Language of document : ECLI:EU:T:2011:186

Sprawa T‑465/08

Republika Czeska

przeciwko

Komisji Europejskiej

Program PHARE – „Fundusze odnawialne” otrzymane przez Republikę Czeską – Zwrot wypłaconych kwot – Decyzja Komisji o odzyskaniu przez potrącenie – Podstawa prawna – Odrębne porządki prawne – Pojęcie pewnej i wyrażonej w kwocie pieniężnej wierzytelności – Obowiązek uzasadnienia

Streszczenie wyroku

1.      Przystąpienie nowych państw członkowskich do Wspólnot – Republika Czeska – Natychmiastowe i pełne stosowanie prawa wspólnotowego – Odstępstwa – Przesłanka – Wyraźny przepis

(art. 292 WE; akt o przystąpieniu z 2003 r., art. 33 ust. 2)

2.      Przystąpienie nowych państw członkowskich do Wspólnot – Republika Czeska – Ogólne zobowiązania budżetowe podjęte na mocy przedakcesyjnych instrumentów finansowych – Zasady stosowane od momentu przystąpienia

(akt o przystąpieniu z 2003 r., art. 33 ust. 2; rozporządzenia: Rady nr 1605/2002, art. 73 ust. 1; Komisji nr 2342/2002, art. 81 ust. 1, art. 83)

3.      Akty instytucji – Uzasadnienie – Obowiązek – Zakres – Decyzja wpisująca się w kontekst znany jej adresatowi

(art. 253 WE)

1.      Odstępstwa od natychmiastowego i pełnego stosowania przepisów prawa wspólnotowego w odniesieniu do pomocy przedakcesyjnej z tytułu programu PHARE określone w art. 33 ust. 1 aktu dotyczącego warunków przystąpienia Republiki Czeskiej, Republiki Estońskiej, Republiki Cypryjskiej, Republiki Łotewskiej, Republiki Litewskiej, Republiki Węgierskiej, Republiki Malty, Rzeczypospolitej Polskiej, Republiki Słowenii i Republiki Słowackiej oraz dostosowań w traktatach stanowiących podstawę Unii Europejskiej są dozwolone na podstawie art. 33 ust. 2 tego samego aktu tylko w zakresie, w jakim są wyraźnie przewidziane w tych postanowieniach.

Tymczasem rzeczony art. 33 ust. 2 nie ustanawia wyraźnie odstępstwa od postanowień art. 292 WE, polegającego na tym, że pozasądowe sposoby rozstrzygania sporów określone w umowie ramowej zawartej między rządem Republiki Czeskiej a Komisją Europejską w sprawie uczestnictwa Republiki Czeskiej w programie pomocy Wspólnoty Europejskiej nadal mają zastosowanie po przystąpieniu Republiki Czeskiej do Unii.

Dlatego pozasądowe sposoby rozstrzygania sporów określone w umowie ramowej z 1996 r. nie mają zastosowania od dnia przystąpienia Republiki Czeskiej do Unii.

(por. pkt 100–102)

2.      Artykuł 33 ust. 2 aktu dotyczącego warunków przystąpienia Republiki Czeskiej, Republiki Estońskiej, Republiki Cypryjskiej, Republiki Łotewskiej, Republiki Litewskiej, Republiki Węgierskiej, Republiki Malty, Rzeczypospolitej Polskiej, Republiki Słowenii i Republiki Słowackiej oraz dostosowań w traktatach stanowiących podstawę Unii Europejskiej, który ma na celu zapewnienie trwałości wydatków przewidzianych przed przystąpieniem do Unii w ramach ogólnych zobowiązań budżetowych, które nie zostały jeszcze w pełni zrealizowane w czasie przystąpienia, stanowi odstępstwo od niektórych przepisów rozporządzenia nr 1605/2002 w sprawie rozporządzenia finansowego mającego zastosowanie do budżetu ogólnego Wspólnot Europejskich dotyczących operacji po stronie wydatków. Jego celem nie jest natomiast wprowadzenie odstępstwa od regulacji rozporządzenia finansowego dotyczących operacji po stronie dochodów.

