WYROK SĄDU (trzecia izba w składzie powiększonym)
z dnia 14 czerwca 2023 r.(*)
Konkurencja – Koncentracje – Znajdujący się na wyższym szczeblu rynek gaczu parafinowego – Znajdujący się na niższym szczeblu rynek wosków parafinowych – Decyzja uznająca koncentrację za zgodną z rynkiem wewnętrznym i z porozumieniem EOG – Brak zobowiązania dotyczącego dostaw gaczu parafinowego – Skutki wertykalne – Zablokowanie dostępu do rynku czynników produkcji
W sprawie T‑585/20
Polwax S.A., z siedzibą w Jaśle (Polska), którą reprezentowały E. Nessmann i G. Duda, radczynie prawne,
strona skarżąca,
przeciwko
Komisji Europejskiej, którą reprezentowali N. Khan, G. Meessen i J. Szczodrowski, w charakterze pełnomocników,
strona pozwana,
popieranej przez
Polski Koncern Naftowy Orlen S.A., z siedzibą w Płocku (Polska), który reprezentował M. Mataczyński, adwokat,
interwenient,
SĄD (trzecia izba w składzie powiększonym),
w składzie: F. Schalin, prezes, S. Frimodt Nielsen, P. Škvařilová-Pelzl, I. Nõmm (sprawozdawca) i D. Kukovec, sędziowie,
sekretarz: M. Zwozdziak-Carbonne, administratorka,
uwzględniając pisemny etap postępowania,
po przeprowadzeniu rozprawy w dniu 11 stycznia 2023 r.,
wydaje następujący
Wyrok
1 W skardze opartej na art. 263 TFUE skarżąca, Polwax S.A., wnosi o stwierdzenie nieważności decyzji Komisji z dnia 14 lipca 2020 r. (sprawa M.9014) wydanej na podstawie art. 8 ust. 2 rozporządzenia Rady (WE) nr 139/2004 z dnia 20 stycznia 2004 r. w sprawie kontroli koncentracji przedsiębiorstw (Dz.U. 2004, L 24, s. 1, zwanej dalej „zaskarżoną decyzją”), w której Komisja Europejska uznała koncentrację Polskiego Koncernu Naftowego Orlen S.A. (zwanego dalej „Orlenem”) i Grupy Lotos S.A. (zwanej dalej „Lotosem”) za zgodną z rynkiem wewnętrznym oraz z art. 57 Porozumienia o Europejskim Obszarze Gospodarczym (EOG), pod warunkiem spełnienia przez Orlen określonych zobowiązań.
I. Okoliczności powstania sporu i okoliczności faktyczne zaistniałe po wniesieniu skargi
2 Skarżąca jest polską spółką wytwarzającą i wprowadzającą do obrotu woski parafinowe i produkty na bazie parafiny.
3 Orlen jest przedsiębiorstwem zintegrowanym pionowo zajmującym się głównie rafinacją i wprowadzaniem do obrotu (w tym detalicznego) paliw oraz produktów powiązanych z paliwami w Polsce, w Czechach, na Litwie i w Niemczech. Prowadzi również działalność w zakresie poszukiwania, rozwoju i produkcji ropy naftowej i gazu ziemnego, jak również na rynku petrochemicznym.
4 Lotos jest przedsiębiorstwem zintegrowanym pionowo zajmującym się głównie rafinacją i wprowadzaniem do obrotu (w tym detalicznego) paliw oraz produktów powiązanych z paliwami przede wszystkim w Polsce. Prowadzi również działalność w zakresie poszukiwania, rozwoju i produkcji ropy naftowej i gazu ziemnego.
5 W dniu 3 lipca 2019 r. Orlen zgłosił Komisji, zgodnie z art. 4 ust. 1 rozporządzenia nr 139/2004, planowaną koncentrację polegającą na przejęciu wyłącznej kontroli nad Lotosem.
6 Decyzją z dnia 7 sierpnia 2019 r. (Dz.U. 2019, C 273, s. 2) Komisja uznała, że koncentracja wzbudza poważne wątpliwości co do jej zgodności ze wspólnym rynkiem, postanowiła wszcząć postępowanie w sprawie szczegółowego badania zgodnie z art. 6 ust. 1 lit. c) rozporządzenia nr 139/2004 oraz wezwała zainteresowane osoby trzecie do przekazania jej ewentualnych uwag w przedmiocie planowanej koncentracji.
7 W dniu 30 września 2019 r., w następstwie złożenia stosownego wniosku, skarżącej nadano status zainteresowanej strony w rozumieniu art. 18 ust. 4 rozporządzenia nr 139/2004.
8 W dniu 7 kwietnia 2020 r. Komisja wydała pismo w sprawie przedstawienia zarzutów, którego jawną wersję przekazano skarżącej w dniu 4 maja 2020 r.
9 W dniu 15 maja 2020 r. skarżąca przedstawiła swoje uwagi w przedmiocie rzeczonego pisma w sprawie przedstawienia zarzutów i podniosła, że należy przewidzieć zobowiązania w celu zapewnienia, by koncentracja nie miała wpływu na jej dostęp do niektórych czynników produkcji, które wykorzystuje w ramach procesu produkcyjnego.
10 W dniu 14 lipca 2020 r. Komisja wydała zaskarżoną decyzję.
11 W komunikacie prasowym z tego samego dnia Komisja, po pierwsze, oświadczyła, że po przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego obawia się, iż koncentracja, w formie pierwotnie zgłoszonej, zaszkodzi konkurencji, w szczególności na następujących rynkach:
– dostaw hurtowych paliw silnikowych w Polsce;
– dostaw detalicznych paliw silnikowych w Polsce;
– dostaw paliwa do silników odrzutowych w Polsce i Czechach;
– dostaw produktów powiązanych, takich jak różne rodzaje bitumu, w Polsce.
12 Po drugie, Komisja wskazała, że w odpowiedzi na stwierdzone przez nią problemy Orlen zaproponował zobowiązania dotyczące rynków, o których mowa w pkt 11 powyżej.
13 Po trzecie, Komisja oświadczyła, że „wspomniane zbycie działalności w połączeniu z innymi zobowiązaniami umożliwiłoby nabywcom zbytych przedsiębiorstw oraz innym konkurentom skuteczne konkurowanie w przyszłości na właściwych rynkach z podmiotem powstałym w wyniku połączenia”, że „[z]właszcza jeśli chodzi o hurtowy rynek benzyny i oleju napędowego, nabywca udziałów w rafinerii będzie mógł importować znaczne ich ilości dzięki większemu dostępowi do infrastruktury” oraz że „[d]zięki połączeniu zdolności w zakresie rafinacji i importu nabywca będzie wywierać presję konkurencyjną podobną do tej, jaką wywierał Lotos przed transakcją”. Komisja doszła zatem do wniosku, że „transakcja, w formie zmienionej zobowiązaniami, nie będzie stwarzać już problemów w zakresie konkurencji” i wyjaśniła, że „[d]ecyzja ta jest uzależniona od pełnego wywiązania się ze zobowiązań”.
14 W dniu wniesienia skargi, mianowicie w dniu 24 września 2020 r., w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej nie opublikowano żadnego streszczenia zaskarżonej decyzji, a na stronie internetowej Komisji nie opublikowano żadnej jawnej wersji rzeczonej decyzji.
