WYROK SĄDU (druga izba)
z dnia 8 września 2021 r.(*)
Ochrona zdrowia i bezpieczeństwa konsumentów oraz pracowników – Dyrektywa 2006/42/WE – Klauzula ochronna – Krajowy środek wprowadzający nakaz wycofania z obrotu i zakaz wprowadzania do obrotu maszyny do ustawiania kręgli oraz zestawu uzupełniającego – Zasadnicze wymagania w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa – Decyzja Komisji uznająca środek za uzasadniony – Równość traktowania
W sprawie T‑152/19
Brunswick Bowling Products LLC, dawniej Brunswick Bowling & Billiards Corporation, z siedzibą w Muskegonie, Michigan (Stany Zjednoczone), którą reprezentowali adwokaci R. Martens i V. Ostrovskis,
strona skarżąca,
przeciwko
Komisji Europejskiej, którą reprezentowali M. Huttunen i P. Ondrůšek, w charakterze pełnomocników,
strona pozwana,
popieranej przez
Królestwo Szwecji, które reprezentowali H. Eklinder, R. Eriksson, C. Meyer-Seitz, A. Runeskjöld, M. Salborn Hodgson, H. Shev, J. Lundberg i O. Simonsson, w charakterze pełnomocników,
interwenient,
mającej za przedmiot oparte na art. 263 TFUE żądanie stwierdzenia nieważności decyzji wykonawczej Komisji (UE) 2018/1960 z dnia 10 grudnia 2018 r. w sprawie środka ochronnego przyjętego przez Szwecję zgodnie z dyrektywą 2006/42/WE Parlamentu Europejskiego i Rady, zakazującego wprowadzania do obrotu określonego rodzaju maszyn do ustawiania kręgli oraz zestawu uzupełniającego, który ma być wykorzystywany razem z takim rodzajem maszyn do ustawiania kręgli, produkowanych przez przedsiębiorstwo Brunswick Bowling & Billiards, i wycofującego maszyny tego rodzaju, które wcześniej zostały wprowadzone do obrotu (Dz.U. 2018, L 315, s. 29),
SĄD (druga izba),
w składzie: V. Tomljenović, prezes, F. Schalin i P. Škvařilová-Pelzl (sprawozdawczyni), sędziowie,
sekretarz: C. Kristensen, kierownik wydziału,
uwzględniając pisemny etap postępowania i po przeprowadzeniu rozprawy w dniu 6 października 2020 r.,
uwzględniając postanowienie z dnia 11 marca 2021 r. o otwarciu ustnego etapu postępowania na nowo oraz odpowiedzi stron na pytania zadane przez Sąd na piśmie,
wydaje następujący
Wyrok(1)
[…]
Postępowanie i żądania stron
12 Pismem złożonym w sekretariacie Sądu w dniu 8 marca 2019 r. skarżąca wniosła skargę w niniejszej sprawie.
13 Pismem złożonym w sekretariacie Sądu w dniu 20 czerwca 2019 r. Królestwo Szwecji złożyło wniosek o dopuszczenie do niniejszej sprawy w charakterze interwenienta popierającego żądania Komisji. Komisja i skarżąca wyraziły zgodę na wspomniany wniosek odpowiednio w dniach 9 i 17 lipca 2019 r. Postanowieniem prezesa pierwszej izby Sądu z dnia 25 lipca 2019 r. wniosek Królestwa Szwecji o dopuszczenie do sprawy w charakterze interwenienta został uwzględniony.
14 W dniu 24 czerwca 2019 r. Komisja złożyła w sekretariacie Sądu odpowiedź na skargę.
15 Replikę i duplikę złożono w sekretariacie Sądu odpowiednio w dniach 21 sierpnia i 22 października 2019 r.
16 W dniu 9 października 2019 r. Królestwo Szwecji złożyło w sekretariacie Sądu uwagi interwenienta.
17 Odpowiednio w dniach 5 i 7 listopada 2019 r. Komisja i skarżąca złożyły w sekretariacie Sądu uwagi w przedmiocie przedstawionych przez Królestwo Szwecji uwag interwenienta.
18 Postanowieniem prezesa Sądu z dnia 16 października 2019 r. niniejszą sprawę przydzielono nowej sędzi sprawozdawczyni, zasiadającej w drugiej izbie.
19 Na podstawie art. 106 § 2 regulaminu postępowania przed Sądem skarżąca przedstawiła w dniu 3 grudnia 2019 r. uzasadnione stanowisko dotyczące przeprowadzenia rozprawy.
20 Postanowieniem z dnia 16 lipca 2020 r. Sąd przyjął środek organizacji postępowania na podstawie art. 88–90 regulaminu postępowania. Komisja udzieliła nań odpowiedzi w przewidzianym terminie. Pozostałe strony nie odpowiedziały na skierowane do nich wezwanie do przedstawienia uwag w przedmiocie odpowiedzi Komisji.
