POSTANOWIENIE SĄDU (szósta izba)
z dnia 20 marca 2014 r.(*)
Skarga o odszkodowanie – Posłowie do Parlamentu Europejskiego – Weryfikacja mandatu – Decyzja Parlamentu stwierdzająca nieważność mandatu posła do Parlamentu Europejskiego – Stwierdzenie nieważności decyzji Parlamentu wyrokiem Trybunału – Skarga w części oczywiście niedopuszczalna, a w części oczywiście pozbawiona podstawy prawnej
W sprawie T‑43/13
Beniamino Donnici, zamieszkały w Castrolibero (Włochy), reprezentowany przez adwokatów V. Vallefuoca oraz J.M. Van Gyseghema,
strona skarżąca,
przeciwko
Parlamentowi Europejskiemu, reprezentowanemu przez N. Lorenza oraz S. Seyr, działających w charakterze pełnomocników,
strona pozwana,
mającej za przedmiot skargę o naprawienie szkody poniesionej przez skarżącego w związku z wydaniem przez Parlament decyzji z dnia 24 maja 2007 r. dotyczącej weryfikacji jego mandatu, której nieważność stwierdzono wyrokiem Trybunału z dnia 30 kwietnia 2009 r. w sprawach połączonych C‑393/07 i C‑9/08 Włochy i Donnici przeciwko Parlamentowi, Zb.Orz. s. I‑3679,
SĄD (szósta izba),
w składzie: S. Frimodt Nielsen (sprawozdawca), prezes, F. Dehousse i A. Collins, sędziowie,
sekretarz: E. Coulon,
wydaje następujące
Postanowienie
Okoliczności powstania sporu
1 W wyborach członków Parlamentu Europejskiego, które odbyły się w dniach 12 i 13 czerwca 2004 r., skarżący Beniamino Donnici kandydował ze wspólnej listy Società Civile – Di Pietro Occhetto. Lista ta uzyskała dwa miejsca, jedno w okręgu wyborczym Włochy Południowe, drugie w okręgu Włochy Północno-Zachodnie. Antonio Di Pietro, który uzyskał pierwsze miejsce w obu okręgach, zdecydował się reprezentować okręg Włochy Południowe.
2 Po zliczeniu głosów uzyskanych w obu okręgach Achille Occhetto znalazł się na drugim miejscu list wyborczych, wyprzedzając skarżącego w okręgu Włochy Południowe oraz Giulietta Chiesę w okręgu Włochy Północno-Zachodnie. Ponieważ A. Di Pietro wybrał mandat z okręgu Włochy Południowe, dla okręgu Włochy Północno-Zachodnie należało ogłosić wybór A. Occhetta. Jednak w dniu 6 lipca 2004 r. A. Occhetto, który w tamtym czasie zasiadał w senacie Republiki Włoskiej, złożył oświadczenie na piśmie, które wpłynęło w dniu 7 lipca 2004 r. do Ufficio elettorale nazionale per il Parlamento europeo presso la Corte di cassazione (krajowego biura wyborczego do Parlamentu Europejskiego przy włoskim sądzie kasacyjnym, zwanego dalej „włoskim biurem wyborczym”), w którym zrzekł się miejsca w Parlamencie Europejskim w obu okręgach wyborczych.
3 W następstwie tej rezygnacji w dniu 18 lipca 2004 r. włoskie biuro wyborcze ogłosiło wybór G. Chiesy w okręgu Włochy Północno-Zachodnie i wybór A. Di Pietra w okręgu Włochy Południowe, a w dniu 12 listopada 2004 r. powiadomiło, że skarżący zajmuje pierwsze miejsce na liście zastępców A. Di Pietra dla okręgu Włochy Południowe, podczas gdy A. Occhetto, który złożył rezygnację, nie znalazł się na tej liście.
4 W wyborach parlamentarnych we Włoszech, które odbyły się w dniach 9 i 10 kwietnia 2006 r., A. Di Pietro został wybrany na posła do parlamentu Republiki Włoskiej i zdecydował się na przyjęcie mandatu krajowego ze skutkiem od dnia 28 kwietnia 2006 r. Ponieważ zgodnie z art. 7 ust. 2 aktu dotyczącego wyborów przedstawicieli do Parlamentu Europejskiego w powszechnych wyborach bezpośrednich, dołączonego do decyzji Rady 76/787/EWWiS, EWG, Euratom z dnia 20 września 1976 r. (Dz.U. L 278, s. 1), w brzmieniu i z numeracją zmienionymi decyzją Rady 2002/772/WE, Euratom z dnia 25 czerwca 2002 r. i 23 września 2002 r. (Dz.U. L 283, s. 1 – wyd. spec. w jęz. polskim, rozdz. 1, t. 4, s. 137) funkcji tej nie można łączyć z mandatem posła do Parlamentu Europejskiego, Parlament Europejski stwierdził wakat w odniesieniu do rozpatrywanego mandatu.