15 W dniu 18 maja 2021 r. Komisja opublikowała na swojej stronie internetowej jawną wersję zaskarżonej decyzji. Streszczenie tej decyzji zostało opublikowane w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej w dniu 25 maja 2021 r. (Dz.U. 2021, C 196, s. 8).
16 Zaskarżona decyzja zawiera punkt 37 dotyczący znajdującego się na wyższym szczeblu rynku gaczu parafinowego i znajdującego się na niższym szczeblu rynku wosków parafinowych (motywy 1993–2006).
17 W motywie 1993 zaskarżonej decyzji Komisja przypomniała w pierwszej kolejności, że gacz parafinowy jest produktem ubocznym produkcji olejów ropy naftowej i że jest wykorzystywany głównie jako surowiec do produkcji rafinowanych wosków parafinowych, które z kolei stanowią główny surowiec do produkcji świec. Komisja podkreśliła następnie w motywie 1994 tej decyzji, że chociaż zarówno Lotos, jak i Orlen produkują gacz parafinowy, to tylko Lotos go sprzedaje, ponieważ Orlen wykorzystuje go na potrzeby własnej produkcji wosków parafinowych, wobec czego planowana koncentracja skutkuje powstaniem wertykalnego związku pomiędzy stronami, przy czym Lotos prowadzi działalność na rynku wyższego szczebla, a Orlen – na rynku niższego szczebla.
18 W drugiej kolejności Komisja uznała w motywie 1997 zaskarżonej decyzji, że rynki produktowe, których dotyczy planowana koncentracja, to rynki gaczu parafinowego i wosków parafinowych.
19 W trzeciej kolejności, jeśli chodzi o zasięg geograficzny rynków właściwych, Komisja przypomniała w motywie 1999 zaskarżonej decyzji, że we wcześniejszej decyzji uznała, iż rynek gaczu parafinowego może obejmować cały EOG lub mieć zasięg krajowy, i podkreśliła jednocześnie, że jeden z nabywców gaczu parafinowego, mianowicie skarżąca, wyraziła preferencję dla lokalnych źródeł zaopatrzenia ze względu na wysokie koszty transportu. Uznała ona też w tym motywie, że zdefiniowanie rynku wosków parafinowych jako obejmującego cały EOG jest możliwe, ponieważ dostawcy tego produktu wskazali, iż sprzedawali go poza granicami Polski, a Orlen sprzedawał 30–40 % swojej produkcji poza Polską, głównie w EOG. Następnie w motywie 2000 rzeczonej decyzji Komisja stwierdziła, że oceniła wpływ planowanej koncentracji na potencjalne rynki w najwęższym ujęciu, a mianowicie rynek polski w odniesieniu do gaczu parafinowego i rynek EOG w odniesieniu do wosków parafinowych.
20 W czwartej kolejności, jeśli chodzi o wpływ planowanej koncentracji na konkurencję, w motywie 2003 zaskarżonej decyzji Komisja zbadała podkreśloną przez skarżącą możliwość, że koncentracja doprowadzi do zablokowania dostępu do czynników produkcji, ponieważ nowy podmiot nie będzie już dostarczać jej gaczu parafinowego lub będzie go dostarczać jedynie po znacznie wyższej cenie, uniemożliwiając jej w ten sposób konkurowanie z tymże podmiotem na rynku wosków parafinowych.
21 W tym względzie Komisja przyjęła w motywie 2004 zaskarżonej decyzji, że gdyby znajdujący się na wyższym szczeblu rynek gaczu parafinowego został zdefiniowany jako rynek krajowy, udział rynkowy Lotosu w Polsce wyniósłby 30–40 % w latach 2017 i 2018. Przyznając, że taki udział w rynku implikuje wystąpienie skutków wertykalnych, Komisja podkreśliła, że 60–70 % rynku było jeszcze dostępne jako źródło dostaw gaczu parafinowego i że sam Orlen korzysta z dostawców zewnętrznych. Komisja wywnioskowała z tego, że nie wydaje się, by nowo powstały podmiot był w stanie zablokować klientom Lotosu działającym na rynku wosków parafinowych dostęp do gaczu parafinowego.
22 Komisja dodała w motywie 2005 zaskarżonej decyzji, że Orlen posiada jedynie bardzo niewielki udział w rynku niższego szczebla i wywiodła na tej podstawie, że również nowy podmiot nie miałby motywacji do zablokowania klientom Lotosu działającym na tym rynku dostępu do czynników produkcji. Wskazała ona, że sama skarżąca podkreśliła, iż konkurencja na rzeczonym rynku jest intensywna, a w niektórych przypadkach taki rynek ma wymiar globalny i pozostaje pod presją chińskich producentów.
23 W motywie 2006 zaskarżonej decyzji Komisja doszła na tej podstawie do wniosku, że w toku postępowania wyjaśniającego nie znaleziono oczywistych dowodów świadczących o istnieniu znaczącej przeszkody dla skutecznej konkurencji w odniesieniu do wertykalnego związku między rynkiem gaczu parafinowego w Polsce i rynkiem wosków parafinowych w EOG.
II. Żądania stron
24 Komisja podniosła w odrębnym piśmie zarzut niedopuszczalności na podstawie art. 130 § 1 regulaminu postępowania przed Sądem. Zarzut niedopuszczalności pozostawiono do rozstrzygnięcia w wyroku.
25 Na rozprawie Komisja wycofała ów zarzut niedopuszczalności, co odnotowano w protokole z rozprawy.
26 Skarżąca wnosi w istocie w skardze do Sądu o:
– stwierdzenie nieważności zaskarżonej decyzji;
– obciążenie Komisji kosztami postępowania.
27 Ponadto skarżąca wniosła do Sądu, w swoich uwagach dotyczących uwag interwenienta przedstawionych przez Orlen, jak również na rozprawie, o zarządzenie przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego w odniesieniu do wpływu koncentracji na konkurencję lub – w razie braku takiego zarządzenia – o nakazanie Komisji przedstawienia dowodów, na podstawie których sporządziła uzasadnienie zaskarżonej decyzji.
28 Komisja i Orlen wnoszą w istocie do Sądu o:
– oddalenie skargi jako bezzasadnej;
– odrzucenie jako niedopuszczalnego wniosku skarżącej o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego lub oddalenie go jako bezzasadnego;
– obciążenie skarżącej kosztami postępowania.
III. Co do prawa
A. W przedmiocie wniosku o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego
29 Skarżąca wnosi do Sądu o zarządzenie przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego w odniesieniu do wpływu koncentracji na konkurencję. Opóźnienie w złożeniu tego wniosku wyjaśnia ona zasadniczo okolicznością, że rozumowanie wyjaśniające zaskarżoną decyzję zostało przedstawione w pełni dopiero na etapie uwag interwenienta. Powołuje się ona w tym względzie na fakt, że w chwili wniesienia skargi decyzja ta nie była opublikowana, oraz na lakoniczny charakter zawartego w owej decyzji uzasadnienia i pism Komisji.
30 Komisja i Orlen sprzeciwiają się temu wnioskowi o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego, podkreślając w szczególności jego spóźniony charakter.
31 Zgodnie z art. 88 § 1 regulaminu postępowania „[ś]rodki dowodowe mogą być podejmowane lub zmieniane w każdym stadium postępowania, z urzędu albo na wniosek strony głównej”. Paragraf 2 tego artykułu uściśla, że „[j]eżeli wniosek […] został złożony po pierwszej wymianie pism procesowych, strona go składająca wskazuje powody, dla których nie mogła wystąpić z nim wcześniej”.
