CURIA - Documents

Home > Search form > List of results > Documents

Start printing

Language of document : ECLI:EU:C:2023:908

WYROK TRYBUNAŁU (czwarta izba)

z dnia 23 listopada 2023 r.(*)

Odwołanie – Pomoc państwa – Artykuł 107 ust. 2 lit. b) TFUE – Francuski rynek transportu lotniczego – System pomocy zgłoszony przez Republikę Francuską – Moratorium dotyczące płatności podatków i opłat lotniczych mające na celu wsparcie przedsiębiorstw lotniczych w kontekście pandemii COVID-19 – Tymczasowe ramy środków pomocy państwa – Decyzja Komisji Europejskiej o niewnoszeniu zastrzeżeń – Pomoc mająca na celu naprawienie szkód spowodowanych zdarzeniem nadzwyczajnym – Zasady proporcjonalności i niedyskryminacji – Swoboda świadczenia usług

W sprawie C‑210/21 P

mającej za przedmiot odwołanie w trybie art. 56 statutu Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, wniesione w dniu 2 kwietnia 2021 r.,

Ryanair DAC, z siedzibą w Swords (Irlandia), którą reprezentowali V. Blanc, F.‑C. Laprévote i E. Vahida, avocats, I.‑G. Metaxas-Maranghidis, dikigoros, D. Pérez de Lamo i S. Rating, abogados,

wnosząca odwołanie,

w której pozostałymi uczestnikami postępowania są:

Komisja Europejska, którą reprezentowali L. Flynn, C. Georgieva, S. Noë i F. Tomat, w charakterze pełnomocników,

strona pozwana w pierwszej instancji,

Republika Francuska, którą reprezentowali początkowo A.‑L. Desjonquères, P. Dodeller, T. Stéhelin i N. Vincent, następnie A.‑L. Desjonquères, T. Stéhelin i N. Vincent, a wreszcie A.‑L. Desjonquères i T. Stéhelin, w charakterze pełnomocników,

interwenient w pierwszej instancji,

TRYBUNAŁ (czwarta izba),

w składzie: C. Lycourgos, prezes izby, O. Spineanu-Matei, J.‑C. Bonichot, S. Rodin (sprawozdawca) i L. S. Rossi, sędziowie,

rzecznik generalny: G. Pitruzzella,

sekretarz: M. Longar, administrator,

uwzględniając pisemny etap postępowania i po przeprowadzeniu rozprawy w dniu 19 października 2022 r.,

podjąwszy, po wysłuchaniu rzecznika generalnego, decyzję o rozstrzygnięciu sprawy bez opinii,

wydaje następujący

Wyrok

1 W swoim odwołaniu spółka Ryanair DAC wnosi o uchylenie wyroku Sądu Unii Europejskiej z dnia 17 lutego 2021 r., Ryanair/Komisja (T‑259/20, zwanego dalej „zaskarżonym wyrokiem”, EU:T:2021:92), w którym Sąd oddalił jej skargę o stwierdzenie nieważności decyzji Komisji C(2020) 2097 final z dnia 31 marca 2020 r. w sprawie pomocy państwa SA.56765 (2020/N) – Francja – COVID-19 – Moratorium dotyczące płatności podatków lotniczych udzielone przedsiębiorstwom z sektora publicznego transportu lotniczego (Dz.U. 2020, C 294, s. 2; zwanej dalej „sporną decyzją”).

Okoliczności powstania sporu i sporna decyzja

2 Okoliczności powstania sporu przedstawione w zaskarżonym wyroku mogą zostać streszczone w podany niżej sposób.

3 W dniu 24 marca 2020 r. Republika Francuska zgłosiła Komisji Europejskiej, zgodnie z art. 108 ust. 3 TFUE, środek pomocy w postaci moratorium dotyczącego płatności podatku od lotnictwa cywilnego i opłaty solidarnościowej należnych od przedsiębiorstw lotniczych (zwany dalej „rozpatrywanym systemem pomocy”).

4 Rozpatrywany system pomocy, którego celem było zapewnienie, by przedsiębiorstwa lotnicze posiadające koncesję wydaną we Francji na podstawie art. 3 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1008/2008 z dnia 24 września 2008 r. w sprawie wspólnych zasad wykonywania przewozów lotniczych na terenie Wspólnoty (Dz.U. 2008, L 293, s. 3) (zwaną dalej „francuską koncesją”) mogły zachować płynność finansową do czasu zniesienia ograniczeń lub zakazów przemieszczania się związanych z pandemią COVID-19 i powrotu do normalnej działalności gospodarczej. Przewiduje on odroczenie obowiązku uiszczenia podatku od lotnictwa cywilnego i opłaty solidarnościowej od biletów lotniczych należnych w okresie od marca do grudnia 2020 r. do dnia 1 stycznia 2021 r., i rozłożenie ich na raty na okres 24 miesięcy, do dnia 31 grudnia 2022 r. Dokładna wysokość opłat jest określana w zależności od liczby przewiezionych pasażerów lub liczby lotów wykonanych z francuskich portów lotniczych. Ponadto rozpatrywanym systemem pomocy miały zostać objęte przedsiębiorstwa z sektora publicznego transportu lotniczego posiadające francuską koncesję, co oznaczało, że ich „główne miejsce prowadzenia działalności” powinno znajdować się we Francji.

5 W dniu 31 marca 2020 r. Komisja wydała sporną decyzję, w której, po stwierdzeniu, że rozpatrywany system pomocy stanowi pomoc państwa w rozumieniu art. 107 ust. 1 TFUE, instytucja ta oceniła jego zgodność z rynkiem wewnętrznym, w szczególności zaś w świetle art. 107 ust. 2 lit. b) TFUE.

6 W tym względzie w pierwszej kolejności Komisja uznała w szczególności, że epidemia COVID‑19 stanowi zdarzenie nadzwyczajne w rozumieniu art. 107 ust. 2 lit. b) TFUE i że istnieje związek przyczynowy między szkodami spowodowanymi tym zdarzeniem a szkodą wyrównywaną przez rozpatrywany system pomocy, ponieważ system ten ma na celu złagodzenie kryzysu płynnościowego przedsiębiorstw lotniczych spowodowanego tą pandemią poprzez zareagowanie na potrzeby finansowe przedsiębiorstw z sektora publicznego transportu lotniczego posiadających francuską koncesję.

7 W drugiej kolejności, przypomniawszy, iż z orzecznictwa Trybunału wynika, że tylko szkody gospodarcze spowodowane bezpośrednio zdarzeniem nadzwyczajnym mogą zostać zrekompensowane i że rekompensata nie może przekraczać wysokości tych szkód, Komisja uznała, po pierwsze, że rozpatrywany system pomocy jest proporcjonalny w stosunku do wysokości przewidywanych szkód, ponieważ prognozowana kwota pomocy okazała się niższa od szkód handlowych, których spodziewano się w związku z kryzysem będącym efektem pandemii COVID‑19.

8 Po drugie, Komisja uznała, że rozpatrywany system pomocy został określony w sposób niedyskryminujący, zważywszy, że do kręgu jego beneficjentów należą wszystkie przedsiębiorstwa lotnicze posiadające francuskie koncesje. W tym względzie Komisja podkreśliła, że okoliczność, iż pomoc przyznano w drodze moratorium dotyczącego niektórych opłat obciążających również budżet przedsiębiorstw lotniczych posiadających koncesje na prowadzenie działalności wydane przez inne państwa członkowskie, nie wpływa na niedyskryminacyjny charakter tej pomocy, ponieważ celem rozpatrywanego systemu pomocy było zrekompensowanie szkód poniesionych przez przedsiębiorstwa lotnicze posiadające francuskie koncesje. Rozpatrywany systemu pomocy jest zatem proporcjonalny w stosunku do jego celu, jakim jest wyrównanie szkód spowodowanych pandemią COVID‑19. W szczególności rozpatrywany system pomocy przyczynia się do zachowania struktury sektora lotniczego dla przedsiębiorstw lotniczych posiadających francuskie koncesje. W konsekwencji Komisja uznała, że władze francuskie wykazały na tym etapie, iż rozpatrywany system pomocy nie wykracza poza szkody spowodowane bezpośrednio przez kryzys będący efektem pandemii COVID‑19.

9 Komisja postanowiła zatem – mając na uwadze zobowiązania podjęte przez Republikę Francuską, a w szczególności zobowiązanie do przekazania tej instytucji do zatwierdzenia szczegółowej metodologii, jaką to państwo członkowskie zamierza posłużyć się w celu ustalenia, a posteriori i dla każdego z beneficjentów, wysokości szkód związanych z kryzysem spowodowanym przez pandemię COVID‑19 – nie wnosić zastrzeżeń wobec rozpatrywanego systemu pomocy.

Postępowanie przed Sądem i zaskarżony wyrok

10 Pismem złożonym w sekretariacie Sądu w dniu 8 maja 2020 r. spółka Ryanair wniosła skargę o stwierdzenie nieważności spornej decyzji.

11 Na poparcie skargi spółka Ryanair podniosła cztery zarzuty, z których pierwszy dotyczył naruszenia zasad niedyskryminacji ze względu na przynależność państwową i swobody świadczenia usług, drugi – oczywistego błędu w ocenie przy badaniu proporcjonalności rozpatrywanego systemu pomocy w stosunku do szkód spowodowanych przez pandemię COVID‑19, trzeci – naruszenia przez Komisję uprawnień procesowych tej spółki poprzez odmowę wszczęcia formalnego postępowania wyjaśniającego pomimo istnienia poważnych wątpliwości, które powinny były doprowadzić do wszczęcia takiego postępowania, a czwarty – naruszenia przez Komisję art. 296 akapit drugi TFUE.

12 W zaskarżonym wyroku Sąd oddalił podniesione przez spółkę Ryanair zarzuty pierwszy, drugi i czwarty jako bezzasadne. W odniesieniu do zarzutu trzeciego uznał on, w szczególności w świetle powodów, które doprowadziły do oddalenia dwóch pierwszych zarzutów skargi, że nie było konieczne badanie jego zasadności. W konsekwencji Sąd oddalił skargę w całości, nie orzekając w przedmiocie dopuszczalności tej skargi.

