Υπόθεση T‑390/20
(δημοσίευση αποσπασμάτων)
Scandlines Danmark ApS
και
Scandlines Deutschland GmbH
κατά
Ευρωπαϊκής Επιτροπής
Απόφαση του Γενικού Δικαστηρίου (πρώτο πενταμελές τμήμα)
της 28ης Φεβρουαρίου 2024
«Κρατικές ενισχύσεις – Δημόσια χρηματοδότηση της σταθερής σιδηροδρομικής και οδικής ζεύξης του πορθμού Fehmarn – Ενίσχυση χορηγηθείσα από τη Δανία στη Femern – Απόφαση με την οποία η ενίσχυση κρίθηκε συμβατή με την εσωτερική αγορά – Μεμονωμένη ενίσχυση – Σημαντικό έργο κοινού ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος – Αναγκαιότητα της ενίσχυσης – Αναλογικότητα – Στάθμιση των ευεργετικών αποτελεσμάτων της ενίσχυσης με τις αρνητικές συνέπειές της επί των όρων των εμπορικών συναλλαγών και επί της διατήρησης ανόθευτου ανταγωνισμού – Ανακοίνωση σχετικά με τα κριτήρια ανάλυσης της συμβατότητας με την εσωτερική αγορά των κρατικών ενισχύσεων για την προώθηση της υλοποίησης σημαντικών έργων κοινού ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος»
1. Ενισχύσεις χορηγούμενες από τα κράτη – Εξέτασή τους από την Επιτροπή – Χαρακτηρισμός πλειόνων διαδοχικών παρεμβάσεων ως μεμονωμένης ενίσχυσης – Προϋποθέσεις – Παρεμβάσεις που συνδέονται άρρηκτα μεταξύ τους – Συνέπεια – Δεν υφίσταται υποχρέωση προηγούμενης κοινοποίησης καθεμίας από τις δόσεις που καταβάλλονται στο πλαίσιο της μεμονωμένης ενίσχυσης
(Κανονισμός 2015/1589 του Συμβουλίου, άρθρο 1, στοιχείο εʹ)
(βλ. σκέψεις 37-51, 62-64)
2. Ενισχύσεις χορηγούμενες από τα κράτη – Απαγόρευση – Παρεκκλίσεις – Ενισχύσεις που δύνανται να θεωρηθούν συμβατές με την εσωτερική αγορά – Ενισχύσεις που συμβάλλουν στην υλοποίηση σημαντικού έργου ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος – Χορήγηση πλειόνων μεμονωμένων ενισχύσεων που καταβάλλονται σε περισσότερες δόσεις οι οποίες προορίζονται για τη χρηματοδότηση ενός και του αυτού έργου – Από κοινού εξέταση της συμβατότητας των ενισχύσεων αυτών με την εσωτερική αγορά – Επιτρέπεται
(Άρθρο 107 § 3, στοιχείο βʹ, ΣΛΕΕ)
(βλ. σκέψεις 52-61)
3. Ενισχύσεις χορηγούμενες από τα κράτη – Απαγόρευση – Παρεκκλίσεις – Ενισχύσεις που δύνανται να θεωρηθούν συμβατές με την εσωτερική αγορά – Ενισχύσεις που συμβάλλουν στην υλοποίηση σημαντικού έργου ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος – Σημαντικό έργο κοινού ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος – Έννοια – Έργο το οποίο πληροί τα γενικά κριτήρια καθώς και έναν από τους γενικούς θετικούς δείκτες που προβλέπονται από την ανακοίνωση για την υλοποίηση σημαντικών έργων κοινού ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος – Εμπίπτει
(Άρθρο 107 § 3, στοιχείο βʹ, ΣΛΕΕ· ανακοίνωση 2014/C 188/02 της Επιτροπής, σημεία 14-20)
(βλ. σκέψεις 69, 70, 91-102)
4. Ενισχύσεις χορηγούμενες από τα κράτη – Απαγόρευση – Παρεκκλίσεις – Ενισχύσεις που δύνανται να θεωρηθούν συμβατές με την εσωτερική αγορά – Ενισχύσεις που συμβάλλουν στην υλοποίηση σημαντικού έργου ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος – Σημαντικό έργο κοινού ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος – Κριτήρια – Συγχρηματοδότηση του έργου από τον αποδέκτη της ενίσχυσης
