WYROK TRYBUNAŁU (siódma izba)
z dnia 5 października 2023 r.(*)
Odesłanie prejudycjalne – Podatki – Podatek od wartości dodanej (VAT) – Dyrektywa 2006/112/WE – Transakcje podlegające opodatkowaniu – Artykuł 2 ust. 1 lit. a) – Odpłatne dostawy towarów – Nieodpłatna dostawa tabletu lub smartfona jako świadczenie wzajemne za wykupienie nowej prenumeraty czasopisma – Pojęcie „jednego świadczenia” – Kryteria – Artykuł 16 akapit drugi – Wykorzystanie do celów działalności przedsiębiorstwa podatnika towarów stanowiących prezenty o niskiej wartości
W sprawie C‑505/22
mającej za przedmiot wniosek o wydanie, na podstawie art. 267 TFUE, orzeczenia w trybie prejudycjalnym, złożony przez Tribunal Arbitral Tributário (Centro de Arbitragem Administrativa – CAAD) [sąd arbitrażowy ds. podatkowych (centrum arbitrażu administracyjnego – CAAD), Portugalia] postanowieniem z dnia 22 lipca 2022 r., które wpłynęło do Trybunału w dniu 25 lipca 2022 r., w postępowaniu:
Deco Proteste – Editores Lda
przeciwko
Autoridade Tributária e Aduaneira,
TRYBUNAŁ (siódma izba),
w składzie: M.L. Arastey Sahún, prezes izby, N. Wahl (sprawozdawca) i J. Passer, sędziowie,
rzecznik generalny: J. Richard de la Tour,
sekretarz: A. Calot Escobar,
uwzględniając pisemny etap postępowania,
rozważywszy uwagi, które przedstawili:
– w imieniu Deco Proteste – Editores Lda, J. Espanha, advogado,
– w imieniu rządu portugalskiego – P. Barros da Costa, C. Bento i A. Rodrigues, w charakterze pełnomocników,
– w imieniu Komisji Europejskiej – A. Armenia i L. Santiago de Albuquerque, w charakterze pełnomocników,
podjąwszy, po wysłuchaniu rzecznika generalnego, decyzję o rozstrzygnięciu sprawy bez opinii,
wydaje następujący
Wyrok
1 Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni art. 2 ust. 1 lit. a) oraz art. 16 dyrektywy Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz.U. 2006, L 347, s. 1), a także zasad neutralności, równego traktowania, niedyskryminacji i proporcjonalności.
2 Wniosek ten został złożony w ramach sporu pomiędzy Deco Proteste – Editores Lda a Autoridade Tributária e Aduaneira (organem podatkowym i celnym, Portugalia) w przedmiocie opodatkowania podatkiem od wartości dodanej (VAT) dostawy przez Deco Proteste – Editores tabletów lub smartfonów w prezencie do prenumeraty dla nowych prenumeratorów sprzedawanych przez tę spółkę czasopism.
Ramy prawne
Prawo Unii
3 Artykuł 2 dyrektywy 2006/112 stanowi:
„1. Opodatkowaniu VAT podlegają następujące transakcje:
a) odpłatna dostawa towarów na terytorium państwa członkowskiego przez podatnika działającego w takim charakterze;
[…]”.
4 Artykuł 16 tej dyrektywy stanowi:
„Wykorzystanie przez podatnika towarów stanowiących część majątku jego przedsiębiorstwa do celów prywatnych podatnika lub jego pracowników, które przekazuje nieodpłatnie lub, w ujęciu ogólnym, które przeznacza do celów innych niż prowadzona przez niego działalność, gdy VAT od powyższych towarów lub ich części podlegał w całości lub w części odliczeniu, jest uznawane za odpłatną dostawę towarów.
Za odpłatną dostawę towarów nie uznaje się jednakże wykorzystania do celów działalności przedsiębiorstwa podatnika towarów stanowiących prezenty o niskiej wartości i próbki”.
Prawo portugalskie
5 Código do Imposto sobre o Valor Acrescentado (kodeks podatku od wartości dodanej), w brzmieniu wynikającym z Decreto-Lei n° 102/2008 (dekretu z mocą ustawy nr 102/2008) z dnia 20 czerwca 2008 r. (Diário da República, seria 1, nr 118, z dnia 20 czerwca 2008 r.) (zwany dalej „kodeksem VAT”), stanowi w art. 3, zatytułowanym „Pojęcie dostawy towarów”:
„1. Za dostawę towarów uważa się co do zasady odpłatną dostawę towarów w sposób odpowiadający wykonywaniu prawa własności.