Żądania stron i postępowanie przed Trybunałem

13 W odwołaniu spółka Ryanair wnosi do Trybunału o:

– uchylenie zaskarżonego wyroku;

– stwierdzenie nieważności spornej decyzji;

– obciążenie Komisji i Republiki Francuskiej kosztami postępowania lub, tytułem żądania ewentualnego,

– uchylenie zaskarżonego wyroku oraz

– przekazanie sprawy Sądowi do ponownego rozpoznania i orzeczenie, że rozstrzygnięcie o kosztach nastąpi w orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie.

14 Komisja wnosi do Trybunału o:

– oddalenie odwołania oraz

– obciążenie wnoszącej odwołanie kosztami postępowania.

15 Republika Francuska wnosi do Trybunału o oddalenie odwołania.

W przedmiocie odwołania

16 Na poparcie odwołania spółka Ryanair podnosi pięć zarzutów. Zarzut pierwszy dotyczy naruszenia prawa polegającego na tym, że Sąd niesłusznie oddalił zarzut skargi w pierwszej instancji dotyczący naruszenia zasady niedyskryminacji. Zarzut drugi dotyczy naruszenia prawa i oczywistego przeinaczenia okoliczności faktycznych przy badaniu zarzutu tej skargi dotyczącego naruszenia swobody świadczenia usług. Zarzut trzeci dotyczy naruszenia prawa i oczywistego przeinaczenia okoliczności faktycznych przy stosowaniu art. 107 ust. 2 lit. b) TFUE i zasady proporcjonalności w odniesieniu do wysokości szkód poniesionych przez beneficjentów rozpatrywanego systemu pomocy. Zarzut czwarty dotyczy naruszenia prawa i oczywistego przeinaczenia okoliczności faktycznych w zakresie, w jakim Sąd orzekł, że Komisja nie naruszyła obowiązku uzasadnienia spoczywającego na niej na mocy art. 296 akapit drugi TFUE. Zarzut piąty dotyczy naruszenia prawa i oczywistego przeinaczenia okoliczności faktycznych, których dopuścił się Sąd, rezygnując z rozpoznania co do istoty zarzutu trzeciego skargi w pierwszej instancji, opartego na naruszeniu uprawnień procesowych wnoszącej odwołanie (skarżącej w pierwszej instancji).

W przedmiocie zarzutu pierwszego

Argumentacja stron

17 W zarzucie pierwszym, który składa się z czterech części i dotyczy pkt 28–51 zaskarżonego wyroku, spółka Ryanair utrzymuje, że Sąd naruszył prawo, uznawszy, iż rozpatrywany system pomocy nie narusza zasady niedyskryminacji ze względu na przynależność państwową.

18 W części pierwszej zarzutu pierwszego spółka Ryanair podnosi, że Sąd nie zastosował należycie zasady zakazu wszelkiej dyskryminacji ze względu na przynależność państwową, będącej podstawową zasadą porządku prawnego Unii Europejskiej. Mimo że w pkt 31 i 32 zaskarżonego wyroku Sąd uznał, że w odniesieniu do jednego z kryteriów kwalifikowalności, a mianowicie posiadania francuskiej koncesji, różnicę w traktowaniu wprowadzoną przez rozpatrywany system pomocy można utożsamiać z dyskryminacją, to błędnie uznał, że taka dyskryminacja powinna być oceniana wyłącznie w świetle art. 107 ust. 2 lit. b) TFUE, ponieważ postanowienie to stanowi postanowienie szczególne w rozumieniu art. 18 TFUE. Ograniczenie możliwości korzystania z rozpatrywanego systemu pomocy do przedsiębiorstw lotniczych posiadających francuską koncesję jest bowiem równoznaczne z bezpośrednią dyskryminacją ze względu na przynależność państwową, ponieważ w celu uzyskania takiej koncesji przewoźnik lotniczy musi koniecznie posiadać główne miejsce prowadzenia działalności we Francji.

19 Ponadto wnosząca odwołanie podnosi, że Sąd powinien był zbadać, czy taka dyskryminacja była uzasadniona względami porządku publicznego, bezpieczeństwa publicznego lub zdrowia publicznego w rozumieniu art. 52 TFUE lub czy w każdym razie była ona oparta na obiektywnych przesłankach niezależnych od przynależności państwowej zainteresowanych osób.

20 W części drugiej tego zarzutu wnosząca odwołanie podnosi, że w pkt 33 i 34 zaskarżonego wyroku Sąd naruszył prawo i dopuścił się oczywistego przeinaczenia okoliczności faktycznych w odniesieniu do ustalenia celu rozpatrywanego systemu pomocy. W szczególności Sąd niesłusznie uznał, że celem tego systemu jest naprawienie szkód wynikających z pandemii COVID-19 w odniesieniu do „przedsiębiorstw lotniczych dotkniętych [nią] w pełnym zakresie” lub złagodzenie szkód poniesionych przez przedsiębiorstwa lotnicze prowadzące działalność na danym terytorium i że cel ten jest zgodny z art. 107 ust. 2 lit. b) TFUE, podczas gdy ze spornej decyzji wynika, że celem tym było umożliwienie przedsiębiorstwom lotniczym „posiadającym francuską koncesję” zachowania wystarczającej płynności finansowej.

21 W części trzeciej zarzutu pierwszego spółka Ryanair utrzymuje, że zaskarżony wyrok jest obarczony naruszeniem prawa i przeinaczeniem okoliczności faktycznych w zakresie, w jakim Sąd uznał w pkt 36–41 zaskarżonego wyroku, że rozpatrywany system pomocy, z którego korzystają jedynie przedsiębiorstwa lotnicze posiadające francuską koncesję, jest odpowiedni do osiągnięcia jego celu.

22 Spółka Ryanair utrzymuje tytułem głównym, że sporna decyzja nie zawiera żadnego uzasadnienia, które mogłoby uzasadniać zastosowanie kryterium kwalifikowalności związanego z posiadaniem francuskiej koncesji i że Sąd, opierając się w tym względzie na podstawach nieprzewidzianych w spornej decyzji, dokonał w pkt 37–39 zaskarżonego wyroku zmiany uzasadnienia, mimo że nie miał do tego kompetencji.

23 Posiłkowo spółka Ryanair podnosi, że trzy punkty uzasadnienia przedstawione w tym zakresie przez Sąd są obarczone naruszeniem prawa lub przeinaczeniem okoliczności faktycznych.

24 W tym względzie Sąd dokonał błędnej wykładni rozporządzenia nr 1008/2008 uznawszy w pkt 37–39 zaskarżonego wyroku, po pierwsze, że państwo członkowskie, które udzieliło koncesji przedsiębiorstwu lotniczemu, może kontrolować sposób wykorzystania przyznanej przez siebie temu przedsiębiorstwu pomocy, po drugie, że to państwo członkowskie może chcieć zyskać pewność, że wspomniane przedsiębiorstwo uiści opłaty, których płatność została odroczona, tak aby ograniczyć ryzyko utraty wpływów podatkowych w perspektywie średniookresowej, a po trzecie, że przedsiębiorstwa lotnicze posiadające koncesję mają ściślejszy związek z gospodarką państwa członkowskiego, które udzieliło tej koncesji. Nie istnieje bowiem żadna różnica pod względem kontroli finansowej, ryzyka niewywiązania się z płatności podatków i powiązań z gospodarką państwa członkowskiego, które przyznało pomoc między przedsiębiorstwami lotniczymi posiadającymi koncesję wydaną przez to państwo członkowskie a przedsiębiorstwami lotniczymi posiadającymi koncesję wydaną przez inne państwo członkowskie. Sąd wprowadził zatem do rozporządzenia nr 1008/2008 kompetencje w zakresie przyznawania i monitorowania pomocy, które nie są w nim wymienione, i wyciągnął błędne wnioski prawne z przepisów tego rozporządzenia dotyczących warunków finansowych przyznania koncesji.

25 W części czwartej tego zarzutu spółka Ryanair podnosi zasadniczo, że Sąd dopuścił się naruszenia prawa i oczywistego przeinaczenia okoliczności faktycznych, ponieważ uznał w pkt 43–48 zaskarżonego wyroku, że rozpatrywany system pomocy jest proporcjonalny.

26 Po pierwsze, w celu dokonania oceny proporcjonalności kryterium kwalifikowalności związanego z posiadaniem francuskiej koncesji Sąd oparł się w pkt 43 zaskarżonego wyroku na uzasadnieniu, które nie pojawia się w spornej decyzji i w myśl którego przedsiębiorstwa lotnicze posiadające francuską koncesję zostały w najbardziej trwały sposób dotknięte środkami polegającymi na ograniczeniu transportu i zamknięciu gospodarki przyjętymi przez władze francuskie. Takie uzasadnienie nie może stanowić odpowiedniego punktu odniesienia dla oceny proporcjonalności rozpatrywanego systemu pomocy, jeżeli – jak twierdzi Sąd – zdarzenie nadzwyczajne przedstawione jako przyczyna poniesionych szkód obejmuje zarówno pandemię COVID-19, jak i środki polegające na ograniczeniu transportu przyjęte przez władze francuskie.

27 Po drugie, w pkt 43 zaskarżonego wyroku Sąd uzasadnił to kryterium kwalifikowalności, które było zarówno arbitralne, jak i dyskryminujące, opierając się na dyskusyjnym argumencie, zgodnie z którym państwa członkowskie nie dysponują nieograniczonymi zasobami. Tymczasem zdaniem spółki Ryanair można wprowadzać w życie systemy pomocy ustalające kwoty ograniczone pułapem i na podstawie kryteriów niedyskryminacyjnych, tak aby zachować zasoby budżetowe przy jednoczesnym poszanowaniu art. 18 i 56 TFUE i realizacji deklarowanego celu pomocy.

28 Po trzecie, w zaskarżonym wyroku Sąd nie dokonał oceny wpływu pomocy na konkurencję w celu dokonania oceny proporcjonalności tej pomocy. Taka ocena ma zaś zasadnicze znaczenie dla ustalenia, zgodnie ze sformułowaniem użytym przez Sąd, czy rozpatrywany system pomocy nie wykracza „poza to, co jest konieczne” do osiągnięcia deklarowanego celu.

29 Po czwarte, Sąd niesłusznie odmówił w pkt 46 zaskarżonego wyroku zbadania innego scenariusza pomocy ze względu na to, że nie można było zobowiązać Komisji do „przeanalizowania wszelkich możliwych do wyobrażenia środków alternatywnych”. Sąd błędnie oparł się w tym względzie na swoim wyroku z dnia 6 maja 2019 r., Scor/Komisja (T‑135/17, EU:T:2019:287), z którego wynika jedynie, że Komisja nie miała obowiązku zbadania w swoim uzasadnieniu wszystkich środków alternatywnych.

