Υπόθεση T‑313/22
Roman Arkadyevich Abramovich
κατά
Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης
Απόφαση του Γενικού Δικαστηρίου (πρώτο πενταμελές τμήμα)
της 20ής Δεκεμβρίου 2023
«Κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας – Περιοριστικά μέτρα όσον αφορά δράσεις που υπονομεύουν ή απειλούν την εδαφική ακεραιότητα, την κυριαρχία και την ανεξαρτησία της Ουκρανίας – Δέσμευση κεφαλαίων – Κατάλογος των προσώπων, οντοτήτων και φορέων εις βάρος των οποίων ισχύει η δέσμευση των κεφαλαίων και των οικονομικών πόρων – Περιορισμοί όσον αφορά την πρόσβαση στο έδαφος των κρατών μελών – Κατάλογος των προσώπων, οντοτήτων και φορέων εις βάρος των οποίων ισχύουν περιορισμοί όσον αφορά την πρόσβαση στο έδαφος των κρατών μελών – Καταχώριση και διατήρηση του ονόματος του προσφεύγοντος-ενάγοντος στους καταλόγους – Έννοια των “εξεχόντων επιχειρηματιών” – Άρθρο 2, παράγραφος 1, στοιχείο ζʹ, της αποφάσεως 2014/145/ΚΕΠΠΑ – Υποχρέωση αιτιολογήσεως – Δικαιώματα άμυνας – Σφάλμα εκτιμήσεως – Αναλογικότητα – Ίση μεταχείριση – Δικαίωμα ιδιοκτησίας – Επιχειρηματική ελευθερία – Δικαίωμα στην ιδιωτική ζωή – Επιβολή περιορισμών εισόδου σε υπήκοο κράτους μέλους – Ελεύθερη κυκλοφορία των πολιτών της Ένωσης»
1. Πράξεις των οργάνων – Αιτιολογία – Υποχρέωση αιτιολογήσεως – Περιεχόμενο – Περιοριστικά μέτρα λόγω της καταστάσεως στην Ουκρανία – Εξέχοντες επιχειρηματίες που δραστηριοποιούνται σε οικονομικούς τομείς οι οποίοι παρέχουν σημαντική πηγή εσόδων στην Κυβέρνηση της Ρωσικής Ομοσπονδίας και πρόσωπα που συνδέονται με αυτούς – Υποχρέωση προσδιορισμού στην αιτιολογία των ειδικών και συγκεκριμένων στοιχείων που δικαιολογούν το επίμαχο μέτρο – Απόφαση που εντάσσεται σε πλαίσιο γνωστό στον ενδιαφερόμενο, το οποίο του παρέχει τη δυνατότητα να κατανοήσει το περιεχόμενο του ληφθέντος εις βάρος του μέτρου – Επιτρεπτό συνοπτικής αιτιολογίας
[Άρθρο 296, εδ. 2, ΣΛΕΕ· Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, άρθρο 41 § 2, στοιχείο γʹ· απόφαση 2014/145/ΚΕΠΠΑ του Συμβουλίου, όπως τροποποιήθηκε με τις αποφάσεις (ΚΕΠΠΑ) 2022/429, (ΚΕΠΠΑ) 2022/1530, (ΚΕΠΠΑ) 2023/572 και (ΚΕΠΠΑ) 2023/811· κανονισμοί του Συμβουλίου 269/2014, 2022/427, 2022/1529, 2023/571 και 2023/806]
(βλ. σκέψεις 39-42, 45-47, 50)
2. Κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας – Περιοριστικά μέτρα λόγω της καταστάσεως στην Ουκρανία – Δέσμευση κεφαλαίων – Δικαιώματα άμυνας – Μεταγενέστερη απόφαση που διατηρεί το όνομα του προσφεύγοντος-ενάγοντος στον κατάλογο των προσώπων τα οποία υπόκεινται στα μέτρα αυτά – Έλλειψη νέων λόγων – Υποχρέωση του Συμβουλίου να κοινοποιήσει στον ενδιαφερόμενο τα νέα στοιχεία που ελήφθησαν υπόψη κατά την περιοδική επανεξέταση των περιοριστικών μέτρων – Κοινοποίηση των νέων στοιχείων στον ενδιαφερόμενο προκειμένου να υποβάλει τις παρατηρήσεις του