5 W dniu 27 kwietnia 2006 r. A. Occhetto, który kandydował w tych samych wyborach krajowych, ale nie został ponownie wybrany, przesłał do włoskiego biura wyborczego oświadczenie, w którym odwołał swoją rezygnację złożoną w dniu 6 lipca 2004 r. i domagał się objęcia wakatu powstałego w następstwie decyzji A. Di Pietra dotyczącej przyjęcia mandatu w parlamencie Republiki Włoskiej.
6 W następstwie powyższego oświadczenia w dniu 8 maja 2006 r. włoskie biuro wyborcze ogłosiło wybór A. Occhetta do Parlamentu Europejskiego i przekazało w tym samym dniu wspomnianemu Parlamentowi, że A. Occhetto jest zastępcą A. Di Pietra.
7 Wyrokiem z dnia 21 lipca 2006 r. Tribunale amministrativo regionale del Lazio (okręgowy sąd administracyjny dla Lacjum, Włochy) oddalił jako bezzasadną skargę o stwierdzenie nieważności wniesioną przez skarżącego na wspomniane wyżej ogłoszenie.
8 Skarżący zakwestionował również przed Parlamentem Europejskim ogłoszenie wyboru A. Occhetta jako posła do Parlamentu Europejskiego w miejsce A. Di Pietra. Sprzeciw został rozpatrzony przez Komisję Prawną Parlamentu Europejskiego podczas posiedzenia w dniu 21 czerwca 2006 r. Stwierdziwszy, że zgodnie z art. 12 aktu dotyczącego wyborów przedstawicieli do Parlamentu Europejskiego w powszechnych wyborach bezpośrednich, dołączonego do decyzji 76/787, w brzmieniu i z numeracją zmienionymi, sprzeciw ten jest niedopuszczalny, jako że został oparty na legge n. 18, Elezione dei membri del Parlamento europeo spettanti all’Italia (ustawie nr 18 w sprawie wyborów włoskich przedstawicieli do Parlamentu Europejskiego) z dnia 24 stycznia 1979 r. (GURI nr 29 z dnia 30 stycznia 1979 r., s. 947), wspomniana Komisja Prawna zaproponowała jednogłośnie Parlamentowi Europejskiemu stwierdzenie ważności mandatu A. Occhetta. W dniu 3 lipca 2006 r. Parlament Europejski zatwierdził mandat A Occhetta.
9 Wyrokiem z dnia 6 grudnia 2006 r. Consiglio di Stato (rada stanu, Włochy) uwzględniła apelację skarżącego od wyroku Tribunale amministrativo regionale del Lazio, stwierdzając nieważność ogłoszenia wyboru A. Occhetta członkiem Parlamentu Europejskiego, dokonanego przez włoskie biuro wyborcze w dniu 8 maja 2006 r.
10 Wyrok Consiglio di Stato uzyskał powagę rzeczy osądzonej w następstwie wyroku z dnia 26 marca 2007 r. Corte suprema di cassazione (najwyższego sądu kasacyjnego, Włochy), który stwierdził niedopuszczalność odwołania A. Occhetta ze względu na braki formalne.
11 W dniu 29 marca 2007 r. włoskie biuro wyborcze przyjęło do wiadomości wyrok wydany przez Consiglio di Stato i ogłosiło wybór skarżącego na członka Parlamentu Europejskiego w okręgu wyborczym Włochy Południowe, odwołując tym samym mandat A. Occhetta. Ogłoszenie to zostało zakomunikowane Parlamentowi Europejskiemu, a ten przyjął je do wiadomości w protokole z posiedzenia plenarnego w dniu 23 kwietnia 2007 r., zgodnie z którym skarżący brał udział w posiedzeniach Parlamentu Europejskiego, jednak wyłącznie tymczasowo i z zastrzeżeniem podjęcia przez Parlament późniejszej decyzji w przedmiocie weryfikacji jego mandatu.
12 Tymczasem pismem z dnia 5 kwietnia 2007 r. A. Occhetto wniósł sprzeciw oraz zwrócił się do Parlamentu Europejskiego o potwierdzenie jego mandatu oraz o niestwierdzanie ważności mandatu skarżącego. W następstwie tego sprzeciwu Parlament Europejski przekazał sprawę mandatu skarżącego do zbadania przez swoją Komisję Prawną.