(Άρθρο 107 § 3, στοιχείο βʹ, ΣΛΕΕ· ανακοίνωση 2014/C 188/02 της Επιτροπής, σημείο 18)
(βλ. σκέψεις 82-85)
5. Ενισχύσεις χορηγούμενες από τα κράτη – Απαγόρευση – Παρεκκλίσεις – Ενισχύσεις που δύνανται να θεωρηθούν συμβατές με την εσωτερική αγορά – Ενισχύσεις που συμβάλλουν στην υλοποίηση σημαντικού έργου ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος – Αναγκαιότητα της ενίσχυσης – Ικανότητα της ενίσχυσης να λειτουργήσει ως κίνητρο – Υποβολή αιτήσεως ενίσχυσης πριν από την έναρξη των εργασιών – Εταιρία ειδικού σκοπού συσταθείσα από τις δημόσιες αρχές για την υλοποίηση συγκεκριμένου έργου – Αίτηση ενίσχυσης σύμφυτη με τη σύσταση της εταιρίας
(Άρθρο 107 § 3, στοιχείο βʹ, ΣΛΕΕ· ανακοίνωση 2014/C 188/02 της Επιτροπής, σημείο 28)
(βλ. σκέψεις 109-137)
6. Ενισχύσεις χορηγούμενες από τα κράτη – Απαγόρευση – Παρεκκλίσεις – Ενισχύσεις που δύνανται να θεωρηθούν συμβατές με την εσωτερική αγορά – Ενισχύσεις που συμβάλλουν στην υλοποίηση σημαντικού έργου ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος – Αναγκαιότητα της ενίσχυσης – Εκτίμηση υπό το πρίσμα αντιπαραδείγματος – Αντιπαράδειγμα το οποίο συνίσταται στην απουσία εναλλακτικού έργου – Επιτρέπεται – Προϋποθέσεις
(Άρθρο 107 § 3, στοιχείο βʹ, ΣΛΕΕ· ανακοίνωση 2014/C 188/02 της Επιτροπής, σημείο 29)
(βλ. σκέψεις 141-163)
7. Ενισχύσεις χορηγούμενες από τα κράτη – Απαγόρευση – Παρεκκλίσεις – Ενισχύσεις που δύνανται να θεωρηθούν συμβατές με την εσωτερική αγορά – Ενισχύσεις που συμβάλλουν στην υλοποίηση σημαντικού έργου ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος – Αναγκαιότητα της ενίσχυσης – Εκτίμηση εν τη απουσία εναλλακτικού έργου – Απαίτηση να μην υπερβαίνει το ύψος της ενίσχυσης το ελάχιστο αναγκαίο όριο – Υπολογισμός του συντελεστή εσωτερικής απόδοσης του έργου – Καθορισμός της κρίσιμης διάρκειας ζωής του έργου, λαμβανομένης υπόψη της συμπεριφοράς των επενδυτών στην αγορά
(Άρθρο 107 § 3, στοιχείο βʹ, ΣΛΕΕ· ανακοίνωση 2014/C 188/02 της Επιτροπής, σημείο 30)
(βλ. σκέψεις 168, 171, 176-178)
8. Ενισχύσεις χορηγούμενες από τα κράτη – Απαγόρευση – Παρεκκλίσεις – Ενισχύσεις που δύνανται να θεωρηθούν συμβατές με την εσωτερική αγορά – Ενισχύσεις που συμβάλλουν στην υλοποίηση σημαντικού έργου ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος – Αναλογικότητα της ενίσχυσης – Υπολογισμός του ανώτατου επιπέδου της ενίσχυσης με γνώμονα το έλλειμμα χρηματοδότησης – Υπολογισμός του ελλείμματος χρηματοδότησης – Καθορισμός της κρίσιμης διάρκειας ζωής του έργου, λαμβανομένης υπόψη της συμπεριφοράς των επενδυτών στην αγορά
(Άρθρο 107 § 3, στοιχείο βʹ, ΣΛΕΕ· ανακοίνωση 2014/C 188/02 της Επιτροπής, σημείο 31)
(βλ. σκέψεις 169, 170, 179)