30 Ponadto uzasadnienie przedstawione przez Sąd w pkt 47 zaskarżonego wyroku, zgodnie z którym hipotetyczny środek alternatywny polegający na rozszerzeniu rozpatrywanego systemu pomocy na przedsiębiorstwa niemające siedziby we Francji nie pozwoliłoby na osiągnięcie celu rozpatrywanego systemu pomocy, opiera się, poprzez odesłanie do pkt 37–41 tego wyroku, na błędnym założeniu prawnym, zgodnie z którym na mocy rozporządzenia nr 1008/2008 przedsiębiorstwa lotnicze posiadające koncesję wydaną przez inne państwo członkowskie mogą łatwiej przerywać swoje połączenia do Francji i z Francji.

31 Komisja i Republika Francuska twierdzą, że zarzut pierwszy odwołania należy oddalić jako bezpodstawny.

Ocena Trybunału

32 Na wstępie należy przypomnieć, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału uznanie danego środka krajowego za „pomoc państwa” w rozumieniu art. 107 ust. 1 TFUE wymaga spełnienia wszystkich następujących warunków. Po pierwsze, musi mieć miejsce interwencja państwa lub przy użyciu zasobów państwowych. Po drugie, interwencja ta musi być w stanie wpłynąć na wymianę handlową między państwami członkowskimi. Po trzecie, musi ona przyznawać beneficjentowi selektywną korzyść. Po czwarte, musi zakłócać konkurencję lub grozić jej zakłóceniem (wyrok z dnia 28 czerwca 2018 r., Niemcy/Komisja, C‑208/16 P, EU:C:2018:506, pkt 79 i przytoczone tam orzecznictwo).

33 Dlatego też w odniesieniu do środków o takich cechach i takich skutkach, ze względu na to, że mogą one zakłócać konkurencję i wpływać na handel między państwami członkowskimi, art. 107 ust. 1 TFUE ustanawia zasadę niezgodności pomocy państwa z rynkiem wewnętrznym.

34 W szczególności wymóg selektywności wynikający z art. 107 ust. 1 TFUE zakłada, że Komisja wykaże, iż szeroko rozumiana korzyść gospodarcza wynikająca bezpośrednio lub pośrednio z danego środka przysługuje konkretnie jednemu lub kilku przedsiębiorstwom. Aby to uczynić, powinna ona w szczególności wykazać, że dany środek wprowadza rozróżnienie między przedsiębiorstwami znajdującymi się, w świetle zamierzonego celu, w porównywalnej sytuacji. Korzyść powinna zatem zostać przyznana w sposób selektywny oraz powinna móc doprowadzić do tego, że niektóre przedsiębiorstwa znajdą się w sytuacji bardziej korzystnej niż inne (wyrok z dnia 28 września 2023 r., Ryanair/Komisja, C‑320/21 P, EU:C:2023:712, pkt 103 i przytoczone tam orzecznictwo).

35 Artykuł 107 ust. 2 i 3 TFUE przewiduje jednak pewne odstępstwa od przywołanej w pkt 33 niniejszego wyroku zasady niezgodności pomocy państwa z rynkiem wewnętrznym, takie jak odstępstwo przewidziane w art. 107 ust. 3 lit. b) TFUE, dotyczące pomocy mającej na celu „naprawienie szkód spowodowanych klęskami żywiołowymi lub innymi zdarzeniami nadzwyczajnymi”. Jest zatem zgodna lub może zostać uznana za zgodną z rynkiem wewnętrznym pomoc państwa przyznana dla celów i zgodnie z warunkami przewidzianymi przez owe postanowienia wprowadzające odstępstwa, niezależnie od faktu, że posiada ona cechy charakterystyczne i wywołuje skutki, o których mowa w pkt 32 niniejszego wyroku.

36 Jak z tego wynika, aby wspomniane postanowienia wprowadzające odstępstwa nie zostały pozbawione wszelkiej skuteczności, pomoc państwa, która została przyznana zgodnie z tymi wymogami, to znaczy aby osiągnąć cel, który został w nich uznany, i w granicach tego, co jest konieczne i proporcjonalne do realizacji tego celu, nie może zostać uznana za niezgodną z rynkiem wewnętrznym jedynie w świetle cech charakterystycznych lub skutków, o których mowa w pkt 32 niniejszego wyroku, lub skutków, które są nierozerwalnie związane z każdą pomocą państwa, czyli w szczególności ze względów związanych z tym, że pomoc jest selektywna lub zakłóca konkurencję (wyrok z dnia 28 września 2023 r., Ryanair/Komisja, C‑320/21 P, EU:C:2023:712, pkt 107 i przytoczone tam orzecznictwo).

37 Pomoc nie może zatem zostać uznana za niezgodną z rynkiem wewnętrznym z powodów związanych wyłącznie z tym, że jest selektywna lub zakłóca konkurencję lub grozi jej zakłóceniem (wyrok z dnia 28 września 2023 r., Ryanair/Komisja, C‑320/21 P, EU:C:2023:712, pkt 108).

38 W tym stanie rzeczy, w odniesieniu do części pierwszej zarzutu pierwszego, w której spółka Ryanair podnosi naruszenie prawa polegające na tym, że Sąd nie zastosował w pkt 32 zaskarżonego wyroku zasady niedyskryminacji ze względu na przynależność państwową, ustanowionej w art. 18 TFUE, lecz zbadał rozpatrywany środek w świetle art. 107 ust. 2 lit. b) TFUE, należy przypomnieć, że z orzecznictwa Trybunału wynika, iż postępowanie przewidziane w art. 108 TFUE nigdy nie powinno prowadzić do rezultatu, który byłby sprzeczny z konkretnymi postanowieniami traktatu FUE. Pomocy, która jako taka bądź ze względu na niektóre z jej aspektów narusza ogólne zasady prawa Unii, nie można zatem uznać za zgodną z rynkiem wewnętrznym (wyroki: z dnia 31 stycznia 2023 r., Komisja/Braesch i in., C‑284/21 P, EU:C:2023:58, pkt 96; a także z dnia 28 września 2023 r., Ryanair/Komisja, C‑320/21 P, EU:C:2023:712, pkt 109).

39 Jednak, jeśli chodzi konkretnie o art. 18 TFUE, zgodnie z utrwalonym orzecznictwem artykuł ten może być stosowany samodzielnie wyłącznie w stanach faktycznych podlegających prawu Unii, w odniesieniu do których traktat FUE nie zawiera szczególnych postanowień o zakazie dyskryminacji (wyroki: z dnia 18 lipca 2017 r., Erzberger, C‑566/15, EU:C:2017:562, pkt 25; z dnia 28 września 2023 r., Ryanair/Komisja, C‑320/21 P, EU:C:2023:712, pkt 110).

40 Ponieważ, jak przypomniano w pkt 35 niniejszego wyroku, art. 107 ust. 2 i 3 TFUE przewiduje odstępstwa od wskazanej w ust. 1 tego artykułu zasady niezgodności pomocy państwa z rynkiem wewnętrznym i dopuszcza w ten sposób w szczególności różnice w traktowaniu przedsiębiorstw, z zastrzeżeniem spełnienia wymogów przewidzianych w tych odstępstwach, odstępstwa te należy uznać za „postanowienia szczególne” przewidziane w traktatach w rozumieniu art. 18 akapit pierwszy TFUE (wyrok z dnia 28 września 2023 r., Ryanair/Komisja, C‑320/21 P, EU:C:2023:712, pkt 111).

41 Jak z tego wynika, Sąd nie naruszył prawa, uznawszy w pkt 32 zaskarżonego wyroku, że art. 107 ust. 2 lit. b) TFUE stanowi takie postanowienie szczególne i że należy jedynie zbadać, czy odmienne traktowanie wprowadzone przez rozpatrywany środek jest dopuszczalne w świetle tego postanowienia.

42 Oznacza to, że wbrew temu, co twierdzi spółka Ryanair, odmienne traktowanie, które powoduje rozpatrywany środek, również nie musi być uzasadnione względami wymienionymi w art. 52 TFUE.

43 W świetle powyższego część pierwszą zarzutu pierwszego należy oddalić jako bezzasadną.

44 W części drugiej tego zarzutu odwołania spółka Ryanair utrzymuje zasadniczo, że Sąd w pkt 33–34 zaskarżonego wyroku błędnie określił cel rozpatrywanego systemu pomocy, który wynika ze spornej decyzji, i że niesłusznie uznał między innymi, iż cel ten polegał na złagodzeniu szkód poniesionych przez przedsiębiorstwa lotnicze prowadzące działalność na danym terytorium.

45 W tym względzie Sąd wskazał zasadniczo w pkt 33 zaskarżonego wyroku, że celem rozpatrywanego systemu pomocy jest, zgodnie z art. 107 ust. 2 lit. b) TFUE, ogólnie rzecz biorąc, naprawienie poniesionych przez sektor lotniczy szkód spowodowanych zdarzeniem nadzwyczajnym, a mianowicie pandemią COVID-19, a w szczególności zmniejszenie, poprzez udzielenie moratorium, obciążeń ponoszonych przez przedsiębiorstwa lotnicze dotknięte w pełnym zakresie środkami w postaci ograniczenia transportu i zamknięcia gospodarki, przyjętymi przez Republikę Francuską w kontekście zwalczania pandemii COVID‑19.

46 Ten opis celu realizowanego przez ten system jest zgodny z opisem przedstawionym w spornej decyzji, w szczególności w cytowanych w zaskarżonym wyroku motywach 2 i 3 tej decyzji zawartych w części 2.1 zatytułowanej „Cel środka”. Natomiast wbrew temu, co twierdzi spółka Ryanair, z decyzji tej nie wynika, że posiadanie francuskiej koncesji stanowiło samo w sobie cel rozpatrywanego systemu pomocy, lecz raczej, jak w istocie stwierdził Sąd w pkt 33 zaskarżonego wyroku, kryterium kwalifikowalności do tego systemu.