[Απόφαση 2014/145/ΚΕΠΠΑ του Συμβουλίου, όπως τροποποιήθηκε με τις αποφάσεις (ΚΕΠΠΑ) 2022/1530 και (ΚΕΠΠΑ) 2023/572· κανονισμοί του Συμβουλίου 269/2014, 2022/1529 και 2023/571]
(βλ. σκέψη 59)
3. Δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Αρχές – Δικαιώματα άμυνας – Δικαίωμα αποτελεσματικής δικαστικής προστασίας – Περιοριστικά μέτρα λόγω της καταστάσεως στην Ουκρανία – Δικαίωμα προηγούμενης επίσημης ακροάσεως – Δεν υφίσταται – Προσβολή του δικαιώματος ακροάσεως – Δεν υφίσταται
[Απόφαση 2014/145/ΚΕΠΠΑ του Συμβουλίου, όπως τροποποιήθηκε με τις αποφάσεις (ΚΕΠΠΑ) 2022/1530 και (ΚΕΠΠΑ) 2023/572· κανονισμοί του Συμβουλίου 269/2014, 2022/1529 και 2023/571]
(βλ. σκέψη 60)
4. Κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας – Περιοριστικά μέτρα λόγω της καταστάσεως στην Ουκρανία – Δέσμευση κεφαλαίων εξεχόντων επιχειρηματιών που δραστηριοποιούνται σε οικονομικούς τομείς οι οποίοι παρέχουν σημαντική πηγή εσόδων στην Κυβέρνηση της Ρωσικής Ομοσπονδίας και προσώπων που συνδέονται με αυτούς – Δικαιώματα άμυνας – Μεταγενέστερη απόφαση που διατηρεί το όνομα του προσφεύγοντος-ενάγοντος στον κατάλογο των προσώπων τα οποία υπόκεινται στα μέτρα αυτά – Έλλειψη νέων λόγων – Έλλειψη νέων επιβαρυντικών στοιχείων – Κοινοποίηση των επιβαρυντικών στοιχείων – Δεν υφίσταται – Προσβολή του δικαιώματος ακροάσεως – Δεν υφίσταται
[Απόφαση 2014/145/ΚΕΠΠΑ του Συμβουλίου, όπως τροποποιήθηκε με τις αποφάσεις (ΚΕΠΠΑ) 2022/1530 και (ΚΕΠΠΑ) 2023/572· κανονισμοί του Συμβουλίου 269/2014, 2022/1529 και 2023/571]
(βλ. σκέψεις 62, 65-67)
5. Δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Αρχές – Δικαιώματα άμυνας – Δικαίωμα ακροάσεως – Υποχρέωση των θεσμικών οργάνων να συμφωνήσουν με την άποψη των ενδιαφερομένων – Δεν υφίσταται – Υποχρέωση να απαντήσουν σε όλα τα επιχειρήματά τους – Δεν υφίσταται
(Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, άρθρο 41 § 2)
(βλ. σκέψεις 69, 70)
6. Ευρωπαϊκή Ένωση – Δικαστικός έλεγχος της νομιμότητας των πράξεων των θεσμικών οργάνων – Περιοριστικά μέτρα λόγω της καταστάσεως στην Ουκρανία – Έκταση του ελέγχου – Απόδειξη του βασίμου του μέτρου – Υποχρέωση της αρμόδιας αρχής της Ένωσης να αποδείξει, σε περίπτωση αμφισβητήσεως, το βάσιμο των λόγων που ελήφθησαν υπόψη κατά των οικείων προσώπων ή οντοτήτων – Σφάλμα εκτιμήσεως – Δεν υφίσταται
[Άρθρο 275, εδ. 2, ΣΛΕΕ· Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, άρθρο 47· απόφαση 2014/145/ΚΕΠΠΑ του Συμβουλίου, όπως τροποποιήθηκε με τις αποφάσεις (ΚΕΠΠΑ) 2022/429, (ΚΕΠΠΑ) 2022/1530, (ΚΕΠΠΑ) 2023/572 και (ΚΕΠΠΑ) 2023/811· κανονισμοί του Συμβουλίου 269/2014, 2022/427, 2022/1529, 2023/571 και 2023/806]