[…]
3. Za dostawę towarów w rozumieniu ust. 1 niniejszego artykułu uważa się również:
[…]
f) […] stałe przeznaczenie towarów przedsiębiorstwa na własny użytek właściciela, pracowników lub, ogólnie, do celów innych niż związane z działalnością przedsiębiorstwa oraz nieodpłatną dostawę takich towarów, gdy podatek od takich towarów lub ich części podlegał w całości lub w części odliczeniu;
[…]
7. Z systemu ustanowionego w ust. 3 lit. f), określonego w rozporządzeniu ministra finansów, wyłączone są towary nieprzeznaczone do dalszej sprzedaży, które ze względu na swoje cechy lub swój rozmiar lub format różniący się od produktu stanowiącego jednostkę sprzedaży mają na celu, w formie próbki, prezentację lub promocję towarów produkowanych lub sprzedawanych przez samego podatnika, jak również prezenty o wartości jednostkowej nieprzekraczającej 50 EUR, których całkowita wartość roczna nie przekracza pięciu tysięcznych obrotów osiągniętych przez podatnika w poprzednim roku kalendarzowym, zgodnie ze zwyczajami handlowymi”.
6 Artykuł 18 kodeksu VAT, zatytułowany „Stawka VAT”, przewiduje, że dostawy towarów wymienione w wykazach I i II załączonych do tego kodeksu podlegają obniżonej stawce VAT, ustalonej odpowiednio na 6 % i 13 %. Inne dostawy towarów podlegają podstawowej stawce VAT wynoszącej 23 %. Dostawy tabletów i smartfonów podlegają tej ostatniej stawce.
7 Wykaz I załączony do kodeksu VAT, zatytułowany „Towary i usługi opodatkowane stawką obniżoną”, zawiera pkt 2.1 o następującym brzmieniu:
„Dzienniki, kolorowe czasopisma i inne czasopisma uznawane za takie we właściwych przepisach, o charakterze kulturalnym, edukacyjnym, rekreacyjnym lub sportowym […]”.
8 Portaria n.o 497/2008 (rozporządzenie ministra nr 497/2008) z dnia 24 czerwca 2008 r. (Diário da República, seria 1, nr 120 z dnia 24 czerwca 2008 r.) definiuje pojęcie „prezentu” oraz określa procedury i obowiązki księgowe, których muszą przestrzegać podatnicy VAT dla celów stosowania art. 3 ust. 7 kodeksu VAT. Artykuł 3 tego rozporządzenia, zatytułowany „Zakres pojęcia prezentów”, stanowi:
„1. Prezent mogą stanowić towary sprzedawane lub produkowane przez podatnika lub towary nabyte od osób trzecich.
2. W przypadku gdy na prezent składa się zbiór towarów, do tego zbioru ma zastosowanie wartość 50 EUR, o której mowa w art. 3 ust. 7 kodeksu VAT.
3. Pojęcie prezentu nie obejmuje bonusów ilościowych przyznawanych przez podatnika klientom”.
Postępowanie główne i pytania prejudycjalne
9 Deco Proteste – Editores jest spółką z siedzibą w Portugalii, która wydaje i sprzedaje czasopisma i inne teksty informacyjne dotyczące ochrony konsumentów. Produkty te sprzedawane są wyłącznie w drodze prenumeraty. W ramach kampanii promocyjnych mających na celu przyciągnięcie nowych klientów oferuje ona nowym prenumeratorom prezent do prenumeraty, którym może być tablet lub smartfon, o wartości jednostkowej wynoszącej zawsze poniżej 50 EUR.
10 Prezent do prenumeraty jest wysyłany pocztą do tych prenumeratorów wraz z ich czasopismem po uiszczeniu pierwszej miesięcznej raty prenumeraty, której wysokość wynosi tyle samo, co wysokość kolejnych rat. Nie ma ustalonego minimalnego okresu subskrypcji, więc po uiszczeniu pierwszej raty prenumeratorzy zatrzymują prezent do prenumeraty bez ponoszenia kary , nawet w przypadku rezygnacji z prenumeraty.