47 W zakresie, w jakim w owej drugiej części zarzutu spółka Ryanair podnosi jeszcze, że Sąd przeinaczył przedstawione mu okoliczności faktyczne, należy przypomnieć, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału z art. 256 ust. 1 akapit drugi TFUE oraz z art. 58 akapit pierwszy statutu Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej wynika, iż jedynie Sąd jest właściwy do dokonywania, po pierwsze, ustaleń faktycznych, z wyjątkiem sytuacji, gdy nieprawidłowość jego ustaleń wynika z przedłożonych mu dokumentów zawartych w aktach sprawy, a po drugie, oceny tych okoliczności faktycznych (wyrok z dnia 25 czerwca 2020 r., CSUE/KF, C‑14/19 P, EU:C:2020:492, pkt 103 i przytoczone tam orzecznictwo).

48 Wynika z tego, że ocena stanu faktycznego nie stanowi, z zastrzeżeniem przeinaczenia dowodów przedstawionych przed Sądem, kwestii prawnej podlegającej jako taka kontroli Trybunału (wyrok z dnia 25 czerwca 2020 r., CSUE/KF, C‑14/19 P, EU:C:2020:492, pkt 104 i przytoczone tam orzecznictwo).

49 W sytuacji gdy strona wnosząca odwołanie powołuje się na przeinaczenie przez Sąd materiału dowodowego, powinna ona – zgodnie z art. 256 TFUE, art. 58 akapit pierwszy statutu Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej i art. 168 § 1 lit. d) regulaminu postępowania przed Trybunałem – dokładnie wskazać, które dowody zostały jej zdaniem przeinaczone przez Sąd, oraz wykazać błędy w analizie, które w jej opinii doprowadziły do takiego przeinaczenia. Ponadto zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału przeinaczenie powinno w oczywisty sposób wynikać z akt sprawy, bez konieczności dokonywania nowej oceny faktów i dowodów (wyrok z dnia 25 czerwca 2020 r., CSUE/KF, C‑14/19 P, EU:C:2020:492, pkt 105 i przytoczone tam orzecznictwo).

50 W niniejszym przypadku należy stwierdzić, że na poparcie tej części zarzutu spółka Ryanair nie precyzuje dowodów, które Sąd jakoby przeinaczył, określając cel rozpatrywanego systemu pomocy, a tym bardziej nie wykazuje, w jaki sposób dowody te miałyby zostać przeinaczone.

51 W tych okolicznościach należy oddalić część drugą zarzutu pierwszego jako bezzasadną.

52 W części trzeciej tego zarzutu spółka Ryanair utrzymuje, że Sąd naruszył prawo i dopuścił się oczywistego przeinaczenia okoliczności faktycznych, orzekając w pkt 36–41 zaskarżonego wyroku, iż rozpatrywany system pomocy w zakresie, w jakim przysparzał korzyści wyłącznie przedsiębiorstwom lotniczym posiadającym francuską koncesję, był odpowiedni do osiągnięcia jego celu.

53 W tym względzie spółka Ryanair podnosi tytułem głównym, że stwierdzając w szczególności w pkt 37 zaskarżonego wyroku, iż kryterium posiadania koncesji wydanej przez państwo członkowskie przyznające pomoc umożliwiało kontrolę sposobu, w jaki pomoc ta była wykorzystywana przez beneficjentów, Sąd przedstawił uzasadnienie, którego nie zawierała sporna decyzja, w związku z czym zastąpił własnym uzasadnieniem uzasadnienie przyjęte przez Komisję na poparcie tej decyzji.

54 Prawdą jest, że z orzecznictwa Trybunału wynika, że w ramach kontroli legalności, o której mowa w art. 263 TFUE, Trybunał i Sąd nie mogą w żadnym wypadku zastąpić własnym uzasadnieniem uzasadnienia autora zaskarżonego aktu (zob. podobnie wyrok z dnia 6 października 2021 r., World Duty Free Group i Hiszpania/Komisja, C‑51/19 P i C‑64/19 P, EU:C:2021:793, pkt 70 i przytoczone tam orzecznictwo). Należy jednak stwierdzić, że w motywach 45–46 spornej decyzji Komisja wskazuje na fakt, że przedsiębiorstwa lotnicze posiadające francuską koncesję mają główne miejsce prowadzenia działalności we Francji i podlegają tam regularnemu nadzorowi ich sytuacji finansowej. I tak w pkt 37 zaskarżonego wyroku Sąd ograniczył się do wyjaśnienia uzasadnienia spornej decyzji, a w szczególności do wyciągnięcia pewnych wniosków z zawartych w niej elementów, nie zastępując jednak uzasadnienia tej decyzji.

55 Posiłkowo spółka Ryanair kwestionuje twierdzenia Sądu zawarte w pkt 37–39 zaskarżonego wyroku, zgodnie z którymi: po pierwsze, państwo członkowskie, które udzieliło koncesji przedsiębiorstwu lotniczemu, może kontrolować wykorzystanie pomocy, którą przyznało temu przedsiębiorstwu; po drugie, to państwo członkowskie może chcieć zyskać pewność, iż wspomniane przedsiębiorstwo uiści podatki, których płatność została odroczona, tak aby ograniczyć utratę wpływów podatkowych w perspektywie średniookresowej do niezbędnego minimum; a po trzecie, przedsiębiorstwa lotnicze posiadające koncesję mają ściślejszy związek z gospodarką państwa członkowskiego, które udzieliło tej koncesji. Opierając się na tych stwierdzeniach, Sąd uznał w pkt 40 tego wyroku, że ograniczając możliwość korzystania z rozpatrywanego systemu pomocy wyłącznie do przedsiębiorstw lotniczych posiadających francuską koncesję, a w związku z tym – swoje główne miejsce prowadzenia działalności we Francji, Republika Francuska słusznie starała się zasadniczo zapewnić, aby istniał trwały związek między tym państwem a przedsiębiorstwami lotniczymi korzystającymi z moratorium, a w pkt 41 wspomnianego wyroku stwierdził, że kryterium kwalifikowalności dotyczące posiadania takiej koncesji jest zatem właściwe do realizacji celu polegającego na naprawieniu szkód spowodowanych zdarzeniem nadzwyczajnym w rozumieniu art. 107 ust. 2 lit. b) TFUE.

56 W tym względzie, po pierwsze, Sąd oparł się w pkt 37–39 zaskarżonego wyroku na rozporządzeniu nr 1008/2008 jedynie w celu ustalenia szczególnego charakteru i stabilności związku łączącego przedsiębiorstwa lotnicze posiadające koncesję z państwem członkowskim, które udzieliło tej koncesji, z uwzględnieniem przepisów tego rozporządzenia regulującego ich stosunki, a w szczególności kontrole finansowe przeprowadzane przez organy tego państwa członkowskiego w odniesieniu do tych przedsiębiorstw lotniczych. Otóż okoliczność, że kontrole te nie dotyczą konkretnie wykorzystania pomocy przyznanej przedsiębiorstwom lotniczym posiadającym francuską koncesję lub że kontrola wykorzystania tej pomocy może być również przeprowadzona w odniesieniu do przedsiębiorstw lotniczych, które nie posiadają francuskiej koncesji, jak utrzymuje spółka Ryanair, nie ma jako taka wpływu na ocenę tego związku w celu ustalenia, czy kryteria kwalifikowalności są odpowiednie do osiągnięcia celu realizowanego przez rozpatrywany system pomocy.

57 Po drugie, o ile spółka Ryanair zarzuca przeinaczenie okoliczności faktycznych w odniesieniu do rozważań, o których mowa w pkt 55 niniejszego wyroku, o tyle wystarczy stwierdzić, że nie przedstawiła ona żadnego argumentu mogącego wykazać, że Sąd dopuścił się takiego przeinaczenia, zgodnie z orzecznictwem przypomnianym w pkt 49 niniejszego wyroku.

58 W świetle powyższego należy oddalić część trzecią zarzutu pierwszego jako bezzasadną.

59 W części czwartej tego zarzutu spółka Ryanair podnosi zasadniczo naruszenie prawa i oczywiste przeinaczenie okoliczności faktycznych, ponieważ Sąd uznał w pkt 43–48 zaskarżonego wyroku, że rozpatrywany system pomocy jest proporcjonalny.

60 Dwa pierwsze zarzuty szczegółowe tej części zarzutu są skierowane przeciwko pkt 43 zaskarżonego wyroku, w którym Sąd orzekł, że „przyjmując kryterium posiadania francuskiej licencji [koncesji], wskazane państwo członkowskie, zważywszy, że […] państwa członkowskie nie dysponują nieograniczonymi zasobami, zastrzegło korzyści płynące z rozpatrywanego systemu pomocy dla przedsiębiorstw lotniczych, które w najbardziej trwały sposób zostały dotknięte środkami polegającymi na ograniczeniu transportu i zamknięciu gospodarki przyjętymi przez to państwo i z definicji wywierającymi skutki na jego terytorium”.

61 W tym względzie należy zaznaczyć, że w tym samym pkt 43 Sąd odniósł się w celu dokonania oceny proporcjonalności rozpatrywanego systemu pomocy do przedstawionych przez Komisję danych dotyczących lotów wykonywanych we Francji, z Francji lub do Francji, odpowiednio przez przedsiębiorstwa lotnicze posiadające francuską koncesję i przez przedsiębiorstwa lotnicze nieposiadające takiej koncesji. Sąd wywiódł z tych danych w pkt 44 zaskarżonego wyroku, że te pierwsze przedsiębiorstwa lotnicze, które jako jedyne kwalifikowały się do objęcia rozpatrywanym systemem pomocy, były proporcjonalnie dużo bardziej dotknięte wprowadzonymi przez Francję środkami niż wnosząca odwołanie, w wypadku której, w świetle wspomnianych danych, jedynie 8,3 % działalności polegało na realizowaniu połączeń lotniczych we Francji, do Francji i z Francji, podczas gdy w wypadku niektórych kwalifikujących się przedsiębiorstw udział ten wynosi 100 %.

62 Z argumentacji przedstawionej przez wnoszącą odwołanie w ramach dwóch pierwszych zarzutów szczegółowych nie wynika, aby powyższe rozumowanie było błędne pod względem prawnym lub opierało się na oczywiście błędnej ocenie, która stanowiłaby przeinaczenie dowodów.