32 Niezależnie od kwestii, czy skarżąca przedstawiła przekonujące uzasadnienie w odniesieniu do spóźnionego złożenia wniosku o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego, należy przypomnieć, że na podstawie regulaminu postępowania Sądowi przysługuje swoboda oceny w zakresie rozstrzygnięcia, czy należy zarządzić taki środek, czy też nie (zob. podobnie wyrok z dnia 13 lipca 2017 r., Talanton/Komisja, T‑65/15, niepublikowany, EU:T:2017:491, pkt 35–37). W związku z tym, nawet jeśli strona zwróciła się do Sądu z wnioskiem o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego na zaawansowanym etapie postępowania, może on zawsze podjąć decyzję o zastosowaniu tego środka z urzędu w ramach wykonywania przysługującej mu swobody oceny.
33 Wniosek skarżącej o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego należy jednak oddalić, ponieważ wykracza on poza cel środków dowodowych, o których mowa w art. 91 regulaminu postępowania, polegający na umożliwieniu udowodnienia prawdziwości twierdzeń faktycznych przedstawionych przez stronę na poparcie jej zarzutów (zob. podobnie wyrok z dnia 23 maja 2014 r., European Dynamics Luxembourg/EBC, T‑553/11, niepublikowany, EU:T:2014:275, pkt 317 i przytoczone tam orzecznictwo).
34 W ramach tego wniosku skarżąca wnosi bowiem do Sądu o zarządzenie przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego dotyczącej „rynków pokrewnych, w tym rynku przetwarzania gaczy parafinowych, na następujące okoliczności: a) skutków połączenia […] na sytuację konkurencji na właściwych rynkach gaczy parafinowych, parafin i rynkach pokrewnych, w tym [w ]szczególności na przełożenie tego połączenia na cenę produktów dla odbiorców końcowych oraz konsumentów; b) wpływu przedmiotowego połączenia na sytuację gospodarczą Skarżącej oraz innych podmiotów prowadzących o przedmiocie działalności tożsamym jak Skarżącą w zakresie przetwarzania gaczy parafinowych, parafin i rynkach pokrewnych; c) ponoszenia przez Skarżącą wyższych kosztów w związku z zakupem gaczy poza rynkiem lokalnym; d) ograniczenia dostępności gaczy na rynku lokalnym; e) procentowego udziału w rynku europejskim połączonego podmiotu w wyniku koncentracji”.
35 Ów wniosek raczej nie zmierza do udowodnienia prawdziwości niektórych twierdzeń faktycznych, lecz ma w rzeczywistości na celu doprowadzenie do ponownego zbadania zawartych w zaskarżonej decyzji ocen dotyczących zgodności planowanej koncentracji z art. 2 ust. 1–3 rozporządzenia nr 139/2004. W związku z tym wykracza on poza przedmiot środka dowodowego w rozumieniu art. 91 regulaminu postępowania, wobec czego Sąd przekroczyłby granice swojej właściwości, gdyby przyjął taki środek (zob. podobnie i analogicznie wyrok z dnia 12 września 2013 r., Besselink/Rada, T‑331/11, niepublikowany, EU:T:2013:419, pkt 24, 25).
B. W przedmiocie zasadności zarzutów
36 Skarżąca podniosła w skardze zasadniczo dwa zarzuty dotyczące, odpowiednio, naruszenia art. 2 ust. 1–3 rozporządzenia nr 139/2004 i art. 9 ust. 1 tego rozporządzenia. Ponadto skarżąca przedstawiła w replice nowy zarzut, dotyczący niewystarczającego uzasadnienia zaskarżonej decyzji.
37 Na rozprawie skarżąca wycofała zarzut dotyczący naruszenia art. 9 ust. 1 rozporządzenia nr 139/2004, co odnotowano w protokole z rozprawy.
1. W przedmiocie zarzutu pierwszego, dotyczącego naruszenia art. 2 ust. 1–3 rozporządzenia nr 139/2004
38 Skarżąca utrzymuje zasadniczo, że w pkt 37 zaskarżonej decyzji, w którym Komisja uznała, iż koncentracja nie przeszkodzi znacząco skutecznej konkurencji na rynku wosków parafinowych, błędnie zastosowano art. 2 ust. 1–3 rozporządzenia nr 139/2004.
39 Zgodnie z art. 2 ust. 1 rozporządzenia nr 139/2004:
„Koncentracje objęte zakresem niniejszego rozporządzenia są oceniane zgodnie z celami niniejszego rozporządzenia oraz z następującymi przepisami zmierzającymi do stwierdzenia, czy są one zgodne czy nie ze wspólnym rynkiem.
Dokonując tej oceny, Komisja uwzględnia:
a) potrzebę zachowania i rozwoju skutecznej konkurencji na wspólnym rynku, z punktu widzenia między innymi struktury wszystkich danych rynków oraz rzeczywistej lub potencjalnej konkurencji ze strony przedsiębiorstw zlokalizowanych [w Unii] lub poza nią;
b) pozycję rynkową zainteresowanych przedsiębiorstw oraz ich siłę ekonomiczną i finansową, możliwości dostępne dla dostawców i użytkowników, ich dostęp do zaopatrzenia lub rynków, wszelkie prawne lub inne bariery wejścia na rynek, trendy podaży i popytu w stosunku do właściwych dóbr i usług, interesy konsumentów pośrednich i końcowych oraz rozwój postępu technicznego i gospodarczego, pod warunkiem że dokonuje się on z korzyścią dla konsumentów i nie stanowi przeszkody dla konkurencji”.
40 Artykuł 2 ust. 2 i 3 rozporządzenia nr 139/2004 stanowi z jednej strony, że „[k]oncentrację, która nie przeszkadzałaby znacząco skutecznej konkurencji na […] rynku [wewnętrznym] lub znacznej jego części, w szczególności w wyniku stworzenia lub umocnienia pozycji dominującej, uznaje się za zgodną [z] rynkiem [wewnętrznym]”, a z drugiej strony, że „[k]oncentrację, która przeszkadzałaby znacząco skutecznej konkurencji na […] rynku [wewnętrznym] lub znacznej jego części, w szczególności w wyniku stworzenia lub umocnienia pozycji dominującej, uznaje się za niezgodną [z] rynkiem [wewnętrznym]”.
41 Argumentację skarżącej przedstawioną na poparcie niniejszego zarzutu można podzielić na dwie części w zależności od tego, czy kwestionowana jest ocena Komisji dotycząca definicji rynków właściwych, czy też jej ocena odnosząca się do wpływu koncentracji na te rynki.
a) W przedmiocie części pierwszej, dotyczącej błędnej definicji rynków właściwych
42 Skarżąca utrzymuje zasadniczo, że Komisja naruszyła art. 2 ust. 1 lit. a) rozporządzenia nr 139/2004 ze względu na błędną definicję rynków właściwych.
43 Zgodnie z orzecznictwem odpowiednie określenie rynku właściwego stanowi konieczny warunek, który należy spełnić przed przystąpieniem do oceny wpływu koncentracji na konkurencję (zob. podobnie wyrok z dnia 31 marca 1998 r., Francja i in./Komisja, C‑68/94 i C‑30/95, EU:C:1998:148, pkt 143).
