματα, σχέδια και υποδείγματα), εκδίδοντας την από 31 Ιουλίου 1998 απόφασή του (υπόθεση R 35/1998-1), δεν παρέβη το άρθρο 7, παράγραφος 1, στοιχείο γ´, του κανονισμού (ΕΚ) 40/94, της 20ής Δεκεμβρίου 1993, για το κοινοτικό σήμα (EE 1994, L 11, σ. 1),

όπου ο έτερος διάδικος είναι

το Γραφείο εναρμονίσεως στο πλαίσιο της εσωτερικής αγοράς (εμπορικά σήματα, σχέδια και υποδείγματα), εκπροσωπούμενο από τους O. Montalto και E. Joly, με τόπο επιδόσεων στο Λουξεμβούργο,

καθού πρωτοδίκως,

ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ,

συγκείμενο από τους G. C. Rodríguez Iglesias, Πρόεδρο, C. Gulmann, M. Wathelet και Β. Σκουρή, προέδρους τμήματος, J.-P. Puissochet (εισηγητή), P. Jann, L. Sevón, R. Schintgen, F. Macken, N. Colneric και S. von Bahr, δικαστές,

γενικός εισαγγελέας: F. G. Jacobs

γραμματέας: D. Louterman-Hubeau, προϊσταμένη τμήματος,

έχοντας υπόψη την έκθεση ακροατηρίου,

αφού άκουσε τις αγορεύσεις των διαδίκων κατά τη συνεδρίαση της 30ής Ιανουαρίου 2001, κατά την οποία η Procter & Gamble Company εκπροσωπήθηκε από τον T. van Innis καθώς και από τον F. Herbert, avo8cat, και το Γραφείο εναρμονίσεως στο πλαίσιο της εσωτερικής αγοράς (εμπορικά σήματα, σχέδια και υποδείγματα) από τους O. Montalto και E. Joly,

αφού άκουσε τον γενικό εισαγγελέα που ανέπτυξε τις προτάσεις του κατά τη συνεδρίαση της 5ης Απριλίου 2001,

εκδίδει την ακόλουθη

Απόφαση

1.

    Με δικόγραφο που κατέθεσε στη Γραμματεία του Δικαστηρίου στις 8 Οκτωβρίου 1999, η Procter & Gamble Company (στο εξής: Procter & Gamble) άσκησε, δυνάμει του άρθρου 49 του Κανονισμού ΕΚ του Δικαστηρίου, αναίρεση κατά της αποφάσεως του Πρωτοδικείου των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων της 8ης Ιουλίου 1999, T-163/98, Procter & Gamble κατά ΓΕΕΑ (BABY-DRY) (Συλλογή 1999, σ. II-2383), με την οποία το Πρωτοδικείο ακύρωσε, στηριζόμενο σε ένα μόνο λόγο ακυρώσεως που αντλείται από την παράβαση του άρθρου 62, παράγραφος 1, του κανονισμού (ΕΚ) 40/94 του Συμβουλίου, της 20ής Δεκεμβρίου 1993, για το κοινοτικό σήμα (EE 1994, L 11, σ. 1),την απόφαση του πρώτου τμήματος προσφυγών του Γραφείου εναρμονίσεως στο πλαίσιο της εσωτερικής αγοράς (σήματα, σχέδια και υποδείγματα) (στο εξής: ΓΕΕΑ) της 31ης Ιουλίου 1998 (υπόθεση R 35/1998-1, στο εξής: επίδικη απόφαση), με την οποία απορρίφθηκε η προσφυγή που είχε ασκήσει η Procter & Gamble κατά της αρνήσεως καταχωρίσεως του λεκτικού συμπλέγματος Baby-dry για πάνες μιας χρήσεως από χαρτοβάμβακα ή κυτταρίνη και πάνες από ύφασμα.

Ο κανονισμός 40/94

2.

    Κατά το άρθρο 7 του κανονισμού 40/94:

«1.    Δεν γίνονται δεκτά για καταχώριση:

α)    τα σημεία που δεν πληρούν τους όρους του άρθρου 4·

β)    τα σήματα που στερούνται διακριτικού χαρακτήρα·

γ)    τα σήματα που αποτελούνται αποκλειστικά από σημεία ή ενδείξεις που μπορούν να χρησιμεύσουν, στις συναλλαγές, για τη δήλωση του είδους, της ποιότητας, της ποσότητας, του προορισμού, της αξίας, της γεωγραφικής προέλευσης ή του χρόνου παραγωγής του προϊόντος ή της παροχής της υπηρεσίας ή άλλων χαρακτηριστικών αυτών·

[...]

2.    Η παράγραφος 1 εφαρμόζεται ακόμη και αν οι λόγοι απαραδέκτου υφίστανται μόνο σε τμήμα της Κοινότητας.

3.    Η παράγραφος 1, στοιχεία β´, γ´ και δ´, δεν εφαρμόζεται αν το σήμα έχει αποκτήσει για τα προϊόντα ή τις υπηρεσίες για τις οποίες ζητείται η καταχώρηση διακριτικό χαρακτήρα λόγω της χρήσης που του έχει γίνει.»

3.

