Συνεκδικασθείσες υποθέσεις C‑643/15 και C‑647/15
Σλοβακική Δημοκρατία
και
Ουγγαρία
κατά
Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης
«Προσφυγές ακυρώσεως – Απόφαση (ΕE) 2015/1601 – Προσωρινά μέτρα στον τομέα της διεθνούς προστασίας υπέρ της Ελληνικής Δημοκρατίας και της Ιταλικής Δημοκρατίας – Επείγουσα κατάσταση λόγω αιφνίδιας εισροής υπηκόων τρίτων χωρών στο έδαφος ορισμένων κρατών μελών – Μετεγκατάσταση των υπηκόων αυτών στο έδαφος των άλλων κρατών μελών – Κατανομές μετεγκαταστάσεων – Άρθρο 78, παράγραφος 3, ΣΛΕΕ – Νομική βάση – Προϋποθέσεις εφαρμογής – Έννοια της “νομοθετικής πράξεως” – Άρθρο 289, παράγραφος 3, ΣΛΕΕ – Δεσμευτικότητα των συμπερασμάτων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου για το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Άρθρο 15, παράγραφος 1, ΣΕΕ και άρθρο 68 ΣΛΕΕ – Ουσιώδης τύπος – Τροποποίηση της προτάσεως της Ευρωπαϊκής Επιτροπής – Απαιτήσεις νέας διαβουλεύσεως με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και ομόφωνης ψήφου στο πλαίσιο του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Άρθρο 293 ΣΛΕΕ – Αρχές της ασφάλειας δικαίου και της αναλογικότητας»
Περίληψη – Απόφαση του Δικαστηρίου (τμήμα μείζονος συνθέσεως) της 6ης Σεπτεμβρίου 2017
1. Πράξεις των οργάνων – Νομική φύση – Νομοθετική πράξη – Έννοια – Προσωρινά μέτρα που θεσπίζει το Συμβούλιο υπέρ κρατών μελών που αντιμετωπίζουν επείγουσα κατάσταση λόγω αιφνίδιας εισροής υπηκόων τρίτων χωρών – Δεν εμπίπτουν
(Άρθρα 78 § 3 ΣΛΕΕ, 289 ΣΛΕΕ και 294 ΣΛΕΕ)
2. Συνοριακοί έλεγχοι, άσυλο και μετανάστευση – Πολιτική ασύλου – Προσωρινά μέτρα που θεσπίζει το Συμβούλιο υπέρ κρατών μελών που αντιμετωπίζουν επείγουσα κατάσταση λόγω αιφνίδιας εισροής υπηκόων τρίτων χωρών – Περιεχόμενο
(Άρθρο 78 §§ 2 και 3 ΣΛΕΕ)
3. Συνοριακοί έλεγχοι, άσυλο και μετανάστευση – Πολιτική ασύλου – Προσωρινά μέτρα που θεσπίζει το Συμβούλιο υπέρ κρατών μελών που αντιμετωπίζουν επείγουσα κατάσταση λόγω αιφνίδιας εισροής υπηκόων τρίτων χωρών – Δυνατότητα παρεκκλίσεως από διατάξεις νομοθετικών πράξεων – Όρια – Απαιτείται να έχουν τα μέτρα προσωρινό χαρακτήρα
(Άρθρο 78 §§ 2 και 3 ΣΛΕΕ· απόφαση 2015/1601 του Συμβουλίου)
4. Συνοριακοί έλεγχοι, άσυλο και μετανάστευση – Πολιτική ασύλου – Προσωρινά μέτρα που θεσπίζει το Συμβούλιο υπέρ κρατών μελών που αντιμετωπίζουν επείγουσα κατάσταση λόγω αιφνίδιας εισροής υπηκόων τρίτων χωρών – Καθορισμός της διάρκειας – Κριτήρια εκτιμήσεως
(Άρθρο 78 § 3 ΣΛΕΕ· απόφαση 2015/1601 του Συμβουλίου)
5. Συνοριακοί έλεγχοι, άσυλο και μετανάστευση – Πολιτική ασύλου – Προσωρινά μέτρα που θεσπίζει το Συμβούλιο υπέρ κρατών μελών που αντιμετωπίζουν επείγουσα κατάσταση λόγω αιφνίδιας εισροής υπηκόων τρίτων χωρών – Έννοια του όρου «αιφνίδια»
(Άρθρο 78 § 3 ΣΛΕΕ)
6. Συνοριακοί έλεγχοι, άσυλο και μετανάστευση – Πολιτική ασύλου – Προσωρινά μέτρα που θεσπίζει το Συμβούλιο υπέρ κρατών μελών που αντιμετωπίζουν επείγουσα κατάσταση λόγω αιφνίδιας εισροής υπηκόων τρίτων χωρών – Ανάγκη υπάρξεως στενής σχέσεως μεταξύ της επείγουσας καταστάσεως και της εν λόγω εισροής
(Άρθρο 78 § 3 ΣΛΕΕ)
7. Συνοριακοί έλεγχοι, άσυλο και μετανάστευση – Πολιτική ασύλου – Προσωρινά μέτρα που θεσπίζει το Συμβούλιο υπέρ κρατών μελών που αντιμετωπίζουν επείγουσα κατάσταση λόγω αιφνίδιας εισροής υπηκόων τρίτων χωρών – Εξουσία εκτιμήσεως του Συμβουλίου ως προς την επιλογή των ληπτέων μέτρων – Δυνατότητα προβλέψεως μηχανισμών προσαρμογής που παρέχουν τη δυνατότητα να αντιμετωπιστεί η εξέλιξη της καταστάσεως