21 Na rozprawie w dniu 6 października 2020 r. wysłuchano wystąpień stron oraz ich odpowiedzi na pytania Sądu.
22 Postanowieniem z dnia 11 marca 2021 r. Sąd zadecydował o otwarciu ustnego etapu postępowania na nowo. Postanowieniem z tego samego dnia Sąd przyjął środek organizacji postępowania na podstawie art. 88–90 regulaminu postępowania, wzywając skarżącą do wyjaśnienia stosunku prawnego łączącego ją z Brunswick Bowling & Billiards, którą w motywie 1 zaskarżonej decyzji wskazano jako producenta spornych produktów.
23 W odpowiedzi z dnia 26 marca 2021 r. skarżąca przedstawiła wyjaśnienia i dowody wskazujące na to, że zaskarżona decyzja odnosiła się do niej pod jej dawną firmą. W piśmie z dnia 16 kwietnia 2021 r. Komisja stwierdziła, że nie ma uwag do odpowiedzi skarżącej. Królestwo Szwecji nie przedstawiło uwag w wyznaczonym terminie.
24 Skarżąca wnosi do Sądu o:
– – stwierdzenie nieważności zaskarżonej decyzji;
– – obciążenie Komisji kosztami postępowania.
25 Komisja, popierana przez Królestwo Szwecji, wnosi do Sądu o:
– – oddalenie skargi;
– – obciążenie skarżącej kosztami postępowania.
Co do prawa
[…]
Co do istoty
W przedmiocie zarzutu pierwszego, dotyczącego naruszenia reguł proceduralnych przewidzianych w art. 11 dyrektywy 2006/42 i w art. 18 ust. 5 rozporządzenia nr 765/2008, a także naruszenia zasady proporcjonalności, o której mowa w art. 18 ust. 4 tego rozporządzenia
[…]
– W przedmiocie części pierwszej, dotyczącej naruszenia reguł proceduralnych przewidzianych w art. 11 dyrektywy 2006/42 i w art. 18 ust. 5 rozporządzenia nr 765/2008
[…]
42 Dyrektywa 2006/42 ustanawia zatem system nadzoru i regulacji rynku wewnętrznego, w którym to w pierwszej kolejności właściwe organy krajowe powinny oceniać, czy dana maszyna może zagrażać zdrowiu lub bezpieczeństwu osób, a jeśli tak jest – podjąć wymagane środki polegające na wycofaniu lub zakazie. Klauzula ochronna, przewidziana w tym celu w art. 11 dyrektywy 2006/42, powinna być z kolei rozpatrywana w świetle art. 114 ust. 10 TFUE, który pozwala, by państwa członkowskie podejmowały tego rodzaju środki z jednego lub więcej powodów pozagospodarczych, o których mowa w art. 36 TFUE, wśród których znajduje się ochrona zdrowia i życia osób. Z orzecznictwa wynika, że działanie takie może wymagać ze strony właściwych organów krajowych złożonych ocen technicznych lub naukowych. Ze swojej strony Komisja sprawdza, czy środki przyjęte przez państwa członkowskie na podstawie dyrektywy 2006/42 są uzasadnione pod względem prawnym i faktycznym (zob. wyrok z dnia 3 maja 2018 r., Grizzly Tools/Komisja, T‑168/16, niepublikowany, EU:T:2018:246, pkt 52 i przytoczone tam orzecznictwo).
43 W tym kontekście Sąd orzekł już, po pierwsze, że aby Komisja mogła skutecznie realizować wyznaczony jej cel oraz z uwagi na konieczność dokonywania przez nią złożonych ocen technicznych, należy przyznać jej szeroki zakres uznania w odniesieniu do oceny okoliczności faktycznych. Po drugie, sądowa kontrola zasadności względów prawnych, które sprawiły, że Komisja uznała, iż dane środki krajowe są uzasadnione, z racji tego, że chodzi tu o kwestię prawną, siłą rzeczy musi być kontrolą pełną (zob. podobnie wyrok z dnia 15 lipca 2015 r., CSF/Komisja, T‑337/13, EU:T:2015:502, pkt 48, 80 i przytoczone tam orzecznictwo).
[…]
54 W związku z tym, zgodnie z orzecznictwem, zaskarżona decyzja wymaga od każdego z państw członkowskich innych niż Królestwo Szwecji podjęcia odpowiednich środków w zakresie wprowadzenia spornych produktów do obrotu na swoim rynku lub utrzymania ich w tym obrocie oraz zagwarantowania przy tym prawidłowego i jednolitego stosowania dyrektywy 2006/42, w świetle środków przyjętych przez szwedzkie organy, po uznaniu ich przez Komisję za uzasadnione. Zaskarżona decyzja bezpośrednio skutkuje wszczęciem krajowych procedur podważających uprawnienie – z którego skarżąca dotychczas korzystała w całej Unii – do prowadzenia sprzedaży maszyny, która to maszyna z kolei sama korzystała z domniemania zgodności, o którym mowa w art. 7 tej dyrektywy, gdyż była opatrzona oznakowaniem CE i dołączono do niej deklarację zgodności WE (zob. podobnie wyrok z dnia 15 lipca 2015 r., CSF/Komisja, T‑337/13, EU:T:2015:502, pkt 28).