9. Ενισχύσεις χορηγούμενες από τα κράτη – Απαγόρευση – Παρεκκλίσεις – Ενισχύσεις που δύνανται να θεωρηθούν συμβατές με την εσωτερική αγορά – Ενισχύσεις που συμβάλλουν στην υλοποίηση σημαντικού έργου ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος – Ενισχύσεις υπό τη μορφή εγγυήσεων ή δανείων – Απαίτηση χρονικού περιορισμού των ενισχύσεων
(Άρθρο 107 § 3, στοιχείο βʹ, ΣΛΕΕ· ανακοίνωση 2014/C 188/02 της Επιτροπής, σημείο 36)
(βλ. σκέψεις 195-206)
10. Ενισχύσεις χορηγούμενες από τα κράτη – Απαγόρευση – Παρεκκλίσεις – Ενισχύσεις που δύνανται να θεωρηθούν συμβατές με την εσωτερική αγορά – Ενισχύσεις που συμβάλλουν στην υλοποίηση σημαντικού έργου ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος – Αναλογικότητα της ενίσχυσης – Υπολογισμός του ανώτατου επιπέδου της ενίσχυσης με γνώμονα το έλλειμμα χρηματοδότησης – Υπολογισμός του ελλείμματος χρηματοδότησης – Έσοδα και έξοδα που λαμβάνονται υπόψη
(Άρθρο 107 § 3, στοιχείο βʹ, ΣΛΕΕ· ανακοίνωση 2014/C 188/02 της Επιτροπής, σημείο 31)
(βλ. σκέψεις 218-247)
11. Ενισχύσεις χορηγούμενες από τα κράτη – Απαγόρευση – Παρεκκλίσεις – Ενισχύσεις που δύνανται να θεωρηθούν συμβατές με την εσωτερική αγορά – Λειτουργικές ενισχύσεις – Αποκλείονται – Κρατικές ενισχύσεις και κρατικά δάνεια που περιορίζονται στη χρηματοδότηση του κόστους σχεδιασμού και κατασκευής σημαντικού έργου κοινού ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος – Μέτρα τα οποία συνιστούν επενδυτικές ενισχύσεις
(Άρθρο 107 § 3, στοιχείο βʹ, ΣΛΕΕ)
(βλ. σκέψεις 248-250)
12. Ενισχύσεις χορηγούμενες από τα κράτη – Διοικητική διαδικασία – Καθορισμός του ύψους της ενίσχυσης – Ενισχύσεις που συμβάλλουν στην υλοποίηση σημαντικού έργου ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος – Ενισχύσεις που περιλαμβάνουν κρατικές εγγυήσεις και κρατικά δάνεια – Υπολογισμός του ύψους της ενίσχυσης – Ενίσχυση το ύψος της οποίας δεν αντιστοιχεί στο σύνολο των ποσών που καλύπτονται από τα κρατικά δάνεια και από τα δάνεια για τα οποία έχει παρασχεθεί κρατική εγγύηση – Ύψος της ενίσχυσης αντίστοιχο προς το ποσό του ελλείμματος χρηματοδότησης του επίμαχου έργου – Επιτρέπεται
(Άρθρο 107 § 1, ΣΛΕΕ· ανακοίνωση 2008/C 155/02 της Επιτροπής, σημείο 4.1)
(βλ. σκέψεις 256-262, 264-271)
13. Ενισχύσεις χορηγούμενες από τα κράτη – Απαγόρευση – Παρεκκλίσεις – Ενισχύσεις που δύνανται να θεωρηθούν συμβατές με την εσωτερική αγορά – Ενισχύσεις που συμβάλλουν στην υλοποίηση σημαντικού έργου ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος – Αναλογικότητα της ενίσχυσης – Στάθμιση των θετικών αποτελεσμάτων της ενίσχυσης όσον αφορά τη συμβολή στον στόχο κοινού ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος με τις επιπτώσεις της σε επίπεδο στρέβλωσης του ανταγωνισμού και αντίκτυπου στις συναλλαγές μεταξύ των κρατών μελών – Η Επιτροπή δεν υπέπεσε σε πρόδηλο σφάλμα εκτιμήσεως
(Άρθρο 107 § 3, στοιχείο βʹ, ΣΛΕΕ· ανακοίνωση 2014/C 188/02 της Επιτροπής, σημεία 41-43)
(βλ. σκέψεις 279-327)
Σύνοψη