63 W szczególności, po pierwsze, nie można zarzucać Sądowi, że zastąpił swoim własnym uzasadnieniem uzasadnienie zawarte w spornej decyzji w rozumieniu orzecznictwa przypomnianego w pkt 54 niniejszego wyroku, ponieważ z motywów 2 i 3 tej decyzji wynika między innymi, że cel rozpatrywanego systemu pomocy polegał na zapewnieniu rekompensaty przedsiębiorstwom lotniczym dotkniętym w pełnym zakresie środkami w postaci ograniczenia transportu, które zostały przyjęte z powodu pandemii COVID-19. Sąd ograniczył się, w celu dokonania oceny, czy kryterium kwalifikowalności dotyczące posiadania francuskiej koncesji pozwalało na zapewnienie proporcjonalności tego systemu, do stwierdzenia, w oparciu o przedstawione przed tym sądem dowody, że tymi środkami w najbardziej trwały sposób zostały rzeczywiście dotknięte przedsiębiorstwa posiadające tę koncesję.

64 Po drugie, nie można zarzucać Sądowi, że uzasadnił to kryterium kwalifikowalności w pkt 43 zaskarżonego wyroku okolicznością, iż „państwa członkowskie nie dysponują nieograniczonymi zasobami”, gdyż stwierdzenie to wpisuje się jedynie w wyjaśnienie kontekstu, w jakim zostało przyjęte wspomniane kryterium kwalifikowalności.

65 Wynika stąd, że dwa pierwsze zarzuty szczegółowe części czwartej należy oddalić jako bezzasadne.

66 W zakresie, w jakim w trzecim zarzucie szczegółowym części czwartej zarzutu pierwszego spółka Ryanair zarzuca Sądowi, że nie zbadał on w ramach proporcjonalności rozpatrywanego systemu pomocy skutków tej pomocy w odniesieniu do konkurencji, należy stwierdzić, iż wnosząca odwołanie (skarżąca) nie podniosła w pierwszej instancji zarzutu dotyczącego konieczności zbadania, do celów proporcjonalności, skutków tej pomocy w odniesieniu do konkurencji, a w szczególności konieczności wyważenia tych skutków.

67 Tymczasem zgodnie z art. 170 § 1 regulaminu postępowania odwołanie nie może zmieniać przedmiotu postępowania przed Sądem. Zatem zgodnie z utrwalonym orzecznictwem właściwość Trybunału w postępowaniu odwoławczym jest ograniczona do oceny prawnego rozstrzygnięcia zarzutów i argumentów, w przedmiocie których toczył się spór w pierwszej instancji. Strona nie może więc podnieść po raz pierwszy przed Trybunałem zarzutu, którego nie podniosła przed Sądem, gdyż byłoby to równoznaczne z umożliwieniem jej zwrócenia się do Trybunału, którego właściwość w postępowaniu odwoławczym jest ograniczona, ze sprawą o szerszym zakresie niż sprawa rozpoznawana przez Sąd (wyrok z dnia 6 października 2021 r., Sigma Alimentos Exterior/Komisja, C‑50/19 P, EU:C:2021:792, pkt 37, 38).

68 W konsekwencji trzeci zarzut szczegółowy części czwartej zarzutu, dotyczący konieczności zbadania skutków pomocy w odniesieniu do konkurencji, należy odrzucić jako niedopuszczalny, ponieważ ten zarzut szczegółowy został podniesiony po raz pierwszy w ramach niniejszego odwołania.

69 Jeśli chodzi o czwarty zarzut szczegółowy tej części zarzutu pierwszego wnoszącej odwołanie, skierowany przeciwko pkt 46 zaskarżonego wyroku, należy stwierdzić, że Sąd jedynie tytułem uzupełnienia uznał w owym pkt 46, iż Komisja nie musiała wypowiadać się w przedmiocie wszystkich środków alternatywnych względem rozpatrywanego systemu pomocy. W pkt 47 wyroku Sąd orzekł bowiem, że w każdym wypadku alternatywne środki zaproponowane przez wnoszącą odwołanie (skarżącą) w pierwszej instancji nie pozwoliłyby na osiągnięcie w sposób tak precyzyjny i bez ryzyka nadmiernej rekompensaty celu, do którego zmierza rozpatrywany system pomocy. Sąd oparł się w tym względzie na pkt 37–41 wspomnianego wyroku, które, jak wynika z pkt 55–57 niniejszego wyroku, nie są obarczone naruszeniem prawa.

70 Ten zarzut szczegółowy należy zatem oddalić jako nieskuteczny.

71 W świetle powyższego należy oddalić część czwartą zarzutu pierwszego, a w konsekwencji zarzut pierwszy w całości.

W przedmiocie zarzutu drugiego

Argumentacja stron

72 W zarzucie drugim spółka Ryanair podnosi, że Sąd, oddalając w pkt 55–57 zaskarżonego wyroku część czwartą zarzutu pierwszego jej skargi w pierwszej instancji, w której powołała się ona na naruszenie zasady swobodnego świadczenia usług, dopuścił się naruszenia prawa oraz oczywistego przeinaczenia okoliczności faktycznych.

73 W części pierwszej tego zarzutu spółka Ryanair utrzymuje, że wbrew temu, co zostało wskazane w pkt 56 zaskarżonego wyroku, podniosła ona przed Sądem naruszenie rozporządzenia nr 1008/2008, twierdząc, że naruszona została zasada swobodnego świadczenia usług w sektorze transportu lotniczego. Oddalając argumenty spółki Ryanair z tego błędnego powodu, że „skarżąca nie podnosi, że rozporządzenie to zostało w jakikolwiek sposób naruszone”, Sąd w oczywisty sposób przeinaczył złożone przez nią pisma i nie uzasadnił swojego orzeczenia w sposób wystarczający pod względem prawnym.

74 W części drugiej tego zarzutu spółka Ryanair utrzymuje, że Sąd orzekł w pkt 57 zaskarżonego wyroku – w sposób wewnętrznie sprzeczny i błędny, iż nie wykazała ona, w jaki sposób wykluczenie jej z rozpatrywanego systemu pomocy mogło ją zniechęcić do świadczenia usług z Francji i do Francji. Zdaniem spółki Ryanair okoliczność, że przedsiębiorstwa lotnicze są pozbawione możliwości uzyskania korzyści zastrzeżonej dla, jak ich nazywa, „francuskich przedsiębiorstw lotniczych”, wystarcza bowiem do wykazania, że zniechęca się do swobody świadczenia usług, a żadne inne wykazanie nie jest wymagane. W każdym wypadku spółka Ryanair przedstawiła liczne dowody wykazujące, że środek taki jak rozpatrywany system pomocy, który uzależnia przyznanie przez państwo członkowskie korzyści od posiadania koncesji wydanej przez to państwo członkowskie, w praktyce stawia w niekorzystnej sytuacji tylko przewoźników lotniczych mających siedzibę w innym państwie członkowskim.

75 Sąd przeinaczył zatem dowody, nie badając istotnych dowodów przedstawionych przez wnoszącą odwołanie (skarżącą w pierwszej instancji) w odniesieniu do ograniczającego skutku rozpatrywanego systemu pomocy w odniesieniu do swobody świadczenia usług.

76 W części trzeciej zarzutu drugiego spółka Ryanair utrzymuje, że w ramach skargi w pierwszej instancji wykazała w sposób wymagany prawem, wbrew temu, co stwierdził Sąd w pkt 57 zaskarżonego wyroku, iż ograniczające skutki rozpatrywanego systemu pomocy w odniesieniu do swobody świadczenia usług nie były uzasadnione.

77 Po pierwsze, Sąd nie zbadał prawidłowo tego ograniczenia w świetle istotnych kryteriów adekwatności i proporcjonalności, które nie są kryteriami art. 107 TFUE.

78 Po drugie, zdaniem spółki Ryanair Sąd naruszył prawo, uznawszy w szczególności w pkt 46 zaskarżonego wyroku, że w ramach oceny właściwego i proporcjonalnego charakteru ograniczenia swobody świadczenia usług nie było potrzeby badania, czy nie istniały potencjalnie mniej restrykcyjne środki alternatywne.

79 Tymczasem spółka Ryanair przedstawiła w tym względzie liczne dowody świadczące o tym, że rozpatrywany system pomocy wywiera skutki ograniczające swobodę świadczenia usług, które były niepotrzebne, nieodpowiednie i nieproporcjonalne w stosunku do celu tego systemu, jakim jest naprawienie szkód spowodowanych wystąpieniem pandemii COVID-19. Co więcej, wspomniała ona w tym kontekście o alternatywnym kryterium kwalifikowalności do pomocy, opartym na udziałach w rynku, które byłoby mniej szkodliwe dla swobody świadczenia usług. Ponadto spółka Ryanair wyraźnie wymieniła to kryterium w korespondencji skierowanej przed wydaniem spornej decyzji do francuskiego sekretarza stanu ds. transportu i do europejskiego komisarza ds. konkurencji, którą załączyła do skargi w pierwszej instancji.

80 Komisja i Republika Francuska twierdzą, że zarzut drugi odwołania należy oddalić jako bezpodstawny.

Ocena Trybunału

81 W częściach drugiej i trzeciej zarzutu drugiego, które należy zbadać łącznie i w pierwszej kolejności, spółka Ryanair podnosi zasadniczo, że w pkt 57 zaskarżonego wyroku Sąd dopuścił się szeregu naruszeń prawa w zakresie, w jakim zbadał on okoliczność, iż rozpatrywany system pomocy przysparza korzyści jedynie tym przedsiębiorstwom, które spółka Ryanair nazywa „francuskimi przedsiębiorstwami lotniczymi”, czyli przedsiębiorstwom lotniczym posiadającym francuską koncesję, wyłącznie w świetle kryteriów określonych w art. 107 TFUE, zamiast zbadać, czy środek ten był uzasadniony w świetle względów, o których mowa w postanowieniach traktatu FUE dotyczących swobody świadczenia usług. Tymczasem spółka Ryanair uważa, że przedstawiła Sądowi okoliczności faktyczne i prawne świadczące o naruszeniu tych postanowień.

82 W tym względzie, jak zostało przypomniane w pkt 38 niniejszego wyroku, postępowanie przewidziane w art. 108 TFUE nie powinno nigdy prowadzić do rezultatu, który byłby sprzeczny z konkretnymi postanowieniami traktatu. Pomocy, która jako taka bądź ze względu na niektóre z jej aspektów narusza ogólne zasady prawa Unii, nie można zatem uznać za zgodną z rynkiem wewnętrznym.