[…]
– W przedmiocie części drugiej, dotyczącej naruszenia zasady proporcjonalności
[…]
65 W pierwszej kolejności, w odniesieniu do argumentów skarżącej dotyczących naruszenia zasady proporcjonalności z uwagi na to, że Komisja nie uwzględniła jej planu modernizacji przedstawionego w kręgielni w Gustavsbergu w 2016 r. ani pozytywnych uwag zawartych w niezależnym badaniu w tym względzie, należy podkreślić, podobnie jak uczyniła to Komisja, że zaskarżona decyzja dotyczy tego, czy środki ochronne podjęte przez szwedzki urząd ds. środowiska pracy w 2013 r. były uzasadnione.
66 W tym względzie należy zauważyć, że art. 95 ust. 10 WE, będący podstawą prawną dyrektywy 2006/42, stanowi, że przyjęte na tej podstawie środki harmonizujące obejmują, w odpowiednich przypadkach, klauzulę ochronną upoważniającą państwa członkowskie do podjęcia, z jednego lub więcej powodów pozagospodarczych, o których mowa w art. 36 TFUE, „środków tymczasowych poddanych unijnej procedurze kontrolnej”. Zgodnie z orzecznictwem wynika stąd, że choć rzeczywiście to państwa członkowskie powinny prawidłowo wdrożyć dyrektywę 2006/42, w szczególności pod względem zasady proporcjonalności, i dopilnować, by wprowadzane do obrotu i oddawane do użytku na ich terytorium maszyny spełniały zawarte w jej przepisach wymagania, w razie potrzeby podejmując środki takie jak te, o których mowa w art. 11 wspomnianej dyrektywy, niemniej to Komisja powinna kontrolować, czy środki te są uzasadnione, zwłaszcza poprzez upewnienie się co do zasadności względów prawnych i faktycznych, które były powodem ich przyjęcia, a także, w szczególności, co do proporcjonalności podjętych środków. Wynik tej kontroli warunkuje ostateczne utrzymanie danego środka krajowego w tym sensie, że państwo członkowskie może go utrzymać wyłącznie wtedy, gdy Komisja stwierdzi, że jest on uzasadniony, zaś w przeciwnym razie musi go znieść (zob. podobnie wyrok z dnia 3 maja 2018 r., Grizzly Tools/Komisja, T‑168/16, niepublikowany, EU:T:2018:246, pkt 51 i przytoczone tam orzecznictwo).
67 Z orzecznictwa przywołanego w pkt 66 powyżej wynika, że w ramach sprawowanej kontroli Komisja jest wyłącznie uprawniona do sprawdzenia, czy krajowe środki ochronne, takie jak te przyjęte i notyfikowane przez Królestwo Szwecji na podstawie art. 11 ust. 1 i 2 dyrektywy 2006/42, są uzasadnione, a w konsekwencji – czy po zakończeniu owej kontroli środki te mogą zostać ostatecznie utrzymane.
68 Ponadto z uwagi na to, że – jak wynika ze wspomnianego orzecznictwa – do Komisji należy kontrolowanie tego, czy dane środki ochronne są uzasadnione, zwłaszcza poprzez upewnienie się co do zasadności względów prawnych i faktycznych, które były powodem ich przyjęcia, należy stwierdzić, że kontrola sprawowana przez Komisję może opierać się wyłącznie na okolicznościach, które istniały w chwili wydania decyzji przez szwedzki urząd ds. środowiska pracy, a nie na okolicznościach późniejszych.
69 Z powodów przedstawionych w pkt 66–68 powyżej okoliczności, na które powołuje się skarżąca i które zaistniały po wydaniu decyzji przez szwedzki urząd ds. środowiska pracy, takie jak ulepszenia spornych produktów w kręgielni w Gustavsbergu w 2016 r., nie mają znaczenia dla oceny zasadności zaskarżonej decyzji. Podobnie należy stwierdzić, że argumenty skarżącej dotyczące zawartych w niezależnym badaniu „pozytywnych uwag” w odniesieniu do spornych produktów odnoszą się do ulepszeń tych produktów, których dokonano po wydaniu decyzji przez szwedzki urząd ds. środowiska pracy. Są one zatem również pozbawione znaczenia.
70 W drugiej kolejności – z argumentacji skarżącej wynika, że zarzuca ona Komisji z jednej strony, że instytucja ta nie zbadała, czy stwierdzone niedociągnięcia były na tyle poważne, by środki ochronne były uzasadnione, a z drugiej strony, że zatwierdziła ona środki ochronne, które wykraczają poza to, co było konieczne do zapewnienia ochrony zdrowia i bezpieczeństwa osób.