(βλ. σκέψεις 75-79, 102-106, 112, 113, 116, 117, 120, 121)
7. Ευρωπαϊκή Ένωση – Δικαστικός έλεγχος της νομιμότητας των πράξεων των θεσμικών οργάνων – Περιοριστικά μέτρα λόγω της καταστάσεως στην Ουκρανία – Έκταση του ελέγχου – Απόδειξη του βασίμου του μέτρου – Υποχρέωση της αρμόδιας αρχής της Ένωσης να αποδείξει, σε περίπτωση αμφισβητήσεως, το βάσιμο των λόγων που ελήφθησαν υπόψη κατά των οικείων προσώπων ή οντοτήτων – Έκταση του περιθωρίου εκτιμήσεως της εν λόγω αρμόδιας αρχής – Σημασία των αποδεικτικών στοιχείων που προσκομίσθηκαν στο πλαίσιο προγενέστερης καταχωρίσεως σε περίπτωση κατά την οποία δεν τροποποιήθηκαν οι λόγοι καταχωρίσεως, δεν μεταβλήθηκε η κατάσταση του προσφεύγοντος-ενάγοντος και δεν υπήρξαν εξελίξεις ως προς τη γενικότερη κατάσταση στην Ουκρανία
[Απόφαση 2014/145/ΚΕΠΠΑ του Συμβουλίου, όπως τροποποιήθηκε με τις αποφάσεις (ΚΕΠΠΑ) 2022/429, (ΚΕΠΠΑ) 2022/1530, (ΚΕΠΠΑ) 2023/572 και (ΚΕΠΠΑ) 2023/811· κανονισμοί του Συμβουλίου 269/2014, 2022/427, 2022/1529, 2023/571 και 2023/806]
(βλ. σκέψεις 80, 81)
8. Κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας – Περιοριστικά μέτρα λόγω της καταστάσεως στην Ουκρανία – Κριτήρια λήψεως περιοριστικών μέτρων – Εξέχοντες επιχειρηματίες που δραστηριοποιούνται σε οικονομικούς τομείς που παρέχουν σημαντική πηγή εσόδων στην Κυβέρνηση της Ρωσικής Ομοσπονδίας και πρόσωπα που συνδέονται με αυτούς – Έννοια – Ανάγκη αποδείξεως στενών δεσμών ή σχέσεως αλληλοεξαρτήσεως μεταξύ του προσώπου που υπόκειται στα περιοριστικά μέτρα και της Ρωσικής Κυβερνήσεως ή των ενεργειών της που υπονομεύουν την εδαφική ακεραιότητα, την κυριαρχία και την ανεξαρτησία της Ουκρανίας – Δεν υφίσταται
[Απόφαση 2014/145/ΚΕΠΠΑ του Συμβουλίου, όπως τροποποιήθηκε με τις αποφάσεις (ΚΕΠΠΑ) 2022/429, (ΚΕΠΠΑ) 2022/1530, (ΚΕΠΠΑ) 2023/572 και (ΚΕΠΠΑ) 2023/811, άρθρο 2 § 1, στοιχείο ζʹ· κανονισμοί του Συμβουλίου 269/2014, άρθρο 3 § 1, στοιχείο ζʹ, 2022/427, 2022/1529, 2023/571 και 2023/806]
(βλ. σκέψεις 92-97)
9. Κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας – Περιοριστικά μέτρα λόγω της καταστάσεως στην Ουκρανία – Κριτήρια λήψεως περιοριστικών μέτρων – Εξέχοντες επιχειρηματίες που δραστηριοποιούνται σε οικονομικούς τομείς που παρέχουν σημαντική πηγή εσόδων στην Κυβέρνηση της Ρωσικής Ομοσπονδίας και πρόσωπα που συνδέονται με αυτούς – Έννοια του οικονομικού τομέα που παρέχει σημαντική πηγή εσόδων
[Απόφαση 2014/145/ΚΕΠΠΑ του Συμβουλίου, όπως τροποποιήθηκε με τις αποφάσεις (ΚΕΠΠΑ) 2022/429, (ΚΕΠΠΑ) 2022/1530, (ΚΕΠΠΑ) 2023/572 και (ΚΕΠΠΑ) 2023/811, άρθρο 2 § 1, στοιχείο ζʹ· κανονισμοί του Συμβουλίου 269/2014, άρθρο 3 § 1, στοιχείο ζʹ, 2022/427, 2022/1529, 2023/571 και 2023/806]