13 Decyzją Parlamentu Europejskiego z dnia 24 maja 2007 r. w sprawie weryfikacji mandatu skarżącego (zwaną dalej „sporną decyzją”) stwierdzono nieważność mandatu skarżącego, a potwierdzono ważność mandatu A. Occhetta.
14 Sporna decyzja została doręczona skarżącemu w dniu 29 maja 2007 r.
15 Skarżący, pismem złożonym w sekretariacie Sądu w dniu 22 czerwca 2007 r., wniósł skargę o stwierdzenie nieważności spornej decyzji.
16 Skarżący złożył także wniosek o zawieszenie wykonania spornej decyzji. Sędzia orzekający w przedmiocie środków tymczasowych uwzględnił ten wniosek w drodze postanowienia z dnia 15 listopada 2007 r. w sprawie T‑215/07 R Donnici przeciwko Parlamentowi, Zb.Orz. s. II‑4673, i zawiesił wykonanie spornej decyzji. Skarżący mógł w ten sposób ponownie zasiąść w Parlamencie Europejskim.
17 Pismem złożonym w sekretariacie Trybunału w dniu 9 sierpnia 2007 r., zarejestrowanym pod sygnaturą C‑393/07, Republika Włoska wniosła skargę o stwierdzenie nieważności spornej decyzji.
18 Postanowieniem z dnia 13 grudnia 2007 r. w sprawie T‑215/07 Donnici przeciwko Parlamentowi, Zb.Orz. s. II‑5239, Sąd stwierdził brak swojej właściwości w sprawie T‑215/07 na korzyść Trybunału, tak aby Trybunał mógł rozstrzygnąć skargę o stwierdzenie nieważności. Skarga ta została wpisana do rejestru Trybunału pod sygnaturą C‑9/08.
19 Wyrokiem z dnia 30 kwietnia 2009 r. w sprawach połączonych C‑393/07 i C‑9/08 Włochy i Donnici przeciwko Parlamentowi, Zb.Orz. s. I‑3679, Trybunał stwierdził nieważność spornej decyzji.
20 Pismem z dnia 6 lipca 2010 r. skarżący zwrócił się do Parlamentu Europejskiego z żądaniem naprawienia szkody poniesionej w związku z wydaniem spornej decyzji.
21 Sekretarz generalny Parlamentu Europejskiego udzielił odpowiedzi w piśmie z dnia 1 października 2010 r. i oddalił wniosek skarżącego o odszkodowanie.
22 Pismem z dnia 22 czerwca 2011 r. ustosunkował się do pisma sekretarza generalnego Parlamentu Europejskiego z dnia 1 października 2010 r., ponawiając wniosek o odszkodowanie i wzywając formalnie Parlament Europejski do zapłaty. Nie otrzymał żadnej odpowiedzi ze strony tego Parlamentu.
Przebieg postępowania i żądania stron
23 Pismem złożonym w sekretariacie Sądu w dniu 29 stycznia 2013 r. skarżący wniósł skargę w niniejszej sprawie.
24 Odrębnym pismem złożonym w sekretariacie Sądu w dniu 25 kwietnia 2013 r. Parlament Europejski podniósł na podstawie art. 114 § 1 regulaminu postępowania przed Sądem zarzut niedopuszczalności. Skarżący przedłożył swoje uwagi w przedmiocie tego zarzutu w dniu 10 czerwca 2013 r.
25 Skarżący wnosi do Sądu o:
– zasądzenie od Parlamentu Europejskiego kwoty 1 720 470 EUR lub niższej, którą ustali Sąd;
– obciążenie Parlamentu Europejskiego kosztami postępowania.
26 W swoim zarzucie niedopuszczalności Parlament Europejski wnosi do Sądu o:
– odrzucenie skargi jako niedopuszczalnej;
– obciążenie skarżącego kosztami postępowania.
27 W swoich uwagach na temat zarzutu niedopuszczalności skarżący wnosi o oddalenie zarzutu niedopuszczalności i o uwzględnienie żądań przedstawionych w skardze.
Co do prawa
Argumenty stron
28 Parlament Europejski podnosi, że skarga została wniesiona po upływie pięcioletniego terminu, o którym mowa w art. 46 statutu Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.
29 Skarżący kwestionuje zasadniczo to, że wniósł skargę o odszkodowanie po upływie pięcioletniego terminu przedawnienia, i wnosi o to, by Sąd orzekł wyrokiem zaocznym i uwzględnił jego żądania, ponieważ jego zdaniem Parlament Europejski podniósł zarzut niedopuszczalności po upływie dwumiesięcznego terminu, przysługującego stronie pozwanej do złożenia odpowiedzi na skargę, który to termin należy zastosować do złożenia pisma w przedmiocie zarzutu niedopuszczalności.