71 W tym względzie, po pierwsze, należy przypomnieć, że z art. 11 ust. 1 dyrektywy 2006/42 wynika, iż w przypadku gdy maszyny, o których mowa w tym artykule, takie jak maszyny rozpatrywane w niniejszej sprawie, nie spełniają odpowiednich zasadniczych wymagań w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa i z tego względu stwarzają zagrożenie dla zdrowia lub bezpieczeństwa osób, państwa członkowskie podejmują wszelkie odpowiednie środki w celu wycofania ich z obrotu, zakazania wprowadzania ich do obrotu lub oddawania ich do użytku lub ograniczenia ich swobodnego przepływu. W związku z tym stwierdzenie, że maszyny nie spełniają odpowiednich zasadniczych norm w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa oraz stwarzają zagrożenie dla zdrowia lub bezpieczeństwa osób, uzasadnia wydanie przez właściwe organy decyzji wycofujących maszyny z obrotu i zakazujących wprowadzania ich do obrotu.
72 Należy ponadto podkreślić, że zgodnie z orzecznictwem cel ochrony zdrowia i życia ludzi zajmuje pierwsze miejsce wśród dóbr i interesów chronionych przez art. 36 TFUE (zob. podobnie wyrok z dnia 23 grudnia 2015 r., Scotch Whisky Association i in., C‑333/14, EU:C:2015:845, pkt 35), w świetle którego państwa członkowskie mogą przyjmować środki ochronne przewidziane w dyrektywie 2006/42, jak wynika z orzecznictwa przywołanego w pkt 42 powyżej.
73 Otóż w niniejszej sprawie z całokształtu naruszeń zasadniczych wymagań w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa stwierdzonych przez Komisję w motywach 9–13 zaskarżonej decyzji wynika, że naruszenia te stwarzają zagrożenie dla zdrowia i bezpieczeństwa osób w szczególności ze względu na brak widoczności całej strefy niebezpiecznej, ryzyko odniesienia obrażeń, ryzyko wpadnięcia do maszyny, ryzyko spowodowane ruchomymi częściami oraz ryzyko niewłaściwego użycia. Komisja słusznie uznała zatem w motywie 14 zaskarżonej decyzji, że stwierdzone nieprawidłowości stwarzają zagrożenie dla zdrowia i bezpieczeństwa osób.
74 W konsekwencji, z uwagi na to, że rozpatrywane maszyny nie spełniały zasadniczych wymagań w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa i stwarzały zagrożenie dla zdrowia i bezpieczeństwa osób, należy stwierdzić, że Komisja miała podstawy, by zgodnie z art. 11 dyrektywy 2006/42 i bez naruszania zasady proporcjonalności uznać, że przyjęte przez szwedzki urząd ds. środowiska pracy środki ochronne, a mianowicie wycofanie spornych produktów z obrotu oraz zakazanie wprowadzania ich do obrotu, były jako takie uzasadnione.
75 Po drugie, w odniesieniu do wycofania z obrotu owych produktów, należy dodać, że – jak wynika z motywu 2 zaskarżonej decyzji – zaproponowano kilka alternatywnych rozwiązań w celu jego przeprowadzenia, a mianowicie możliwość usunięcia wad dotyczących środowiska pracy operatora, odebrania spornych produktów i zastąpienia ich innymi produktami tego samego rodzaju lub ekwiwalentnymi w nienagannym stanie technicznym lub odebrania spornych produktów i zapewnienia właścicielowi rekompensaty.
76 Należy zauważyć, że w motywie 5 zaskarżonej decyzji Komisja wskazała, co następuje:
„W odniesieniu do przyjętych środków władze szwedzkie wyjaśniły, że działały z poszanowaniem zasady proporcjonalności określonej w art. 18 rozporządzenia […] nr 765/2008 […]. Opierając się na tej zasadzie i biorąc pod uwagę poziom ryzyka i kosztów wycofania z obrotu, niektóre z działań wymaganych w celu usunięcia niedociągnięć w nowych [spornych produktach] nie były wymagane w przypadku wycofania z obrotu istniejących [spornych produktów]. A mianowicie działania te dotyczyły zamontowania trzech oddzielnych świateł wskazujących różne tryby pracy na panelu sterowniczym, powiększenia punktów dostępu między maszynami, wykorzystywanych również jako platformy, oraz przeglądu strefy niebezpiecznej”.
77 Należy uznać, że z uwagi na to, iż Komisja nie zakwestionowała wyjaśnień Królestwa Szwecji, o których mowa w pkt 76 powyżej, zgodziła się ona ze stwierdzeniem, że podejście szwedzkiego urzędu ds. środowiska pracy było proporcjonalne.
78 Z zaskarżonej decyzji wynika zatem, że w świetle zasady proporcjonalności dokonano wyważenia poziomu ryzyka i kosztów wycofania z obrotu. Z tego względu produkty sprzedawane później odróżniono od już obecnych na rynku spornych produktów, i to – w odniesieniu do tych ostatnich – poprzez zastosowanie ograniczonego wykazu nieprawidłowości wiążących się z koniecznością ich wycofania. Ponadto trzy alternatywne rozwiązania w ramach przeprowadzenia wycofania spornych produktów, jak wyjaśniono w pkt 75 powyżej, przyczyniają się do zapewnienia poszanowania zasady proporcjonalności przez szwedzki urząd ds. środowiska pracy, a tym samym przez Komisję.