(βλ. σκέψεις 108, 109)
10. Κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας – Περιοριστικά μέτρα λόγω της καταστάσεως στην Ουκρανία – Δέσμευση κεφαλαίων εξεχόντων επιχειρηματιών που δραστηριοποιούνται σε οικονομικούς τομείς που παρέχουν σημαντική πηγή εσόδων στην Κυβέρνηση της Ρωσικής Ομοσπονδίας και προσώπων που συνδέονται με αυτούς – Παράλειψη του Συμβουλίου να λάβει περιοριστικά μέτρα εις βάρος επιχειρηματιών που δεν έχουν τη ρωσική ιθαγένεια – Παραβίαση της αρχής της ίσης μεταχειρίσεως – Δεν υφίσταται
[Απόφαση 2014/145/ΚΕΠΠΑ του Συμβουλίου, όπως τροποποιήθηκε με τις αποφάσεις (ΚΕΠΠΑ) 2022/429, (ΚΕΠΠΑ) 2022/1530, (ΚΕΠΠΑ) 2023/572 και (ΚΕΠΠΑ) 2023/811· κανονισμοί του Συμβουλίου 269/2014, 2022/427, 2022/1529, 2023/571 και 2023/806]
(βλ. σκέψεις 127, 130)
11. Κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας – Περιοριστικά μέτρα λόγω της καταστάσεως στην Ουκρανία – Δέσμευση κεφαλαίων εξεχόντων επιχειρηματιών που δραστηριοποιούνται σε οικονομικούς τομείς που παρέχουν σημαντική πηγή εσόδων στην Κυβέρνηση της Ρωσικής Ομοσπονδίας και προσώπων που συνδέονται με αυτούς – Δικαστικός έλεγχος της νομιμότητας – Πρόσφορος χαρακτήρας των περιοριστικών μέτρων – Περιοριστικά μέτρα που επιδιώκουν θεμιτό σκοπό της κοινής εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφάλειας
[Άρθρα 5 § 4 και 21 § 2, στοιχείο γʹ, ΣΕΕ· απόφαση 2014/145/ΚΕΠΠΑ του Συμβουλίου, όπως τροποποιήθηκε με τις αποφάσεις (ΚΕΠΠΑ) 2022/429, (ΚΕΠΠΑ) 2022/1530, (ΚΕΠΠΑ) 2023/572 και (ΚΕΠΠΑ) 2023/811· κανονισμοί του Συμβουλίου 269/2014, 2022/427, 2022/1529, 2023/571 και 2023/806]
(βλ. σκέψεις 137-141, 144-146, 149)
12. Κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας – Περιοριστικά μέτρα λόγω της καταστάσεως στην Ουκρανία – Δέσμευση κεφαλαίων ορισμένων προσώπων και οντοτήτων λόγω της καταστάσεως στην Ουκρανία – Περιορισμός του δικαιώματος στον σεβασμό της ιδιωτικής ζωής, του δικαιώματος ιδιοκτησίας, της επιχειρηματικής ελευθερίας και του δικαιώματος ελεύθερης κυκλοφορίας και διαμονής – Παραβίαση της αρχής της αναλογικότητας – Δεν υφίσταται
[Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, άρθρα 7, 16, 17, 45 και 52 § 1· απόφαση 2014/145/ΚΕΠΠΑ του Συμβουλίου, όπως τροποποιήθηκε με τις αποφάσεις (ΚΕΠΠΑ) 2022/429, (ΚΕΠΠΑ) 2022/1530, (ΚΕΠΠΑ) 2023/572 και (ΚΕΠΠΑ) 2023/811· κανονισμοί του Συμβουλίου 269/2014, 2022/427, 2022/1529, 2023/571 και 2023/806]
(βλ. σκέψεις 155-164, 166)
13. Δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Αρχές – Θεμελιώδη δικαιώματα – Τεκμήριο αθωότητας – Απόφαση δεσμεύσεως κεφαλαίων εις βάρος ορισμένων προσώπων και οντοτήτων λόγω της καταστάσεως στην Ουκρανία – Συμβατότητα με την εν λόγω αρχή – Προϋποθέσεις
[Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, άρθρο 48 § 1· απόφαση 2014/145/ΚΕΠΠΑ του Συμβουλίου, όπως τροποποιήθηκε με τις αποφάσεις (ΚΕΠΠΑ) 2022/429, (ΚΕΠΠΑ) 2022/1530, (ΚΕΠΠΑ) 2023/572 και (ΚΕΠΠΑ) 2023/811· κανονισμοί του Συμβουλίου 269/2014, 2022/427, 2022/1529, 2023/571 και 2023/806]
(βλ. σκέψη 167)
14. Εξωσυμβατική ευθύνη – Προϋποθέσεις – Έλλειψη νομιμότητας – Ζημία – Αιτιώδης συνάφεια – Σωρευτικές προϋποθέσεις – Μη συνδρομή μιας εκ των προϋποθέσεων – Απόρριψη της αγωγής αποζημιώσεως στο σύνολό της
(Άρθρο 340, εδ. 2, ΣΛΕΕ)
(βλ. σκέψεις 172-175)
Σύνοψη
Σε συνέχεια της στρατιωτικής επίθεσης της Ρωσικής Ομοσπονδίας κατά της Ουκρανίας στις 24 Φεβρουαρίου 2022, το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης εξέδωσε στις 15 Μαρτίου 2022 την απόφαση 2022/429 (1) και τον κανονισμό 2022/427 (2), διά των οποίων ο Roman Arkadyevich Abramovich προστέθηκε στους καταλόγους προσώπων, οντοτήτων και φορέων που εκδόθηκαν από το Συμβούλιο από το 2014 (3) λόγω της στηρίξεως ενεργειών που υπονομεύουν ή απειλούν την εδαφική ακεραιότητα, την κυριαρχία και την ανεξαρτησία της Ουκρανίας.
Το Συμβούλιο επέβαλε στον προσφεύγοντα-ενάγοντα, επιχειρηματία ρωσικής, ισραηλινής και πορτογαλικής ιθαγένειας, απαγόρευση εισόδου ή διελεύσεως από το έδαφος των κρατών μελών και δέσμευση των κεφαλαίων και των τραπεζικών περιουσιακών στοιχείων του, σύμφωνα, αντιστοίχως, με το άρθρο 1, παράγραφος 1, στοιχεία βʹ και εʹ, και το άρθρο 2, παράγραφος 1, στοιχεία δʹ και ζʹ, της αποφάσεως 2014/145, όπως τροποποιήθηκε, λόγω των στενών δεσμών του με τον Πρόεδρο Πούτιν και της ιδιότητάς του ως κύριου μετόχου του Evraz, ενός από τους μεγαλύτερους φορολογούμενους της Ρωσίας. Τα μέτρα αυτά παρατάθηκαν όσον αφορά τον προσφεύγοντα-ενάγοντα τον Σεπτέμβριο του 2022 (4), τον Μάρτιο του 2023 (5) και τον Απρίλιο του 2023 (6) για τους ίδιους λόγους.
Ο προσφεύγων-ενάγων άσκησε ενώπιον του Γενικού Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης προσφυγή-αγωγή τόσο για την ακύρωση των πράξεων του Συμβουλίου όσο και για την αποκατάσταση της ζημίας που ισχυρίζεται ότι υπέστη λόγω των πράξεων αυτών.
Το Γενικό Δικαστήριο, το οποίο απορρίπτει την προσφυγή-αγωγή στο σύνολό της, διευκρινίζει το πεδίο εφαρμογής του κριτηρίου καταχωρίσεως του άρθρου 2, παράγραφος 1, στοιχείο ζʹ, της αποφάσεως 2014/145 (στο εξής: κριτήριο ζʹ), το οποίο στηρίζεται στην ιδιότητα του εξέχοντος επιχειρηματία που δραστηριοποιείται σε οικονομικούς τομείς οι οποίοι παρέχουν σημαντική πηγή εσόδων στη Ρωσική Κυβέρνηση.