11 Prezenty do prenumeraty nabywane są od spółek mających siedzibę w Unii Europejskiej w ramach systemu odwrotnego obciążenia VAT.
12 W 2019 r., w wyniku kontroli podatkowej dotyczącej w szczególności VAT za lata 2015–2018, organ podatkowy i celny stwierdził, że faktury wystawione przez skarżącą w postępowaniu głównym w związku z nowymi prenumeratami wskazywały kwotę prenumeraty, do której zastosowano obniżoną stawkę VAT w wysokości 6 %. Faktury te nie zawierały natomiast żadnego odniesienia do prezentów do prenumeraty.
13 Organ podatkowy i celny uznał, że prezenty do prenumeraty stanowią prezenty w rozumieniu art. 3 ust. 7 kodeksu VAT, lecz stwierdził, że ich kwota przekracza próg pięciu tysięcznych obrotu za poprzedni rok kalendarzowy, o którym mowa w tym przepisie. Obciążył on zatem dostawę tych prezentów VAT, przyjmując jako podstawę opodatkowania cenę ich zakupu, a jako stawkę VAT podstawową stawkę w wysokości 23 %. Organ ten oszacował kwotę VAT należnego z tego tytułu od skarżącej w postępowaniu głównym za lata 2015–2018 na 3 472 125,38 EUR. Ta ostatnia zgodziła się w ramach kontroli podatkowej na dokonanie, po pierwsze, korekty VAT za rok 2015, a po drugie, na podstawie skorygowanych deklaracji podatkowych, na mechanizm odwrotnego obciążenia VAT za lata 2016–2018, po odliczeniu przysługujących jej ulg podatkowych. W związku z tym zapłaciła łącznie 2 851 551,41 EUR, w tym 270 936,70 EUR odsetek.
14 Jednakże skarżąca w postępowaniu głównym wniosła następnie odwołanie w trybie administracyjnym o zwrot tej kwoty, które zostało oddalone w dniu 11 maja 2021 r. W następstwie oddalenia tego odwołania złożyła ona w dniu 6 sierpnia 2021 r. wniosek o posiedzenie Tribunal Arbitral Tributário (Centro de Arbitragem Administrativa – CAAD) [sądu arbitrażowego ds. podatkowych (centrum arbitrażu administracyjnego – CAAD), Portugalia], który jest sądem odsyłającym.
15 Skarżąca w postępowaniu głównym podniosła w szczególności, że rozdawanie prezentów do prenumeraty nowym prenumeratorom nie stanowi darowizny ze względu na brak zamiaru dokonywania czynności nieodpłatnie. Chodzi tu w rzeczywistości o pakiet handlowy składający się ze świadczenia usług, a mianowicie prenumeraty, związanego z dostawą towarów, czyli prezentu do prenumeraty, wiążący się ze świadczeniem wzajemnym w pieniądzu, zawartym w cenie prenumeraty czasopisma. W każdym razie nawet gdyby uznać oferowanie prezentu do prenumeraty za darowiznę, jego jednostkowa wartość była niższa niż 50 EUR, więc mieści się w zakresie pojęcia „prezentu o małej wartości” w rozumieniu art. 3 ust. 7 kodeksu VAT. Skarżąca w postępowaniu głównym utrzymuje w tym względzie, że górna granica pięciu tysięcznych obrotu w roku poprzednim, przewidziana w tym przepisie, nie ma związku z tym pojęciem. Pułap ten nie jest zgodny z art. 16 dyrektywy 2006/112, a także narusza zasady proporcjonalności, neutralności i równego traktowania.
16 Sąd krajowy zastanawia się, czy w okolicznościach takich jak w postępowaniu głównym można uznać, że prezent do prenumeraty, to znaczy tablet lub smartfon, został przekazany w zamian za cenę, nawet jeśli nie została ona zidentyfikowana lub zindywidualizowana. Sąd ten zastanawia się również nad możliwością zdefiniowania pojęcia „prezentu o małej wartości” w rozumieniu art. 16 akapit drugi dyrektywy 2006/112 poprzez jednoczesne odwołanie się do jednostkowej wartości poszczególnych prezentów i całkowitej wartości dostarczonych przez podatnika prezentów, obliczonej w stosunku do obrotu za poprzedni rok. W przypadku odpowiedzi twierdzącej sąd ten zastanawia się, czy próg pięciu tysięcznych obrotu przewidziany w art. 3 ust. 7 kodeksu VAT nie jest na tyle niski, by pozbawiał skuteczności (effet utile) art. 16 akapit drugi tej dyrektywy.