44 W tym względzie należy zauważyć, że rynek produktowy, który należy wziąć pod uwagę, obejmuje wszystkie produkty lub usługi, które są uważane przez konsumenta za zamienne lub za substytuty ze względu na ich właściwości, cenę i zamierzone zastosowanie. W szczególności pojęcie „rynku właściwego” oznacza, że może na nim istnieć skuteczna konkurencja między produktami lub usługami stanowiącymi jego część, co zakłada wystarczający stopień zamienności wszystkich produktów lub usług stanowiących część tego samego rynku w odniesieniu do tego samego zastosowania (wyrok z dnia 23 stycznia 2018 r., Hoffmann-La Roche i in., C‑179/16, EU:C:2018:25 pkt 50, 51).
45 Ponadto w sytuacji, gdy zarzuca się Komisji nieuwzględnienie ewentualnego problemu w zakresie konkurencji na rynkach innych niż rynki, których dotyczyła analiza konkurencji, strona skarżąca musi wskazać wiarygodne przesłanki dowodzące w konkretny sposób istnienia problemu w zakresie konkurencji, który z powodu swojego wpływu powinien był zostać zbadany przez Komisję. W celu spełnienia tego wymogu strona skarżąca powinna określić odnośne rynki, opisać sytuację konkurencyjną w przypadku nieprzeprowadzenia koncentracji i wskazać prawdopodobne skutki danej koncentracji, mając na uwadze sytuację konkurencyjną na tych rynkach (wyroki: z dnia 4 lipca 2006 r., easyJet/Komisja, T‑177/04, EU:T:2006:187, pkt 65, 66; z dnia 13 maja 2015 r., Niki Luftfahrt/Komisja, T‑162/10, EU:T:2015:283, pkt 174, 175).
46 W pkt 37 zaskarżonej decyzji Komisja wskazała dwa rynki objęte koncentracją, a mianowicie, po pierwsze, rynek wyższego szczebla obejmujący dostawy gaczu parafinowego w Polsce, a po drugie, rynek niższego szczebla obejmujący dostawy wosków parafinowych w EOG, które wykorzystują gacz jako surowiec.
47 W pierwszej kolejności skarżąca zarzuca Komisji, że ograniczyła definicję znajdującego się na niższym szczeblu rynku wosków parafinowych wyłącznie do „rafinowanych wosków parafinowych”, czyli do wosków produkowanych na bazie gaczu lekkiego, który służy jako surowiec do produkcji świec, oraz że nie uwzględniła wosków na bazie gaczu średniego i ciężkiego, wykorzystywanych do produkcji zniczy i różnych preparatów przemysłowych.
48 Ten zarzut szczegółowy opiera się na błędnym rozumieniu zaskarżonej decyzji.
49 W motywie 1993 zaskarżonej decyzji Komisja wskazała bowiem, że „gacz parafinowy jest produktem ubocznym produkcji olejów ropy naftowej, [że] ma wiele zastosowań, ale jest wykorzystywany głównie jako surowiec do produkcji rafinowanych wosków parafinowych, które z kolei stanowią główny surowiec do produkcji świec”. W motywach 1996 i 1997 tej decyzji Komisja wskazała, że zbada wpływ koncentracji na rynek gaczu parafinowego i wosków parafinowych.
50 Tymczasem, po pierwsze, z motywu 1993 zaskarżonej decyzji nie można wywnioskować, że Komisja zdefiniowała znajdujący się na niższym szczeblu rynek wosków parafinowych w sposób bardziej ograniczony jako obejmujący jedynie rafinowane woski parafinowe. Przeciwnie, w motywie tym Komisja wyraźnie podkreśliła, że gacz parafinowy ma „wiele zastosowań” i nie jest wykorzystywany wyłącznie do produkcji rafinowanych wosków parafinowych.
51 Po drugie, w motywie 1997 zaskarżonej decyzji Komisja odniosła się do rynku obejmującego ogólnie woski parafinowe, a nie same tylko rafinowane woski parafinowe.
52 Po trzecie, wniosek ten znajduje potwierdzenie w lekturze wcześniejszych decyzji Komisji, do których odsyła motyw 1997 zaskarżonej decyzji i w kontekst których wpisuje się definicja znajdującego się na niższym szczeblu rynku wosków parafinowych.
53 Otóż w motywie 4 decyzji Komisji C(2008) 4576 wersja ostateczna z dnia 1 października 2008 r. dotyczącej postępowania przewidzianego w art. 81 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską oraz w art. 53 porozumienia EOG (sprawa COMP/39181 – Woski do świec) (streszczenie decyzji opublikowane w Dz.U. 2009, C 295, s. 17) woski parafinowe zostały zdefiniowane jako obejmujące „rafinowane woski parafinowe oraz półrafinowane woski parafinowe (w zależności od zawartości oleju), jak również woski hydrorafinowane, mieszaniny wosków, woski specjalne oraz twarde woski parafinowe”, które „wykorzystuje się […] do produkcji szerokiego asortymentu produktów, takich jak świece, chemikalia, opony oraz produkty motoryzacyjne, jak również w przemyśle gumowym, produkcji opakowań, klejów i gum do żucia”.
54 Wynika z tego, że rynek niższego szczebla nie został ograniczony w zaskarżonej decyzji wyłącznie do wosków parafinowych rafinowanych, jak twierdzi skarżąca, lecz do wszystkich wosków parafinowych, tak jak je zdefiniowano w pkt 53 powyżej.
55 Rozpatrywany zarzut szczegółowy należy więc oddalić.
56 W drugiej kolejności należy zaznaczyć, że pisma skarżącej zawierają liczne odniesienia do różnych rodzajów gaczu parafinowego, a mianowicie „lekkiego”, „średniego” lub „ciężkiego”, a także do ich różnych właściwości i zastosowań. W zakresie, w jakim owe odniesienia należy rozumieć jako składające się na zarzut szczegółowy oparty na błędnej definicji rynku wyższego szczebla ze względu na to, że Komisja powinna była przyjąć istnienie trzech różnych rynków w zależności od tego, czy dotyczyły one tych trzech rodzajów gaczu parafinowego, taki zarzut nie zasługuje na uwzględnienie.
57 Do skarżącej należało bowiem przedstawienie poważnych poszlak świadczących o tym, że między gaczem „ciężkim”, gaczem „lekkim” i gaczem „średnim” nie istnieje stopień zamienności wystarczający, aby mogły one wchodzić w zakres tego samego rynku.
58 W szczególności w świetle metody przedstawionej w obwieszczeniu Komisji w sprawie definicji rynku właściwego do celów […] prawa konkurencji [Unii] (Dz.U. 1997, C 372, s. 5, zwanym dalej „komunikatem w sprawie definicji rynku właściwego”) do skarżącej należało przedstawienie poważnych poszlak wskazujących na niewystarczającą substytucyjność po stronie popytu i po stronie podaży między różnymi rodzajami gaczu, tak aby mogły one wchodzić w zakres tego samego rynku.
59 Z punktu widzenia popytu skarżąca powinna była przedstawić poważne poszlaki świadczące o tym, że klienci danego rodzaju gaczu parafinowego nie przerzuciliby się na inny rodzaj gaczu w przypadku niewielkiej podwyżki ceny, wobec czego nie można ich uznać za substytuty (zob. podobnie pkt 15–20 komunikatu w sprawie definicji rynku właściwego).