Εκτίμηση του Γενικού Δικαστηρίου
Όσον αφορά, καταρχάς, την υποχρέωση αιτιολογήσεως, το Γενικό Δικαστήριο υπενθυμίζει ότι μια βλαπτική πράξη κρίνεται επαρκώς αιτιολογημένη εφόσον έχει εκδοθεί εντός πλαισίου γνωστού στον θιγόμενο, το οποίο του παρέχει τη δυνατότητα να κατανοήσει το περιεχόμενο του ληφθέντος εις βάρος του μέτρου. Διευκρινίζει ότι η αιτιολογία πράξεως του Συμβουλίου περί επιβολής περιοριστικού μέτρου δεν πρέπει να προσδιορίζει μόνο τη νομική βάση του μέτρου αυτού, αλλά και τους ειδικούς και συγκεκριμένους λόγους για τους οποίους το Συμβούλιο εκτιμά ότι πρέπει να επιβληθούν τέτοια μέτρα στον θιγόμενο. Εν προκειμένω, το πλαίσιο και οι περιστάσεις υπό τις οποίες εκδόθηκαν οι προσβαλλόμενες πράξεις ήταν απολύτως γνωστά στον προσφεύγοντα-ενάγοντα. Επιπλέον, η αιτιολογία των προσβαλλομένων πράξεων μνημονεύει ρητώς τα κριτήρια καταχωρίσεως και τους αναγόμενους στα πραγματικά περιστατικά λόγους για τους οποίους το Συμβούλιο αποφάσισε να καταχωρίσει ή να διατηρήσει το όνομά του στους επίμαχους καταλόγους. Ως εκ τούτου, το Γενικό Δικαστήριο καταλήγει στο συμπέρασμα ότι οι προσβαλλόμενες πράξεις παραθέτουν επαρκώς κατά νόμον τα νομικά και πραγματικά στοιχεία που αποτελούν τη βάση τους.
Όσον αφορά, περαιτέρω, το δικαίωμα ακροάσεως του προσφεύγοντος-ενάγοντος, το Γενικό Δικαστήριο επισημαίνει ότι το γεγονός και μόνο ότι το Συμβούλιο δεν διαπίστωσε το αβάσιμο της παρατάσεως της ισχύος των περιοριστικών μέτρων και ότι δεν εκτίμησε καν σκόπιμο να προβεί σε εξακριβώσεις λαμβανομένων υπόψη των παρατηρήσεων που υπέβαλε ο προσφεύγων-ενάγων, δεν συνεπάγεται ότι το Συμβούλιο δεν έλαβε γνώση των παρατηρήσεων αυτών. Πράγματι, ο σεβασμός των δικαιωμάτων άμυνας και του δικαιώματος ακροάσεως συνεπάγεται μεν υποχρέωση των θεσμικών οργάνων της Ένωσης να παρέχουν στο πρόσωπο το οποίο αφορά βλαπτική πράξη τη δυνατότητα να γνωστοποιεί λυσιτελώς την άποψή του, όχι όμως και την υποχρέωσή τους να συμφωνήσουν με την άποψη αυτή. Το Γενικό Δικαστήριο καταλήγει στο συμπέρασμα ότι το Συμβούλιο εκπλήρωσε τις υποχρεώσεις του όσον αφορά τον σεβασμό του δικαιώματος ακροάσεως του προσφεύγοντος-ενάγοντος.
Όσον αφορά, εξάλλου, την καταχώριση του προσφεύγοντος-ενάγοντος στους καταλόγους βάσει του κριτηρίου ζʹ, το Γενικό Δικαστήριο επισημαίνει ότι το κριτήριο αυτό χρησιμοποιεί την έννοια των «εξεχόντων επιχειρηματιών» σε συσχετισμό με την άσκηση «[δραστηριότητας] σε οικονομικούς τομείς οι οποίοι παρέχουν σημαντική πηγή εσόδων στη [Ρωσική Κυβέρνηση]», χωρίς άλλη προϋπόθεση όσον αφορά την άμεση ή έμμεση σχέση με την εν λόγω κυβέρνηση. Ως προς το ζήτημα αυτό, υφίσταται εύλογη σχέση μεταξύ της εστιάσεως σε αυτή την κατηγορία προσώπων και του σκοπού των επίμαχων περιοριστικών μέτρων, ο οποίος συνίσταται στο να αυξηθεί η πίεση στη Ρωσία και το κόστος των ενεργειών της κατά της Ουκρανίας. Εξ αυτού το Γενικό Δικαστήριο συνάγει ότι το κριτήριο ζʹ πρέπει να ερμηνευθεί υπό την έννοια, αφενός, ότι εφαρμόζεται στους επιχειρηματίες που θεωρούνται ως ασκούντες επιρροή λόγω της σπουδαιότητάς τους στον τομέα δραστηριότητάς τους και της σημασίας του τομέα αυτού για τη ρωσική οικονομία και, αφετέρου, ότι οι οικονομικοί τομείς στους οποίους δραστηριοποιούνται τα εν λόγω πρόσωπα είναι εκείνοι που πρέπει να παρέχουν σημαντική πηγή εσόδων στη Ρωσική Κυβέρνηση.