(Άρθρο 78 § 3 ΣΛΕΕ)
8. Επιτροπή – Αρμοδιότητες – Εξουσία νομοθετικής πρωτοβουλίας – Άσκηση της εξουσίας αυτής τηρουμένων των αρχών της κατανομής των εξουσιών και της θεσμικής ισορροπίας – Εφαρμογή στις προτάσεις νομοθετικών και μη νομοθετικών πράξεων
(Άρθρο 13 § 2 ΣΕΕ· άρθρα 68 ΣΛΕΕ και 78 § 3 ΣΛΕΕ)
9. Πράξεις των οργάνων – Προπαρασκευαστική διαδικασία – Νομότυπη διαβούλευση με το Κοινοβούλιο – Υποχρεωτική νέα διαβούλευση σε περίπτωση ουσιώδους τροποποιήσεως της αρχικής προτάσεως – Περιεχόμενο της σχετικής υποχρεώσεως
(Άρθρο 113 ΣΛΕΕ)
10. Επιτροπή – Αρμοδιότητες – Εξουσία νομοθετικής πρωτοβουλίας – Εξουσία τροποποιήσεως προτάσεως – Προϋποθέσεις ασκήσεως – Πρόταση προσωρινών μέτρων υπέρ κρατών μελών που αντιμετωπίζουν επείγουσα κατάσταση λόγω αιφνίδιας εισροής υπηκόων τρίτων χωρών
(Άρθρα 78 § 3 ΣΛΕΕ και 293 § 2 ΣΛΕΕ)
11. Επιτροπή – Αρμοδιότητες – Εξουσία νομοθετικής πρωτοβουλίας – Εξουσία τροποποιήσεως προτάσεως – Δυνατότητα του σώματος των Επιτρόπων να εξουσιοδοτήσει ορισμένα από τα μέλη του να προβούν στην τροποποίηση
(Άρθρο 293 § 2 ΣΛΕΕ· εσωτερικός κανονισμός της Επιτροπής, άρθρο 13)
12. Συμβούλιο – Συσκέψεις – Γλωσσικό καθεστώς – Δυνατότητα να συνταγεί σε μία μόνον επίσημη γλώσσα της Ένωσης η πρόταση τροποποιήσεως σχεδίου νομικής πράξεως – Επιτρεπτό – Προϋπόθεση – Έλλειψη αντιρρήσεων από κάποιο κράτος μέλος
(Άρθρο 3 § 3, εδ. 4, ΣΕΕ· απόφαση 2009/937 του Συμβουλίου, παράρτημα, άρθρο 14)
13. Δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Αρχές – Αναλογικότητα – Περιεχόμενο – Εξουσία εκτιμήσεως του νομοθέτη της Ένωσης – Δικαστικός έλεγχος – Όρια – Εκτίμηση βάσει των διαθέσιμων κατά τον χρόνο εκδόσεως της πράξεως στοιχείων
(Άρθρο 5 § 4 ΣΕΕ· άρθρο 78 § 3 ΣΛΕΕ)
14. Συνοριακοί έλεγχοι, άσυλο και μετανάστευση – Πολιτική ασύλου – Προσωρινά μέτρα που θεσπίζει το Συμβούλιο υπέρ κρατών μελών που αντιμετωπίζουν επείγουσα κατάσταση λόγω αιφνίδιας εισροής υπηκόων τρίτων χωρών – Μετεγκατάσταση των υπηκόων αυτών στο έδαφος των άλλων κρατών μελών – Δικαστικός έλεγχος – Όρια – Επιβολή αριθμητικής κατανομής των ατόμων που μετεγκαθίστανται μεταξύ των κρατών μελών – Επιτρεπτό – Σεβασμός της αρχής της αλληλεγγύης και της δίκαιης κατανομής ευθυνών μεταξύ των κρατών μελών
(Άρθρα 78 § 3 ΣΛΕΕ και 80 ΣΛΕΕ)
15. Συνοριακοί έλεγχοι, άσυλο και μετανάστευση – Πολιτική ασύλου – Προσωρινά μέτρα που θεσπίζει το Συμβούλιο υπέρ κρατών μελών που αντιμετωπίζουν επείγουσα κατάσταση λόγω αιφνίδιας εισροής υπηκόων τρίτων χωρών – Μετεγκατάσταση των υπηκόων αυτών στο έδαφος των άλλων κρατών μελών – Υποχρέωση συνεκτιμήσεως της υπάρξεως πολιτιστικών ή γλωσσικών δεσμών μεταξύ κάθε υπηκόου και του κράτους μέλους μετεγκαταστάσεως – Δεν υφίσταται
(Άρθρα 78 § 3 ΣΛΕΕ και 80 ΣΛΕΕ· Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, άρθρο 21)
16. Ένδικη διαδικασία – Παρέμβαση – Λόγοι ακυρώσεως διαφορετικοί από αυτούς του υπέρ ου η παρέμβαση κύριου διαδίκου – Παραδεκτό – Προϋπόθεση – Σύνδεση με το αντικείμενο της διαφοράς
(Οργανισμός του Δικαστηρίου, άρθρο 40· Κανονισμός Διαδικασίας του Δικαστηρίου, άρθρα 129 και 132 § 2, στοιχείο βʹ)