Το Γενικό Δικαστήριο απορρίπτει την προσφυγή ακυρώσεως την οποία άσκησαν οι ναυτιλιακές εταιρίες Scandlines Danmark ApS και Scandlines Deutschland GmbH κατά της αποφάσεως της Επιτροπής της 20ής Μαρτίου 2020 (1), με την οποία είχε διαπιστωθεί ότι τα μέτρα στήριξης που έλαβε η Δανία υπέρ της δημόσιας επιχείρησης Femern A/S για τον σχεδιασμό, την κατασκευή και τη λειτουργία σταθερής σιδηροδρομικής και οδικής ζεύξης του πορθμού Fehmarn μεταξύ Δανίας και Γερμανίας συνιστούν κρατική ενίσχυση που συμβιβάζεται με την εσωτερική αγορά. Στο πλαίσιο αυτό, το Γενικό Δικαστήριο παρέχει διευκρινίσεις ως προς τον τρόπο με τον οποίο η Επιτροπή ελέγχει μέτρα ενίσχυσης, όταν τα σχετικά ποσά καταβάλλονται σε περισσότερες δόσεις. Το Γενικό Δικαστήριο καλείται επίσης να εξετάσει την εφαρμογή, από την Επιτροπή, ορισμένων σημείων της ανακοίνωσής της σχετικά με την υλοποίηση σημαντικών έργων κοινού ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος (2) (στο εξής: ανακοίνωση για τα ΣΕΚΕΕ).
Το 2008, η Δανία και η Γερμανία υπέγραψαν συνθήκη για τη σταθερή ζεύξη του πορθμού Fehmarn, έργο το οποίο συνίσταται, αφενός, σε σιδηροδρομική και οδική σήραγγα κάτω από τη Βαλτική Θάλασσα μεταξύ Δανίας και Γερμανίας (στο εξής: σταθερή ζεύξη) και, αφετέρου, σε οδικές και σιδηροδρομικές συνδέσεις με τη δανική ενδοχώρα.
Η δανική δημόσια επιχείρηση Femern A/S είναι υπεύθυνη για τη χρηματοδότηση, την κατασκευή και τη λειτουργία της σταθερής ζεύξης. Άπαξ και τεθεί σε λειτουργία η σταθερή ζεύξη, η Femern θα εισπράττει τέλη από τους χρήστες προκειμένου να αποπληρώσει το χρέος της από τις εισφορές κεφαλαίου, τα δάνεια με εγγύηση του Δημοσίου και τα κρατικά δάνεια που της παρασχέθηκαν από τη Δανία.
Στα τέλη του 2014, οι δανικές αρχές κοινοποίησαν στην Επιτροπή το μοντέλο χρηματοδότησης του έργου σταθερής ζεύξης του πορθμού Fehmarn. Χωρίς να κινήσει την επίσημη διαδικασία έρευνας, η Επιτροπή αποφάσισε να μη διατυπώσει αντιρρήσεις ως προς τα κοινοποιηθέντα μέτρα (3).
Με αποφάσεις της 13ης Δεκεμβρίου 2018 (4), το Γενικό Δικαστήριο ακύρωσε εν μέρει την ως άνω απόφαση της Επιτροπής. Όσον αφορά τις δημόσιες χρηματοδοτήσεις που χορηγήθηκαν στη Femern, το Γενικό Δικαστήριο έκρινε ότι η Επιτροπή παρέβη την υποχρέωση που υπέχει από το άρθρο 108 παράγραφος 3, ΣΛΕΕ να κινήσει την επίσημη διαδικασία έρευνας λόγω της ύπαρξης σοβαρών δυσχερειών.
Αφού κίνησε την επίσημη διαδικασία έρευνας κατόπιν των αποφάσεων του Γενικού Δικαστηρίου, η Επιτροπή κατέληξε στο συμπέρασμα, με την από 20 Μαρτίου 2020 απόφασή της, ότι τα μέτρα τα οποία ελήφθησαν υπέρ της Femern για τον σχεδιασμό, την κατασκευή και τη λειτουργία της σταθερής ζεύξης και συνίσταντο σε εισφορές κεφαλαίου και σε συνδυασμό κρατικών δανείων και κρατικών εγγυήσεων συνιστούσαν κρατική ενίσχυση συμβατή με την εσωτερική αγορά βάσει του άρθρου 107 παράγραφος 3, στοιχείο βʹ, ΣΛΕΕ (5), διότι αποσκοπούσαν στην προώθηση της υλοποίησης σημαντικού έργου κοινού ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος και ήταν σύμφωνα με την αρχής της αναλογικότητας.