Εν προκειμένω, το Γενικό Δικαστήριο εκτιμά ότι το Συμβούλιο ορθώς έκρινε ότι ο προσφεύγων-ενάγων ήταν εξέχων επιχειρηματίας λόγω, μεταξύ άλλων, της επαγγελματικής του ιδιότητας, του σημαντικού χαρακτήρα των οικονομικών δραστηριοτήτων του, του μεγέθους των εισοδημάτων του από κεφάλαια στο πλαίσιο του Evraz και, ειδικότερα, της ιδιότητάς του ως βασικού μετόχου της μητρικής εταιρίας αυτού του ομίλου εταιριών.
Το Γενικό Δικαστήριο υπογραμμίζει επιπλέον ότι το Συμβούλιο προσκόμισε δέσμη επαρκώς συγκεκριμένων, σαφών και συγκλινουσών ενδείξεων, ικανών να καταδείξουν ότι ο οικονομικός τομέας στον οποίο δραστηριοποιείται ο προσφεύγων-ενάγων παρέχει σημαντική πηγή εσόδων στη Ρωσική Κυβέρνηση. Υπογραμμίζει συναφώς ότι, αντιθέτως προς όσα υποστηρίζει ο προσφεύγων-ενάγων, η φράση «οι οποίοι παρέχουν σημαντική πηγή εσόδων στη [Ρωσική Κυβέρνηση]», κατά την έννοια του κριτηρίου ζʹ, αφορά τα έσοδα που προέρχονται από τους σημαντικούς οικονομικούς τομείς στη Ρωσία και όχι μόνο τους φόρους που καταβάλλουν οι εξέχοντες επιχειρηματίες. Εξάλλου, το γεγονός ότι τα φορολογικά έσοδα που προέρχονται από τον τομέα της χαλυβουργίας και των εξορύξεων διατίθενται κυρίως στους προϋπολογισμούς των τοπικών ομόσπονδων οντοτήτων δεν ασκεί επιρροή. Πράγματι, ακόμη και αν αυτή η πηγή εσόδων δεν προορίζεται για τον ομοσπονδιακό προϋπολογισμό ούτε χρησιμοποιείται άμεσα από την εν λόγω κυβέρνηση για τη στήριξη των στρατιωτικών δαπανών της, εντούτοις παρέχει στην κυβέρνηση αυτή, εν συνόλω, χωρίς διάκριση αναλόγως της προέλευσης των εσόδων από τον ομοσπονδιακό προϋπολογισμό ή από τους περιφερειακούς προϋπολογισμούς, τη δυνατότητα να κινητοποιήσει περισσότερους πόρους για τις ενέργειές της που υπονομεύουν την εδαφική ακεραιότητα, την κυριαρχία και την ανεξαρτησία της Ουκρανίας.
Ως εκ τούτου, το Συμβούλιο δεν υπέπεσε σε σφάλμα εκτιμήσεως αποφασίζοντας να καταχωρίσει και εν συνεχεία να διατηρήσει το όνομα του προσφεύγοντος-ενάγοντος στους επίμαχους καταλόγους.
