Sprawa C‑337/17
Feniks Sp. z o.o.
przeciwko
Azteca Products & Services SL
(wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez Sąd Okręgowy w Szczecinie)
Odesłanie prejudycjalne – Przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości – Rozporządzenie (UE) nr 1215/2012 – Jurysdykcja i uznawanie orzeczeń sądowych oraz ich wykonywanie w sprawach cywilnych i handlowych – Jurysdykcja szczególna – Artykuł 7 pkt 1 lit. a) – Pojęcie „umowy lub roszczenia wynikającego z umowy” – Skarga pauliańska
Streszczenie – wyrok Trybunału (druga izba) z dnia 4 października 2018 r.
1. Współpraca sądowa w sprawach cywilnych – Jurysdykcja i wykonywanie orzeczeń sądowych w sprawach cywilnych i handlowych – Rozporządzenie nr 1215/2012 – Zakres stosowania – Dziedziny wyłączone – Upadłość, układy i inne podobne postępowania – Pojęcie – Działania wytoczone bezpośrednio na podstawie postępowania upadłościowego i ściśle związane z takim postępowaniem – Stosowanie rozporządzenia nr 1346/2000
[rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1215/2012, art. 1 ust. 2 lit. b); rozporządzenie Rady nr 1346/2000]
2. Współpraca sądowa w sprawach cywilnych – Jurysdykcja i wykonywanie orzeczeń sądowych w sprawach cywilnych i handlowych – Rozporządzenie nr 1215/2012 – Jurysdykcja szczególna – Jurysdykcja w sprawach dotyczących umów lub roszczeń – Pojęcie – Skarga pauliańska wytoczona przez wierzyciela z tytułu wierzytelności wywodzonej z umowy – Włączenie
[rozporządzenie nr 1215/2012 Parlamentu Europejskiego i Rady, art. 7 pkt 1 lit. a)]
1. Zobacz tekst orzeczenia.
(zob. pkt 30, 31)
2. W sytuacji takiej jak zaistniała w postępowaniu głównym skarga pauliańska – za pomocą której wierzyciel z tytułu wierzytelności wywodzonej z umowy dochodzi uznania za bezskuteczną w stosunku do siebie czynności, którą uważa za dokonaną z jego pokrzywdzeniem i która polega na zbyciu przez jego dłużnika składnika majątku na rzecz osoby trzeciej – jest objęta zakresem zastosowania podstawy jurysdykcji międzynarodowej ustanowionej w art. 7 pkt 1 lit. a) rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1215/2012 z dnia 12 grudnia 2012 r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych.
Trybunał orzekł już, że zastosowanie rzeczonej zasady jurysdykcji szczególnej zakłada istnienie dobrowolnie zaciągniętego przez jedną stronę względem drugiej zobowiązania prawnego, na którym opiera się wytoczone powództwo (zob. podobnie wyroki: z dnia 20 stycznia 2005 r., Engler, C‑27/02, EU:C:2005:33, pkt 51; z dnia 18 lipca 2013 r., ÖFAB, C‑147/12, EU:C:2013:490, pkt 33; a także z dnia 21 stycznia 2016 r., ERGO Insurance i Gjensidige Baltic, C‑359/14 i C‑475/14, EU:C:2016:40, pkt 44).
Skarga pauliańska opera się na wierzytelności, a więc prawie osobistym przysługującym wierzycielowi wobec jego dłużnika, i ma ona na celu utrzymanie gwarancji zaspokojenia wierzyciela, jaką dla wierzyciela stanowi majątek dłużnika (wyroki: z dnia 10 stycznia 1990 r., Reichert i Kockler, C‑115/88, EU:C:1990:3, pkt 12; a także z dnia 26 marca 1992 r., Reichert i Kockler, C‑261/90, EU:C:1992:149, pkt 17). Skarga pauliańska chroni interesy wierzyciela, m.in. umożliwiając przeprowadzenie następującej później egzekucji zobowiązań dłużnika (wyrok z dnia 26 marca 1992 r., Reichert i Kockler, C‑261/90, EU:C:1992:149, pkt 28).
Za pomocą skargi pauliańskiej wierzyciel zmierza bowiem do uzyskania stwierdzenia, że zbycie przez dłużnika aktywów na rzecz osoby trzeciej spowodowało uszczerbek dla jego praw, wywodzonych przez niego z faktu zawarcia wiążącej umowy i skorelowanych z dobrowolnie podjętymi przez jego dłużnika zobowiązaniami. Powodem wytoczenia tego rodzaju powództwa jest zatem w istocie uchybienie zobowiązaniom, jakie dłużnik podjął wobec wierzyciela.
Trzeba więc, by jurysdykcja oparta na łączniku miejsca zamieszkania lub siedziby pozwanego została uzupełniona jurysdykcją przewidzianą przez art. 7 pkt 1 lit. a) rozporządzenia nr 1215/2012, która to konstrukcja odpowiada – ze względu na oparcie stosunków łączących wierzyciela i dłużnika na zawartej przez nich umowie – zarówno wymogowi pewności prawa i przewidywalności przepisów o jurysdykcji, jak i celowi związanemu z prawidłowym administrowaniem wymiarem sprawiedliwości.
(zob. pkt 39–41, 43, 44, 49; sentencja)