17. Συνοριακοί έλεγχοι, άσυλο και μετανάστευση – Πολιτική ασύλου – Προσωρινά μέτρα που θεσπίζει το Συμβούλιο υπέρ κρατών μελών που αντιμετωπίζουν επείγουσα κατάσταση λόγω αιφνίδιας εισροής υπηκόων τρίτων χωρών – Μετεγκατάσταση των υπηκόων αυτών στο έδαφος των άλλων κρατών μελών – Υποχρέωση διασφαλίσεως δικαιώματος πραγματικής προσφυγής κατά της αποφάσεως περί μετεγκαταστάσεως
(Άρθρο 78 § 3 ΣΛΕΕ· Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, άρθρο 47)
18. Συνοριακοί έλεγχοι, άσυλο και μετανάστευση – Πολιτική ασύλου – Προσωρινά μέτρα που θεσπίζει το Συμβούλιο υπέρ κρατών μελών που αντιμετωπίζουν επείγουσα κατάσταση λόγω αιφνίδιας εισροής υπηκόων τρίτων χωρών – Μετεγκατάσταση των υπηκόων αυτών στο έδαφος των άλλων κρατών μελών – Απόφαση 2015/1601 για τα μέτρα που θεσπίστηκαν υπέρ της Ελλάδας και της Ιταλίας – Τρόπος κατανομής των υπηκόων – Συνεκτίμηση των προτιμήσεων ενός υπηκόου για ένα κράτος μέλος υποδοχής – Αποκλείεται
(Άρθρο 78 § 3 ΣΛΕΕ· κανονισμός 604/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρο 13 § 1· απόφαση 2015/1601 του Συμβουλίου, άρθρο 5 § 3)
19. Συνοριακοί έλεγχοι, άσυλο και μετανάστευση – Πολιτική ασύλου – Προσωρινά μέτρα που θεσπίζει το Συμβούλιο υπέρ κρατών μελών που αντιμετωπίζουν επείγουσα κατάσταση λόγω αιφνίδιας εισροής υπηκόων τρίτων χωρών – Μετεγκατάσταση των υπηκόων αυτών στο έδαφος των άλλων κρατών μελών – Χαρακτηρισμός της μετεγκαταστάσεως ως επαναπροωθήσεως προς τρίτο κράτος – Αποκλείεται
(Άρθρο 78 § 3 ΣΛΕΕ· Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, άρθρο 18)
1. Νομική πράξη μπορεί να χαρακτηρισθεί ως νομοθετική πράξη της Ένωσης μόνον εάν εκδόθηκε βάσει διατάξεως των Συνθηκών που παραπέμπει ρητώς είτε στη συνήθη νομοθετική διαδικασία είτε στην ειδική νομοθετική διαδικασία. Επομένως, δεν είναι δυνατόν, από την αναφορά στην απαίτηση διαβουλεύσεως με το Κοινοβούλιο που περιέχεται στη διάταξη των Συνθηκών η οποία αποτελεί τη νομική βάση της επίδικης πράξεως, να συναχθεί ότι για την έκδοση της πράξεως αυτής εφαρμόζεται η ειδική νομοθετική διαδικασία.
Κατά συνέπεια, στο μέτρο που το άρθρο 78, παράγραφος 3, ΣΛΕΕ προβλέπει ότι το Συμβούλιο θεσπίζει τα διαλαμβανόμενα στο άρθρο αυτό προσωρινά μέτρα μετά από πρόταση της Επιτροπής και μετά από διαβούλευση με το Κοινοβούλιο και δεν παραπέμπει ρητώς ούτε στη συνήθη νομοθετική διαδικασία ούτε στην ειδική νομοθετική διαδικασία, πρέπει να γίνει δεκτό ότι τα μέτρα που είναι δυνατόν να θεσπιστούν βάσει της διατάξεως αυτής πρέπει να χαρακτηρισθούν ως μη νομοθετικές πράξεις, διότι για τη θέσπισή τους δεν ακολουθείται νομοθετική διαδικασία.
(βλ. σκέψεις 62, 64-66)
2. Οι διατάξεις του άρθρου 78, παράγραφοι 2 και 3, ΣΛΕΕ αλληλοσυμπληρώνονται, παρέχοντας στην Ένωση τη δυνατότητα να θεσπίσει, στο πλαίσιο της κοινής πολιτικής της Ένωσης στον τομέα του ασύλου, ποικίλα μέτρα ώστε να εξοπλιστεί με τα εργαλεία που είναι απαραίτητα, μεταξύ άλλων, προκειμένου να ανταποκριθεί αποτελεσματικά, τόσο βραχυπρόθεσμα όσο και μακροπρόθεσμα, σε καταστάσεις μεταναστευτικής κρίσεως. Συναφώς, στην έννοια των προσωρινών μέτρων που είναι δυνατόν να θεσπισθούν δυνάμει του άρθρου 78, παράγραφος 3, ΣΛΕΕ πρέπει να αποδίδεται αρκούντως ευρύ περιεχόμενο, ώστε να παρέχεται στα θεσμικά όργανα της Ένωσης η δυνατότητα να λάβουν όλα τα προσωρινά μέτρα που είναι αναγκαία για την αποτελεσματική και ταχεία αντιμετώπιση επείγουσας καταστάσεως λόγω αιφνίδιας εισροής υπηκόων τρίτων χωρών.