60 Z punktu widzenia podaży skarżąca powinna była przedstawić poważne poszlaki świadczące o tym, że dostawcy danego rodzaju gaczu parafinowego nie mogli przestawić swojej produkcji na produkcję innego rodzaju gaczu parafinowego i sprzedawać go w krótkim okresie, bez ponoszenia dodatkowych znacznych kosztów i ryzyka w odpowiedzi na niewielkie, lecz stałe zmiany cen względnych (zob. podobnie pkt 20–24 komunikatu w sprawie definicji rynku właściwego).
61 W pkt 112–120 repliki skarżąca ogranicza się do podkreślenia, że gacz lekki, gacz średni i gacz ciężki stanowią składniki różnych surowców. W innych częściach swej argumentacji podnosi ona, że jakość gaczu parafinowego może znacznie się różnić w zależności od rafinerii. Tymczasem takich twierdzeń nie można traktować jako poważnych poszlak świadczących o tym, że nie istnieje wystarczający stopień zamienności między tymi różnymi rodzajami gaczu, tak aby mogły one być substytutami z punktu widzenia popytu. W każdym razie skarżąca nie porusza kwestii ewentualnej substytucyjności z punktu widzenia podaży.
62 Taki zarzut szczegółowy skarżącej – przy założeniu, że został podniesiony – należałoby zatem oddalić jako bezzasadny.
63 W trzeciej kolejności skarżąca utrzymuje zasadniczo, że Komisja niesłusznie uwzględniła w ramach rynku wyższego szczebla gacz importowany do Polski i że powinna ona była ograniczyć definicję tego rynku wyłącznie do gaczu produkowanego i sprzedawanego w Polsce. Skarżąca uzasadnia to twierdzenie różnicą w zakresie jakości gaczu parafinowego w zależności od rafinerii, z której on pochodzi, i kosztami jego transportu z zagranicy.
64 Taki zarzut szczegółowy również nie może zostać uwzględniony.
65 Jak wynika bowiem z pkt 15–20 komunikatu w sprawie definicji rynku właściwego, streszczonych w pkt 59 powyżej, produkty należą do tego samego rynku w szczególności, jeżeli są postrzegane przez konsumenta jako substytuty.
66 Tymczasem skarżąca nie kwestionuje tego, że oferta gaczu parafinowego, z której korzystali polscy klienci przed koncentracją, nie pochodziła wyłącznie od Lotosu, jedynego producenta polskiego gaczu parafinowego oferującego ów produkt na rynku, ale również od dostawców znajdujących się poza tym terytorium. Skarżąca sama przyznaje, że korzystała z importu gaczu parafinowego pochodzącego z Wielkiej Brytanii, Francji, Węgier i Włoch.
67 Argumentacja skarżącej opiera się w rzeczywistości raczej na korzyściach, jakie zapewnia jej gacz parafinowy pochodzący od Lotosu, zwłaszcza pod kątem niższego kosztu jego transportu, różnorodności oferowanych rodzajów gaczu lub ich przydatności w jej procesie produkcji wosków parafinowych, zważywszy, że do 2012 r. skarżąca i Lotos należały do tej samej spółki.
68 Niemniej jednak owe rozważania nie mają znaczenia, ponieważ popyt na gacz parafinowy w Polsce nie jest zaspokajany wyłącznie przez produkcję krajową, ale również przez import, wobec czego na rynku polskim istnieje skuteczna konkurencja między krajową ofertą gaczu a zagraniczną ofertą gaczu, co uzasadnia włączenie tej ostatniej do definicji rynku właściwego.
69 Tego wniosku nie podważają nowe dowody przedstawione przez skarżącą w dniach 13 grudnia 2022 r. i 5 stycznia 2023 r., w ramach których kładzie ona nacisk na wzrost kosztów frachtu i niemożność zaopatrywania się w gacz parafinowy w rosyjskich rafineriach w następstwie działań Federacji Rosyjskiej destabilizujących sytuację na Ukrainie.
70 W tym względzie i bez konieczności badania dopuszczalności owych dowodów w świetle art. 85 regulaminu postępowania wystarczy podkreślić, że w zakresie, w jakim dotyczą one zdarzeń, które miały miejsce po wydaniu zaskarżonej decyzji, są one pozbawione znaczenia, ponieważ zgodność z prawem zaskarżonej decyzji należy zbadać w świetle okoliczności faktycznych istniejących w dniu jej wydania (zob. podobnie wyroki: z dnia 4 lipca 2006 r., easyJet/Komisja, T‑177/04, EU:T:2006:187, pkt 203, 204; z dnia 9 lipca 2007 r., Sun Chemical Group i in./Komisja, T‑282/06, EU:T:2007:203, pkt 59).
71 W świetle powyższego należy oddalić analizowaną część zarzutu.
b) W przedmiocie części drugiej, dotyczącej błędnej oceny wpływu koncentracji na rynki właściwe
72 Skarżąca utrzymuje zasadniczo, że Komisja naruszyła art. 2 ust. 1 lit. b) rozporządzenia nr 139/2004 oraz art. 2 ust. 2 i 3 tego rozporządzenia w odniesieniu do oceny wpływu koncentracji zarówno na rynek gaczu parafinowego, jak i na rynek wosków parafinowych.
73 Na wstępie należy oddalić podniesiony przez Komisję zarzut niedopuszczalności oparty na twierdzeniu, że przedstawiona przez skarżącą argumentacja odnosząca się wyraźnie do naruszenia art. 2 ust. 2 i 3 rozporządzenia nr 139/2004 nie spełnia wymogów jasności i spójności określonych w art. 76 lit. d) regulaminu postępowania.
74 O ile faktycznie fragment skargi poświęcony konkretnie naruszeniu art. 2 ust. 2 i 3 rozporządzenia nr 139/2004 ogranicza się do dwóch punktów, o tyle skarżąca odsyła tam do bardziej rozwiniętej argumentacji, którą przedstawiła w kwestii naruszenia art. 2 ust. 1 owego rozporządzenia. Komisja była zatem w stanie zrozumieć argumenty, które skarżąca przedstawiła na poparcie zakwestionowania przez siebie oceny skutków koncentracji.
75 Analizowaną część zarzutu można podzielić na dwa zarzuty szczegółowe, w ramach których skarżąca kwestionuje, odpowiednio, niezbadanie skutków horyzontalnych koncentracji na rynku gaczu parafinowego oraz zasadność badania skutków wertykalnych koncentracji na rynku wosków parafinowych.
1) W przedmiocie zarzutu szczegółowego pierwszego, dotyczącego niezbadania skutków horyzontalnych koncentracji na rynku gaczu parafinowego
76 Skarżąca podkreśla w istocie, że Orlen sam był przedsiębiorstwem produkującym gacz parafinowy, wobec czego zakup Lotosu przez Orlen miał również wymiar horyzontalny. Skarżąca wywodzi z tego, że Komisja nie zbadała skutków horyzontalnych koncentracji, do czego była zobowiązana na podstawie wytycznych w sprawie oceny horyzontalnego połączenia przedsiębiorstw na mocy rozporządzenia Rady w sprawie kontroli koncentracji przedsiębiorstw (Dz.U. 2004, C 31, s. 5, zwanych dalej „wytycznymi w sprawie koncentracji horyzontalnych”).
77 Komisja odpowiada, że koncentracja nie mogła mieć skutków horyzontalnych na rynku gaczu parafinowego, ponieważ Orlen nie był obecny na tym rynku.