Innymi słowy art. 33 ust. 2 aktu dotyczącego warunków przystąpienia nie wyłącza wyraźnie stosowania rozporządzenia finansowego i rozporządzenia wykonawczego w odniesieniu do operacji po stronie dochodów. Operacje te podlegają zatem rozpatrywanym rozporządzeniom od dnia przystąpienia Republiki Czeskiej do Unii.

Ponadto potrącenie, jako sposób odzyskania wierzytelności, przewidziane w art. 73 ust. 1 rozporządzenia finansowego, jak również w art. 81 ust. 1 i art. 83 rozporządzenia nr 2342/2002 ustanawiającego szczegółowe zasady wykonania rozporządzenia finansowego nie jest wyraźnie wyłączone przepisami art. 33 ust. 2 aktu dotyczącego warunków przystąpienia. Należy więc uznać, że ta operacja po stronie dochodów ma zastosowanie – na warunkach ustanowionych w rozpatrywanych rozporządzeniach – do wierzytelności wynikających z pomocy przedakcesyjnej z tytułu programu PHARE określonych w art. 33 ust. 1 aktu dotyczącego warunków przystąpienia.

W konsekwencji ustalenie i odzyskanie, w tym w drodze potrącenia, wierzytelności dotyczącej zwrotu środków otrzymanych przez Republikę Czeską w ramach programu PHARE należy do Komisji, która zobowiązana jest w tym celu do stosowania i przestrzegania przepisów rozporządzenia finansowego i rozporządzenia wykonawczego.

(por. pkt 118–122)

3.      Obowiązek uzasadnienia niekorzystnego aktu, jaki został przewidziany przez art. 253 WE, ma za zadanie, po pierwsze, zapewnić zainteresowanemu wskazówki wystarczające do ustalenia, czy akt jest zasadny lub czy ewentualnie nie zawiera wady pozwalającej na zakwestionowanie jego ważności przed sądem Unii, a po drugie, zapewnić sądowi Unii możliwość kontroli zgodności z prawem tego aktu. W ten sposób uregulowany obowiązek uzasadnienia stanowi istotną zasadę prawa wspólnotowego, od której odstępstwo możliwe jest wyłącznie z nadrzędnych powodów. W związku z powyższym uzasadnienie powinno co do zasady być przekazane zainteresowanemu w tym samym czasie co niekorzystny dla niego akt prawny, przy czym jego brak nie może zostać usunięty w ten sposób, że zainteresowany dowie się o uzasadnieniu aktu w trakcie postępowania przed sądem Unii.

Jednakże uzasadnienie powinno być dostosowane do charakteru danego aktu i kontekstu, w jakim został on wydany. Wymóg uzasadnienia należy oceniać w odniesieniu do konkretnej sytuacji, w szczególności do treści spornego aktu, charakteru powołanych argumentów, a także interesu, jaki w uzyskaniu informacji mogą mieć adresaci aktu lub inne osoby, których dotyczy on bezpośrednio i indywidualnie. Nie ma wymogu, by uzasadnienie wyszczególniało wszystkie istotne okoliczności faktyczne i prawne, ponieważ ocena, czy uzasadnienie aktu jest wystarczające, winna nie tylko opierać się na jego brzmieniu, ale także uwzględniać okoliczności jego wydania, jak również całość przepisów prawa regulujących daną dziedzinę. W szczególności akt niekorzystny jest wystarczająco uzasadniony, jeżeli został wydany w okolicznościach znanych zainteresowanemu, pozwalając mu na zrozumienie treści przyjętego względem niego środka.

W przypadku decyzji o potrąceniu wymagane uzasadnienie powinno umożliwić dokładne określenie potrącanych wierzytelności, i nie można wymagać, aby uzasadnienie początkowo przyjęte na poparcie ustalenia każdej z tych wierzytelności było powtórzone w decyzji o potrąceniu.

(por. pkt 162–164)