    Κατά το άρθρο 62, παράγραφος 1, του κανονισμού 40/94:

«Μετά την εξέταση της προσφυγής επί της ουσίας, το τμήμα προσφυγών αποφαίνεται επί της προσφυγής. Δύναται είτε να ασκήσει τις αρμοδιότητες του τμήματος που εξέδωσε την προσβαλλόμενη απόφαση είτε να αναπέμψει την υπόθεση στο τμήμα αυτό για τα περαιτέρω.»

Τα πραγματικά περιστατικά της υποθέσεως

4.

    Με έγγραφο της 3ης Απριλίου 1996, η Procter & Gamble υπέβαλε στο ΓΕΕΑ αίτηση καταχωρίσεως του λεκτικού συμπλέγματος Baby-dry ως κοινοτικού σήματος για πάνες μιας χρήσεως από χαρτοβάμβακα ή κυτταρίνη και πάνες από ύφασμα.

5.

    Ο εξεταστής του ΓΕΕΑ απέρριψε την αίτηση αυτή στις 29 Ιανουαρίου 1998. Με την επίδικη απόφαση, το πρώτο τμήμα προσφυγών του ΓΕΕΑ απέρριψε την προσφυγή που είχε υποβάλει η Procter & Gamble κατά της αποφάσεως του εξεταστή. Το τμήμα αυτό έκρινε ότι το λεκτικό σύμπλεγμα Baby-dry αποτελούνταν αποκλειστικά από όρους που μπορούν να χρησιμεύσουν στις συναλλαγές για τη δήλωση του προορισμού του εν λόγω προϊόντος, ότι στερούνταν επίσης διακριτικού χαρακτήρα και ότι, κατά συνέπεια, δεν πληρούσε τους κατά το άρθρο 7, παράγραφος 1, στοιχεία β´ και γ´, του κανονισμού 40/94 όρους καταχωρίσεως. Το εν λόγω τμήμα κήρυξε, εξάλλου, απαράδεκτα τα επιχειρήματα της Procter & Gamble σχετικά με τον διακριτικό χαρακτήρα που, κατά την προσφεύγουσα, είχε αποκτήσει το σήμα λόγω της χρήσεως που του είχε γίνει, κατά το άρθρο 7, παράγραφος 3, του κανονισμού 40/94, για τον λόγο ότι τα επιχειρήματα αυτά δεν είχαν προηγουμένως εκτεθεί ενώπιον του εξεταστή του ΓΕΕΑ.

Η αναιρεσιβαλλόμενη απόφαση

6.

    Με την αναιρεσιβαλλόμενη απόφαση έγινε δεκτό, πρώτον, ότι το λεκτικό σύμπλεγμα Baby-dry δεν μπορούσε να αποτελέσει κοινοτικό σήμα και επιβεβαιώθηκε έτσι η ορθότητα της εκτιμήσεως που διατυπώθηκε με την επίδικη απόφαση.

7.

    Συγκεκριμένα, το Πρωτοδικείο έκρινε ότι τα σημεία που αποτελούνται αποκλειστικά από λέξεις που μπορούν να χρησιμεύσουν στις συναλλαγές για τη δήλωση του προορισμού ενός προϊόντος πρέπει να θεωρούνται, από την ίδια τους τη φύση, ακατάλληλα προς διάκριση των προϊόντων μιας επιχειρήσεως από αυτά μιας άλλης, ακόμη και αν ο λόγος απαραδέκτου υφίσταται μόνο σε τμήμα της Κοινότητας. Δεδομένου ότι οι πάνες επιτελούν απορροφητική λειτουργία προκειμένου να διατηρούνται τα βρέφη στεγνά, το Πρωτοδικείο συνήγαγε ότι το λεκτικό σύμπλεγμα Baby-dry πληροφορεί απλώς τον καταναλωτή σχετικά με τον προορισμό του προϊόντος, χωρίς να περιλαμβάνει πρόσθετο στοιχείο δυνάμενο να του προσδώσει διακριτικό χαρακτήρα.

8.

    Δεύτερον, το Πρωτοδικείο εξέτασε τα επιχειρήματα που προέβαλε επικουρικώς η προσφεύγουσα και τα οποία αντλούνταν από το γεγονός ότι η επίδικη απόφαση είχε, εσφαλμένως, κηρύξει απαράδεκτη, επειδή δεν είχε προηγουμένως υποβληθεί στον εξεταστή, την πρόταση της Procter & Gamble να προσκομίσει αποδείξεις όσον αφορά τον διακριτικό χαρακτήρα που είχε αποκτήσει το λεκτικό σύμπλεγμα Baby-dry λόγω της χρήσεως κατά την έννοια του άρθρου 7, παράγραφος 3, του κανονισμού 40/94. Το Πρωτοδικείο έκρινε ότι το τμήμα προσφυγών, αντιτάσσοντας το απαράδεκτο αυτό, παρέβη το άρθρο 62 του κανονισμού 40/94, το οποίο, ερμηνευόμενο υπό το πρίσμα της οικονομίας του κειμένου αυτού, που προϋποθέτει την ύπαρξη συνέχειας, στους κόλπους του ΓΕΕΑ, μεταξύ της παρεμβάσεως του εξεταστή και της παρεμβάσεως των τμημάτων προσφυγών, δεν επιτρέπει στο τμήμα να απορρίψει μια σειρά επιχειρημάτων μόνον για τον λόγο ότι δεν έχουν υποβληθεί στον εξεταστή.