(βλ. σκέψεις 74, 77)
3. Καίτοι τα προσωρινά μέτρα που θεσπίζονται βάσει του άρθρου 78, παράγραφος 3, ΣΛΕΕ μπορούν κατ’ αρχήν να παρεκκλίνουν από διατάξεις νομοθετικών πράξεων, εντούτοις τέτοιου είδους παρεκκλίσεις πρέπει να οριοθετούνται τόσο ως προς το καθ’ ύλην όσο και ως προς το χρονικό πεδίο εφαρμογής τους, ώστε να περιορίζονται στην ταχεία και αποτελεσματική αντιμετώπιση συγκεκριμένης κρίσεως, μέσω προσωρινού μηχανισμού, αποκλειομένου έτσι του ενδεχομένου να έχουν τα μέτρα αυτά ως σκοπό ή ως αποτέλεσμα τη μόνιμη και γενική αντικατάσταση ή τροποποίηση των νομοθετικών αυτών πράξεων, καταστρατηγώντας με τον τρόπο αυτό την προβλεπόμενη στο άρθρο 78, παράγραφος 2, ΣΛΕΕ συνήθη νομοθετική διαδικασία.
Οι προβλεπόμενες από την απόφαση 2015/1601 για τη θέσπιση προσωρινών μέτρων στον τομέα της διεθνούς προστασίας υπέρ της Ιταλίας και της Ελλάδας παρεκκλίσεις πληρούν την απαίτηση αυτή. Συγκεκριμένα, οι προβλεπόμενες από την εν λόγω απόφαση παρεκκλίσεις έχουν εφαρμογή μόνο για περίοδο δύο ετών, με την επιφύλαξη δυνατότητας παρατάσεως. Επιπλέον, αφορούν περιορισμένο αριθμό υπηκόων τρίτων χωρών, οι οποίοι έχουν υποβάλει αίτηση διεθνούς προστασίας στην Ελλάδα ή στην Ιταλία, έχουν κάποια από τις υπηκοότητες που μνημονεύονται στην απόφαση 2015/1601, πρόκειται να μετεγκατασταθούν από κάποιο εκ των δύο αυτών κρατών μελών και αφίχθησαν ή θα αφιχθούν στα εν λόγω κράτη μέλη κατά τη διάρκεια ορισμένης περιόδου.
(βλ. σκέψεις 78-80)
4. Καίτοι το άρθρο 78, παράγραφος 3, ΣΛΕΕ απαιτεί τα μέτρα τα οποία αφορά να είναι προσωρινά, εντούτοις επιφυλάσσει στο Συμβούλιο περιθώριο εκτιμήσεως για τον καθορισμό, κατά περίπτωση, της περιόδου εφαρμογής των μέτρων αυτών ανάλογα με τις περιστάσεις της συγκεκριμένης περιπτώσεως και, ιδίως, λαμβανομένων υπόψη των ιδιαιτεροτήτων της επείγουσας καταστάσεως που δικαιολογεί τα επίμαχα μέτρα.
Όσον αφορά την απόφαση 2015/1601 για τη θέσπιση προσωρινών μέτρων στον τομέα της διεθνούς προστασίας υπέρ της Ιταλίας και της Ελλάδας, το Συμβούλιο, καθορίζοντας σε 24 μήνες τη διάρκεια των μέτρων που προβλέπει η απόφαση αυτή, δεν υπερέβη προδήλως την εξουσία εκτιμήσεως που διαθέτει. Συγκεκριμένα, αυτή η επιλογή παρίσταται δικαιολογημένη, λαμβανομένου υπόψη του γεγονότος ότι μετεγκατάσταση σημαντικού αριθμού ατόμων είναι διαδικασία καινοφανής και συγχρόνως περίπλοκη, η οποία απαιτεί ορισμένο χρόνο για να προετοιμαστεί και να τεθεί σε εφαρμογή, ιδίως σε επίπεδο συντονισμού των διοικητικών αρχών των κρατών μελών, πριν αρχίσει να αναπτύσσει απτά αποτελέσματα. Συναφώς, δεν μπορεί βασίμως να υποστηριχθεί ότι η απόφαση 2015/1601 δεν έχει προσωρινό χαρακτήρα καθόσον θα έχει μακροπρόθεσμες συνέπειες. Συγκεκριμένα, αν έπρεπε να λαμβάνεται υπόψη η διάρκεια των συνεπειών που επιφέρει μέτρο μετεγκαταστάσεως στα πρόσωπα που μετεγκαθίστανται, προκειμένου να εκτιμηθεί ο προσωρινός χαρακτήρας του μέτρου κατά την έννοια του άρθρου 78, παράγραφος 3, ΣΛΕΕ, κανένα μέτρο μετεγκαταστάσεως ατόμων που χρήζουν σαφώς διεθνούς προστασίας δεν θα μπορούσε να ληφθεί βάσει της διατάξεως αυτής, καθόσον τέτοιες περισσότερο ή λιγότερο μακροπρόθεσμες συνέπειες είναι σύμφυτες προς μια τέτοια μετεγκατάσταση.