Οι ναυτιλιακές εταιρίες Scandlines Danmark και Scandlines Deutschland άσκησαν ενώπιον του Γενικού Δικαστηρίου προσφυγή ακυρώσεως κατά της αποφάσεως αυτής.
Εκτίμηση του Γενικού Δικαστηρίου
Λαμβανομένου υπόψη του γεγονότος ότι οι κρατικές εγγυήσεις και τα κρατικά δάνεια υπέρ της Femern είχαν χορηγηθεί σε διαδοχικές δόσεις, σε συνάρτηση με την πρόοδο του έργου της σταθερής ζεύξης, οι προσφεύγουσες προσήψαν στην Επιτροπή ότι εσφαλμένως έκρινε, με την προσβαλλόμενη απόφαση, ότι τα διάφορα μέτρα χρηματοδοτικής στήριξης μπορούσαν να ομαδοποιηθούν σε τρεις μεμονωμένες ενισχύσεις, ήτοι σε μια πρώτη ενίσχυση υπό μορφή εισφοράς κεφαλαίου το 2005, μια δεύτερη ενίσχυση υπό μορφή εισφοράς κεφαλαίου, κρατικών εγγυήσεων και κρατικών δανείων που παρασχέθηκαν δυνάμει νόμου θεσπισθέντος το 2009 (6), καθώς και μια τρίτη ενίσχυση υπό μορφή κρατικών δανείων και κρατικών εγγυήσεων που παρασχέθηκαν δυνάμει νόμου θεσπισθέντος το 2015 (7).
Ως προς το ζήτημα αυτό, το Γενικό Δικαστήριο υπενθυμίζει ότι πλείονες διαδοχικές κρατικές παρεμβάσεις μπορούν να θεωρηθούν ως μία ενιαία παρέμβαση εφόσον εμφανίζουν, λόγω της χρονικής αλληλουχίας τους, του σκοπού τους και της κατάστασης της επιχείρησης κατά τον χρόνο της επέλευσής τους, τόσο στενούς δεσμούς μεταξύ τους ώστε να μην είναι δυνατός ο διαχωρισμός τους. Δεδομένου ότι η συγκεκριμένη προϋπόθεση πληρούνταν για το σύνολο των χρηματοδοτήσεων που χορηγήθηκαν δυνάμει αμφότερων των νόμων του 2009 και του 2015, η Επιτροπή δεν υπέπεσε σε σφάλμα χαρακτηρίζοντάς τες ως μεμονωμένες ενισχύσεις. Επομένως, η Επιτροπή δεν όφειλε ούτε να απαιτήσει από τις δανικές αρχές να της κοινοποιήσουν χωριστά κάθε κρατικό δάνειο και κάθε κρατική εγγύηση που παρασχέθηκε στη Femern δυνάμει των δύο νόμων.
Εξάλλου, εφόσον οι τρεις μεμονωμένες ενισχύσεις οι οποίες χορηγήθηκαν στη Femern το 2005, το 2009 και το 2015 προορίζονταν για τη χρηματοδότηση ενός και του αυτού έργου, η Επιτροπή δεν υπερέβη τα όρια της διακριτικής της ευχέρειας εξετάζοντας από κοινού τη συμβατότητά τους με την εσωτερική αγορά. Ακριβώς επειδή έλαβε υπόψη το σύνολο των ανωτέρω ενισχύσεων, η Επιτροπή ήταν σε θέση να εκτιμήσει τις συνέπειές τους επί του ανταγωνισμού στο πλαίσιο της εξέτασης μιας εκ των παρεκκλίσεων που προβλέπονται στο άρθρο 107, παράγραφος 3, ΣΛΕΕ, και δη για την περίπτωση σημαντικού έργου κοινού ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος, του οποίου η υλοποίηση απαιτεί την καταβολή δημόσιας χρηματοδότησης για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Το Γενικό Δικαστήριο απορρίπτει, επιπλέον, τον λόγο ακυρώσεως με τον οποίο υποστηρίχθηκε ότι η Επιτροπή παρέβη το άρθρο 107, παράγραφος 3, στοιχείο βʹ, ΣΛΕΕ διότι εσφαλμένως χαρακτήρισε το επίμαχο έργο ως έργο κοινού ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος και κακώς έκρινε ότι η ενίσχυση ήταν αναγκαία και σύμφωνη με την αρχή της αναλογικότητας.