9.

    Το Πρωτοδικείο συνήγαγε, επομένως, ότι η επίδικη απόφαση έπρεπε να ακυρωθεί, καθόσον το τμήμα προσφυγών του ΓΕΕΑ κακώς αρνήθηκε να εξετάσει ταεπιχειρήματα της Procter & Gamble σε σχέση με το άρθρο 7, παράγραφος 3, του κανονισμού 40/94.

10.

    Το Πρωτοδικείο απέρριψε τα υπόλοιπα αιτήματα της Procter & Gamble και ακύρωσε την επίδικη απόφαση.

Η αναίρεση

11.

    Η Procter & Gamble ζητεί από το Δικαστήριο να αναιρέσει την αναιρεσιβαλλόμενη απόφαση καθόσον το Πρωτοδικείο έκρινε ότι το πρώτο τμήμα προσφυγών του ΓΕΕΑ, εκδίδοντας την επίδικη απόφαση, δεν παρέβη το άρθρο 7, παράγραφος 1, στοιχείο γ´, του κανονισμού 40/94. Ζητεί επίσης να καταδικασθεί το ΓΕΕΑ στα δικαστικά έξοδα.

12.

    Το ΓΕΕΑ ζητεί να απορριφθεί η αναίρεση και να καταδικασθεί η Procter & Gamble στα δικαστικά έξοδα.

Επί του παραδεκτού της αιτήσεως αναιρέσεως

Επιχειρήματα των διαδίκων

13.

    Η αναιρεσείουσα υποστηρίζει, αφενός, ότι ηττήθηκε μερικώς στη δίκη ενώπιον του Πρωτοδικείου, δεδομένου ότι επικαλέστηκε κατά της επίδικης αποφάσεως παράβαση του άρθρου 7, παράγραφος 1, στοιχεία β´ και γ´, του κανονισμού 40/94, επιχειρηματολογία την οποία απέρριψε το Πρωτοδικείο.

14.

    Αφετέρου, η αναιρεσείουσα εκθέτει ότι δύναται να προβάλει έννομο συμφέρον προς άσκηση αναιρέσεως, δεδομένου ότι το ΓΕΕΑ, προκειμένου να λάβει τα μέτρα που συνεπάγεται η εκτέλεση της αναιρεσιβαλλομένης αποφάσεως, θα επανεξετάσει τη σχετική αίτηση καταχωρίσεως μόνον σε σχέση με το άρθρο 7, παράγραφος 3, του κανονισμού 40/94, και όχι σε σχέση με το άρθρο 7, παράγραφος 1, στοιχεία β´ και γ´, του κανονισμού αυτού. Συγκεκριμένα, το Πρωτοδικείο δέχθηκε την ερμηνεία που δόθηκε με την επίδικη απόφαση στις τελευταίες αυτές δύο διατάξεις και η έκταση της υποχρεώσεως εκτελέσεως της αναιρεσιβαλλομένης αποφάσεως εκτιμάται με κριτήριο την αιτιολογία που συνιστά την αναγκαία βάση του διατακτικού της.

15.

    Το ΓΕΕΑ δέχεται ότι η προσφεύγουσα έχει έννομο συμφέρον να ασκήσει αναίρεση και δεν εκφράζει αμφιβολίες όσον αφορά το παραδεκτό, πέραν του αν ο προβαλλόμενος λόγος αναιρέσεως, αντλούμενος από παράβαση του κοινοτικού δικαίου, είναι ικανός να στηρίξει αίτηση αναιρέσεως. Το ΓΕΕΑ επαφίεται, πάντως, στην κρίση του Δικαστηρίου, δεδομένου ότι πρόκειται για ζήτημα δημοσίας τάξεως.

Εκτίμηση του Δικαστηρίου

16.

    Κατά το άρθρο 49, πρώτο και δεύτερο εδάφιο, του Οργανισμού ΕΚ του Δικαστηρίου:

«Κατά των οριστικών αποφάσεων του Πρωτοδικείου, καθώς και των αποφάσεων που επιλύουν εν μέρει τη διαφορά ως προς την ουσία ή επιλύουν δικονομικό ζήτημα που αφορά ένσταση αναρμοδιότητας ή απαραδέκτου, μπορεί να ασκηθεί αναίρεση ενώπιον του Δικαστηρίου, σε δύο μήνες από την κοινοποίηση της προσβαλλόμενης απόφασης.

Την αναίρεση αυτή μπορεί να ασκήσει ο εν όλω ή εν μέρει ηττηθείς διάδικος [...].»

17.

    Κατά το άρθρο 92, παράγραφος 2, του Κανονισμού Διαδικασίας του Δικαστηρίου:

«Το Δικαστήριο μπορεί οποτεδήποτε να εξετάσει αυτεπαγγέλτως το απαράδεκτο για λόγους δημοσίας τάξεως ή να διαπιστώσει, αφού ακούσει τους διαδίκους, ότι η προσφυγή κατέστη άνευ αντικειμένου και ότι η δίκη πρέπει να καταργηθεί· η απόφαση λαμβάνεται σύμφωνα με τις προϋποθέσεις που προβλέπουν οι παράγραφοι 3 και 4 του άρθρου 91 του παρόντος κανονισμού.»