78 Jak Komisja przypomina w pkt 22 wytycznych w sprawie koncentracji horyzontalnych, istnieją dwa główne sposoby znaczącego utrudnienia skutecznej konkurencji przez takie koncentracje, zwłaszcza w wyniku stworzenia lub umocnienia pozycji dominującej.
79 Po pierwsze, chodzi o przypadek nieskoordynowanych lub jednostronnych skutków, w przypadku gdy koncentracja eliminuje istotną presję konkurencyjną wywieraną na jedno lub kilka przedsiębiorstw, co w rezultacie prowadziłoby do wzrostu siły rynkowej, bez uciekania się do koordynacji zachowań.
80 Po drugie, chodzi o przypadek skoordynowanych skutków, gdy koncentracja zmienia charakter konkurencji w taki sposób, że przedsiębiorstwa, które do tej pory nie koordynowały swoich zachowań, stają się obecnie znacznie bardziej skłonne je koordynować i podnosić ceny lub też w inny sposób naruszać skuteczną konkurencję. Koncentracja może również ułatwić koordynację, uczynić ją bardziej stabilną lub bardziej skuteczną w przypadku przedsiębiorstw, które koordynowały swoje zachowania jeszcze przed koncentracją.
81 W konsekwencji w zakresie, w jakim bezsporne jest, że Orlen nie sprzedawał produkowanego przez siebie gaczu parafinowego, koncentracja nie mogła skutkować zmniejszeniem podaży na rynku gaczu parafinowego. Z tego punktu widzenia koncentracja nie mogła doprowadzić do wyeliminowania „istotnej presji konkurencyjnej na tym rynku”, do „wzrostu siły rynkowej” przedsiębiorstw obecnych na rzeczonym rynku lub do ułatwienia koordynacji na rynku w rozumieniu wytycznych w sprawie koncentracji horyzontalnych.
82 Ponadto skarżąca nie zarzuca Komisji, że nie zbadała przewidzianej w pkt 58–60 wytycznych w sprawie koncentracji horyzontalnych możliwości, że koncentracja wywoła skutki antykonkurencyjne w wyniku połączenia przedsiębiorstwa obecnego już na rynku, Lotosu, z potencjalnym konkurentem, Orlenem.
83 W każdym razie w świetle okoliczności niniejszej sprawy nie można poważnie zarzucać Komisji, że nie rozważyła wyraźnie owej możliwości.
84 Jak przypomniano w pkt 60 wytycznych w sprawie koncentracji horyzontalnych, aby koncentracja wywołała znaczące skutki horyzontalne, konieczne byłoby, aby ewentualne wejście Orlenu na rynek gaczu parafinowego po stronie podaży wywierało przed rzeczoną koncentracją istotną presję na dostawców działających obecnie na tym rynku. Tymczasem istnienie takiej presji było wykluczone ze względu na wskazaną w motywie 2004 zaskarżonej decyzji okoliczność, że Orlen był nabywcą na rzeczonym rynku.
85 W świetle powyższego należy oddalić niniejszy zarzut szczegółowy.
2) W przedmiocie zarzutu szczegółowego drugiego, dotyczącego błędnego badania skutków wertykalnych koncentracji na rynku wosków parafinowych
86 Skarżąca utrzymuje, że Komisja niesłusznie uznała w motywach 2004 i 2005 zaskarżonej decyzji, iż po nabyciu Lotosu Orlen nie będzie miał ani zdolności, ani motywacji do prowadzenia strategii zablokowania dostępu do gaczu na rynku wosków parafinowych.
87 Komisja, popierana przez Orlen, uważa, że słusznie wykluczyła ewentualność zablokowania takiego dostępu.
88 Jak wskazano w pkt 31 wytycznych w sprawie oceny niehoryzontalnych połączeń przedsiębiorstw na mocy rozporządzenia Rady w sprawie kontroli koncentracji przedsiębiorstw (Dz.U. 2008, C 265, s. 6, zwanych dalej „wytycznymi w sprawie koncentracji niehoryzontalnych”), zablokowanie dostępu do czynników produkcji ma miejsce wtedy, gdy w wyniku koncentracji nowy podmiot może ograniczyć dostęp do produktów lub usług, które by oferował, gdyby nie doszło do koncentracji. Zgodnie z pkt 32 owych wytycznych przy ocenie prawdopodobieństwa zaistnienia scenariusza antykonkurencyjnego obejmującego zablokowanie dostępu do czynników produkcji Komisja rozważy w pierwszej kolejności, czy po połączeniu podmiot powstały w wyniku koncentracji byłby w stanie znacząco zablokować dostęp do czynników produkcji, w drugiej kolejności, czy miałby do tego motywację, a w trzeciej kolejności, czy strategia zablokowania dostępu miałaby znaczący szkodliwy wpływ na konkurencję wśród przedsiębiorstw działających na rynku niższego szczebla.
89 Należy zaznaczyć, że te trzy przesłanki mają charakter kumulatywny, wobec czego brak jednej z nich jest wystarczający, aby wykluczyć istnienie ryzyka zablokowania dostępu do czynników produkcji (zob. wyrok z dnia 27 stycznia 2021 r., KPN/Komisja, T‑691/18, niepublikowany, EU:T:2021:43, pkt 112 i przytoczone tam orzecznictwo).
90 Jeśli chodzi o pierwszą przesłankę, Komisja uznała w motywie 2004 zaskarżonej decyzji, że w wyniku koncentracji Orlen nie będzie w stanie zablokować dostępu do gaczu parafinowego, ponieważ „ponad [60–70 %] rynku było jeszcze dostępne jako źródło dostaw gaczu parafinowego”.
91 Jak Komisja wskazuje w pkt 35 wytycznych w sprawie koncentracji niehoryzontalnych, „[a]by utrudnienie [zablokowanie] dostępu do czynników produkcji stało się zagrożeniem, wertykalnie skonsolidowane przedsiębiorstwo powstałe z połączenia musi dysponować znaczącą siłą rynkową na rynku wyższego szczebla” i „[j]edynie w takich okolicznościach można oczekiwać, że powstałe z połączenia przedsiębiorstwo będzie istotnie wpływać na warunki konkurencji na rynku wyższego szczebla, a co za tym idzie, na ceny i warunki dostaw na rynku niższego szczebla”.
92 W tym względzie Komisja podkreśla w pkt 36 wytycznych w sprawie koncentracji niehoryzontalnych, że „[p]odmiot powstały z połączenia będzie w stanie wykluczyć konkurentów działających na rynku niższego szczebla jedynie, jeżeli poprzez ograniczenie dostępu do swoich własnych produktów lub usług na rynku wyższego szczebla będzie w stanie wywierać niekorzystny wpływ na ogólną dostępność czynników produkcji pod względem ceny lub jakości dla rynku niższego szczebla”, że „[m]oże to mieć miejsce, jeżeli pozostali dostawcy działający na rynku wyższego szczebla są mniej wydajni, oferują mniej preferowane produkty zastępcze lub brakuje im zdolności zwiększenia produkcji w odpowiedzi na ograniczenie dostaw, np. dlatego, że borykają się z ograniczeniami mocy produkcyjnych lub, bardziej ogólnie, mają do czynienia z coraz mniejszymi korzyściami skali” oraz że „[p]onadto umowy na wyłączność zawierane przez podmiot powstały z połączenia z niezależnymi dostawcami czynników produkcji mogą ograniczyć zdolność konkurentów działających na rynku niższego szczebla do uzyskania odpowiedniego dostępu do czynników produkcji”.