Πρώτον, όσον αφορά τον χαρακτηρισμό του έργου της σταθερής ζεύξης ως έργου κοινού ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος κατά την έννοια του άρθρου 107, παράγραφος 3, στοιχείο βʹ, ΣΛΕΕ, το Γενικό Δικαστήριο υπενθυμίζει ότι ο όρος «κοινό ευρωπαϊκό ενδιαφέρον» όπως χρησιμοποιείται στη διάταξη αυτή πρέπει να ερμηνεύεται στενά και ότι μια πρωτοβουλία χαρακτηρίζεται ως έργο κοινού ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος μόνον όταν αποτελεί μέρος ευρωπαϊκού διακρατικού προγράμματος, υποστηριζόμενου από κοινού από διάφορες κυβερνήσεις κρατών μελών ή όταν εντάσσεται σε συντονισμένη δράση διαφόρων κρατών μελών με σκοπό την καταπολέμηση κοινής απειλής.
Πέραν τούτου, η έννοια του «κοινού ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος» έχει αποσαφηνιστεί από την Επιτροπή στην ανακοίνωση για τα ΣΕΚΕΕ, η οποία ορίζει τα γενικά σωρευτικά κριτήρια που πρέπει να πληρούνται προκειμένου ένα έργο να εμπίπτει στην έννοια αυτή, καθώς και θετικούς δείκτες που δικαιολογούν μια ευνοϊκότερη προσέγγιση της Επιτροπής για τον χαρακτηρισμό του έργου ως έργου κοινού ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνεται και η συγχρηματοδότηση του έργου από ταμείο της Ένωσης.
Δεδομένου δε ότι το έργο της σταθερής ζεύξης πληρούσε τα γενικά σωρευτικά κριτήρια που ορίζονται στην ανακοίνωση για τα ΣΕΚΕΕ και ότι είχε, επιπροσθέτως, λάβει χρηματοδότηση από την Ένωση, η Επιτροπή βασίμως κατέληξε στο συμπέρασμα, βάσει αυτών και μόνον των κριτηρίων και δεικτών, ότι το έργο της σταθερής ζεύξης ήταν κοινού ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος.
Δεύτερον, όσον αφορά την αναγκαιότητα της ενίσχυσης, το Γενικό Δικαστήριο διευκρίνισε ότι, στο πλαίσιο του άρθρου 107, παράγραφος 3, στοιχείο βʹ, ΣΛΕΕ, η ενίσχυση που προορίζεται να προωθήσει την υλοποίηση σημαντικού έργου κοινού ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος πρέπει, για να είναι συμβατή με την εσωτερική αγορά, να λειτουργεί ως κίνητρο για τις αποδέκτριες επιχειρήσεις. Προς τούτο, πρέπει να αποδειχθεί ότι, ελλείψει της σχεδιαζόμενης ενίσχυσης, η επένδυση για την υλοποίηση του επίμαχου έργου δεν θα πραγματοποιούνταν. Το Γενικό Δικαστήριο υπενθυμίζει συναφώς ότι η διαπίστωση περί μη αναγκαιότητας της ενίσχυσης μπορεί, ιδίως, να απορρέει από το γεγονός ότι η υλοποίηση του ενισχυόμενου σχεδίου έχει αρχίσει, ή ακόμη και ολοκληρωθεί, από την ενδιαφερόμενη επιχείρηση προτού η αίτηση ενίσχυσης αποσταλεί στις αρμόδιες αρχές, όπερ αποκλείει το ενδεχόμενο να λειτουργήσει η ενίσχυση ως κίνητρο (κριτήριο της χρονικής προτεραιότητας της αίτησης ενίσχυσης).