18.

    Δεδομένου ότι η Procter & Gamble ζήτησε από το Πρωτοδικείο την ακύρωση της επίδικης αποφάσεως και το διατακτικό της αναιρεσιβαλλομένης αποφάσεως έχει απλώς τη μορφή ακυρώσεως της επίδικης αποφάσεως, το Δικαστήριο επιβάλλεται να εξετάσει αυτεπαγγέλτως αν η προσφεύγουσα ηττήθηκε, τουλάχιστον εν μέρει, και, επομένως, αν παραδεκτώς ασκεί αναίρεση ενώπιον του Δικαστηρίου κατά της αναιρεσιβαλλομένης αποφάσεως.

19.

    Από τη σκέψη 9 της αναιρεσιβαλλομένης αποφάσεως προκύπτει ότι η προσφεύγουσα και νυν αναιρεσείουσα ζήτησε συγκεκριμένα από το Πρωτοδικείο, κυρίως, να ακυρώσει την επίδικη απόφαση, στο μέτρο που κατέληγε ότι το σήμα δεν πληρούσε τις προϋποθέσεις του άρθρου 7, παράγραφος 1, στοιχεία β´ και γ´, του κανονισμού 40/94, και, επικουρικώς, να ακυρώσει την επίδικη απόφαση στο μέτρο που κήρυξε απαράδεκτη τη στηριζόμενη στο άρθρο 7, παράγραφος 3, του κανονισμού 40/94 επιχειρηματολογία της προσφεύγουσας.

20.

    Το Πρωτοδικείο απέρριψε κατ' αρχάς το κύριο αίτημα, κρίνοντας, με τη σκέψη 28 της αναιρεσιβαλλομένης αποφάσεως, ότι ορθώς το πρώτο τμήμα προσφυγών του ΓΕΕΑ κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το λεκτικό σύμπλεγμα Baby-dry δεν μπορεί, με βάση το άρθρο 7, παράγραφος 1, στοιχείο γ´, του κανονισμού 40/94, να αποτελέσει κοινοτικό σήμα. Στη συνέχεια μόνον το Πρωτοδικείο έκρινε ότι αυτό το τμήμα προσφυγών, κηρύσσοντας απαράδεκτη τη βασιζόμενη στο άρθρο 7, παράγραφος 3, του κανονισμού αυτού επιχειρηματολογία της προσφεύγουσας, παρέβη τις διατάξεις του άρθρου 62 του ίδιου κανονισμού, οπότε έκανε δεκτό το επικουρικό αίτημα της προσφυγής.

21.

    Κατόπιν της εξετάσεως των δύο αιτημάτων της προσφυγής, το Πρωτοδικείο συνήγαγε το γενικό συμπέρασμα, το οποίο παρατίθεται στη σκέψη 54 της αναιρεσιβαλλομένης αποφάσεως και κατά το οποίο η επίδικη απόφαση έπρεπε να ακυρωθεί στο μέτρο που το πρώτο τμήμα προσφυγών του ΓΕΕΑ κακώς αρνήθηκε να εξετάσει την επιχειρηματολογία της προσφεύγουσας και νυν αναιρεσείουσας που αντλούνταν από το άρθρο 7, παράγραφος 3, του κανονισμού 40/94· το Πρωτοδικείο πρόσθεσε ότιαπέκειτο στο ΓΕΕΑ να λάβει τα μέτρα που συνεπαγόταν η εκτέλεση της δικαστικής αποφάσεως.

22.

    Υπό τις συνθήκες αυτές, και ανεξαρτήτως του γεγονότος ότι το διατακτικό της αναιρεσιβαλλομένης αποφάσεως δεν επαναλαμβάνει ρητώς τον περιορισμό που διατυπώνεται στη σκέψη 54, επιβάλλεται η διαπίστωση ότι η απόφαση αυτή ικανοποιεί πράγματι μερικώς μόνον την αναιρεσείουσα.

23.

    Συγκεκριμένα, με την επίδικη απόφαση, η οποία εκδόθηκε ως ενιαία πράξη, το πρώτο τμήμα προσφυγών του ΓΕΕΑ έλαβε στην πραγματικότητα δύο μέτρα: με το πρώτο απέρριψε την καταχώριση του λεκτικού συμπλέγματος Baby-dry για τους λόγους που προβλέπει το άρθρο 7, παράγραφος 1, στοιχεία β´ και γ´, του κανονισμού 40/94 και με το δεύτερο απέρριψε ως απαράδεκτα τα επιχειρήματα της προσφεύγουσας και νυν αναιρεσείουσας σχετικά με το άρθρο 7, παράγραφος 3, του κανονισμού αυτού.

24.

    Ακυρώνοντας την επίδικη απόφαση, καθόσον δεν εξέτασε τα επιχειρήματα που αφορούν το άρθρο 7, παράγραφος 3, του κανονισμού 40/94, και μόνον κατά το μέτρο αυτό, η αναιρεσιβαλλόμενη απόφαση του Πρωτοδικείου δεν έθιξε το μέρος της επίδικης αποφάσεως που αφορά τη συμφωνία του λεκτικού συμπλέγματος Baby-dry με τις απαιτήσεις του άρθρου 7, παράγραφος 1, στοιχεία β´ και γ´, του κανονισμού αυτού.