17 W tych okolicznościach Tribunal Arbitral Tributário (Centro de Arbitragem Administrativa, CAAD) [sąd arbitrażowy do spraw podatkowych (centrum arbitrażu administracyjnego) – CAAD)] postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującymi pytaniami prejudycjalnymi:
„1) W sytuacji, gdy przy wykupie prenumeraty czasopism nowym prenumeratorom wręczany jest prezent (gadżet), czy w rozumieniu art. 16 dyrektywy VAT jego przekazanie należy uznać:
a) za nieodpłatną dostawę, odrębną od transakcji związanej z prenumeratą czasopism,
czy
b) za część jednej transakcji o odpłatnym charakterze,
czy też
c) za część pakietu handlowego, na który składają się transakcja główna (prenumerata czasopisma) i transakcja dodatkowa (przekazanie prezentu), przy czym ta ostatnia jest uważana za odpłatną dostawę o charakterze pomocniczym w stosunku do prenumeraty czasopisma?
2) W przypadku udzielenia na pytanie pierwsze odpowiedzi, że chodzi o nieodpłatną dostawę, czy z pojęciem »wykorzystania […] [towarów] stanowiących prezenty o niskiej wartości«, o którym mowa w art. 16 akapit drugi dyrektywy VAT, zgodne jest ustalenie rocznego limitu łącznej wartości prezentów wynoszącego pięć tysięcznych obrotu podatnika w poprzednim roku (oprócz limitu wartości jednostkowej)?
3) W przypadku udzielenia odpowiedzi twierdzącej na poprzednie pytanie, czy wspomniany udział wynoszący pięć tysięcznych obrotu podatnika w poprzednim roku należy uznać za tak niski, że pozbawia on art. 16 akapit drugi dyrektywy VAT skuteczności (effet utile)?
4) Czy wspomniany limit wynoszący pięć tysięcznych obrotu podatnika w poprzednim roku narusza zasady neutralności, równego traktowania lub niedyskryminacji i proporcjonalności, biorąc pod uwagę również cele, dla których został ustanowiony?”.
W przedmiocie pytań prejudycjalnych
W przedmiocie pytania pierwszego
18 Poprzez pytanie pierwsze sąd odsyłający dąży w istocie do ustalenia, czy art. 2 ust. 1 lit. a) i art. 16 akapit pierwszy dyrektywy 2006/112 należy interpretować w ten sposób, że przekazanie prezentu do prenumeraty w zamian za wykupienie prenumeraty czasopism wchodzi w zakres pojęcia „odpłatnej dostawy towarów” w rozumieniu tych przepisów, czy też wspomniany art. 16 akapit pierwszy należy interpretować w ten sposób, że przekazanie takiego prezentu, które stanowi transakcję odrębną od transakcji prenumeraty, należy uznać za nieodpłatne przekazanie towarów w rozumieniu tego ostatniego przepisu.
19 Na wstępie należy przypomnieć, że do celów VAT każdą transakcję należy zwykle uznawać za odrębną i niezależną. Jednakże jeżeli transakcja obejmuje wiele elementów, powstaje pytanie, czy należy uznać, iż składa się ona z jednego świadczenia, czy też z kilku odrębnych i niezależnych świadczeń, które należy oceniać oddzielnie z punktu widzenia VAT (zob. podobnie wyrok z dnia 27 września 2012 r., Field Fisher Waterhouse, C‑392/11, EU:C:2012:597, pkt 14, 15 i przytoczone tam orzecznictwo).
20 Otóż, po pierwsze, transakcji, którą stanowi jedno świadczenie w aspekcie gospodarczym, nie należy sztucznie rozdzielać, by nie pogarszać funkcjonalności systemu podatku VAT. Należy uznać, że ma miejsce jedna transakcja, gdy dwa lub więcej elementów albo dwie lub więcej czynności dokonane przez podatnika na rzecz klienta są ze sobą tak ściśle związane, że tworzą obiektywnie jedno niepodzielne świadczenie gospodarcze, którego rozdzielenie miałoby charakter sztuczny (wyrok z dnia 4 marca 2021 r., Frenetikexito, C‑581/19, EU:C:2021:167, pkt 38 i przytoczone tam orzecznictwo).