93 Skarżąca opiera zdolność nowego podmiotu do zablokowania dostępu do rynku na okoliczności, że pozostali dostawcy gaczu parafinowego oferują mniejszy wybór produktów, mogą dostarczać jedynie niewystarczające ilości, dysponują produktami o niższej jakości, stanowią niepewne źródła dostaw ze względu na trudności administracyjne lub polityczne lub stwarzają zbyt duże trudności logistyczne. Ponadto skarżąca przedstawia w załączniku do swoich uwag w przedmiocie uwag interwenienta analizę porównawczą rodzajów gaczu, którego używa, według swoich dostawców (Lotosu i innych), podkreślając zasadniczo istniejące między nimi różnice.
94 W pierwszej kolejności ze względów przedstawionych w pkt 65–69 powyżej należy zaznaczyć, że Komisja słusznie uwzględniła w swojej definicji rynku wyższego szczebla gacz importowany do Polski.
95 W drugiej kolejności, i w konsekwencji, Komisja słusznie uznała też w istocie w motywie 2004 zaskarżonej decyzji, że koncentracja nie będzie miała wpływu na znaczną część podaży gaczu parafinowego na rynku.
96 W trzeciej kolejności wynika z tego, że import gaczu do Polski czynił mało prawdopodobnym to, że w wyniku koncentracji Orlen byłby w stanie zablokować dostęp do tego rynku, przy czym skarżąca mogłaby przestawić się na alternatywne źródła zaopatrzenia, w przypadku gdyby kontrolowany przez Orlen gacz nie był już dla niej dostępny lub byłby dostępny jedynie w mniejszym zakresie.
97 W czwartej kolejności argumenty skarżącej oparte na różnicach w zakresie jakości między gaczem importowanym a gaczem dostarczanym przez Lotos, trudności w zaopatrzeniu i koszty transportu związane z gaczem pochodzącym z innych źródeł nie pozwalają wykazać, że nowy podmiot powstały w wyniku koncentracji byłby w stanie wywierać „niekorzystny wpływ na ogólną dostępność czynników produkcji pod względem ceny lub jakości dla rynku niższego szczebla” w rozumieniu pkt 36 wytycznych w sprawie koncentracji niehoryzontalnych.
98 Po pierwsze, jeśli chodzi o podkreślenie różnicy w zakresie jakości między gaczem produkowanym przez Lotos a gaczem importowanym, należy zaznaczyć, że chodzi tu o właściwą skarżącej subiektywną okoliczność, która ma swoje źródło w przynależności skarżącej do grupy Lotos do 2012 r. i która oznacza, że jej proces produkcyjny opiera się na właściwościach gaczu parafinowego pochodzącego z rafinerii Lotosu. Ponadto okoliczności tej przeczy w pewnym stopniu fakt wykorzystywania w przeszłości przez skarżącą importowanego gaczu parafinowego.
99 Po drugie, co się tyczy trudności w zaopatrzeniu i kosztów transportu związanych z importowanym gaczem parafinowym, to nawet gdyby były one prawdziwe, należałoby je jednak zrelatywizować, ponieważ znaczna część gaczu parafinowego sprzedawanego na rynku polskim przed koncentracją pochodziła już z importu.
100 Po trzecie, jeśli chodzi o wzrost cen i ograniczenie źródeł zaopatrzenia spoza Polski po koncentracji, podkreślone przez skarżącą w dniach 13 grudnia 2022 r. i 5 stycznia 2023 r., to ze względów przedstawionych w pkt 69 i 70 powyżej nie można uwzględnić tych elementów w celu skontrolowania zasadności ocen Komisji.
101 W związku z tym Komisja słusznie stwierdziła, że pierwsza z przesłanek, które muszą zostać spełnione, aby można było przyjąć istnienie zablokowania dostępu do rynku czynników produkcji, nie została spełniona w niniejszej sprawie. Ze względu na kumulatywny charakter tych przesłanek, który został przypomniany w pkt 89 powyżej, stwierdzenie to wystarczy, by uzasadnić oddalenie niniejszego zarzutu szczegółowego.
102 W każdym razie należy zaznaczyć, że Komisja zastosowała też prawidłowo drugą przesłankę, przyjmując, że nowy podmiot powstały w wyniku koncentracji nie będzie miał motywacji do zablokowania dostępu do rynku czynników produkcji.
103 W motywie 2005 zaskarżonej decyzji Komisja słusznie oparła się na bardzo niewielkim udziale Orlenu w rynku wosków parafinowych oraz na intensywności konkurencji istniejącej na tym rynku, aby wykluczyć wszelką motywację po stronie nowego podmiotu powstałego w wyniku koncentracji do przyjęcia strategii zablokowania dostępu do znajdującego się na wyższym szczeblu rynku gaczu parafinowego.
104 Jak Komisja podkreśla w pkt 40 wytycznych w sprawie koncentracji niehoryzontalnych, „[m]otywacja do wykluczenia [zablokowania dostępu do rynku czynników produkcji] zależy od stopnia, w jakim wykluczenie [zablokowanie dostępu] byłoby opłacalne”. Zgodnie z tym punktem „[p]rzedsiębiorstwo skonsolidowane wertykalnie uwzględni wpływ swoich dostaw czynników produkcji dla konkurentów działających na rynku niższego szczebla zarówno na zyski swojej jednostki działającej na rynku wyższego szczebla, jak i swojej jednostki działającej na rynku niższego szczebla”. Wreszcie w owym punkcie wskazano, że „[z]asadniczo podmiot powstały z połączenia może zdecydować się na utratę zysków na rynku wyższego szczebla, wynikającą z ograniczenia sprzedaży czynników produkcji (faktycznym lub potencjalnym) konkurentom w zamian za podniesienie zysków, w krótkiej lub dłuższej perspektywie, poprzez zwiększenie sprzedaży przedsiębiorstwom działającym na rynku niższego szczebla, bądź, zależnie od sytuacji, możliwość podniesienia cen dla konsumentów”.
105 Skarżąca utrzymuje zasadniczo, że motywacja do realizacji strategii zablokowania dostępu do gaczu parafinowego polegałaby na możliwości podwyższenia cen na rynku wosków parafinowych.
106 Należy zaznaczyć, że w motywie 2000 zaskarżonej decyzji Komisja zdefiniowała rynek wosków parafinowych jako obejmujący cały EOG, że w motywie 2002 tej decyzji zauważyła ona, iż udział Orlenu w tym rynku wynosił 5–10 %, oraz że w motywie 2005 owej decyzji wskazała ona, iż istniała na nim intensywna konkurencja. Skarżąca nie zakwestionowała tych ocen.
107 W świetle owych cech rynku niższego szczebla Komisja mogła rozsądnie uznać w motywie 2005 zaskarżonej decyzji, że nowy podmiot nie miał motywacji do ograniczenia dostępu do gaczu parafinowego.
108 Z jednej strony bowiem skutki zablokowania dostępu mogłyby dotyczyć jedynie niewielkiej części konkurencji na rynku niższego szczebla, a zatem nie zapewniałyby korzyści dla nowego podmiotu. Z drugiej strony zablokowanie dostępu oznaczałoby utratę dochodów na znajdującym się na wyższym szczeblu rynku gaczu parafinowego.
