WYROK SĄDU DO SPRAW SŁUŻBY PUBLICZNEJ
(pierwsza izba)
z dnia 4 grudnia 2008 r.
Sprawa F‑6/08
Jessica Blais
przeciwko
Europejskiemu Bankowi Centralnemu (EBC)
Służba publiczna – Personel EBC – Wynagrodzenie – Dodatek zagraniczny – Warunki ustanowione w art. 17 warunków zatrudnienia EBC – Obciążenie skarżącego kosztami postępowania – Względy słuszności – Artykuł 87 § 2 regulaminu postępowania
Przedmiot: Skarga wniesiona na podstawie art. 36.2 Protokołu w sprawie statutu Europejskiego Systemu Banków Centralnych i Europejskiego Banku Centralnego, załączonego do traktatu WE, w której J. Blais żąda stwierdzenia nieważności decyzji Europejskiego Banku Centralnego z dnia 15 sierpnia 2007 r., potwierdzonej decyzją jego prezesa z dnia 8 listopada 2007 r., o nieprzyznaniu jej dodatku zagranicznego.
Orzeczenie: Skarga zostaje oddalona. Skarżąca pokrywa, poza własnymi kosztami, połowę kosztów poniesionych przez Europejski Bank Centralny. Europejski Bank Centralny pokrywa połowę swoich kosztów postępowania.
Streszczenie
1. Urzędnicy – Pracownicy Europejskiego Banku Centralnego – Wynagrodzenie – Dodatek zagraniczny – Warunki przyznania – Urzędnicy posiadający obywatelstwo państwa członkowskiego miejsca zatrudnienia
(regulamin pracowniczy, załącznik VII, art. 4 ust. 1; warunki zatrudnienia pracowników Europejskiego Banku Centralnego, art. 17 akapit pierwszy)
2. Urzędnicy – Pracownicy Europejskiego Banku Centralnego – Wynagrodzenie – Dodatek zagraniczny – Warunki przyznania – Urzędnicy posiadający obywatelstwo państwa członkowskiego miejsca zatrudnienia
(regulamin pracowniczy, załącznik VII, art. 4 ust. 1; warunki zatrudnienia pracowników Europejskiego Banku Centralnego, art. 17)
3. Urzędnicy – Pracownicy Europejskiego Banku Centralnego – Wynagrodzenie – Dodatek zagraniczny – Warunki przyznania – Osoby posiadające podwójne obywatelstwo w tym obywatelstwo państwa członkowskiego miejsca zatrudnienia
(warunki zatrudnienia pracowników Europejskiego Banku Centralnego, art. 17)
4. Postępowanie – Koszty – Obciążenie – Branie pod uwagę względów słuszności
(regulamin postępowania przed Sądem do spraw Służby Publicznej, art. 87 § 2)
1. Na wzór art. 4 ust. 1 załącznika VII do regulaminu pracowniczego, art. 17 warunków zatrudnienia pracowników Europejskiego Banku Centralnego uzależnia przyznanie dodatku zagranicznego od negatywnej przesłanki zwykłego miejsca zamieszkania, czyli od braku zwykłego miejsca zamieszkania w państwie zatrudnienia w danym okresie przed wstąpieniem zainteresowanego do służby. Okres ten jest zdefiniowany w różny sposób w zależności od tego, czy dany członek personelu posiada lub posiadał obywatelstwo państwa, na którego terytorium znajduje się jego miejsce zatrudnienia. Na podstawie art. 17 akapit pierwszy lit. i) warunków zatrudnienia członkowie personelu, którzy nie są i nigdy nie byli obywatelami państwa, na którego terytorium znajduje się ich miejsce zatrudnienia, są uprawnieni do dodatku zagranicznego, chyba że w okresie pięciu lat, kończącym się sześć miesięcy przed wstąpieniem do służby posiadali stałe miejsce zamieszkania lub prowadzili główną działalność zawodową na terytorium tego państwa. Natomiast na podstawie art. 17 akapit pierwszy lit. ii) warunków zatrudnienia członkowie personelu, którzy są lub byli obywatelami państwa, na którego terytorium znajduje się ich miejsce zatrudnienia, są uprawnieni do dodatku zagranicznego tylko wówczas, gdy przez okres dziesięciu lat kończący się w dniu wstąpienia do służby posiadali stałe miejsce zamieszkania poza terytorium tego państwa.