(βλ. σκέψεις 92, 96-99)
5. Ως «αιφνίδια», κατά την έννοια του άρθρου 78, παράγραφος 3, ΣΛΕΕ, μπορεί να χαρακτηρισθεί μια εισροή υπηκόων τρίτων χωρών τέτοιας εκτάσεως, ώστε να καθίσταται μη προβλέψιμη καίτοι εντάσσεται στο πλαίσιο μεταναστευτικής κρίσεως που διαρκεί πολλά έτη, εφόσον καθιστά αδύνατη τη φυσιολογική λειτουργία του κοινού συστήματος ασύλου της Ένωσης.
(βλ. σκέψη 114)
6. Όσον αφορά την ερμηνεία του επιθέτου «caractérisée» (χαρακτηριζόμενη) που χρησιμοποιείται στο άρθρο 78, παράγραφος 3, ΣΛΕΕ, για να προσδιορίσει την επείγουσα κατάσταση, αν και ένας μικρότερος αριθμός γλωσσικών αποδόσεων της εν λόγω διατάξεως δεν χρησιμοποιεί τον όρο αυτό αλλά τον όρο «causée» (λόγω), αμφότεροι οι όροι αυτοί πρέπει, στο πλαίσιο της εν λόγω διατάξεως και λαμβανομένου υπόψη του σκοπού της που συνίσταται στο να παρασχεθεί δυνατότητα ταχείας λήψεως προσωρινών μέτρων για την αποτελεσματική αντιμετώπιση επείγουσας καταστάσεως όσον αφορά τη μετανάστευση, να γίνουν αντιληπτοί υπό την ίδια έννοια, σύμφωνα με την οποία απαιτείται να υφίσταται αρκούντως στενή σχέση μεταξύ της εν λόγω επείγουσας καταστάσεως και της αιφνίδιας εισροής υπηκόων τρίτων χωρών.
(βλ. σκέψη 125)
7. Λαμβανομένου υπόψη του γεγονότος ότι η δυνατότητα ταχείας εξελίξεως είναι εγγενής στις μεταναστευτικές ροές, οι οποίες μπορούν, μεταξύ άλλων, να μετατοπισθούν προς άλλα κράτη μέλη, το άρθρο 78, παράγραφος 3, ΣΛΕΕ δεν αποκλείει την προσθήκη μηχανισμών προσαρμογής στα προσωρινά μέτρα που θεσπίζονται βάσει της διατάξεως αυτής. Συγκεκριμένα, η εν λόγω διάταξη παρέχει ευρύ περιθώριο εκτιμήσεως στο Συμβούλιο ως προς την επιλογή των μέτρων που είναι δυνατόν να ληφθούν για την ταχεία και αποτελεσματική αντιμετώπιση μιας ιδιαίτερα επείγουσας καταστάσεως και των ενδεχόμενων εξελίξεων της καταστάσεως αυτής. Η αντιμετώπιση του επείγοντος δεν αποκλείει τη δυνατότητα εξέλιξης και προσαρμογής του μέτρου αντιμετωπίσεως, υπό τον όρο ότι αυτό διατηρεί τον προσωρινό χαρακτήρα του.
(βλ. σκέψεις 131-134)
8. Οι αρχές της κατανομής των εξουσιών και της θεσμικής ισορροπίας εφαρμόζονται όσον αφορά την εξουσία πρωτοβουλίας της Επιτροπής στο πλαίσιο της εκδόσεως, βάσει του άρθρου 78, παράγραφος 3, ΣΛΕΕ, μη νομοθετικών πράξεων, όπως είναι απόφαση για τη θέσπιση προσωρινών μέτρων στον τομέα της διεθνούς προστασίας υπέρ ορισμένων κρατών μελών. Συναφώς, το άρθρο 78, παράγραφος 3, ΣΛΕΕ δεν εξαρτά την εξουσία πρωτοβουλίας της Επιτροπής από τον προηγούμενο καθορισμό προσανατολισμών εκ μέρους του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου δυνάμει του άρθρου 68 ΣΛΕΕ.
Εξάλλου, το άρθρο 78, παράγραφος 3, ΣΛΕΕ επιτρέπει στο Συμβούλιο να θεσπίσει μέτρα με αυξημένη πλειοψηφία. Η αρχή της θεσμικής ισορροπίας απαγορεύει στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο να τροποποιεί αυτόν τον κανόνα ψηφοφορίας επιβάλλοντας στο Συμβούλιο, μέσω συμπερασμάτων που εκδίδονται σύμφωνα με το άρθρο 68 ΣΛΕΕ, κανόνα ομόφωνης ψήφου. Ωστόσο, στο μέτρο κατά το οποίο οι κανόνες σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο διαμορφώνεται η βούληση των θεσμικών οργάνων της Ένωσης προβλέπονται από τις Συνθήκες και είναι δεσμευτικοί τόσο για τα κράτη μέλη όσο και για τα ίδια τα όργανα, μόνον οι Συνθήκες μπορούν, σε ειδικές περιπτώσεις, να εξουσιοδοτούν ένα θεσμικό όργανο να τροποποιεί διαδικασία λήψεως αποφάσεως την οποία αυτές θεσπίζουν.