25.

    Επομένως, το Πρωτοδικείο προέβη σε μερική απλώς ακύρωση της πράξεως που υποβλήθηκε στον έλεγχό του. Συνεπώς, το ΓΕΕΑ, προκειμένου να λάβει τα μέτρα που συνεπάγεται η εκτέλεση της αναιρεσιβαλλομένης αποφάσεως, όπως σημειώνει το Πρωτοδικείο στη σκέψη 54, μπορούσε να αρκεσθεί στον έλεγχο της εφαρμογής, εν προκειμένω, του άρθρου 7, παράγραφος 3, του κανονισμού 40/94, χωρίς να μεταβάλει την ερμηνεία που είχε δώσει στο άρθρο 7, παράγραφος 1, στοιχεία β´ και γ´, του κανονισμού αυτού και την οποία επικύρωσε το Πρωτοδικείο.

26.

    Η Procter & Gamble αποδεικνύει, κατά συνέπεια, ότι έχει έννομο συμφέρον να ασκήσει αναίρεση κατά της αποφάσεως του Πρωτοδικείου, καθόσον το Πρωτοδικείο δεν έκανε δεκτό το βασιζόμενο στο άρθρο 7, παράγραφος 1, στοιχεία β´ και γ´, του κανονισμού 40/94 αίτημά της περί ακυρώσεως της αρνήσεως καταχωρίσεως του σήματος Baby-dry.

27.

    Επομένως, η αίτηση αναιρέσεως, με την οποία ζητείται η κατά το μέτρο αυτό ακύρωση της αναιρεσιβαλλομένης αποφάσεως, πρέπει να κριθεί παραδεκτή.

Επί του βασίμου της αναιρέσεως

Επιχειρήματα των διαδίκων

28.

    Προς στήριξη της αιτήσεως αναιρέσεως, η αναιρεσείουσα επικαλείται ένα μοναδικό λόγο αναιρέσεως, ήτοι ότι το Πρωτοδικείο προσέδωσε υπερβολικά ευρύ περιεχόμενοστον απόλυτο λόγο απαραδέκτου που απορρέει από τον αποκλειστικά περιγραφικό χαρακτήρα των σημείων και των ενδείξεων που συνθέτουν τα σήματα. Βάσει του άρθρου 7, παράγραφος 1, στοιχείο γ´, του κανονισμού 40/94, είναι δυνατόν να απορριφθεί η καταχώριση ως κοινοτικού σήματος μόνο των σημείων και των ενδείξεων που το κοινό δεν μπορεί να ερμηνεύσει παρά μόνον ως περιγραφή των χαρακτηριστικών του σχετικού προϊόντος και που θεωρούνται για τον λόγο αυτό ότι δεν έχουν διακριτικό χαρακτήρα σαν τα σήματα, τα οποία καθιστούν δυνατό τον συσχετισμό ενός προϊόντος με την επιχείρηση που το εμπορεύεται, διακρίνοντάς το από τα προϊόντα του ίδιου τύπου που προέρχονται από ανταγωνιστικές επιχειρήσεις.

29.

    Κατά την αναιρεσείουσα, το Πρωτοδικείο, κρίνοντας ότι το λεκτικό σύμπλεγμα Baby-dry πληροφορεί άμεσα τον καταναλωτή για τον προορισμό των προϊόντων και δεν συνοδεύεται από κανένα πρόσθετο στοιχείο που να καθιστά το σημείο, ως σύνολο, ικανό να εξατομικεύει τα προϊόντα της αναιρεσείουσας από τα προϊόντα άλλων επιχειρήσεων, ερμήνευσε και εφάρμοσε εσφαλμένα την εν λόγω διάταξη.

30.

    Κατά την αναιρεσείουσα, το Πρωτοδικείο εξέδωσε απόφαση επηρεασμένη από παρωχημένη αντίληψη περί σημάτων, σύμφωνα με την οποία η καταχώριση σήματος απονέμει στον δικαιούχο του μονοπώλιο στη χρήση των σημείων ή των ενδείξεων που το αποτελούν, το δε μονοπώλιο αυτό έχει ως συνέπεια ότι τα σημεία ή οι ενδείξεις με περιγραφικό χαρακτήρα, που πρέπει να παραμένουν ελεύθερα για τις συναλλαγές, είναι εξ ορισμού ακατάλληλα να αποτελέσουν σήμα.

31.