Ως προς το τελευταίο αυτό σημείο, το Γενικό Δικαστήριο δέχεται την επιχειρηματολογία που προέβαλε η Επιτροπή για να τεκμηριώσει ότι το κριτήριο της χρονικής προτεραιότητας της αιτήσεως πληρούνταν εν προκειμένω διότι η αίτηση ενίσχυσης ήταν σύμφυτη με τη σύσταση της Femern. Ειδικότερα, το Γενικό Δικαστήριο υπογραμμίζει ότι, ως εταιρία ειδικού σκοπού συσταθείσα από τις δημόσιες αρχές για την υλοποίηση του έργου της σταθερής ζεύξης, η Femern εξαρτάται από τη δημόσια χρηματοδότηση έως την έναρξη της λειτουργίας της σταθερής ζεύξης. Επιπλέον, εφόσον η Επιτροπή μπορούσε να εξετάσει το ζήτημα της συμβατότητας με την εσωτερική αγορά από κοινού για το σύνολο των χρηματοδοτήσεων που χορηγήθηκαν στη Femern από τη σύστασή της και εντεύθεν, το κριτήριο της χρονικής προτεραιότητας της αιτήσεως δεν χρειαζόταν να ελεγχθεί για καθεμία από τις τρεις μεμονωμένες ενισχύσεις.
Η Επιτροπή δεν υπέπεσε σε σφάλμα ούτε κρίνοντας ότι το αντιπαράδειγμα το οποίο ελήφθη υπόψη, σύμφωνα με την ανακοίνωση για τα ΣΕΚΕΕ, για την εκτίμηση της αναγκαιότητας της κοινοποιηθείσας ενίσχυσης, συνίστατο στην απουσία εναλλακτικού έργου. Πιο συγκεκριμένα, οι προσφεύγουσες και οι παρεμβαίνουσες δεν απέδειξαν ότι υφίστατο εναλλακτικό έργο το οποίο θα μπορούσε να υλοποιηθεί άνευ ενίσχυσης ανάλογης κλίμακας ή μεγέθους, ή θα ήταν ικανό να αποφέρει οφέλη αντίστοιχα με τα προσδοκώμενα από το έργο της σταθερής ζεύξης.
Το Γενικό Δικαστήριο απορρίπτει επίσης την αιτίαση ότι η Επιτροπή υπέπεσε σε πρόδηλο σφάλμα εκτιμήσεως λαμβάνοντας υπόψη ως διάρκεια ζωής τα 40 έτη για να προβεί στον υπολογισμό τόσο του συντελεστή εσωτερικής απόδοσης του έργου της σταθερής ζεύξης (αναγκαιότητα της ενίσχυσης) όσο και του ελλείμματος χρηματοδοτήσεως (αναλογικότητα της ενίσχυσης), ενώ το έργο της σταθερής ζεύξης είχε διάρκεια ζωής 120 ετών.
Κατ’ αρχάς, το Γενικό Δικαστήριο υπενθυμίζει επ’ αυτού ότι, βάσει της παραγράφου 30 της ανακοίνωσης για τα ΣΕΚΕΕ, η Επιτροπή, ελλείψει εναλλακτικού έργου, οφείλει να ελέγξει ότι το ποσό της ενίσχυσης δεν υπερβαίνει το ελάχιστο αναγκαίο όριο ώστε το έργο που λαμβάνει την ενίσχυση να είναι αρκούντως αποδοτικό, με δεδομένο ότι ως χρονικός ορίζοντας για όλα τα σχετικά προσδοκώμενα έξοδα και οφέλη πρέπει να λαμβάνεται υπόψη η διάρκεια ζωής του έργου. Δεδομένου ότι η μνεία αυτή πρέπει να γίνεται αντιληπτή υπό την έννοια της διάρκειας ζωής του επενδυτικού έργου από οικονομικής απόψεως και όχι της διάρκειας ζωής της υποδομής σε τεχνικό επίπεδο, η Επιτροπή δεν υπέπεσε σε σφάλμα λαμβάνοντας υπόψη ως σημείο αναφοράς τη συμπεριφορά των επενδυτών στη σχετική αγορά, προκειμένου να υπολογίσει τον συντελεστή εσωτερικής αποδόσεως με βάση τα 40 έτη ως διάρκεια της οικονομικής ζωής της επένδυσης.