(βλ. σκέψεις 146-149)
9. Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.
(βλ. σκέψεις 160-162)
10. Κατά το άρθρο 293, παράγραφος 2, ΣΛΕΕ, εφόσον το Συμβούλιο δεν έχει αποφασίσει, επί προτάσεως της Επιτροπής, η τελευταία μπορεί να τροποποιήσει την πρότασή της καθ’ όλη τη διάρκεια των διαδικασιών που οδηγούν στη θέσπιση πράξεως της Ένωσης. Οι τροποποιημένες προτάσεις της Επιτροπής δεν πρέπει να υποβάλλονται κατ’ ανάγκην γραπτώς, καθόσον αποτελούν μέρος της διαδικασίας εκδόσεως πράξεων της Ένωσης, η οποία χαρακτηρίζεται από κάποια ευελιξία, απαραίτητη για την επίτευξη συγκλίσεως των απόψεων μεταξύ των οργάνων.
Στο ειδικό πλαίσιο του άρθρου 78, παράγραφος 3, ΣΛΕΕ, μπορεί να θεωρηθεί ότι η Επιτροπή άσκησε την κατά το άρθρο 293, παράγραφος 2, ΣΛΕΕ εξουσία τροποποιήσεως της προτάσεώς της όταν προκύπτει σαφώς από τη συμμετοχή του θεσμικού αυτού οργάνου στη διαδικασία εκδόσεως της οικείας πράξεως ότι η τροποποιημένη πρόταση εγκρίθηκε από την Επιτροπή. Μια τέτοια ερμηνεία ανταποκρίνεται στον σκοπό του άρθρου 293, παράγραφος 2, ΣΛΕΕ, το οποίο αποσκοπεί στην προστασία της εξουσίας πρωτοβουλίας της Επιτροπής.
(βλ. σκέψεις 177, 179, 181)
11. Από το άρθρο 13 του εσωτερικού κανονισμού της Επιτροπής, ερμηνευόμενο υπό το πρίσμα του σκοπού του άρθρου 293, παράγραφος 2, ΣΛΕΕ που συνίσταται στην προστασία της εξουσίας πρωτοβουλίας της Επιτροπής, συνάγεται ότι το σώμα των Επιτρόπων μπορεί να εξουσιοδοτήσει ορισμένα από τα μέλη του να προβούν, κατά τη διάρκεια της διαδικασίας, στην τροποποίηση προτάσεως της Επιτροπής, εντός των ορίων που το σώμα αυτό έχει καθορίσει εκ των προτέρων.
(βλ. σκέψη 185)
12. Μολονότι η Ένωση είναι προσηλωμένη στη διατήρηση της πολυγλωσσίας, της οποίας η σημασία υπενθυμίζεται στο άρθρο 3, παράγραφος 3, τέταρτο εδάφιο, ΣΕΕ, τίποτα δεν εμποδίζει το Συμβούλιο να ερμηνεύει το άρθρο 14 του εσωτερικού του κανονισμού υπό την έννοια ότι, ενώ η παράγραφος 1 απαιτεί τα σχέδια που συνιστούν τη βάση των συσκέψεων του Συμβουλίου να έχουν κατ’ αρχήν συνταχθεί σε όλες τις επίσημες γλώσσες της Ένωσης, η παράγραφος 2 του αυτού άρθρου προβλέπει απλοποιημένο καθεστώς για τις προτεινόμενες τροποποιήσεις, οι οποίες δεν χρειάζεται οπωσδήποτε να είναι διαθέσιμες σε όλες τις επίσημες γλώσσες της Ένωσης. Μόνο σε περίπτωση αντιρρήσεως κάποιου κράτους μέλους πρέπει, προκειμένου να συνεχισθεί η διεξαγωγή της συζητήσεως, να υποβληθούν στο Συμβούλιο και οι γλωσσικές αποδόσεις τις οποίες υποδεικνύει το εν λόγω κράτος μέλος. Πράγματι, μια τέτοια ερμηνεία είναι απόρροια μιας ισορροπημένης και ευέλικτης προσεγγίσεως που ευνοεί την αποτελεσματικότητα και ταχύτητα των εργασιών του Συμβουλίου.
(βλ. σκέψεις 201, 203)
13. Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.
(βλ. σκέψεις 206-208, 221)
14. Στο ειδικό πλαίσιο σοβαρής επείγουσας καταστάσεως λόγω της αιφνίδιας και μαζικής εισροής υπηκόων τρίτων χωρών σε κράτη μέλη, απόφαση περί θεσπίσεως δεσμευτικού μηχανισμού επανεγκαταστάσεως 120 000 ατόμων βάσει του άρθρου 78, παράγραφος 3, ΣΛΕΕ, καίτοι πρέπει να στηρίζεται σε αντικειμενικά κριτήρια, δεν μπορεί να επικριθεί από το Δικαστήριο παρά μόνον αν διαπιστωθεί ότι το Συμβούλιο, όταν εξέδωσε την προσβαλλόμενη απόφαση, υπέπεσε, υπό το πρίσμα των πληροφοριών και των διαθέσιμων κατά τον χρόνο εκείνο στοιχείων, σε πρόδηλη πλάνη εκτιμήσεως, υπό την έννοια ότι ένα άλλο λιγότερο επαχθές αλλά εξίσου αποτελεσματικό μέτρο θα μπορούσε να ληφθεί εντός των αυτών χρονικών πλαισίων.