30 Skarżący żąda odszkodowania z czterech powodów: po pierwsze, braku wypłaty uposażenia, które powinien był pobierać w okresie od dnia 29 marca do dnia 15 listopada 2007 r., jak również – w odniesieniu do tego samego okresu – braku wypłaty dodatków oraz ryczałtowych zwrotów kosztów, które wiążą się z wykonywaniem mandatu poselskiego; po drugie, utraty szansy ponownego wyboru na nową kadencję; po trzecie, okoliczności, że w drodze spornej decyzji został pozbawiony wykonywania prawa politycznego jako członek Parlamentu Europejskiego przez blisko jedną piątą okresu swego mandatu i po czwarte, skutków braku możliwości zasiadania w Parlamencie Europejskim wywołujących szkodę w zakresie uprawnień emerytalnych, które mógłby nabyć jako członek tego Parlamentu.
Ocena Sądu
31 Zgodnie z art. 114 § 1 regulaminu postępowania przed Sądem, jeżeli jedna ze stron o to wnosi, Sąd może orzec w przedmiocie niedopuszczalności bez rozpatrywania istoty sprawy. Zgodnie z art. 114 § 3 pozostała część postępowania w przedmiocie skargi odbywa się ustnie, z zastrzeżeniem odmiennej decyzji Sądu.
32 Zgodnie z art. 111 regulaminu postępowania, jeżeli Sąd jest oczywiście niewłaściwy do rozpoznania skargi lub jeżeli skarga jest oczywiście niedopuszczalna albo oczywiście pozbawiona podstawy prawnej, Sąd może, bez dalszych czynności procesowych, orzec, wydając postanowienie z uzasadnieniem.
33 W niniejszej sprawie Sąd uznaje, że po zapoznaniu się z aktami sprawy ma wystarczającą wiedzę, aby wydać orzeczenie bez otwierania ustnego etapu postępowania.
W przedmiocie podniesienia zarzutu niedopuszczalności po terminie
34 Skarżący podnosi zasadniczo, że należy wydać wyrok zaoczny i uwzględnić jego żądania, ponieważ jego zdaniem Parlament Europejski podniósł zarzut niedopuszczalności po upływie dwumiesięcznego terminu, przewidzianego w art. 46 § 1 regulaminu postępowania na złożenie odpowiedzi na skargę, który to termin znajduje również zastosowanie wobec podniesienia zarzutu niedopuszczalności.
35 W niniejszym wypadku skarga została złożona w sekretariacie Sądu w dniu 29 stycznia 2013 r. Została doręczona Parlamentowi Europejskiemu w dniu 18 lutego 2013 r. i odebrana przez niego w dniu 19 lutego 2013 r. (zob. załącznik B1 do zarzutu niedopuszczalności).
36 Parlament Europejski podniósł zarzut niedopuszczalności w dniu 25 kwietnia 2013 r.
37 Termin do złożenia odpowiedzi na skargę wynosi dwa miesiące.
38 Jest to termin przyznany pozwanej instytucji do ustosunkowania się do skargi poprzez dokonanie wyboru: udzielenia odpowiedzi co do istoty sprawy i złożenia odpowiedzi na skargę albo podniesienia niedopuszczalności skargi i złożenie wniosku w przedmiocie zarzutu niedopuszczalności, zgodnie z art. 114 § 1 regulaminu postępowania.
39 Należy w rezultacie stwierdzić, że termin do podniesienia zarzutu niedopuszczalności wynosi dwa miesiące.
40 Jednakże zgodnie z art. 102 § 2 regulaminu postępowania „terminy procesowe są przedłużane o dziesięciodniowy termin uwzględniający odległość”.
41 Ponadto zgodnie z orzecznictwem termin przewidziany w art. 46 § 1 regulaminu postępowania do złożenia odpowiedzi na skargę rozpoczyna bieg dopiero w dniu otrzymania skargi przez stronę pozwaną (postanowienie Sądu z dnia 14 grudnia 1992 r. w sprawie T‑47/92 Lenz przeciwko Komisji, Rec. s. II‑2523, pkt 34).
42 Należy stwierdzić, że orzecznictwo to znajduje również zastosowanie wobec terminu do złożenia wniosku w przedmiocie zarzutu niedopuszczalności.
43 W niniejszym wypadku termin upłynął więc w dniu 29 kwietnia 2013 r.
44 Wniosek w przedmiocie zarzutu niedopuszczalności został złożony przez Parlament Europejski w dniu 25 kwietnia 2013 r., a zatem nie został złożony po terminie.