    Αντιθέτως, η σύγχρονη αντίληψη, η οποία διαπνέει τον κανονισμό 40/94, αποκλείει κάθε μονοπωλιακό δικαίωμα επί των σημείων ή των ενδείξεων που συνιστούν σήμα, τα οποία οι τρίτοι εξακολουθούν να μπορούν να χρησιμοποιούν κανονικά. Συνακόλουθα, καμία κατηγορία σημείων ή ενδείξεων δεν θεωρείται in abstracto ακατάλληλη να αποτελέσει σήμα. Τα σημεία ή οι ενδείξεις που έχουν περιγραφικό χαρακτήρα ή δηλώνουν έννοια γένους εντάσσονται απλώς σε υποπεριπτώσεις του λόγου απαραδέκτου που αφορά την έλλειψη διακριτικού χαρακτήρα των σημείων ή ενδείξεων που προτείνονται ως σήμα, δεδομένου ότι οι δύο έννοιες - διακριτικός χαρακτήρας και μη αποκλειστικά περιγραφικός χαρακτήρας - πρέπει να λαμβάνονται υπόψη από κοινού προκειμένου να εξακριβώνεται αν τα σημεία ή οι ενδείξεις που προτείνονται είναι κατάλληλα να εξατομικεύουν τα σχετικά προϊόντα ως προερχόμενα από συγκεκριμένη επιχείρηση.

32.

    Το ΓΕΕΑ δεν αμφισβητεί το λυσιτελές της θεωρητικής αυτής αναλύσεως και εκθέτει ότι ο διακριτικός χαρακτήρας αποτελεί το κρίσιμο στοιχείο προκειμένου να εκτιμηθεί αν ένα σημείο είναι κατάλληλο να αποτελέσει σήμα, δεδομένου ότι ο αποκλειστικά περιγραφικός χαρακτήρας συνιστά από αυτή την άποψη περίπτωση για την οποία τεκμαίρεται έλλειψη διακριτικού χαρακτήρα.

33.

    Κατά το ΓΕΕΑ, η βασιζόμενη στον περιγραφικό χαρακτήρα άρνηση καταχωρίσεως προϋποθέτει ότι πληρούνται τρεις προϋποθέσεις, ήτοι:

-    καμία ιδιαιτερότητα του τρόπου παρουσιάσεως και καμία προσθήκη στοιχείων τα οποία να συντελούν ώστε το σήμα να μην είναι αποκλειστικά περιγραφικό·

-    το σημείο παραπέμπει συνειρμικά σε ουσιώδεις ιδιότητες του προϊόντος και όχι σε δευτερεύουσες ιδιότητες ή σε ιδιότητες που δεν το χαρακτηρίζουν·

-    ο συνειρμός αυτός είναι σαφής για τους δυνητικούς καταναλωτές του προϊόντος.

34.

    Κατά το ΓΕΕΑ, το λεκτικό σύμπλεγμα Baby-dry ανταποκρίνεται, όπως έκρινε το Πρωτοδικείο, στις απαιτούμενες προϋποθέσεις ώστε να θεωρηθεί αποκλειστικώς περιγραφικό.

Εκτίμηση του Δικαστηρίου

35.

    Επιβάλλεται η υπενθύμιση ότι, κατά το άρθρο 7, παράγραφος 1, του κανονισμού 40/94, δεν γίνονται δεκτά για καταχώριση, κατά το στοιχείο β´ της ανωτέρω αναφερθείσας παραγράφου, τα σήματα που στερούνται διακριτικού χαρακτήρα και, κατά το στοιχείο γ´ της παραγράφου αυτής, τα σήματα που αποτελούνται αποκλειστικά από σημεία ή ενδείξεις που μπορούν να χρησιμεύσουν στις συναλλαγές για τη δήλωση του είδους, της ποιότητας, της ποσότητας, του προορισμού, της αξίας, της γεωγραφικής προέλευσης ή του χρόνου παραγωγής του προϊόντος ή της παροχής της υπηρεσίας ή άλλων χαρακτηριστικών αυτών.

36.

    Εξάλλου, κατά το άρθρο 12 του κανονισμού 40/94, το δικαίωμα που παρέχει το σήμα δεν επιτρέπει στο δικαιούχο του να απαγορεύει στους τρίτους τη χρήση στις συναλλαγές ενδείξεων περί το είδος, την ποιότητα, την ποσότητα, τον προορισμό, την αξία, τη γεωγραφική προέλευση, τον χρόνο παραγωγής του προϊόντος ή της παροχής της υπηρεσίας ή άλλα χαρακτηριστικά τους, εφόσον η χρήση αυτή γίνεται σύμφωνα με τα χρηστά συναλλακτικά ήθη που ισχύουν στη βιομηχανία ή στο εμπόριο.

37.

    Από τον συνδυασμό των διατάξεων αυτών προκύπτει ότι σκοπός της απαγορεύσεως καταχωρίσεως αποκλειστικώς περιγραφικών σημείων ή ενδείξεων ως σημάτων είναι, όπως δέχονται τόσο η Procter & Gamble όσο και το ΓΕΕΑ, η αποφυγή καταχωρίσεως ως σημάτων σημείων ή ενδείξεων που, λόγω του ότι συμπίπτουν με τον συνήθη τρόπο προσδιορισμού των σχετικών προϊόντων ή υπηρεσιών ή των ιδιοτήτων τους, δεν θα μπορούσαν να επιτελούν τη λειτουργία της εξατομικεύσεως της επιχειρήσεως που τα εμπορεύεται ή τις παρέχει και επομένως δεν θα είχαν τον διακριτικό χαρακτήρα που απαιτεί η λειτουργία αυτή.

38.