79 W trzeciej kolejności – z uwagi na powyższe ustalenia nie można uwzględnić argumentów skarżącej dotyczących nieproporcjonalnego obciążenia finansowego, które miałoby być skutkiem środków ochronnych. Po pierwsze, wspomniane w pkt 73 powyżej zagrożenie, jakie maszyny skarżącej stwarzają dla zdrowia i bezpieczeństwa osób, uzasadnia konieczność wycofania spornych produktów z obrotu oraz zakazania wprowadzania ich do obrotu niezależnie od kosztów, jakie musiałaby w związku z tym ponieść skarżąca. Po drugie, przewidzenie odmiennych środków ochronnych w odniesieniu do istniejących i nowych spornych produktów oraz trzech alternatywnych rozwiązań w zakresie wycofania spornych produktów, a także okoliczność, że w ramach pierwszego z tych rozwiązań liczba nieprawidłowości, które należało usunąć w celu utrzymania owych produktów na rynku, była ograniczona, świadczą w tym względzie o tym, że podejście przyjęte przez szwedzki urząd ds. środowiska pracy i Komisję było proporcjonalne w stosunku do obciążenia finansowego, jakie środki ochronne mogły stanowić dla skarżącej.
80 W czwartej kolejności należy stwierdzić, że z uwagi zarówno na poczynione przez Komisję precyzyjne odniesienia do względów uzasadniających przedstawionych przez Królestwo Szwecji, jak i na przeprowadzoną przez nią pogłębioną analizę zagrożenia wiążącego się ze stosowaniem spornych produktów, argumenty skarżącej dotyczące braku odpowiedniego uzasadnienia w kwestii proporcjonalności środków ochronnych w zaskarżonej decyzji są bezzasadne.
81 W świetle całości powyższych rozważań należy stwierdzić, że Komisja nie naruszyła zasady proporcjonalności, uznając, że rozpatrywane środki ochronne były uzasadnione.
82 W piątej kolejności, w odniesieniu do argumentów skarżącej dotyczących naruszenia zasady proporcjonalności ze względu na to, że w następstwie zaskarżonej decyzji wszystkie pozostałe państwa członkowskie są zobowiązane do podjęcia środków, należy przede wszystkim podkreślić, że zgodnie z orzecznictwem adresatami decyzji wydanej przez Komisję w rozumieniu art. 11 dyrektywy 2006/42 są wszystkie państwa członkowskie Unii, co jest spójne z obowiązkami komunikacji i informacji ciążącymi na Komisji na mocy art. 11 ust. 3 i 6 dyrektywy 2006/42. Wiąże więc ona w całości każde z tych państw zgodnie z art. 288 TFUE (zob. podobnie wyrok z dnia 15 lipca 2015 r., CSF/Komisja, T‑337/13, EU:T:2015:502, pkt 24).
83 Wskazane przez skarżącą skutki są zatem nieodłącznym elementem procedury badania przez Komisję tego, czy środki ochronne, takie jak te przewidziane w art. 11 dyrektywy 2006/42, są uzasadnione. Jak przypomniano w pkt 54 powyżej, z całości przepisów dyrektywy 2006/42, zgodnie z ich wykładnią dokonaną w orzecznictwie, wynika, że zaskarżona decyzja wymaga od państw członkowskich podjęcia odpowiednich środków w zakresie wprowadzenia spornych produktów do obrotu lub utrzymania ich w obrocie. Jest to bowiem istotny element przewidzianej w art. 11 dyrektywy 2006/42 procedury klauzuli ochronnej, mający na celu zapewnienie jej jednolitego stosowania.
84 Następnie z przepisów art. 11 dyrektywy 2006/42 wynika, że Komisja była zobowiązana do podjęcia działań w następstwie notyfikowania przez szwedzki urząd ds. środowiska pracy środków ochronnych przyjętych w odniesieniu do spornych produktów oraz do podjęcia decyzji w przedmiocie tego, czy środki te były uzasadnione. W związku z tym argumenty skarżącej w tym względzie nie mogą zostać uwzględnione.
85 Ponadto należy zauważyć, że ustaleń przedstawionych w pkt 82–84 powyżej nie podważa treść art. 9 dyrektywy 2006/42, na który skarżąca powołała się na rozprawie celem poparcia swojego argumentu, zgodnie z którym Komisja dysponowała zakresem uznania w odniesieniu do skutków zaskarżonej decyzji w państwach członkowskich.