45 Należy w rezultacie oddalić wniosek skarżącego o to, by Sąd orzekł wyrokiem zaocznym.
W przedmiocie przedawnienia
46 Zgodnie z art. 46 statutu Trybunału roszczenia wynikające z odpowiedzialności pozaumownej Unii Europejskiej ulegają przedawnieniu z upływem pięciu lat od zdarzenia stanowiącego podstawę tej odpowiedzialności.
47 Termin przedawnienia został określony przy uwzględnieniu między innymi niezbędnego czasu, jakim musi dysponować strona, która twierdzi, że została poszkodowana, aby zebrać stosowne informacje w celu złożenia ewentualnej skargi oraz aby sprawdzić fakty, które mogą zostać powołane na poparcie tej skargi (zob. wyrok Trybunału z dnia 8 listopada 2012 r. w sprawie C‑469/11 P Evropaïki Dynamiki przeciwko Komisji, pkt 33 i przytoczone tam orzecznictwo).
48 Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem termin ten zaczyna biec, w chwili gdy spełnione zostaną przesłanki, od których uzależniony jest obowiązek naprawienia szkody, a w szczególności kiedy zmaterializuje się szkoda wymagająca naprawienia (zob. ww. w pkt 47 wyrok w sprawie Evropaïki Dynamiki przeciwko Komisji, pkt 34 i przytoczone tam orzecznictwo).
49 Wykładni art. 46 statutu Trybunału Sprawiedliwości należy dokonywać w ten sposób, że upływ terminu przedawnienia nie może stanowić ważnego zarzutu wobec roszczenia osoby, która poniosła szkodę, jeżeli osoba ta dowiedziała się dopiero później o wydarzeniu stanowiącym podstawę tego roszczenia, a w konsekwencji nie dysponowała rozsądnym terminem do złożenia skargi bądź wniosku przed upływem okresu przedawnienia (zob. ww. w pkt 47 wyrok w sprawie Evropaïki Dynamiki przeciwko Komisji, pkt 35 i przytoczone tam orzecznictwo).
50 Jednak przesłanki, od których spełnienia uzależniony jest obowiązek naprawienia szkody, o którym mowa w art. 340 akapit drugi TFUE, a tym samym zasady przedawnienia roszczeń zmierzających do naprawienia szkody, mogą opierać się wyłącznie na kryteriach ściśle obiektywnych (zob. ww. w pkt 47 wyrok w sprawie Evropaïki Dynamiki przeciwko Komisji, pkt 36 i przytoczone tam orzecznictwo).
51 Wobec tego dokładna znajomość okoliczności faktycznych sprawy nie należy do przesłanek, które muszą zostać spełnione, by rozpoczął się bieg terminu przedawnienia. Również dokonana przez poszkodowanego subiektywna ocena zaistnienia szkody nie może być brana pod uwagę przy określaniu momentu rozpoczęcia biegu przedawnienia roszczenia wynikającego z odpowiedzialności pozaumownej Unii (zob. ww. w pkt 47 wyrok w sprawie Evropaïki Dynamiki przeciwko Komisji, pkt 37 i przytoczone tam orzecznictwo).
52 W przypadku sporów powstałych w wyniku aktów indywidualnych bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się w momencie, gdy decyzja wywołała skutki wobec osób, których dotyczy (zob. ww. w pkt 47 wyrok w sprawie Evropaïki Dynamiki przeciwko Komisji, pkt 38 i przytoczone tam orzecznictwo).
53 W niniejszym wypadku podstawą złożonego przez skarżącego wniosku o odszkodowanie jest sporna decyzja, na mocy której Parlament Europejski stwierdził nieważność mandatu skarżącego, a potwierdził ważność mandatu A. Occhetta.
54 Decyzja Parlamentu Europejskiego stanowi w związku z tym zdarzenie wywołujące szkodę stanowiącą podstawę powstania odpowiedzialności pozaumownej Unii, co ponadto podnosi sam skarżący w pkt 40 skargi.
55 W rezultacie wywołujące szkodę skutki spornej decyzji powstały względem skarżącego w chwili, gdy Parlament Europejski doręczył mu sporną decyzję.