    Η ερμηνεία αυτή είναι και η μόνη σύμφωνη με το άρθρο 4 του κανονισμού 40/94, σύμφωνα με το οποίο μπορεί να αποτελέσει κοινοτικό σήμα οποιοδήποτε σημείο επιδεκτικό γραφικής παραστάσεως, ιδίως λέξεις, συμπεριλαμβανομένων των ονομάτων των προσώπων, σχέδια, γράμματα, αριθμοί, το σχήμα προϊόντος ή τηςσυσκευασίας του, υπό την προϋπόθεση ότι τα σημεία αυτά είναι ικανά να διακρίνουν τα προϊόντα ή τις υπηρεσίες μιας επιχειρήσεως από τα προϊόντα ή τις υπηρεσίες άλλων επιχειρήσεων.

39.

    Τα σημεία και οι ενδείξεις που μνημονεύονται στο άρθρο 7, παράγραφος 1, στοιχείο γ´, του κανονισμού 40/94 είναι, επομένως, μόνο εκείνα τα οποία δύνανται να χρησιμοποιηθούν, στο πλαίσιο συνήθους χρήσεως από την πλευρά του καταναλωτή, για να δηλώσουν, είτε άμεσα είτε με μνεία ενός ουσιώδους χαρακτηριστικού, προϊόντα ή υπηρεσίες που αντιστοιχούν σε εκείνα για τα οποία ζητήθηκε η καταχώριση. Εξάλλου, η αίτηση καταχωρίσεως σήματος που περιλαμβάνει σημεία ή ενδείξεις που ανταποκρίνονται στον ορισμό αυτό μπορεί να απορρίπτεται, μόνον αν το σήμα δεν περιλαμβάνει άλλα σημεία ή άλλες ενδείξεις και, επί πλέον, αν τα αποκλειστικώς περιγραφικά σημεία και οι αποκλειστικώς περιγραφικές ενδείξεις που το συνθέτουν δεν παρουσιάζονται ή δεν τοποθετούνται κατά τρόπο που να διακρίνει το συνολικό τελικό αποτέλεσμα από τον συνήθη τρόπο προσδιορισμού των σχετικών προϊόντων ή υπηρεσιών ή των ουσιωδών τους ιδιοτήτων.

40.

    .σον αφορά σήματα αποτελούμενα από λέξεις, όπως αυτό που αποτελεί το αντικείμενο της διαφοράς, ο περιγραφικός χαρακτήρας πρέπει να διαπιστώνεται όχι μόνον ως προς κάθε λέξη χωριστά, αλλά και για το σύνολο που συνθέτουν οι λέξεις αυτές. Οποιαδήποτε αντιληπτή διαφορά μεταξύ του λεκτικού συμπλέγματος του οποίου ζητείται η καταχώριση και των όρων που χρησιμοποιούνται στην καθημερινή γλώσσα από την οικεία κατηγορία καταναλωτών για τη δήλωση του προϊόντος ή της υπηρεσίας ή των ουσιωδών τους χαρακτηριστικών θα μπορούσε να προσδίδει στο λεκτικό αυτό σύμπλεγμα διακριτικό χαρακτήρα, ο οποίος καθιστά δυνατή την καταχώρισή του ως σήματος.

41.

    Το άρθρο 7, παράγραφος 2, του κανονισμού 40/94 ορίζει, βεβαίως, ότι η παράγραφος 1 εφαρμόζεται ακόμη και αν οι λόγοι απαραδέκτου υφίστανται μόνο σε τμήμα της Κοινότητας. Η διάταξη αυτή, η οποία ορθώς μνημονεύθηκε στη σκέψη 24 της αναιρεσιβαλλομένης αποφάσεως, έχει ως συνέπεια ότι, αν ένα λεκτικό σύμπλεγμα έχει αποκλειστικώς περιγραφικό χαρακτήρα σε μια από της γλώσσες που χρησιμοποιούνται στο εμπόριο στο εσωτερικό της Κοινότητας, η διαπίστωση αυτή αρκεί για να το καταστήσει ακατάλληλο προς καταχώριση ως κοινοτικό σήμα.

42.

    Επομένως, προκειμένου να διαπιστωθεί αν το λεκτικό σύμπλεγμα Baby-dry παρουσιάζει διακριτικό χαρακτήρα, επιβάλλεται να τοποθετηθεί ο παρατηρητής στη θέση ενός αγγλόφωνου καταναλωτή. Από την άποψη αυτή, και δεδομένου ότι πρόκειται για πάνες βρεφών, η εκτίμηση εξαρτάται από την απάντηση στο ερώτημα αν το εν λόγω λεκτικό σύμπλεγμα μπορεί να θεωρηθεί ως κανονικός τρόπος προσδιορισμού του προϊόντος αυτού ή παρουσιάσεως των ουσιωδών χαρακτηριστικών του στην καθημερινή γλώσσα.

43.

    .μως, το εξεταζόμενο λεκτικό σύμπλεγμα, καίτοι προκαλεί αναμφισβήτητα συνειρμούς με τη λειτουργία που λογίζεται ότι επιτελεί το εμπόρευμα αυτό, δεν ανταποκρίνεται ωστόσο στις προϋποθέσεις που μνημονεύονται στις σκέψεις 39 έως 42της παρούσας αποφάσεως. Πράγματι, μολονότι καθεμία από τις δύο λέξεις που συνιστούν το σύνολο μπορεί να χρησιμοποιείται σε εκφράσεις της καθημερινής γλώσσας για την περιγραφή της λειτουργίας των πανών για βρέφη, η συντακτικά ασυνήθιστη παράθεση των δύο λέξεων δίπλα-δίπλα δεν συνιστά γνωστή έκφραση της αγγλικής γλώσσας για τον προσδιορισμό τέτοιων προϊόντων ή για την παρουσίαση των ουσιωδών τους χαρακτηριστικών.