Celem dodatku zagranicznego, przewidzianego w art. 4 ust. 1 załącznika VII do regulaminu pracowniczego, jest wynagrodzenie kosztów i szczególnych niedogodności wynikających ze stałego świadczenia pracy w państwie, z którym urzędnik nie ustanowił trwałych więzi przed wstąpieniem do służby lub gdy więzi te już utracił. Analogicznie można odnieść to również do członków personelu Europejskiego Banku Centralnego. Dlatego właśnie każda wykładnia art. 17 warunków zatrudnienia personelu, która wykluczałaby z kręgu osób uprawnionych do dodatku zagranicznego członków personelu znajdujących się w takiej sytuacji, naruszałaby cel dodatku zagranicznego. Tymczasem tak byłoby w sytuacji, gdyby podjęcie służby, o którym mowa w art. 17 akapit pierwszy lit. ii) warunków zatrudnienia, było interpretowane wyłącznie jako podjęcie służby w charakterze członka personelu. Skoro bowiem przepis ten wymaga, by zainteresowany posiadał stałe miejsce zamieszkania poza państwem zatrudnienia przez cały okres odniesienia, wystarczyłoby by zatrudnienie członka personelu objętego tym przepisem lit. ii), czyli osoby, która jest lub była obywatelem państwa zatrudnienia, zostało poprzedzone umową na czas określony poniżej roku po to, by ten członek personelu, zobligowany do przeniesienia swego zwykłego miejsca zamieszkania do państwa miejsca zatrudnienia przed wstąpieniem do służby, był automatycznie pozbawiony możliwości uzyskania dodatku zagranicznego, nawet jeśli nie miał zwykłego miejsca zamieszkania w państwie zatrudnienia przez dziesięć lat poprzedzających jego zatrudnienie w charakterze członka personelu kontraktowego na krótki okres.
W rezultacie podjęcie służby w rozumieniu art. 17 akapit pierwszy lit. ii) warunków zatrudnienia należy interpretować jako podjęcie służby w Europejskim Banku Centralnym po raz pierwszy, bez względu na rodzaj umowy o pracę zawartą przez Bank z zainteresowanym.
(zob. pkt 54, 55, 72, 75)
Odesłanie: Trybunał: sprawa 330/85 Richter przeciwko Komisji, 13 listopada 1986 r., Rec. s. 3439, pkt 6; Sąd Pierwszej Instancji: sprawa T‑4/92 Vardakas przeciwko Komisji, 30 marca 1993 r., Rec. s. II‑357, pkt 39; sprawa T‑72/94 Diamantaras przeciwko Komisji, 14 grudnia 1995 r., RecFP s. I‑A‑285, II‑865, pkt 48
2. W ramach ustalenia istnienia prawa do dodatku zagranicznego zwykłe miejsce zamieszkania, do którego odnosi się art. 17 warunków zatrudnienia pracowników Europejskiego Banku Centralnego, przez analogię z art. 4 ust. 1 załącznika VII do regulaminu pracowniczego, odpowiada miejscu, w którym zainteresowany ustanowił, z zamiarem nadania mu trwałego charakteru, stały bądź zwykły ośrodek swych interesów życiowych. Warunek braku zwykłego miejsca zamieszkania należy oceniać z uwzględnieniem wszystkich istotnych okoliczności faktycznych danego przypadku. Pojęcie zamieszkiwania za granicą zależy bowiem od szczególnej sytuacji zainteresowanego, zwłaszcza od tego, czy faktycznie zerwał on, chociaż jest obywatelem państwa członkowskiego miejsca swego zatrudnienia, więzi społeczne i zawodowe z tym państwem poprzez całkowite przeniesienie swego zwykłego miejsca zamieszkania na długi okres poza terytorium tego państwa.
Faktyczne zamieszkiwanie, działalność zawodowa i związki osobiste są głównymi kryteriami miejsca zamieszkania.
Sama okoliczność zamieszkiwania w danym państwie celem ukończenia studiów i odbycia praktyk zawodowych nie pozwala na domniemanie istnienia zamiaru przeniesienia stałego ośrodka swoich interesów życiowych do tego państwa. Natomiast okoliczność przeprowadzki do danego państwa celem dołączenia do swego partnera, wynajęcia tam mieszkania, aby wspólnie z tym partnerem zamieszkiwać i wykonywania tam działalności zawodowej w ramach umowy o pracę na czas określony pozwalają na domniemanie przeniesienia zwykłego ośrodka interesów życiowych do omawianego państwa.