21 W celu ustalenia, czy podatnik dokonuje kilku odrębnych świadczeń głównych, czy też jednego świadczenia, należy zidentyfikować elementy charakterystyczne rozpatrywanej transakcji, patrząc z punktu widzenia przeciętnego konsumenta. Łańcuch poszlak, na który powołuje się w tym celu, obejmuje różne elementy: pierwsze, o charakterze intelektualnym i o decydującym znaczeniu, zmierzające do ustalenia tego, czy elementy rozpatrywanej transakcji są nierozerwalnie związane bądź nie, oraz jej celu gospodarczego, niezależnie od tego, czy jest tylko jeden, czy nie, i drugie, o charakterze materialnym, niemające decydującego znaczenia, wspierające jednak w odpowiednim razie analizę tych pierwszych elementów, takie jak dostęp odrębny lub wspólny do danych usług lub istnienie zafakturowania jednego lub odrębnego (wyrok z dnia 4 marca 2021 r., Frenetikexito, C‑581/19, EU:C:2021:167, pkt 39 i przytoczone tam orzecznictwo).
22 Po drugie, transakcja gospodarcza stanowi jedno świadczenie, gdy należy uznać, że co najmniej jeden element stanowi świadczenie główne, natomiast inne elementy należy uważać za świadczenie lub świadczenia pomocnicze, z punktu widzenia podatkowego traktowane tak samo jak świadczenie główne (wyrok z dnia 4 marca 2021 r., Frenetikexito, C‑581/19, EU:C:2021:167, pkt 40 i przytoczone tam orzecznictwo).
23 Z orzecznictwa Trybunału wynika, że pierwszym kryterium, które należy wziąć pod uwagę w tym względzie, jest brak samodzielnego celu świadczenia z punktu widzenia przeciętnego konsumenta. W szczególności świadczenie należy uznać za dodatkowe w stosunku do świadczenia głównego, jeżeli nie stanowi ono dla klienta celu samo w sobie, lecz służy skorzystaniu w jak najlepszy sposób ze świadczenia głównego (wyrok z dnia 4 marca 2021 r., Frenetikexito, C‑581/19, EU:C:2021:167, pkt 41 i przytoczone tam orzecznictwo).
24 Drugie kryterium, które stanowi w rzeczywistości wskazówkę istnienia pierwszego, dotyczy uwzględnienia wartości każdego ze świadczeń składających się na transakcję gospodarczą, przy czym jedna z nich jest minimalna, a nawet marginalna w stosunku do drugiej (wyrok z dnia 4 marca 2021 r., Frenetikexito, C‑581/19, EU:C:2021:167, pkt 42 i przytoczone tam orzecznictwo).
25 W niniejszej sprawie z informacji przedstawionych przez sąd odsyłający, streszczonych w pkt 9–11 niniejszego wyroku, wynika, że przekazywanie prezentów do prenumeraty za wykupienie nowej prenumeraty stanowi integralną część strategii handlowej skarżącej w postępowaniu głównym. Ponadto sąd ten wskazuje, że liczba prenumerat znacznie wzrasta, gdy towarzyszą im prezenty do prenumeraty.
26 Istnieje zatem wyraźny związek między przekazaniem prezentu a zaprenumerowaniem czasopism skarżącej w postępowaniu głównym. Jednakże, z zastrzeżeniem weryfikacji przez sąd odsyłający, związek ten nie wydaje się, po pierwsze, systematyczny, a po drugie, wystarczająco ścisły, aby świadczenia te uznać za nierozerwalnie związane ze sobą w rozumieniu orzecznictwa przytoczonego w pkt 20 i 21 niniejszego wyroku. W tym względzie okoliczności, że przedłużenie prenumeraty nie powoduje otrzymania nowego prezentu i że ponadto skarżąca w postępowaniu głównym prowadziła kampanie promocyjne, nie oferując prezentów do prenumeraty, mogą świadczyć o tym, że wspomniane świadczenia nie są nierozerwalnie związane.