56 W tym kontekście bez znaczenia jest okoliczność, że ww. w pkt 19 wyrokiem w sprawie Włochy i Donnici przeciwko Parlamentowi stwierdzona została nieważność spornej decyzji. Z utrwalonego orzecznictwa wynika bowiem, że rozpoczęcie biegu terminu przedawnienia nie zależy od stwierdzenia bezprawności zachowania Unii w drodze orzeczenia sądowego (zob. ww. w pkt 47 wyrok w sprawie Evropaïki Dynamiki przeciwko Komisji, pkt 42 i przytoczone tam orzecznictwo). Argumentacja wywiedziona przez skarżącego z wyroków Trybunału z dnia 27 stycznia 1982 r.: w sprawach połączonych 256/80, 257/80, 265/80, 267/80 i 5/81 Birra Wührer i in. przeciwko Radzie i Komisji, Rec. s. 85, i w sprawie 51/81 De Franceschi przeciwko Radzie i Komisji, Rec. s. 117 oraz z wyroku Sądu z dnia 27 września 2007 r. w sprawach połączonych T‑8/95 i T‑9/95 Pelle i Konrad przeciwko Radzie i Komisji, Rec. s. II‑4117, zgodnie z którą przedawnienie rozpoczyna bieg w chwili, gdy Trybunał stwierdzi niezgodność aktu z prawem, wynika z błędnego rozumienia tych wyroków i powinna być w związku z tym odrzucona.
57 Wprawdzie zgodnie z art. 46 statutu Trybunału okres przedawnienia przerywa uprzednie wniesienie przez poszkodowanego wniosku do właściwej instytucji, jednak w tym wypadku przerwanie biegu przedawnienia dochodzi do skutku tylko wtedy, gdy po wniosku następuje wniesienie skargi w terminie określonym poprzez odniesienie do art. 263 TFUE lub art. 265 TFUE.
58 Tymczasem w rozpatrywanej sprawie po skierowanych przez skarżącego do Parlamentu Europejskiego pismach: z dnia 6 lipca 2010 r. i z dnia 22 czerwca 2011 r., nie została wniesiona skarga w terminie określonym poprzez odniesienie do art. 263 TFUE lub art. 265 TFUE. Wspomniane pisma nie wywołują zatem skutku względem pięcioletniego terminu przedawnienia przewidzianego w art. 46 statutu Trybunału.
59 Jednakże należy przypomnieć, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem szkodę uznaje się za ciągłą, jeśli jej wysokość wzrasta proporcjonalnie do liczby dni, które upłynęły (wyrok Trybunału z dnia 28 lutego 2013 r. w sprawie C‑460/09 P Inalca i Cremonini przeciwko Komisji, pkt 80).
60 Tymczasem w wypadku szkody ciągłej termin przedawnienia, określony w art. 46 statutu Trybunału, stosuje się, poprzez odniesienie do daty aktu, który przerwał bieg terminu, do okresu poprzedzającego tę datę o więcej niż pięć lat, i nie ma wpływu na ewentualne prawa powstałe w okresach późniejszych (postanowienia Sądu: z dnia 14 grudnia 2005 r. w sprawie T‑369/03 Arizona Chemical i in. przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. II‑5839, pkt 116; z dnia 10 kwietnia 2008 r. w sprawie T‑336/06 2K-Teint i in. przeciwko Komisji i EBI, niepublikowane w Zbiorze, pkt 106).
61 Należy w rezultacie zbadać różne rodzaje szkody, których naprawienia żąda skarżący.
62 Po pierwsze, skarżący wnosi o zapłatę kwoty 90 000 EUR (12 000 EUR x 7,5 miesiąca) z tytułu niepobranego w okresie od dnia 29 marca do dnia 15 listopada 2007 r. wynagrodzenia.
63 Skarżący żąda również, by za ten sam okres od dnia 29 marca do dnia 15 listopada 2007 r. zostały naprawione następujące rodzaje szkód: ze względu na utratę szansy, według współczynnika, który ocenia na 90%: 45 000 EUR tytułem ryczałtowego zwrotu kosztów podróży lotniczych (1500 EUR x 4 tygodnie x 7,5 miesiąca), 2000 EUR tytułem ryczałtowego zwrotu kosztów kongresów i okrągłych stołów (3800 EUR rocznie), 43 500 EUR tytułem diety pobytowej (290 EUR x 5 dni roboczych x 4 tygodnie x 7,5 miesiąca), 112 500 EUR tytułem zwrotu kosztów za brak asystentów parlamentarnych (15 000 EUR x 7,5 miesiąca) i 30 000 EUR tytułem ryczałtowego zwrotu kosztów ogólnych, czyli w sumie 234 300 EUR, która to kwota pomnożona przez 90% daje sumę końcową 210 870 EUR.
64 Tymczasem, stosownie do twierdzeń samego skarżącego, podnoszona szkoda powstała ostatecznie w dniu 15 listopada 2007 r.