83 Jednakże, po pierwsze, skutki ograniczające, jakie środek pomocy wywiera na swobodę świadczenia usług, nie stanowią ograniczenia zakazanego przez traktat w zakresie, w jakim może chodzić o skutek nierozerwalnie związany z samym charakterem pomocy państwa, taki jak jej selektywny charakter (wyrok z dnia 28 września 2023 r., Ryanair/Komisja, C‑320/21 P, EU:C:2023:712, pkt 132).

84 Po drugie, z orzecznictwa Trybunału wynika, że w przypadku gdy szczegółowe zasady pomocy są do tego stopnia nierozerwalnie związane z celem pomocy, że nie jest możliwe dokonanie ich odrębnej oceny, ich wpływ na zgodność lub niezgodność pomocy jako całości z rynkiem wewnętrznym należy oceniać w ramach postępowania przewidzianego w art. 108 TFUE (zob. podobnie wyroki: z dnia 22 marca 1977 r., Iannelli & Volpi, 74/76, EU:C:1977:51, pkt 14; z dnia 31 stycznia 2023 r., Komisja/Braesch i in., C‑284/21 P, EU:C:2023:58, pkt 97; a także z dnia 28 września 2023 r., Ryanair/Komisja, C‑320/21 P, EU:C:2023:712, pkt 133).

85 Tymczasem w niniejszej sprawie, jak wynika z pkt 45 i 46 niniejszego wyroku, o ile posiadanie francuskiej koncesji stanowiło samo w sobie nie cel rozpatrywanego systemu pomocy, lecz kryterium kwalifikowalności w ramach tego systemu, o tyle kryterium to było jako takie nierozerwalnie związane z celem tego systemu, który polegał ogólnie rzecz biorąc na naprawieniu poniesionych przez sektor lotniczy szkód spowodowanych zdarzeniem nadzwyczajnym, a mianowicie pandemią COVID-19, a w szczególności na zmniejszeniu, poprzez udzielenie moratorium, obciążeń ponoszonych przez przedsiębiorstwa lotnicze dotknięte w pełnym zakresie środkami w postaci ograniczenia transportu i zamknięcia gospodarki, przyjętymi przez Republikę Francuską w kontekście zwalczania wspomnianej pandemii. Jak z tego wynika, wpływ tego kryterium kwalifikowalności do rozpatrywanego system pomocy na rynek wewnętrzny nie może być przedmiotem badania odrębnego od badania zgodności tego środka pomocy jako całości z rynkiem wewnętrznym w ramach postępowania przewidzianego w art. 108 TFUE.

86 Z powyższego uzasadnienia oraz z orzecznictwa przypomnianego w pkt 36 i 37 niniejszego wyroku wynika, że Sąd nie naruszył prawa, orzekając w istocie w pkt 57 zaskarżonego wyroku, że aby wykazać, iż rozpatrywany środek – ze względu na to, iż przysparza korzyści wyłącznie przedsiębiorstwom lotniczym posiadającym koncesję wydaną przez Francję, a nie, między innymi, spółce Ryanair – stanowi ograniczenie swobody świadczenia usług, spółka Ryanair powinna była wykazać w niniejszym przypadku, że środek ten wywołuje skutki ograniczające, które wykraczają poza skutki nierozerwalnie związane z pomocą państwa przyznaną zgodnie z wymogami przewidzianymi w art. 107 ust. 2 lit. b) TFUE (zob. podobnie wyrok z dnia 28 września 2023 r., Ryanair/Komisja, C‑320/21 P, EU:C:2023:712, pkt 135).

87 Tymczasem argumentacja przedstawiona przez spółkę Ryanair na poparcie drugiej i trzeciej części zarzutu drugiego ma w całości na celu krytykę rozpatrywanego systemu pomocy w zakresie, w jakim do objęcia tym systemem kwalifikowały się jedynie przedsiębiorstwa lotnicze posiadające francuską koncesję, oraz ograniczających skutków tego kryterium kwalifikowalności w odniesieniu do swobody świadczenia usług, mimo że takie skutki są nierozerwalnie związane z selektywnym charakterem tego systemu.

88 Ponadto w odniesieniu do dowodów, które przedstawiła ona przed Sądem, należy stwierdzić, że spółka Ryanair nie podniosła żadnego argumentu mogącego wykazać, że Sąd przeinaczył te dowody.

89 Z powyższego wynika, że części drugą i trzecią zarzutu drugiego należy oddalić jako bezzasadne.

90 Wreszcie część pierwszą tego zarzutu należy oddalić jako nieistotną dla sprawy w zakresie, w jakim zmierza ona do zakwestionowania pkt 56 zaskarżonego wyroku, którego uzasadnienie ma charakter uzupełniający w stosunku do uzasadnienia przedstawionego w pkt 57 tego wyroku. W świetle powyższego zarzut drugi należy oddalić w całości.

W przedmiocie zarzutu trzeciego

Argumentacja stron

91 W zarzucie trzecim spółka Ryanair utrzymuje, że Sąd zaprzeczył sam sobie i naruszył prawo, dokonując w pkt 59–74 zaskarżonego wyroku oceny proporcjonalności kwoty rozpatrywanego systemu pomocy w stosunku do szkód poniesionych w wyniku zdarzenia nadzwyczajnego.

92 W części pierwszej tego zarzutu spółka Ryanair podnosi, że aby stwierdzić w pkt 68 zaskarżonego wyroku, iż kwota szkód poniesionych przez beneficjentów pomocy w związku z nadzwyczajnym zdarzeniem jest wyższa niż nominalna kwota rozpatrywanego systemu pomocy, Sąd wziął pod uwagę całość szkód spowodowanych wystąpieniem pandemii COVID-19. W ten sposób Sąd sam sobie zaprzeczył, ponieważ aby ocenić proporcjonalność kryterium kwalifikowalności związanego z posiadaniem francuskiej koncesji, oparł się wyłącznie na szkodach wynikających ze środków w postaci ograniczenia transportu przyjętych przez władze francuskie.

93 W części drugiej zarzutu trzeciego wnosząca odwołanie zarzuca Sądowi, że w pkt 73 zaskarżonego wyroku błędnie uznał, opierając się na wyroku z dnia 21 grudnia 2016 r., Komisja/Aer Lingus i Ryanair Designated Activity (C‑164/15 P i C‑165/15 P, EU:C:2016:990), że do celów porównania kwoty przyznanej pomocy i wysokości poniesionych szkód zgodnie z art. 107 ust. 2 lit. b) TFUE nie należy uwzględniać przewagi konkurencyjnej przyznanej beneficjentom pomocy w wyniku wykluczenia przedsiębiorstw lotniczych nieposiadających francuskiej koncesji. Wyrok ten jest nieistotny, ponieważ dotyczy on obliczenia kwoty pomocy do celów jej odzyskania. Łącząc to obliczenie z badaniem proporcjonalności pomocy przyznanej na podstawie tego postanowienia i nie uwzględniając zasadniczo ekonomicznego charakteru tego badania proporcjonalności, Sąd naruszył zatem prawo.

94 Komisja i Republika Francuska uważają, że zarzut trzeci należy oddalić jako bezzasadny. Zdaniem Republiki Francuskiej zarzut ten jest ponadto w części niedopuszczalny w zakresie, w jakim zmierza do podważenia dokonanej przez Sąd oceny okoliczności faktycznych.

Ocena Trybunału

95 W zakresie, w jakim w części pierwszej zarzutu trzeciego spółka Ryanair kwestionuje stwierdzenie Sądu zawarte w pkt 68 zaskarżonego wyroku, zgodnie z którym kwota szkód poniesionych przez beneficjentów pomocy w wyniku zdarzenia nadzwyczajnego była według wszelkiego prawdopodobieństwa wyższa od kwoty nominalnej rozpatrywanego systemu pomocy, należy odrzucić tę część zarzutu jako niedopuszczalną zgodnie z orzecznictwem przypomnianym w pkt 49 niniejszego wyroku, ponieważ wnosząca odwołanie zmierza w ten sposób, nie podnosząc ewentualnego przeinaczenia okoliczności faktycznych, do podważenia niezależnej oceny okoliczności faktycznych dokonanej przez Sąd w tym punkcie.

96 W każdym wypadku, z uwagi na ścisły związek stwierdzony przez Sąd w pkt 26 zaskarżonego wyroku między wystąpieniem pandemii COVID-19 a środkami restrykcyjnymi przyjętymi w tym kontekście przez władze francuskie, ze wspomnianego pkt 68 tego wyroku nie wynika żadna sprzeczność między dokonaną przez Sąd oceną proporcjonalności kwoty pomocy a oceną proporcjonalności kryterium kwalifikowalności związanego z posiadaniem francuskiej licencji.

97 W części drugiej tego zarzutu spółka Ryanair podnosi w istocie, że Sąd naruszył prawo, uznawszy w pkt 73 zaskarżonego wyroku, iż Komisja nie była zobowiązana, w celu dokonania oceny zgodności rozpatrywanego systemu pomocy z rynkiem wewnętrznym na podstawie art. 107 ust. 2 lit. b) TFUE, a w szczególności jego proporcjonalności, do uwzględnienia przewagi konkurencyjnej wynikającej dla beneficjentów z wyłączenia przedsiębiorstw lotniczych nieposiadających francuskiej koncesji.

98 W tym względzie należy stwierdzić, że wbrew temu, co twierdzi spółka Ryanair, wyrok z dnia 21 grudnia 2016 r., Komisja/Aer Lingus i Ryanair Designated Activity (C‑164/15 P i C‑165/15 P, EU:C:2016:990), do którego Sąd odniósł się w pkt 73 zaskarżonego wyroku, choć dotyczy ustalenia kwoty bezprawnie przyznanej pomocy w celu jej odzyskania, ma znaczenie w niniejszej sprawie, ponieważ z pkt 92 tego wyroku można wywnioskować, że korzyść, jakiej pomoc przysparza jej beneficjentowi, nie obejmuje ewentualnej korzyści ekonomicznej, jaką beneficjent ten osiągnąłby poprzez gospodarcze wykorzystanie tej korzyści.