86 Artykuł 9 dyrektywy 2006/42, wprowadzający „[ś]rodki szczególne przewidziane w odniesieniu do maszyn potencjalnie niebezpiecznych”, stanowi bowiem w szczególności, że jeżeli zgodnie z procedurą określoną w art. 11 tej dyrektywy Komisja uzna, że środek podjęty przez państwo członkowskie jest uzasadniony, może ona podjąć środki, żądając zakazania lub ograniczenia przez państwa członkowskie wprowadzania do obrotu maszyn stwarzających ze względu na ich właściwości techniczne takie samo ryzyko, jakie stwarzają maszyny, których dotyczą środki krajowe, lub żądając poddania takich maszyn szczególnym warunkom. Ponadto w motywie 13 tej dyrektywy wyjaśniono, że tego rodzaju środki, podjęte na szczeblu Unii, nie są bezpośrednio stosowane do podmiotów gospodarczych i powinny zostać wdrożone przez państwa członkowskie (wyrok z dnia 15 lipca 2015 r., CSF/Komisja, T‑337/13, EU:T:2015:502, pkt 33).
87 W tym względzie, zgodnie z orzecznictwem, należy stwierdzić, że o ile państwa członkowskie powinny zapewnić prawidłowe i jednolite stosowanie dyrektywy 2006/42 poprzez wyciągnięcie wniosków z krajowego środka ochronnego podjętego w stosunku do określonej maszyny, który został uznany przez Komisję za uzasadniony, nie dysponując przy tym uznaniem w odniesieniu do rezultatu, który ma być osiągnięty, o tyle oczywiście nie mogą one samodzielnie rozszerzyć, poza proceduralnymi i materialnymi ramami określonymi w art. 11 ust. 1 tej dyrektywy, zakresu stosowania tego środka na inne maszyny, podając jako powód, że te ostatnie stwarzają takie samo ryzyko, nie naruszając przy tym zasady swobodnego przepływu zapisanej w art. 6 ust. 1 wspomnianej dyrektywy i domniemania zgodności, o którym mowa w jej art. 7. Dlatego też prawodawca Unii uzależnił takie rozszerzenie zakresu od wdrożenia szczególnej procedury, o której mowa w art. 9 dyrektywy 2006/42, wymagającej między innymi przyjęcia, po pierwsze, tak stanowiącej wyraźnej decyzji Komisji, a po drugie, wykonawczych środków krajowych do tej decyzji. Natomiast tego rodzaju akty nie są przewidziane ani konieczne do celów art. 11 omawianej dyrektywy, zważywszy na jego zakres (zob. wyrok z dnia 15 lipca 2015 r., CSF/Komisja, T‑337/13, EU:T:2015:502, pkt 34 i przytoczone tam orzecznictwo).
88 Zważywszy na orzecznictwo przywołane w pkt 86 i 87 powyżej, należy stwierdzić, że w okolicznościach niniejszej sprawy, które dotyczą wyłącznie badania rozpatrywanego środka ochronnego, przepisy art. 9 dyrektywy 2006/42 nie mają w niniejszym wypadku zastosowania.
89 W świetle całości powyższych rozważań część drugą zarzutu pierwszego, dotyczącą naruszenia zasady proporcjonalności, a w związku z tym zarzut pierwszy w całości należy oddalić jako bezzasadne.
[…]
W przedmiocie zarzutu trzeciego, dotyczącego naruszenia reguł proceduralnych przewidzianych w załączniku I do dyrektywy 2006/42
[…]
108 Na wstępie należy przypomnieć, że art. 7 ust. 1 i 2 dyrektywy 2006/42 przewiduje w szczególności, że państwa członkowskie uznają maszyny noszące oznakowanie CE, do których dołączono deklarację zgodności WE, za spełniające przepisy tej dyrektywy oraz że domniemywa się, iż maszyny wykonane zgodnie z normą zharmonizowaną, do której odniesienia zostały opublikowane w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej, spełniają zasadnicze wymagania w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa objęte taką normą zharmonizowaną. Innymi słowy – przestrzeganie normy zharmonizowanej pozwala domniemywać, że maszyna spełnia odpowiednie zasadnicze wymagania w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa. Podobnie zgodnie z art. 2 lit. l) dyrektywy 2006/42 norma zharmonizowana jest niewiążącą specyfikacją techniczną przyjętą przez organ normalizacyjny na podstawie mandatu udzielonego przez Komisję. Z przepisów tych wynika, że rozwiązania techniczne zaproponowane w normie zharmonizowanej nie są obowiązkowe, lecz ich zastosowanie powoduje, że w odniesieniu do danego produktu zachodzi domniemanie jego zgodności z przepisami dyrektywy 2006/42.
109 Jednakże producent lub jego upoważniony przedstawiciel, którym przysługuje wprawdzie swoboda w zakresie wyboru metod oceny zgodności ich produktów z zasadniczymi wymaganiami w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa, są zobowiązani nie tylko do zapewnienia tej zgodności, lecz również do wykazania jej w dokumentacji technicznej, jak przewidziano w załączniku VII do dyrektywy 2006/42. Otóż decyzja o niezastosowaniu norm zharmonizowanych skutkuje tym, że wspomniane powyżej domniemanie zgodności również nie może znaleźć zastosowania, w związku z czym zgodność produktów musi zostać wykazana za pomocą innych środków.