65 W rezultacie termin przedawnienia upłynął w dniu 15 listopada 2012 r., a żaden akt nie przerwał jego biegu, ponieważ skarga została wniesiona dopiero w dniu 29 stycznia 2013 r.
66 Żądanie przedawniło się zatem w odniesieniu do pierwszego rodzaju szkody.
67 Pozbawiony znaczenia jest w tym względzie argument skarżącego, zgodnie z którym w dniu 15 listopada 2007 r. szkoda była jedynie przewidywalna, a nie pewna, i że stała się pewna dopiero po wydaniu wyroku w sprawie Włochy i Donnici przeciwko Parlamentowi stwierdzającego nieważność spornej decyzji.
68 Szkoda, polegająca na utracie wynagrodzenia oraz wiążących się ze sprawowaną funkcją dodatków i ryczałtowych zwrotów kosztów w okresie od dnia 29 marca do dnia 15 listopada 2007 r., zmaterializowała się w pełni, a zatem była pewna w dniu 15 listopada 2007 r.
69 Ponadto w każdym razie stwierdzenie niezgodności spornej decyzji z prawem pozostaje bez znaczenia dla rozpoczęcia biegu terminu przedawnienia (zob. pkt 56 powyżej).
70 Wreszcie tytułem uzupełnienia należy zauważyć, że skarżący zasiadał w Parlamencie Europejskim – lub co najmniej miał możliwość zasiadania – od dnia 23 kwietnia 2007 r. (kiedy to Parlament Europejski odnotował podczas posiedzenia plenarnego wyznaczenie skarżącego na posła) do dnia 24 maja 2007 r. (kiedy to wspomniany Parlament stwierdził, że mandat skarżącego jest nieważny).
71 Po drugie, skarżący żąda wypłaty kwoty 200 000 EUR z uwagi na okoliczność, że w drodze spornej decyzji został pozbawiony wykonywania prawa politycznego jako członek Parlamentu Europejskiego przez blisko jedną piątą okresu swego mandatu.
72 Należy ponownie stwierdzić, że ewentualna szkoda poniesiona przez skarżącego w każdym razie zmaterializowała się w pełni w dniu 15 listopada 2007 r., stosownie do jego własnych pism w tej sprawie.
73 Żądanie przedawniło się więc również w odniesieniu do drugiego rodzaju szkody.
74 Wreszcie po trzecie, skarżący podnosi, że ponieważ nie mógł sprawować swojej funkcji przez siedem i pół miesiąca, nie mógł nabyć uprawnień emerytalnych w odniesieniu do całego swego mandatu.
75 W rezultacie żąda, by wypłacono mu kwotę 831 600 EUR, co odpowiada według oszacowania ex aequo et bono na podstawie piętnastoletniego okresu pełnej emeryturze, jaką pobierałby, gdyby podczas swego pięcioletniego mandatu nabył uprawnienia emerytalne.
76 Należy stwierdzić, że ewentualna szkoda poniesiona przez skarżącego – czyli brak nabycia uprawnień emerytalnych w okresie od marca do listopada 2007 r. – zmaterializowała się w każdym razie w pełni w dniu 15 listopada 2007 r., zgodnie z jego własnymi pismami w tej sprawie.
77 Żądanie przedawniło się więc również w odniesieniu do trzeciego i ostatniego rodzaju szkody.
78 Co więcej, należy zauważyć po pierwsze, że ponieważ skarżący był jedynie zastępcą, a nie zasiadał w Parlamencie Europejskim w okresie od dnia 12 lub 13 czerwca 2004 r. do dnia 29 marca 2007 r., nie może twierdzić, że uniemożliwiono mu nabycia uprawnień emerytalnych w tym okresie, w trakcie którego nie był członkiem Parlamentu Europejskiego. Po drugie, ponieważ zasiadał w Parlamencie Europejskim w okresie od dnia 15 listopada 2007 r. do dnia 6 czerwca 2009 r., dacie końca kadencji parlamentarnej, skarżący był w stanie nabyć uprawnienia emerytalne w tym okresie.
79 Należy w rezultacie stwierdzić, że wytoczone przez skarżącego przeciwko Parlamentowi Europejskiemu postępowanie o stwierdzenie odpowiedzialności przedawniło się w chwili wniesienia skargi w odniesieniu do trzech zbadanych powyżej podstaw szkody.