Συναφώς, όσον αφορά επιχειρηματολογία, σύμφωνα με την οποία η προσβαλλόμενη απόφαση συνιστά δυσανάλογο μέτρο, καθόσον επιβάλλει, χωρίς να υφίσταται ανάγκη, δεσμευτικό μηχανισμό που προβλέπει υποχρεωτική αριθμητική κατανομή, με τη μορφή ποσοστώσεων, των ατόμων που μετεγκαθίστανται μεταξύ των κρατών μελών, δεν προκύπτει ότι το Συμβούλιο, επιλέγοντας την επιβολή ενός τέτοιου δεσμευτικού μηχανισμού μετεγκαταστάσεως, υπέπεσε σε πρόδηλη πλάνη εκτιμήσεως. Συγκεκριμένα, το Συμβούλιο νομίμως εκτιμά, στο πλαίσιο του ευρέος περιθωρίου εκτιμήσεως που πρέπει να του αναγνωρίζεται συναφώς, ότι ο δεσμευτικός χαρακτήρας της κατανομής των ατόμων που μετεγκαθίστανται είναι επιβεβλημένος λόγω της ειδικής επείγουσας καταστάσεως που επιβάλλει την έκδοση της προσβαλλομένης αποφάσεως. Εξάλλου, κατά την έκδοση της προσβαλλομένης αποφάσεως, το Συμβούλιο είναι πράγματι υποχρεωμένο να εφαρμόσει και στο οικονομικό επίπεδο την αρχή της αλληλεγγύης και της δίκαιης κατανομής ευθυνών μεταξύ των κρατών μελών, η οποία πρέπει, κατά το άρθρο 80 ΣΛΕΕ, να διέπει την εφαρμογή της κοινής πολιτικής της Ένωσης στον τομέα του ασύλου. Συνεπώς, δεν είναι δυνατόν να προσαφθεί στο Συμβούλιο ότι υπέπεσε σε πρόδηλη πλάνη εκτιμήσεως, κρίνοντας ότι πρέπει, λαμβανομένου υπόψη του ιδιαίτερα επείγοντος χαρακτήρα της καταστάσεως, να θεσπίσει, βάσει του άρθρου 78, παράγραφος 3, ΣΛΕΕ, σε συνδυασμό με το άρθρο 80 ΣΛΕΕ και με την αρχή της αλληλεγγύης μεταξύ κρατών μελών που το άρθρο αυτό καθιερώνει, προσωρινά μέτρα συνιστάμενα στην επιβολή δεσμευτικού μηχανισμού μετεγκαταστάσεως.
(βλ. σκέψεις 235, 236, 245, 246, 252, 253)
15. Όταν ένα ή περισσότερα κράτη μέλη αντιμετωπίζουν επείγουσα κατάσταση, κατά την έννοια του άρθρου 78, παράγραφος 3, ΣΛΕΕ, τα βάρη που απορρέουν από τα προσωρινά μέτρα τα οποία θεσπίζονται με βάση τη διάταξη αυτή υπέρ αυτού ή αυτών των κρατών μελών πρέπει, κατ’ αρχήν, να κατανέμονται μεταξύ όλων των άλλων κρατών μελών, σύμφωνα με την αρχή της αλληλεγγύης και της δίκαιης κατανομής των ευθυνών μεταξύ των κρατών μελών, καθόσον, σύμφωνα με το άρθρο 80 ΣΛΕΕ, η αρχή αυτή διέπει την πολιτική της Ένωσης στον τομέα του ασύλου. Κατά συνέπεια, η Επιτροπή και το Συμβούλιο ορθώς κρίνουν, κατά την έκδοση αποφάσεως για τη θέσπιση προσωρινών μέτρων στον τομέα της διεθνούς προστασίας υπέρ ορισμένων κρατών μελών, ότι η κατανομή των μετεγκαθισταμένων αιτούντων μεταξύ όλων των κρατών μελών, σύμφωνα με την αρχή που καθιερώνει το άρθρο 80 ΣΛΕΕ, αποτελεί ουσιώδες στοιχείο της εν λόγω αποφάσεως.
Συναφώς, εάν θα έπρεπε η μετεγκατάσταση να εξαρτάται αυστηρά από την ύπαρξη πολιτιστικών ή γλωσσικών δεσμών μεταξύ κάθε αιτούντος διεθνή προστασία και του κράτους μέλους μετεγκαταστάσεως, θα ήταν αδύνατη η κατανομή των αιτούντων αυτών μεταξύ όλων των κρατών μελών τηρουμένης της αρχής της αλληλεγγύης που επιβάλλει το άρθρο 80 ΣΛΕΕ και, κατά συνέπεια, θα ήταν αδύνατη η θέσπιση δεσμευτικού μηχανισμού μετεγκαταστάσεως. Εν πάση περιπτώσει, δεν μπορούν να ληφθούν υπόψη εκτιμήσεις συνδεόμενες με την εθνοτική καταγωγή των αιτούντων διεθνή προστασία, καθόσον θα ήταν, προφανώς, αντίθετες προς το δίκαιο της Ένωσης και ιδίως προς το άρθρο 21 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
(βλ. σκέψεις 291, 292, 304, 305)
16. Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.