109 Wreszcie, jeśli chodzi o przedstawione w dniach 13 grudnia 2022 r. i 5 stycznia 2023 r. twierdzenie skarżącej, zgodnie z którym wyrażone przez nią obawy dotyczące zablokowania dostępu do rynku gaczu parafinowego spełniły się, ze względów analogicznych do tych przedstawionych w pkt 69, 70 i 100 powyżej należy uznać to twierdzenie za pozbawione w każdym razie znaczenia dla kontroli zgodności z prawem zaskarżonej decyzji.
110 W świetle całości powyższych rozważań należy oddalić analizowany zarzut obejmujący poszczególne części i zarzuty szczegółowe.
2. W przedmiocie zarzutu drugiego, dotyczącego niewystarczającego uzasadnienia
111 Skarżąca uważa, że uzasadnienie zaskarżonej decyzji jest niewystarczające, w szczególności jeśli chodzi o definicję rynków właściwych. Podnosi ona, że analizowany zarzut jest dopuszczalny, nawet jeśli został podniesiony na etapie repliki, ponieważ w dniu wniesienia skargi zaskarżona decyzja nie była jeszcze opublikowana.
112 Komisja twierdzi, że analizowany zarzut jest niedopuszczalny, ponieważ jego przedstawienie na etapie repliki jest sprzeczne z art. 84 regulaminu postępowania, a jego spóźniony charakter wynika z decyzji skarżącej o wniesieniu skargi przed publikacją zaskarżonej decyzji. W każdym razie utrzymuje ona, że owa decyzja jest uzasadniona w sposób wymagany prawem.
113 Na wstępie należy przypomnieć, że brak uzasadnienia lub niewystarczające uzasadnienie aktu muszą zostać podniesione przez Sąd z urzędu. Okoliczność, że strona skarżąca przedstawiła argumentację w tym zakresie na późnym etapie postępowania, nie może zmienić w tym względzie roli sądu Unii.
114 Zgodnie z art. 296 TFUE akty prawne przyjmowane przez instytucje Unii są uzasadniane.
115 W tym względzie należy przypomnieć, że uzasadnienie, jakiego wymaga art. 296 TFUE, powinno być dostosowane do charakteru rozpatrywanego aktu i przedstawiać w sposób jasny i jednoznaczny rozumowanie instytucji, która wydała akt, pozwalając zainteresowanym poznać podstawy podjętej decyzji, a właściwemu sądowi dokonać jej kontroli. Wymóg uzasadnienia należy więc oceniać w świetle okoliczności danej sprawy, w szczególności treści aktu, charakteru podniesionych argumentów, a także interesu, jaki w uzyskaniu wyjaśnień mogą mieć adresaci aktu lub inne osoby, których dotyczy on bezpośrednio i indywidualnie. Nie ma wymogu, by uzasadnienie wyszczególniało wszystkie istotne okoliczności faktyczne i prawne, ponieważ ocena, czy uzasadnienie aktu spełnia wymogi art. 296 TFUE, winna nie tylko opierać się na jego brzmieniu, ale także uwzględniać okoliczności jego wydania, jak również całość przepisów prawa regulujących daną dziedzinę (wyroki: z dnia 2 kwietnia 1998 r., Komisja/Sytraval i Brink’s France, C‑367/95 P, EU:C:1998:154, pkt 63; z dnia 22 czerwca 2004 r., Portugalia/Komisja, C‑42/01, EU:C:2004:379, pkt 66; z dnia 15 kwietnia 2008 r., Nuova Agricast, C‑390/06, EU:C:2008:224, pkt 79).
116 W pierwszej kolejności z badania i oddalenia zarzutu pierwszego wynika w sposób konieczny, że zawarte w pkt 37 zaskarżonej decyzji rozumowanie Komisji pozwoliło skarżącej na skuteczną obronę jej praw, a Sądowi na przeprowadzenie kontroli.
117 W drugiej kolejności wniosek ten odnosi się w szczególności do tego, co wydaje się być głównym zarzutem skarżącej, a mianowicie do podnoszonego niewystarczającego wyjaśnienia powodów, które skłoniły Komisję do tego, by nie opowiadać się za definicją rynku wyższego szczebla ograniczonego jedynie do gaczu parafinowego produkowanego i sprzedawanego w Polsce.
118 W tym względzie należy zaznaczyć, że włączenie przez Komisję całego gaczu parafinowego sprzedawanego w Polsce do definicji rynku wynika ze zwykłego zastosowania kryteriów zawartych w komunikacie w sprawie definicji rynku właściwego, który stanowi część kontekstu prawnego, w jaki wpisuje się zaskarżona decyzja. Skarżąca była zatem w stanie zrozumieć względy leżące u podstaw tej decyzji, zaś Komisja nie była zobowiązana do przedstawienia w tym zakresie bardziej wyraźnego uzasadnienia.
119 W trzeciej kolejności i w każdym razie nawet gdyby zaskarżona decyzja była niewystarczająco uzasadniona w odniesieniu do definicji rynku wyższego szczebla, nie mogłoby to doprowadzić do stwierdzenia nieważności zaskarżonej decyzji.
120 Po pierwsze, należy przypomnieć, że ze względu na przypomniany w pkt 88 powyżej kumulatywny charakter przesłanek koniecznych do ustalenia możliwości zablokowania dostępu do rynku czynników produkcji, każdy z argumentów przedstawionych w motywach 2004 i 2005 zaskarżonej decyzji mógł uzasadniać wniosek Komisji wykluczający ewentualność, że koncentracja doprowadzi do zablokowania dostępu do gaczu parafinowego.
121 Po drugie, niewystarczające uzasadnienie definicji rynku wyższego szczebla miałoby wpływ jedynie na zawarty w motywie 2004 zaskarżonej decyzji argument dotyczący braku zdolności nowego podmiotu do zablokowania dostępu do rynku. Owo niewystarczające uzasadnienie nie miałoby wpływu na zawarty w motywie 2005 rzeczonej decyzji argument dotyczący tego, że ów nowy podmiot nie miałby motywacji w tym zakresie. Motyw ten zawiera bowiem wyłącznie oceny dotyczące wymiaru geograficznego znajdującego się na niższym szczeblu rynku wosków parafinowych oraz intensywności konkurencji na tym rynku.
122 Należy zatem oddalić zarzut drugi, a w konsekwencji skargę w całości, bez konieczności zbadania przedstawionego na rozprawie wniosku skarżącej zmierzającego w istocie – w razie nieuwzględnienia jej wniosku o zarządzenie przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego – do nakazania Komisji przez Sąd przedstawienia dowodów, na podstawie których sporządziła uzasadnienie zaskarżonej decyzji.
IV. W przedmiocie kosztów
123 Zgodnie z art. 134 § 1 regulaminu postępowania kosztami zostaje obciążona, na żądanie strony przeciwnej, strona przegrywająca sprawę. Ponieważ skarżąca przegrała sprawę, należy – zgodnie z żądaniem Komisji oraz interwenienta – obciążyć ją kosztami postępowania.
Z powyższych względów
SĄD (trzecia izba w składzie powiększonym)
orzeka, co następuje:
1) Skarga zostaje oddalona.
2) Polwax S.A. zostaje obciążona kosztami postępowania.
Schalin | Frimodt Nielsen | Škvařilová-Pelzl |
Wyrok ogłoszono na posiedzeniu jawnym w Luksemburgu w dniu 14 czerwca 2023 r.