110 Należy uściślić, że w świetle argumentów skarżącej zarzut trzeci odnosi się do motywu 10 zaskarżonej decyzji, w którym Komisja potwierdziła, że zasadnicze wymagania w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa określone w pkt 1.1.6, 1.6.1 i 1.6.2 załącznika I do dyrektywy 2006/42, zgodnie z którymi maszyny muszą być zaprojektowane i wykonane w sposób ułatwiający pracę operatora, umożliwiając mu bezpieczną i wygodną pracę poza strefami niebezpiecznymi, nie zostały w odniesieniu do spornych maszyn spełnione. Dokładniej rzecz ujmując, Komisja na podstawie decyzji szwedzkiego urzędu ds. środowiska pracy stwierdziła, że podczas dostępu do spornych maszyn istnieje ryzyko odniesienia obrażeń spowodowane wąskim przejściem o szerokości 190 mm między owymi maszynami lub nagłym zakończeniem przodu tych maszyn na wysokości 1000 mm.
111 Należy zauważyć, że – w odniesieniu do wspomnianej szerokości przejścia wynoszącej 190 mm – argumenty skarżącej dotyczą w szczególności ustaleń Komisji, a nawet bezpośrednio ustaleń szwedzkiego urzędu ds. środowiska pracy. W istocie, po pierwsze, skarżąca zarzuca im nieuwzględnienie zasady stanu wiedzy technicznej z uwagi na to, że w ich decyzjach nie poczyniono odniesień do owej zasady. Po drugie, zdaniem skarżącej jej rozwiązanie techniczne odpowiadało stanowi wiedzy technicznej w czasie kontroli, podczas gdy wymóg przewidziany w normie zharmonizowanej EN ISO 14122–2:2001 wykraczał poza stan wiedzy technicznej.
112 Przede wszystkim należy przypomnieć, że bezsporne jest, iż w deklaracji zgodności WE skarżąca powołała się w szczególności na normę zharmonizowaną EN ISO 14122–2:2001. Innymi słowy – skarżąca dobrowolnie podjęła decyzję o zastosowaniu tej normy zharmonizowanej w celu wykazania zgodności spornych produktów z zasadniczymi wymaganiami w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa określonymi w pkt 1.1.6, 1.6.1 i 1.6.2 załącznika I do dyrektywy 2006/42.
113 Następnie – norma zharmonizowana EN ISO 14122–2:2001 ustanawia techniczne wymogi bezpieczeństwa w odniesieniu do stałych środków dostępu do maszyn, w szczególności w odniesieniu do platform roboczych i przejść. Mimo że norma ta przewiduje szerokość 500 mm, nie ulega wątpliwości, że przejścia umieszczone w spornych maszynach miały szerokość 190 mm. Należy zatem stwierdzić, podobnie jak uczyniła to Komisja, że chociaż skarżąca postanowiła zastosować normę zharmonizowaną EN ISO 14122–2:2001, to jej nie przestrzegała.
114 Wreszcie, w odniesieniu do warunków stosowania zasadniczych wymagań w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa, motyw 14 dyrektywy 2006/42 przewiduje, że wymagania te powinny być stosowane z wnikliwością, tak aby uwzględnić stan wiedzy technicznej w momencie wykonania maszyny oraz wymagania techniczne i ekonomiczne. Ponadto pkt 3 tytułu pierwszego, noszącego nagłówek „Zasady ogólne”, załącznika I do wspomnianej dyrektywy przewiduje, że chociaż określone w tym załączniku zasadnicze wymagania w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa są obowiązkowe, nie można wykluczyć, że z uwagi na stan wiedzy technicznej osiągnięcie wyznaczonych przez nie celów może nie być możliwe. Uściślono, że w takim przypadku maszyna musi być zaprojektowana i wykonana, na ile to możliwe, z zamiarem zbliżenia się do tych celów.
115 W niniejszej sprawie, w pierwszej kolejności, skarżąca zarzuca Komisji oraz szwedzkiemu urzędowi ds. środowiska pracy naruszenie reguł proceduralnych przewidzianych w załączniku I do dyrektywy 2006/42 ze względu na to, że ani w zaskarżonej decyzji, ani w decyzji szwedzkiego urzędu ds. środowiska pracy nie poczyniono żadnego odniesienia do zasady stanu wiedzy technicznej. Po pierwsze, należy podkreślić, że skarżąca w żaden sposób nie precyzuje reguł proceduralnych, jakie miały zostać naruszone, lecz przywołuje przepisy, które przewidują poszanowanie zasady stanu wiedzy technicznej przy stosowaniu zasadniczych wymagań w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa. Otóż należy stwierdzić, że o ile w motywie 14 dyrektywy 2006/42 i w pkt 3 tytułu pierwszego załącznika I do wspomnianej dyrektywy, o których mowa w poprzednim punkcie wyroku, przewidziano uwzględnienie stanu wiedzy technicznej w ramach stosowania zasadniczych wymagań w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa, o tyle dyrektywa ta nie zawiera żadnej reguły proceduralnej przewidującej obowiązek przedstawienia w decyzji właściwego organu krajowego lub w decyzji Komisji wydanej w ramach procedury klauzuli ochronnej analizy dotyczącej zastosowania zasady stanu wiedzy technicznej. Po drugie, okoliczność, że w zaskarżonej decyzji i w decyzji szwedzkiego urzędu ds. środowiska pracy nie przedstawiono analizy zastosowania zasady stanu wiedzy technicznej, nie oznacza sama w sobie naruszenia tej zasady. Z tych powodów argumenty skarżącej dotyczące braku odniesienia się do wspomnianej zasady w rozpatrywanych decyzjach nie mogą zostać uwzględnione.