W przedmiocie utraty szansy ponownego wyboru na kolejną pięcioletnią kadencję
80 Skarżący żąda, by przyznano mu 388 000 EUR ze względu na utratę szansy ponownego wyboru na kolejną pięcioletnią kadencję, ponieważ co do zasady nie miał możliwości zasiadania w Parlamencie Europejskim przez siedem i pół miesiąca, a następnie zaangażował się w toczące się po tym okresie postępowanie sądowe, które trwało ponad dwa lata. Uważa, że w ten sposób został wyłączony z życia politycznego przez okres blisko jednej piątej jego mandatu, co uniemożliwiło mu rozwinięcie siatki współpracy poprzez pełne zaangażowanie w działalność polityczną. Utrzymuje, że jego szkoda wynika z utraty zarówno uposażenia, do którego miałby prawo, gdyby został wybrany, jak również nowych kierunków rozwoju, jakie mandat ten mógłby nadać jego karierze politycznej oraz z konkretnej wartości ekonomicznej, włącznie z przyznaniem innych prestiżowych funkcji.
81 W tym względzie należy przypomnieć, że z orzecznictwa Trybunału wynika, iż powstanie odpowiedzialności pozaumownej Unii i wykonanie uprawnienia do naprawienia poniesionej szkody jest uzależnione, na podstawie art. 288 akapit drugi WE, od spełnienia wszystkich przesłanek w zakresie bezprawności zachowania zarzucanego instytucjom, rzeczywistego wystąpienia szkody i związku przyczynowego między tym zachowaniem a podnoszoną szkodą (zob. wyrok Trybunału z dnia 18 marca 2010 r. w sprawie C‑419/08 P Trubowest Handel i Makarov przeciwko Radzie i Komisji, Zb.Orz. s. I‑2259, pkt 40, i przytoczone tam orzecznictwo).
82 W zakresie, w jakim trzy przesłanki odpowiedzialności przewidziane w art. 288 akapit drugi WE powinny zostać spełnione łącznie, okoliczność braku spełnienia jednej z nich wystarcza do oddalenia skargi o odszkodowanie (zob. wyrok Trybunału z dnia 9 września 1999 r. w sprawie C‑257/98 P Lucaccioni przeciwko Komisji, Rec. s. I‑5251, pkt 14).
83 Ponadto brak jest jakiegokolwiek obowiązku badania przesłanek odpowiedzialności instytucji w ustalonym porządku (zob. podobnie ww. w pkt 82 wyrok w sprawie Lucaccioni przeciwko Komisji, pkt 13).
84 Zasady wspólne porządkom prawnym państw członkowskich, do których odsyła art. 288 akapit drugi WE, nie mogą być przywoływane w celu uzasadnienia istnienia ciążącego na Unii obowiązku naprawienia wszelkich, nawet odległych, szkodliwych konsekwencji zachowania jej organów. Przesłanka odnosząca się do związku przyczynowego dotyczy bowiem istnienia wystarczająco bezpośredniego związku przyczynowego między zachowaniem instytucji a szkodą (zob. podobnie ww. w pkt 81 wyrok w sprawie Trubowest Handel i Makarov przeciwko Radzie i Komisji, pkt 53 i przytoczone tam orzecznictwo).
85 Tymczasem w rozpatrywanym wypadku skarżący ogranicza się do twierdzenia, że nie został ponownie wybrany, ponieważ nie mógł zasiadać w Parlamencie Europejskim w okresie pomiędzy dniem 29 marca a dniem 15 listopada 2007 r. i że ta szkoda zmaterializowała się w dniu, w którym nie został ponownie wybrany; nie wykazał jednak w żaden sposób istnienia wystarczająco bezpośredniego związku przyczynowego pomiędzy tymi dwoma zdarzeniami.
86 Ponadto należy zauważyć, że skarżący nie wykazał nawet tego, że kandydował w wyborach do Parlamentu Europejskiego i w związku z tym znajdował się na liście wyborczej.
87 Należy zatem uznać, że jego wniosek jest w tym względzie oczywiście pozbawiony jakiejkolwiek podstawy prawnej.
88 W rezultacie należy odrzucić skargę w całości.
W przedmiocie kosztów
89 Zgodnie z art. 87 § 2 regulaminu kosztami zostaje obciążona, na żądanie strony przeciwnej, strona przegrywająca sprawę. Ponieważ skarżący przegrał sprawę, należy obciążyć go kosztami niniejszego postępowania, zgodnie z żądaniami Parlamentu Europejskiego.
Z powyższych względów
SĄD (szósta izba)
postanawia, co następuje:
1) Skarga zostaje oddalona.
2) Beniamino Donnici zostaje obciążony kosztami niniejszego postępowania.
Sporządzono w Luksemburgu w dniu 20 marca 2014 r.
E. Coulon | | S. Frimodt Nielsen |