Εν συνεχεία, βάσει της παραγράφου 31 της ανακοίνωσης για τα ΣΕΚΕΕ, το μέγιστο ποσό της ενίσχυσης καθορίζεται με γνώμονα το έλλειμμα χρηματοδότησης, το οποίο αντιστοιχεί στη διαφορά μεταξύ των θετικών και των αρνητικών ταμειακών ροών κατά τη διάρκεια ζωής της επένδυσης. Δεδομένου όμως ότι σκοπός της ανάλυσης του ελλείμματος χρηματοδότησης είναι να προσδιοριστεί σε ποιον βαθμό το έργο θα μπορούσε να χρηματοδοτηθεί υπό τους όρους της αγοράς, δεν είναι δυνατόν να προσαφθεί στην Επιτροπή ότι έλαβε υπόψη, στο πλαίσιο της συγκεκριμένης ανάλυσης, τη διάρκεια την οποία θα είχε λάβει υπόψη ένας ορθολογικός επενδυτής στο ίδιο έργο, εκτιμώμενη σε 40 έτη.
Τρίτον, όσον αφορά τον αναλογικό χαρακτήρα της ενίσχυσης, το Γενικό Δικαστήριο επισημαίνει, κατ’ αρχάς, ότι οι προσφεύγουσες δεν μπορούν να προσάψουν στην Επιτροπή ότι παρέλειψε να λάβει υπόψη την απαίτηση χρονικού περιορισμού των ενισχύσεων που έχουν τη μορφή εγγύησης ή δανείου, όπως αυτή διατυπώνεται στην ανακοίνωση για τα ΣΕΚΕΕ, δεδομένου ότι η προσβαλλόμενη απόφαση διευκρινίζει, αφενός, ότι, το αργότερο δεκαέξι έτη μετά την έναρξη της λειτουργίας της σταθερής ζεύξης, όλα τα δάνεια για τα οποία έχει παρασχεθεί εγγύηση θα πρέπει να έχουν αποπληρωθεί και όλα τα κρατικά δάνεια θα πρέπει να έχουν εξοφληθεί και, αφετέρου, ότι οι δανικές αρχές δεν επιτρέπεται να χορηγούν στη Femern τέτοια δάνεια και εγγυήσεις για ποσό άνω του μέγιστου εγγυημένου ποσού των 69,3 δισεκατομμυρίων δανικών κορονών (DKK) (περίπου 9,3 δισεκατομμύρια ευρώ).
Περαιτέρω, το Γενικό Δικαστήριο κρίνει ότι η Επιτροπή δεν υποεκτίμησε τα έσοδα της Femern προκειμένου να αυξήσει τεχνητώς το έλλειμμα χρηματοδότησης. Αφενός, η ανακοίνωση για τα ΣΕΚΕΕ δεν απαιτεί τα έσοδα να καλύπτουν το σύνολο του κόστους του έργου. Αφετέρου, οι προσφεύγουσες και οι παρεμβαίνουσες δεν απέδειξαν ότι, αν λαμβανόταν υπόψη διαφορετική διάρθρωση των τιμών για την οδική κυκλοφορία, και όχι εκείνη που έλαβε υπόψη η Επιτροπή, τούτο θα συνεπαγόταν αυτομάτως αύξηση των εσόδων λόγω της ελαστικότητας της ζήτησης και του ανταγωνισμού στην αγορά.
Τέλος, η Επιτροπή δεν παρέβη την ανακοίνωση για τα ΣΕΚΕΕ περιλαμβάνοντας τα λειτουργικά έξοδα της σταθερής ζεύξης στις επιλέξιμες δαπάνες για τον υπολογισμό του ελλείμματος χρηματοδότησης. Και τούτο διότι ο συνυπολογισμός των εξόδων αυτών στις αρνητικές ταμειακές ροές του έργου της σταθερής ζεύξης δεν έχει ως αποτέλεσμα τη χορήγηση λειτουργικής ενίσχυσης, δεδομένου ότι τα έσοδα εκμετάλλευσης της σταθερής ζεύξης, τα οποία θα έπρεπε επίσης να ληφθούν υπόψη στο πλαίσιο των θετικών ταμειακών ροών, υπερβαίνουν κατά πολύ τα λειτουργικά έξοδα. Επιπλέον, δεν προσκομίστηκε κανένα στοιχείο ικανό να θέσει υπό αμφισβήτηση τις εξηγήσεις που έδωσε η Επιτροπή προς στήριξη της επιλογής να συμπεριληφθούν τα έξοδα αυτά στην ανάλυση του ελλείμματος χρηματοδότησης.
Κατόπιν όλων των ανωτέρω σκέψεων, το Γενικό Δικαστήριο απορρίπτει την προσφυγή ακυρώσεως της προσβαλλομένης αποφάσεως.