44.

    Κατά συνέπεια, το λεκτικό σύμπλεγμα Baby-dry δεν είναι δυνατό να θεωρηθεί ότι έχει, ως σύνολο, περιγραφικό χαρακτήρα· αντιθέτως, αποτελεί λεξιλογικό εφεύρημα που προσδίδει διακριτική δύναμη στο σήμα που διαμορφώνεται κατά τον τρόπο αυτόν και δεν πρέπει να απορριφθεί η καταχώρισή του κατά το άρθρο 7, παράγραφος 1, στοιχείο γ´, του κανονισμού 40/94.

45.

    Επομένως, η κρίση του Πρωτοδικείου ότι το πρώτο τμήμα προσφυγών του ΓΕΕΑ ορθώς αποφάσισε, βάσει της διατάξεως αυτής, ότι το λεκτικό σύμπλεγμα Baby-dry δεν δύναται να αποτελέσει κοινοτικό σήμα πάσχει πλάνη περί το δίκαιο.

46.

    Υπό τις συνθήκες αυτές, επιβάλλεται η αναίρεση της αναιρεσιβαλλομένης αποφάσεως στο μέτρο που ζήτησε η Procter & Gamble και επίσης, σύμφωνα με τα αιτήματα που υπέβαλε η Procter & Gamble ενώπιον του Πρωτοδικείου, η ακύρωση της επίδικης αποφάσεως καθόσον απέρριψε, βάσει του άρθρου 7, παράγραφος 1, στοιχείο γ´, του κανονισμού 40/94, την αίτηση καταχωρίσεως του σήματος Baby-dry.

Επί των δικαστικών εξόδων

47.

    Κατά το άρθρο 122 του Κανονισμού Διαδικασίας του Δικαστηρίου, όταν η αίτηση αναιρέσεως γίνεται δεκτή και το Δικαστήριο κρίνει το ίδιο οριστικά τη διαφορά, αποφαίνεται και επί των εξόδων.

48.

    Κατά το άρθρο 69, παράγραφος 2, του Κανονισμού Διαδικασίας του Δικαστηρίου, που εφαρμόζεται στη διαδικασία αναιρέσεως δυνάμει του άρθρου 118, ο ηττηθείς διάδικος καταδικάζεται στα έξοδα, εφόσον υπήρχε σχετικό αίτημα του νικήσαντος διαδίκου. Δεδομένου ότι η Procter & Gamble ζήτησε την καταδίκη του ΓΕΕΑ στα δικαστικά έξοδα και το ΓΕΕΑ ηττήθηκε, επιβάλλεται να καταδικαστεί στα δικαστικά έξοδα των δύο βαθμών δικαιοδοσίας.

Για τους λόγους αυτούς,

ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ

αποφασίζει:

1)    Αναιρεί την απόφαση του Πρωτοδικείου της 8ης Ιουλίου 1999, T-163/98, Procter & Gamble κατά ΓΕΕΑ (BABY-DRY), καθόσον το Πρωτοδικείο έκρινε ότι το πρώτο τμήμα προσφυγών του Γραφείου εναρμονίσεως στο πλαίσιο τηςεσωτερικής αγοράς (σήματα, σχέδια και υποδείγματα), εκδίδοντας την από 31 Ιουλίου 1998 απόφασή του (υπόθεση R 35/1998-1), δεν παρέβη το άρθρο 7, παράγραφος 1, στοιχείο γ´, του κανονισμού (ΕΚ) 40/94 του Συμβουλίου, της 20ής Δεκεμβρίου 1993, για το κοινοτικό σήμα.

2)    Ακυρώνει την απόφαση του πρώτου τμήματος προσφυγών του του Γραφείου εναρμονίσεως στο πλαίσιο της εσωτερικής αγοράς (σήματα, σχέδια και υποδείγματα) της 31ης Ιουλίου 1998 (υπόθεση R 35/1998-1), καθόσον απέρριψε, βάσει του άρθρου 7, παράγραφος 1, στοιχείο γ´, του κανονισμού 40/94, την αίτηση καταχωρίσεως του σήματος Baby-dry.

3)    Καταδικάζει τo Γραφείο εναρμονίσεως στο πλαίσιο της εσωτερικής αγοράς (σήματα, σχέδια και υποδείγματα) στα δικαστικά έξοδα των δύο βαθμών δικαιοδοσίας.

Rodríguez Iglesias Gulmann Wathelet Σκουρής Puissochet Jann Sevón Schintgen Macken Colneric von Bahr

Δημοσιεύθηκε σε δημόσια συνεδρίαση στο Λουξεμβούργο στις 20 Σεπτεμβρίου 2001.

Ο Γραμματέας

Ο Πρόεδρος

R. Grass

G. C. Rodríguez Iglesias

1: Γλώσσα διαδικασίας: η γαλλική.