Περαιτέρω, όσον αφορά το επιχείρημα του προσφεύγοντος-ενάγοντος ότι η εφαρμογή του κριτηρίου ζʹ από το Συμβούλιο εισάγει δυσμενείς διακρίσεις, καθόσον το εν λόγω κριτήριο αφορά τους επιχειρηματίες ρωσικής ιθαγένειας και τις ρωσικές επιχειρήσεις, αγνοώντας τις αλλοδαπές επιχειρήσεις, το Γενικό Δικαστήριο διαπιστώνει ότι το κριτήριο αυτό δεν αφορά την ιθαγένεια των κατονομαζόμενων προσώπων, αλλά κάθε φυσικό πρόσωπο που έχει την ιδιότητα του εξέχοντος επιχειρηματία κατά την έννοια του εν λόγω κριτηρίου. Κατά συνέπεια, τα πρόσωπα εις βάρος των οποίων εφαρμόζονται τα επίμαχα περιοριστικά μέτρα μπορούν να είναι οποιασδήποτε ιθαγένειας εφόσον πληρούν το κριτήριο αυτό.
Όσον αφορά την προβαλλόμενη παραβίαση της αρχής της αναλογικότητας, το Γενικό Δικαστήριο εκτιμά ότι, λαμβανομένης υπόψη της πρωταρχικής σημασίας των σκοπών που επιδιώκονται με τα επίμαχα περιοριστικά μέτρα, οι οποίοι εντάσσονται στον ευρύτερο σκοπό της διατηρήσεως της ειρήνης, οι αρνητικές συνέπειες που απορρέουν από την εφαρμογή τους επί του προσφεύγοντος-ενάγοντος δεν είναι προδήλως δυσανάλογες. Ο τρόπος ενέργειας του Συμβουλίου να διευρύνει σταδιακά, λόγω της επιδεινώσεως της καταστάσεως στην Ουκρανία, τον κύκλο των προσώπων και των οντοτήτων που υπόκεινται στα επίμαχα περιοριστικά μέτρα, προκειμένου να επιτευχθούν οι επιδιωκόμενοι σκοποί, ενισχύει την εκτίμηση αυτή. Επιπλέον, τα εν λόγω μέτρα είναι πρόσφορα υπό το πρίσμα των επιδιωκόμενων σκοπών γενικού συμφέροντος και αναγκαία, στο μέτρο που εναλλακτικά και λιγότερο επαχθή μέτρα δεν θα καθιστούσαν δυνατή την εξίσου αποτελεσματική επίτευξη των επιδιωκόμενων σκοπών. Επομένως, δεν παραβιάστηκε η αρχή της αναλογικότητας.
Τέλος, όσον αφορά τις προβαλλόμενες από τον προσφεύγοντα-ενάγοντα προσβολές των θεμελιωδών δικαιωμάτων, το Γενικό Δικαστήριο επισημαίνει ότι, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στο άρθρο 52, παράγραφος 1, του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τα δικαιώματα αυτά δεν αποτελούν απόλυτα προνόμια και μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο περιορισμών, εφόσον οι σχετικοί περιορισμοί προβλέπονται από τον νόμο, σέβονται το βασικό περιεχόμενο του επίμαχου θεμελιώδους δικαιώματος και, τηρουμένης της αρχής της αναλογικότητας, είναι αναγκαίοι και ανταποκρίνονται σε σκοπούς γενικού συμφέροντος που αναγνωρίζει η Ένωση. Το Γενικό Δικαστήριο διαπιστώνει ότι οι προϋποθέσεις αυτές πληρούνται εν προκειμένω. Εξάλλου, επισημαίνει ότι τα περιοριστικά μέτρα δεν έχουν ποινικό χαρακτήρα και, επομένως, δεν θίγουν το τεκμήριο αθωότητας, το οποίο αναγνωρίζεται στο άρθρο 48, παράγραφος 1, του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Επομένως, οι περιορισμοί των θεμελιωδών δικαιωμάτων του προσφεύγοντος-ενάγοντος, οι οποίοι απορρέουν από τα περιοριστικά μέτρα που ελήφθησαν εις βάρος του με τις προσβαλλόμενες πράξεις, δεν είναι δυσανάλογοι και δεν μπορούν να καταστήσουν παράνομες τις εν λόγω πράξεις.
Δεδομένου ότι δεν πληρούται η προϋπόθεση σχετικά με τον παράνομο χαρακτήρα της συμπεριφοράς που προσάπτεται στο Συμβούλιο, το Γενικό Δικαστήριο κρίνει, εν τέλει, ότι δεν μπορεί να στοιχειοθετηθεί εξωσυμβατική ευθύνη της Ένωσης και, κατά συνέπεια, απορρίπτει το αίτημα αποζημιώσεως του προσφεύγοντος-ενάγοντος.