99 Tak więc w przypadku rozpatrywanego systemu pomocy, czyli pomocy w formie moratorium na zapłatę pewnych podatków na rzecz kwalifikujących się beneficjentów, z odroczoną płatnością bez odsetek, kwotę przyznanej pomocy, którą Komisja powinna uwzględnić w celu ustalenia istnienia ewentualnej nadmiernej rekompensaty za szkody poniesione przez beneficjentów w wyniku rozpatrywanego zdarzenia nadzwyczajnego, w świetle komunikatu Komisji w sprawie zmiany metody ustalania stóp referencyjnych i dyskontowych (Dz.U. 2008, C 14, s. 6) i jak uznała Komisja w spornej decyzji, odpowiada co do zasady kwocie odsetek, jakie beneficjenci środka musieliby zapłacić na rynku w celu uzyskania równoważnej płynności finansowej. Natomiast do celów tego ustalenia Komisja nie musi brać pod uwagę ewentualnych korzyści, jakie beneficjenci tego systemu mogli uzyskać pośrednio z tej pomocy, takich jak przewaga konkurencyjna podnoszona przez spółkę Ryanair.

100 Wynika z tego, że Sąd nie naruszył prawa, orzekając w pkt 73 zaskarżonego wyroku, iż Komisja nie była zobowiązana do uwzględnienia przewagi konkurencyjnej, której istnienie podnosiła spółka Ryanair.

101 W świetle powyższego należy oddalić część drugą zarzutu trzeciego jako bezzasadną, a w konsekwencji zarzut ten należy oddalić w całości.

W przedmiocie zarzutu czwartego

Argumentacja stron

102 W zarzucie czwartym spółka Ryanair podnosi, że Sąd naruszył prawo i dopuścił się oczywistego przeinaczenia okoliczności faktycznych poprzez błędne orzeczenie w pkt 79–85 zaskarżonego wyroku, iż Komisja nie naruszyła obowiązku uzasadnienia ciążącego na niej na mocy art. 296 akapit drugi TFUE.

103 Zdaniem wnoszącej odwołanie Sąd przyznał, że kontekst, w jakim została wydana sporna decyzja – charakteryzujący się wystąpieniem pandemii COVID-19 oraz trudności, jakich sytuacja ta mogła przysporzyć Komisji w ramach sporządzania decyzji – mógł uzasadniać pominięcie w uzasadnieniu spornej decyzji niektórych kluczowych elementów, mimo że informacje te były jej niezbędne do zrozumienia rozumowania leżącego u podstaw wniosków Komisji. Dokonana przez Sąd wykładnia art. 296 akapit drugi TFUE jest sprzeczna z orzecznictwem Trybunału i pozbawia obowiązek uzasadnienia wszelkiej skuteczności (effet utile).

104 Komisja i Republika Francuska twierdzą, że zarzut czwarty odwołania należy oddalić jako bezpodstawny.

Ocena Trybunału

105 Należy przypomnieć, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem uzasadnienie, jakiego wymaga art. 296 akapit drugi TFUE, powinno być dostosowane do charakteru rozpatrywanego aktu i przedstawiać w sposób jasny i jednoznaczny rozumowanie instytucji, która wydała akt, pozwalając zainteresowanym poznać podstawy podjętej decyzji, a właściwemu sądowi dokonać jej kontroli. Wymóg uzasadnienia należy oceniać w świetle okoliczności danego przypadku, w szczególności treści aktu, charakteru podniesionych argumentów, a także interesu, jaki w uzyskaniu wyjaśnień mogą mieć adresaci aktu lub inne osoby, których dotyczy on bezpośrednio i indywidualnie. Nie ma wymogu, by uzasadnienie wyszczególniało wszystkie istotne okoliczności faktyczne i prawne, ponieważ ocena, czy uzasadnienie aktu spełnia wymogi art. 296 akapit drugi TFUE, winna nie tylko opierać się na jego brzmieniu, ale także uwzględniać jego kontekst, jak również całość przepisów prawa regulujących daną dziedzinę (wyrok z dnia 2 września 2021 r., Komisja/Tempus Energy i Tempus Energy Technology, C‑57/19 P, EU:C:2021:663, pkt 198 i przytoczone tam orzecznictwo).

106 Jeżeli chodzi w szczególności, tak jak w niniejszym przypadku, o decyzję, podjętą na podstawie art. 108 ust. 3 TFUE, o niewnoszeniu zastrzeżeń wobec środka pomocy, Trybunał miał już okazję wyjaśnić, że taka decyzja, która jest wydawana w krótkim terminie, powinna zawierać jedynie powody, dla których Komisja uważa, iż nie stoi w obliczu poważnych trudności w zakresie oceny zgodności danej pomocy z rynkiem wewnętrznym, i że nawet zwięzłe uzasadnienie tej decyzji należy uznać za wystarczające w świetle wymogu uzasadnienia przewidzianego w art. 296 akapit drugi TFUE, o ile przedstawia ono w sposób jasny i jednoznaczny powody, dla których Komisja uznała, iż nie stoi w obliczu takich poważnych trudności, przy czym zasadność tego uzasadnienia jest zagadnieniem odrębnym, niemającym związku z owym wymogiem (zob. podobnie wyrok z dnia 2 września 2021 r., Komisja/Tempus Energy i Tempus Energy Technology, C‑57/19 P, EU:C:2021:663, pkt 199 i przytoczone tam orzecznictwo).

107 To właśnie w świetle tych wymogów należy zbadać, czy Sąd naruszył prawo poprzez uznanie, że sporna decyzja była uzasadniona w sposób wystarczający pod względem prawnym.

108 W tym względzie, po pierwsze, w zakresie, w jakim spółka Ryanair zarzuca w istocie Sądowi złagodzenie wymogów dotyczących obowiązku uzasadnienia w kontekście pandemii COVID-19, w którym została wydana sporna decyzja, należy stwierdzić, że odnosząc się w pkt 79–80 zaskarżonego wyroku do kontekstu, w jakim została wydana sporna decyzja, a mianowicie do kontekstu pandemii i niezwykle krótkiego czasu, w jakim Komisja zbadała środki, które zostały jej zgłoszone przez państwa członkowskie i wydała decyzje odnoszące się do tych środków, w tym tę decyzję, Sąd słusznie – bo zgodnie z wymogami orzecznictwa przytoczonego w pkt 105 i 106 niniejszego wyroku, uwzględnił elementy istotne dla ustalenia, czy wydając wspomnianą decyzję, Komisja wywiązała się z ciążącego na niej obowiązku uzasadnienia.

109 Po drugie, w zakresie, w jakim spółka Ryanair przedstawia konkretne okoliczności, w przedmiocie których Komisja, naruszając ciążący na niej obowiązek uzasadnienia, nie wypowiedziała się lub których nie oceniła w spornej decyzji, takie jak zgodność rozpatrywanego systemu pomocy z zasadą równego traktowania i swobodą świadczenia usług, jego wpływ na konkurencję do celów zastosowania kryterium proporcjonalności oraz obliczenie kwoty pomocy, z pkt 81–83 zaskarżonego wyroku wynika, iż Sąd uznał, że albo te okoliczności nie miały znaczenia do celów tej decyzji, albo że odniesiono się do nich we wspomnianej decyzji w sposób na tyle wystarczający pod względem prawnym, że rozumowanie Komisji zostało w tym względzie zrozumiane.

110 Nie wydaje się, aby dokonując tej oceny, Sąd nie uwzględnił wymogów uzasadnienia decyzji Komisji, podjętej na podstawie art. 108 ust. 3 TFUE, o niewnoszeniu zastrzeżeń, wynikających z orzecznictwa przypomnianego w pkt 105 i 106 niniejszego wyroku, ponieważ w niniejszym przypadku uzasadnienie to pozwala spółce Ryanair poznać podstawy tej decyzji, a sądowi Unii dokonać jej kontroli, jak wynika zresztą z zaskarżonego wyroku.

111 Ponadto w zakresie, w jakim argumentacja przedstawiona w ramach zarzutu czwartego ma w rzeczywistości na celu wykazanie, że sporna decyzja została wydana na podstawie niewystarczającej lub błędnej pod względem prawnym oceny dokonanej przez Komisję, argumentację tę, dotyczącą raczej zasadności owej decyzji, nie zaś wymogu uzasadnienia jako istotnego wymogu proceduralnego, należy oddalić w świetle orzecznictwa przypomnianego w pkt 106 niniejszego wyroku.

112 Z powyższego wynika, że Sąd nie naruszył prawa, orzekając w pkt 84 zaskarżonego wyroku, iż sporna decyzja była uzasadniona w sposób wystarczający pod względem prawnym.

113 Wreszcie należy stwierdzić, że spółka Ryanair nie przedstawiła żadnego argumentu mogącego wykazać, iż podczas badania zarzutu czwartego skargi w pierwszej instancji Sąd przeinaczył dowody w rozumieniu orzecznictwa przypomnianego w pkt 49 niniejszego wyroku.

114 W konsekwencji zarzut czwarty odwołania należy oddalić jako bezzasadny.

W przedmiocie zarzutu piątego

Argumentacja stron

115 W zarzucie piątym spółka Ryanair podnosi, że stwierdzając w pkt 86 i 87 zaskarżonego wyroku, iż zarzut trzeci podniesiony przez nią w skardze w pierwszej instancji, dotyczący odmowy wszczęcia przez Komisję formalnego postępowania wyjaśniającego przewidzianego w art. 108 ust. 2 TFUE, jest pozbawiony deklarowanego celu w wyniku oddalenia dwóch pierwszych zarzutów tej skargi i jest pozbawiony autonomicznej treści w stosunku do tych dwóch zarzutów, Sąd naruszył prawo i dopuścił się oczywistego przeinaczenia okoliczności faktycznych.

116 Wbrew temu, co stwierdził Sąd, ów zarzut trzeci miał bowiem autonomiczną treść w stosunku do dwóch pierwszych zarzutów skargi w pierwszej instancji. Kontrola sądowa dotycząca istnienia poważnych trudności, które powinny były doprowadzić do wszczęcia formalnego postępowania wyjaśniającego, różni się od kontroli dotyczącej naruszenia prawa lub oczywistego błędu w ocenie popełnionego przez Komisję w trakcie badania środka pomocy co do istoty. Można było zatem stwierdzić istnienie poważnych trudności, nawet jeśli – wbrew temu, co wnosząca odwołanie podniosła w dwóch pierwszych zarzutach w pierwszej instancji – badanie przez Komisję rozpatrywanego systemu pomocy nie było obarczone ani oczywistym błędem w ocenie, ani naruszeniem prawa.