27 Natomiast okoliczności sprawy w postępowaniu głównym wydają się wskazywać, czego ustalenie należy do sądu odsyłającego, na świadczenie główne, któremu towarzyszy świadczenie pomocnicze w rozumieniu orzecznictwa przypomnianego w pkt 22–24 niniejszego wyroku. Przekazanie prezentu do prenumeraty przez skarżącą w postępowaniu głównym nowym prenumeratorom stanowi bowiem zachętę do wykupienia prenumeraty. Jego jedynym celem jest zwiększenie liczby prenumeratorów czasopism publikowanych przez skarżącą, a tym samym zwiększenie jej zysków. Ponadto z postanowienia odsyłającego wynika, że skarżąca w postępowaniu głównym w swoich kalkulacjach handlowych uwzględnia fakt, iż niektórzy prenumeratorzy zrezygnują z prenumeraty po uiszczeniu pierwszej miesięcznej raty, co umożliwia im zatrzymanie prezentu bez obowiązku utrzymania prenumeraty. Nie zmienia to faktu, że przekazanie prezentu do prenumeraty pozwala skarżącej w postępowaniu głównym w znaczący sposób zwiększyć co roku liczbę prenumeratorów. Przekazanie takiego prezentu nie ma zatem samodzielnego celu z punktu widzenia przeciętnego konsumenta, który zgadza się na opłacenie co najmniej jednego miesiąca prenumeraty, aby otrzymać wspomniany prezent.
28 Ponadto skarżąca w postępowaniu głównym oraz Komisja Europejska słusznie podkreślają w swoich uwagach, że prezent do prenumeraty oferowany w latach 2015–2018 stworzył nowym prenumeratorom jak najlepsze warunki korzystania z głównego świadczenia usługodawcy, a mianowicie lektury czasopism, na które została wykupiona prenumerata, ponieważ tablet oraz smartfon umożliwiają na przykład zapoznanie się z cyfrową wersją tych czasopism.
29 W konsekwencji, z zastrzeżeniem weryfikacji przez sąd odsyłający, wydaje się, że prenumerata tych czasopism z jednej strony i zaoferowanie tabletu lub smartfona o wartości jednostkowej mniejszej niż 50 EUR za wykupienie nowej prenumeraty z drugiej strony stanowią jedną całość, ponieważ prenumerata stanowi świadczenie główne, a prezent – świadczenie pomocnicze, którego jedynym celem jest zachęcenie do wykupienia prenumeraty.
30 Na pytanie pierwsze należy zatem odpowiedzieć, że art. 2 ust. 1 lit. a) i art. 16 akapit pierwszy dyrektywy 2006/112 należy interpretować w ten sposób, że przekazanie prezentu do prenumeraty w zamian za wykupienie prenumeraty czasopism stanowi świadczenie pomocnicze w stosunku do świadczenia głównego polegającego na dostawie czasopism, wchodzące w zakres pojęcia „odpłatnej dostawy towarów” w rozumieniu tych przepisów i nie należy uważać go za nieodpłatne przekazanie towarów w rozumieniu art. 16 akapit pierwszy tej dyrektywy.
W przedmiocie pytań od drugiego do czwartego
31 Ze względu na odpowiedź udzieloną na pytanie pierwsze nie ma potrzeby udzielania odpowiedzi na pozostałe pytania.
W przedmiocie kosztów
32 Dla stron w postępowaniu głównym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed sądem odsyłającym, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż koszty stron w postępowaniu głównym, nie podlegają zwrotowi.
Z powyższych względów Trybunał (siódma izba) orzeka, co następuje:
Artykuł 2 ust. 1 lit. a) oraz art. 16 akapit pierwszy dyrektywy Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej
należy interpretować w ten sposób, że:
przekazanie prezentu do prenumeraty w zamian za wykupienie prenumeraty czasopism stanowi świadczenie pomocnicze w stosunku do świadczenia głównego polegającego na dostawie czasopism, wchodzące w zakres pojęcia „odpłatnej dostawy towarów” w rozumieniu tych przepisów i nie należy uważać go za nieodpłatne przekazanie towarów w rozumieniu art. 16 akapit pierwszy tej dyrektywy.
Podpisy