(βλ. σκέψη 303)
17. Σύμφωνα με το άρθρο 47 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, πρέπει να διασφαλίζεται δικαίωμα πραγματικής προσφυγής σε εθνικό επίπεδο κατά κάθε αποφάσεως που πρέπει να ληφθεί από εθνική αρχή στο πλαίσιο διαδικασίας μετεγκαταστάσεως κατά το άρθρο 78, παράγραφος 3, ΣΛΕΕ.
(βλ. σκέψη 325)
18. Το σύστημα που καθιέρωσε η απόφαση 2015/1601 για τη θέσπιση προσωρινών μέτρων στον τομέα της διεθνούς προστασίας υπέρ της Ιταλίας και της Ελλάδας στηρίζεται, όπως και το σύστημα που καθιέρωσε ο κανονισμός 604/2013 για τη θέσπιση των κριτηρίων και μηχανισμών για τον προσδιορισμό του κράτους μέλους που είναι υπεύθυνο για την εξέταση αίτησης διεθνούς προστασίας που υποβάλλεται σε κράτος μέλος από υπήκοο τρίτης χώρας ή από απάτριδα, σε αντικειμενικά κριτήρια και όχι στη δήλωση προτιμήσεως από τον αιτούντα διεθνή προστασία. Ειδικότερα, ο προβλεπόμενος στο άρθρο 13, παράγραφος 1, του εν λόγω κανονισμού κανόνας της ευθύνης του κράτους μέλους της πρώτης εισόδου, που είναι ο μόνος προβλεπόμενος από τον κανονισμό αυτό κανόνας καθορισμού του υπεύθυνου κράτους μέλους από τον οποίο παρεκκλίνει η απόφαση 2015/1601, δεν συνδέεται με τις προτιμήσεις του αιτούντος για συγκεκριμένο κράτος μέλος υποδοχής και δεν αποσκοπεί ειδικώς στη διασφάλιση της υπάρξεως γλωσσικού, πολιτιστικού ή κοινωνικού δεσμού μεταξύ του αιτούντος αυτού και του υπεύθυνου κράτους μέλους.
Εξάλλου, καίτοι οι αρχές των δικαιούχων κρατών μελών διαθέτουν ένα περιθώριο εκτιμήσεως όταν καλούνται, δυνάμει του άρθρου 5, παράγραφος 3, της αποφάσεως 2015/1601, να προσδιορίσουν τους συγκεκριμένους αιτούντες που μπορούν να μετεγκατασταθούν σε συγκεκριμένο κράτος μέλος μετεγκαταστάσεως, αυτό το περιθώριο δικαιολογείται υπό το πρίσμα του σκοπού της αποφάσεως αυτής, που συνίσταται στο να απαλλάξει το ελληνικό και το ιταλικό σύστημα ασύλου από σημαντικό αριθμό αιτούντων με την ταχεία και αποτελεσματική μετεγκατάστασή τους σε άλλα κράτη μέλη, διασφαλιζομένου του σεβασμού του δικαίου της Ένωσης και, ιδίως, των θεμελιωδών δικαιωμάτων που κατοχυρώνει ο Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Εξάλλου, το δίκαιο της Ένωσης δεν επιτρέπει στους αιτούντες να επιλέξουν το κράτος μέλος που θα είναι υπεύθυνο για την εξέταση της αιτήσεώς τους. Συγκεκριμένα, τα κριτήρια που προβλέπει ο κανονισμός 604/2013 για τον καθορισμό του υπεύθυνου για την εξέταση αιτήσεως διεθνούς προστασίας κράτους μέλους δεν συνδέονται με τις προτιμήσεις του αιτούντος για συγκεκριμένο κράτος μέλος υποδοχής.
(βλ. σκέψεις 333, 334, 337, 339)
19. Η μεταφορά αιτούντος διεθνή προστασία από ένα κράτος μέλος σε άλλο, στο πλαίσιο επιχειρήσεως μετεγκαταστάσεως κατά το άρθρο 78, παράγραφος 3, ΣΛΕΕ, προκειμένου να εξασφαλιστεί η εξέταση της αιτήσεώς του εντός εύλογης προθεσμίας, δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι συνιστά επαναπροώθηση προς τρίτο κράτος. Αντιθέτως, πρόκειται για μέτρο διαχειρίσεως κρίσεως, το οποίο θεσπίζεται στο επίπεδο της Ένωσης, με σκοπό να διασφαλιστεί η αποτελεσματική άσκηση, σύμφωνα με τη Σύμβαση περί του καθεστώτος των προσφύγων, η οποία υπογράφηκε στη Γενεύη στις 28 Ιουλίου 1951, του θεμελιώδους δικαιώματος του ασύλου, όπως αυτό κατοχυρώνεται με το άρθρο 18 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
(βλ. σκέψεις 342, 343)