117 Podobnie według spółki Ryanair zarzut trzeci skargi w pierwszej instancji nie był pozbawiony deklarowanego celu, ponieważ wykazanie istnienia oczywistego błędu w ocenie ze strony Komisji jest całkowicie różne od wykazania poważnych trudności, które powinny były doprowadzić do wszczęcia formalnego postępowania wyjaśniającego. Ponadto spółka Ryanair podniosła w tym względzie autonomiczne argumenty, wykazując w szczególności, że Komisja nie dysponowała danymi rynkowymi dotyczącymi struktury sektora lotnictwa, w szczególności w odniesieniu do przedsiębiorstw lotniczych posiadających koncesję wydaną przez państwo członkowskie inne niż Francja, które miały kluczowe znaczenie dla zbadania zgodności rozpatrywanego systemu pomocy z rynkiem wewnętrznym w świetle jego domniemanego celu. Spółka Ryanair wskazała przed Sądem konkretne luki w informacjach, jakimi dysponowała Komisja, i ukazała poważne trudności, nadając podniesionemu przez nią zarzutowi autonomiczną treść w stosunku do dwóch pierwszych zarzutów skargi.

118 Komisja i Republika Francuska twierdzą, że zarzut piąty odwołania należy oddalić jako bezpodstawny.

Ocena Trybunału

119 Gdy skarżący domaga się stwierdzenia nieważności decyzji Komisji o niewnoszeniu zastrzeżeń wobec pomocy państwa, kwestionuje on głównie fakt, że owa decyzja została wydana bez wszczęcia przez tę instytucję formalnego postępowania wyjaśniającego przewidzianego w art. 108 ust. 2 TFUE, a co za tym idzie – z naruszeniem przysługujących mu uprawnień proceduralnych. Aby wniesiona przez skarżącego skarga o stwierdzenie nieważności została uwzględniona, może on podnieść wszelkie zarzuty wykazujące, że ocena informacji i danych posiadanych przez Komisję podczas wstępnego etapu badania zgłoszonego środka powinna była wzbudzić wątpliwości co do zgodności tego środka z rynkiem wewnętrznym. Wykorzystanie takich argumentów nie może jednak prowadzić do zmiany przedmiotu skargi ani do zmiany przesłanek jej dopuszczalności. Przeciwnie, istnienie wątpliwości co do wymienionej zgodności stanowi właśnie dowód, jaki powinien zostać przeprowadzony, aby wykazać, że Komisja zobowiązana była wszcząć formalne postępowanie wyjaśniające, o którym mowa w art. 108 ust. 2 TFUE i art. 6 ust. 1 rozporządzenia Rady (UE) 2015/1589 z dnia 13 lipca 2015 r. ustanawiającego szczegółowe zasady stosowania art. 108 [TFUE] (Dz.U. 2015, L 248, s. 9) (zob. podobnie wyrok z dnia 24 maja 2011 r., Komisja/Kronoply i Kronotex, C‑83/09 P, EU:C:2011:341, pkt 59 i przytoczone tam orzecznictwo).

120 Tak więc do autora wniosku o stwierdzenie nieważności decyzji o niewnoszeniu zastrzeżeń należy wykazanie, że istniały wątpliwości co do zgodności pomocy z rynkiem wewnętrznym, w związku z czym Komisja była zobowiązana wszcząć formalne postępowanie wyjaśniające. Takiego dowodu należy poszukiwać zarówno w okolicznościach wydania tej decyzji, jak i w jej treści, na podstawie zbioru zgodnych poszlak (zob. podobnie wyrok z dnia 2 września 2021 r., Komisja/Tempus Energy i Tempus Energy Technology, C‑57/19 P, EU:C:2021:663, pkt 40 i przytoczone tam orzecznictwo).

121 W szczególności niewystarczający lub niekompletny charakter badania przeprowadzonego przez Komisję w toku wstępnego postępowania wyjaśniającego stanowi przesłankę wskazującą na to, że instytucja ta napotkała poważne trudności w ocenie zgodności zgłoszonego środka z rynkiem wewnętrznym, co powinno było skłonić ją do wszczęcia formalnego postępowania wyjaśniającego (zob. podobnie wyrok z dnia 2 września 2021 r., Komisja/Tempus Energy i Tempus Energy Technology, C‑57/19 P, EU:C:2021:663, pkt 41 i przytoczone tam orzecznictwo).

122 W tym względzie, jeśli chodzi przede wszystkim o zarzut szczegółowy dotyczący tego, że Sąd orzekł w pkt 87 zaskarżonego wyroku, iż zarzut trzeci skargi w pierwszej instancji jest pozbawiony autonomicznej treści, należy zauważyć, że prawdą jest, jak podniosła spółka Ryanair w swoim odwołaniu, że gdyby zostało wykazane istnienie poważnych trudności w rozumieniu orzecznictwa Trybunału, o którym mowa w pkt 121 niniejszego wyroku, z tego tylko powodu możliwe byłoby stwierdzenie nieważności spornej decyzji, nawet gdyby nie zostało ponadto wykazane, że ocena merytoryczna dokonana przez Komisję była błędna pod względem prawnym lub faktycznym (zob. analogicznie wyrok z dnia 2 kwietnia 2009 r., Bouygues i Bouygues Télécom/Komisja, C‑431/07 P, EU:C:2009:223, pkt 66).

123 Ponadto istnienia takich trudności można szukać w szczególności w ramach tej oceny i co do zasady można je wykazać za pomocą zarzutów lub argumentów podniesionych przez skarżącego w celu zakwestionowania zasadności decyzji o niewnoszeniu zastrzeżeń, nawet jeśli analiza tych zarzutów lub argumentów nie prowadzi do wniosku, że ocena merytoryczna dokonana przez Komisję jest błędna pod względem faktycznym lub prawnym (zob. podobnie wyrok z dnia 2 kwietnia 2009 r., Bouygues i Bouygues Télécom/Komisja, C‑431/07 P, EU:C:2009:223, pkt 63, 66 i przytoczone tam orzecznictwo).

124 W niniejszym przypadku należy stwierdzić, że zarzut trzeci skargi spółki Ryanair w pierwszej instancji dotyczył w istocie niepełnego i niewystarczającego charakteru badania przeprowadzonego przez Komisję w toku wstępnego postępowania wyjaśniającego oraz odmiennej oceny zgodności rozpatrywanego systemu pomocy z rynkiem wewnętrznym, do której doszłaby Komisja, gdyby postanowiła wszcząć formalne postępowanie wyjaśniające. Jednak ze skargi tej wynika również, że na poparcie tego zarzutu wnosząca odwołanie (skarżąca w pierwszej instancji) w zasadniczym zakresie bądź zwięźle powtórzyła argumenty przedstawione w ramach zarzutów pierwszego i drugiego tej skargi, dotyczących zasadności spornej decyzji, bądź bezpośrednio odesłała do tych argumentów.

125 W tych okolicznościach Sąd mógł słusznie stwierdzić w pkt 87 zaskarżonego wyroku, że zarzut trzeci skargi w pierwszej instancji jest „pozbawiony autonomicznej treści” w stosunku do dwóch pierwszych zarzutów tej skargi, w tym znaczeniu, że po zbadaniu co do istoty tych ostatnich zarzutów, w tym argumentów dotyczących niepełnego i niewystarczającego charakteru badania przeprowadzonego przez Komisję, nie był on zobowiązany do odrębnej oceny zasadności zarzutu trzeciego tej skargi, tym bardziej że – jak również słusznie wskazał Sąd we wspomnianym pkt 87 – spółka Ryanair nie wskazała w tym ostatnim zarzucie konkretnych okoliczności mogących wykazać istnienie ewentualnych poważnych trudności napotkanych przez Komisję przy ocenie zgodności rozpatrywanego środka z rynkiem wewnętrznym.

126 Wynika stąd, że Sąd nie naruszył prawa, uznawszy w pkt 87 zaskarżonego wyroku, iż nie ma potrzeby orzekania w przedmiocie zasadności zarzutu trzeciego skargi w pierwszej instancji. W tym względzie nie ma ponadto potrzeby badania, czy Sąd słusznie orzekł w pkt 86 zaskarżonego wyroku, że zarzut ten ma charakter posiłkowy i że jest pozbawiony deklarowanego celu.

127 Wreszcie należy stwierdzić, że spółka Ryanair nie przedstawiła żadnego argumentu mogącego wykazać, iż Sąd przeinaczył dowody, w rozumieniu orzecznictwa przypomnianego w pkt 49 niniejszego wyroku, w ramach badania zarzutu trzeciego skargi w pierwszej instancji.

128 Z powyższego wynika, że zarzut piąty należy oddalić jako bezzasadny.

129 Ponieważ żaden z zarzutów podniesionych przez wnoszącą odwołanie nie został uwzględniony, odwołanie należy oddalić w całości.

W przedmiocie kosztów

130 Zgodnie z art. 184 § 2 regulaminu postępowania, jeżeli odwołanie jest bezzasadne, Trybunał rozstrzyga o kosztach.

131 Zgodnie z art. 138 § 1 tego regulaminu, mającym zastosowanie do postępowania odwoławczego na podstawie art. 184 § 1 regulaminu, kosztami zostaje obciążona, na żądanie strony przeciwnej, strona przegrywająca sprawę. Ponieważ wnosząca odwołanie przegrała sprawę, a Komisja wniosła o obciążenie jej kosztami postępowania, należy obciążyć ją kosztami niniejszego odwołania.

132 Zgodnie z art. 184 § 4 regulaminu postępowania interwenient w pierwszej instancji, który bierze udział w postępowaniu przed Trybunałem na etapie pisemnym lub ustnym, może zostać obciążony kosztami. Trybunał może zdecydować, że pokrywa on własne koszty. W konsekwencji Republika Francuska, interwenient w postępowaniu w pierwszej instancji, który uczestniczył w postępowaniu przed Trybunałem, pokrywa własne koszty.

Z powyższych względów Trybunał (czwarta izba) orzeka, co następuje:

1) Odwołanie zostaje oddalone.

2) Ryanair DAC pokrywa, poza własnymi kosztami, koszty poniesione przez Komisję Europejską.

3) Republika Francuska pokrywa własne koszty.

Podpisy

* Język postępowania: angielski.