(zob. pkt 87, 88, 90, 91)
Odesłanie: Trybunał: ww. sprawa Richter przeciwko Komisji, pkt 6; Sąd Pierwszej Instancji: sprawa T‑90/92 Magdalena Fernández przeciwko Komisji, 28 września 1993 r., Rec. s. II‑971, pkt 27– 30; sprawa T‑299/02 Dedeu i Fontcuberta przeciwko Komisji, 25 października 2005 r., Zb.Orz.SP s. I‑A‑303, II‑1377, pkt 77; sprawa T‑259/04 Koistinen przeciwko Komisji, 27 września 2006 r., Zb.Orz.SP s. I‑A‑2‑177, II‑A‑2‑879; sprawa T‑473/04 Asturias Cierno przeciwko Komisji, 19 czerwca 2007 r., Zb.Orz.SP s. I‑A‑2‑0000, II‑A‑2‑0000, pkt 74; Sąd do spraw Służby Publicznej: sprawa F‑120/05 Kyriazis przeciwko Komisji, 20 listopada 2007 r., Zb.Orz.SP s. I‑A‑1‑0000, II‑A‑1‑0000, pkt 50
3. Zważywszy na cel dodatku zagranicznego, którym jest wynagrodzenie kosztów i szczególnych niedogodności wynikających ze stałego świadczenia pracy w państwie, z którym urzędnik nie ustanowił trwałych więzi przed wstąpieniem do służby, różnica wynagrodzenia przewidziana w art. 17 warunków zatrudnienia pracowników Europejskiego Banku Centralnego, niekorzystna dla członka personelu będącego obywatelem państwa miejsca swego zatrudnienia, może być uzasadniona tylko na podstawie założenia, zgodnie z którym obywatelstwo danej osoby stanowi poważną wskazówkę na istnienie wielorakich, ścisłych związków pomiędzy tą osobą a państwem, którego jest ona obywatelem. W ramach przysługującego Radzie Prezesów Europejskiego Banku Centralnego w tym zakresie uznania może ona zasadnie wywieść z powyższego, że członkowie personelu posiadający obywatelstwo państwa miejsca zatrudnienia, nawet ci, którzy zostali zobligowani do zmiany miejsca zamieszkania z uwagi na wstąpienie do służby, nie ponoszą kosztów i niedogodności, jakie dodatek zagraniczny ma rekompensować, a przynajmniej nie w takim samym stopniu co członkowie personelu nieposiadający tego obywatelstwa, i nie powinni tym samym co do zasady korzystać z tego dodatku. Zasadne jest ponadto poddanie wyjątków od tej reguły wykluczenia restrykcyjnym warunkom, między innymi brakowi jakiegokolwiek zwykłego miejsca zamieszkania w państwie zatrudnienia przez okres dziesięciu lat poprzedzający wstąpienie do służby.
Zadaniem Rady Prezesów, przy korzystaniu z szerokiego zakresu uznania przysługującego jej w tym względzie, jest określenie warunków, w których obywatele państwa miejsca zatrudnienia mogą zostać uznani za osoby zamieszkujące za granicą w tym państwie. Zaś kryterium zawarte w art. 17 warunków zatrudnienia, czyli okoliczność niezamieszkiwania w państwie zatrudnienia przez okres dziesięciu lat poprzedzający wstąpienie do służby nie wydaje się niewłaściwe ani nieracjonalne. Takie samo kryterium zostało zastosowane przez prawodawcę wspólnotowego w art. 4 załącznika VII do regulaminu pracowniczego dla przyznania dodatku zagranicznego urzędnikom wspólnotowym.
Ponadto Europejski Bank Centralny ma prawo, mając również na uwadze jego szeroki zakres uznania, poddać osoby posiadające podwójne obywatelstwo wspólnym zasadom, w celu zastrzeżenia uprawnienia do dodatku zagranicznego, należnego na podstawie art. 17 akapit pierwszy lit. ii) warunków zatrudnienia, dla osób obiektywnie zamieszkujących za granicą w państwie, w którym zostały zatrudnione. Tym samym art. 3.7.4 przepisów znajdujących zastosowanie do personelu Banku może zgodnie z prawem zrównywać celem zastosowania art. 17 akapit pierwszy lit. ii) warunków zatrudnienia członka personelu posiadającego podwójne obywatelstwo, w tym obywatelstwo państwa, na którego terytorium znajduje się miejsce jego zatrudnienia, z członkiem personelu posiadającym tylko obywatelstwo tego państwa.
(zob. pkt 102, 106, 107)
Odesłanie: Sąd do spraw Służby Publicznej: sprawa F‑7/06 B przeciwko Komisji, 11 lipca 2007 r., Zb.Orz.SP s. I‑A‑1‑0000, II‑A‑1‑0000, pkt 39 i przytoczone tam orzecznictwo
4. Zgodnie z art. 87 § 2 regulaminu postępowania przed Sądem do spraw Służby Publicznej, jeżeli wymagają tego względy słuszności, Sąd może zdecydować, że strona przegrywająca sprawę zostanie obciążona tylko częścią kosztów, a nawet że nie zostanie nimi obciążona w ogóle.
W tym względzie zachowanie instytucji, wartość przedmiotu sporu, poważny charakter argumentów skarżącego, wysokość kosztów przez niego poniesionych w stosunku do posiadanych środków oraz jego sytuacja zawodowa stanowią okoliczności pozwalające na uzasadnienie zastosowania tego przepisu.
(zob. pkt 111–116)