Sprawy T‑168/10 i T‑572/10

Komisja Europejska

przeciwko

Société d’économie mixte d’équipement de l’Aveyron (SEMEA)
i Commune de Millau

Klauzula arbitrażowa – Umowa dotacji dotycząca działań na rzecz rozwoju lokalnego polegających na realizacji prac przygotowawczych i uruchomieniu Centre européen d’entreprise locale w Millau (Francja) – Zwrot części wypłaconych zaliczek – Dopuszczalność skargi przeciwko spółce prawa francuskiego wykreślonej z rejestru handlowego i spółek – Zastosowanie prawa francuskiego – Umowa administracyjna – Zwrot nienależnego świadczenia – Przedawnienie – Możliwość powołania się na klauzulę arbitrażową – Przejęcie długu – Teoria przynależności – Postanowienie umowne na rzecz osoby trzeciej

Streszczenie – wyrok Sądu (trzecia izba) z dnia 19 września 2012 r.

1.      Postępowanie sądowe – Wniesienie sprawy do Sądu na podstawie klauzuli arbitrażowej – Skarga wniesiona przeciwko spółce wykreślonej z rejestru handlowego i spółek – Ocena dopuszczalności w świetle obowiązującego prawa krajowego

(art. 256 ust. 1 akapit pierwszy TFUE, art. 272 TFUE)

2.      Prawo krajowe – Prawo francuskie – Odzyskiwanie wierzytelności lokalnej spółki o kapitale mieszanym wykreślonej z rejestru handlowego i spółek

3.      Postępowanie sądowe – Skarga wszczynająca postępowanie – Wymogi formalne – Określenie przedmiotu sporu – Zwięzłe przedstawienie powołanych zarzutów

(statut Trybunału, art. 21 akapit pierwszy; regulamin postępowania przed Sądem, art. 44 § 1 lit. c))

4.      Odpowiedzialność pozaumowna – Przesłanki – Bezprawność – Szkoda – Związek przyczynowy – Niespełnienie jednej z przesłanek – Oddalenie skargi o odszkodowanie w całości

(art. 340 akapit drugi TFUE)

5.      Postępowanie sądowe – Wniesienie sprawy do Sądu na podstawie klauzuli arbitrażowej – Właściwość Sądu określona wyłącznie na mocy art. 272 TFUE i klauzuli arbitrażowej – Stosowanie przepisów krajowych o jurysdykcji – Wyłączenie

(art. 272 TFUE)

6.      Postępowanie sądowe – Wniesienie sprawy do Sądu na podstawie klauzuli arbitrażowej – Stosowanie klauzuli do osoby trzeciej poprzez postanowienie umowne na jej rzecz –– Dopuszczalność – Możliwość jednostronnego rozwiązania – Granice

(art. 272 TFUE)

7.      Postępowanie sądowe – Wniesienie sprawy do Sądu na podstawie klauzuli arbitrażowej – Skarga wszczynająca postępowanie – Wymóg co do formy klauzuli – Forma pisemna

(art. 272 TFUE; regulamin postępowania przed Sądem, art. 44 § 5a)

1.      Skarga wniesiona na mocy klauzuli arbitrażowej na podstawie art. 272 TFUE jest niedopuszczalna, jeżeli w chwili jej złożenia pozwana spółka nie miała zdolności prawnej ani zdolności procesowej. Prawem mającym zastosowanie w tym względzie jest prawo, na mocy którego spółka ta została założona.

W tym względzie, w sytuacji, gdy obowiązujące prawo krajowe przyznaje możliwość dalszego istnienia osobowości prawnej spółki po zamknięciu postępowania likwidacyjnego w przypadku, gdy osoba trzecia domaga się od spółki wierzytelności powstałej w związku z jej działalnością, skarga o zapłatę tej wierzytelności jest dopuszczalna bez względu na wykreślenie tej spółki z rejestru handlowego i spółek.

(por. pkt 52–55, 57)

2.      Zobacz tekst orzeczenia.

(por. pkt 52–56, 63–67, 71, 78–83, 85–89, 92–96, 127, 128, 154, 156–158)

3.      Zobacz tekst orzeczenia.

(por. pkt 99)

4.      Zobacz tekst orzeczenia.

(por. pkt 106, 107)

5.      Zobacz tekst orzeczenia.

(por. pkt 115–119, 123, 148)

6.      Wprowadzenie do umowy klauzuli arbitrażowej pozwalającej Unii na poddanie jurysdykcji sądu Unii sporu pomiędzy nią a osobą trzecią nie jest sprzeczne z wymogiem art. 272 TFUE, zgodnie z którym taka klauzula powinna znaleźć się w umowie zawartej przez Unię lub na jej rzecz. Po pierwsze, postanowienie umowne na rzecz osoby trzeciej można bowiem uznać za postanowienie zawarte w imieniu Unii. Po drugie, zawarty w art. 272 TFUE wymóg należy niewątpliwie interpretować w taki sposób, że stoi on na przeszkodzie temu, aby jurysdykcja sądu Unii w sprawie sporów dotyczących danej umowy mogła zostać ustanowiona wbrew woli Unii. Tymczasem w przypadku zawarcia klauzuli arbitrażowej, z której Unia może jedynie odnieść korzyść, klauzula ta nie powinna być wykorzystywana przeciwko Unii wbrew jej woli.

Ponadto ze względu na to, że klauzula arbitrażowa ma charakter umowny, nic nie stoi na przeszkodzie temu, by istnienie takiej klauzuli zostało zbadane przy uwzględnieniu ogólnych zasad prawa umów pochodzących z porządków prawnych państw członkowskich. Nawet jeśli bowiem jedna z tych zasad stanowi, że umowa wiąże wyłącznie strony tej umowy, zasada ta nie sprzeciwia się temu, by te dwie strony mogły przyznać prawo osobie trzeciej poprzez postanowienie umowne na jej rzecz. W tym względzie ogólne zasady prawa umów stanowią, że postanowienie umowne na rzecz osoby trzeciej może wynikać wprost z umowy pomiędzy zastrzegającym i przyrzekającym, mającej na celu przyznanie prawa osobie trzeciej. Istnienie takiego postanowienia umownego na rzecz osoby trzeciej może również wywodzić się z celu umowy lub z okoliczności danego przypadku.

W dodatku zastrzegający i przyrzekający postanowienie umowne na rzecz osoby trzeciej mogą, pod pewnymi warunkami, usunąć lub zmienić klauzulę przyznającą rozpatrywane uprawnienie. Jednak na podstawie ogólnych zasad prawa umów nie jest to już możliwe po tym, jak osoba trzecia, na rzecz której ustanowiono takie postanowienie, zawiadomi przyrzekającego lub zastrzegającego, że zamierza skorzystać ze swojego uprawnienia.

(por. pkt 134, 135, 138, 144)

7.      Zobacz tekst orzeczenia.

(por. pkt 145, 146)