116 W drugiej kolejności należy podkreślić, że zgodnie z art. 11 ust. 2 lit. b) dyrektywy 2006/42 wśród powodów niezgodności maszyny, które państwo członkowskie musi notyfikować Komisji i pozostałym państwom członkowskim w związku ze środkiem ochronnym, który postanowiło ono przyjąć, figuruje nieprawidłowe zastosowanie norm zharmonizowanych. Innymi słowy – chociaż normy zharmonizowane nie są wiążące, decyzja o ich zastosowaniu i powołaniu się na nie w deklaracji zgodności WE wymaga, by były one stosowane prawidłowo. W przypadku nieprawidłowego zastosowania takich norm właściwy organ krajowy ma prawo stwierdzić niezgodność produktów w drodze środków podjętych w ramach procedury klauzuli ochronnej w rozumieniu art. 11 dyrektywy 2006/42. Z tych powodów Komisja słusznie stwierdziła w motywie 10 zaskarżonej decyzji w odniesieniu do środka ochronnego przyjętego przez szwedzki urząd ds. środowiska pracy, że zasadnicze wymagania w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa określone w pkt 1.1.6, 1.6.1 i 1.6.2 załącznika I do dyrektywy 2006/42 nie zostały w przypadku spornych maszyn spełnione ze względu na nieprawidłowe zastosowanie normy zharmonizowanej.
117 Jak słusznie utrzymuje Komisja, skoro skarżąca postanowiła odnieść się do normy zharmonizowanej w deklaracji zgodności WE, powinna ona była w pełni tej normy przestrzegać. Jeżeli – tak jak w niniejszej sprawie – norma nie była przestrzegana w odniesieniu do szerokości przejść w spornych maszynach, skarżąca powinna była przedstawić inne rozwiązanie techniczne zapewniające ten sam poziom bezpieczeństwa i wykazać zgodność spornych produktów z odpowiednimi zasadniczymi wymaganiami w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa, czego nie uczyniła.
118 W trzeciej kolejności, co się tyczy stosowania zasady stanu wiedzy technicznej w odniesieniu do wymogu szerokości 500 mm dla przejść w spornych maszynach, należy zwrócić uwagę na trzy aspekty.
119 Po pierwsze, należy wyjaśnić, że norma zharmonizowana, do której odniesienie zostało opublikowane w Dzienniku Urzędowym, stanowi część prawa Unii (zob. analogicznie wyrok z dnia 27 października 2016 r., James Elliott Construction, C‑613/14, EU:C:2016:821, pkt 40).
120 Po drugie, Komisja słusznie utrzymuje, że chociaż normy zharmonizowane nie są wiążące, odzwierciedlają one wymagany poziom bezpieczeństwa i uwzględniają stan wiedzy technicznej.
121 W tym względzie należy zauważyć, że w pkt 162 Przewodnika dotyczącego stosowania dyrektywy 2006/42 w sprawie maszyn, opublikowanego przez Komisję w czerwcu 2010 r., wyjaśniono w szczególności, że normy zharmonizowane wskazują stan wiedzy technicznej w momencie ich przyjmowania. Ponadto zgodnie z tym dokumentem ewolucja stanu wiedzy technicznej znajduje odzwierciedlenie w późniejszych zmianach lub nowych wydaniach norm zharmonizowanych.
122 Po trzecie, należy dodać, że skarżąca odwołuje się do ustaleń wynikających z niezależnego badania w celu uzasadnienia swoich argumentów dotyczących braku lepszej alternatywy. W tym względzie należy stwierdzić, że owe ustalenia, które odnoszą się do możliwości usunięcia wad już zainstalowanych maszyn, a nie ogólnie do stanu wiedzy technicznej w momencie wydania decyzji przez szwedzki urząd ds. środowiska pracy, dotyczą sytuacji w kręgielni w Gustavsbergu po zmianach wprowadzonych w spornych produktach w wyniku wydania decyzji przez ów urząd. Otóż, jak zauważono już w pkt 69 powyżej, owe ustalenia nie mają w niniejszym wypadku znaczenia.
123 Z powyższego wynika, że argument skarżącej, zgodnie z którym wymóg dotyczący szerokości przejść w spornych maszynach wykraczał poza stan wiedzy technicznej, należy oddalić jako bezzasadny.
124 W świetle powyższych rozważań zarzut trzeci należy oddalić jako bezzasadny.
[…]
Z powyższych względów
SĄD (druga izba)
orzeka, co następuje:
1) Skarga zostaje oddalona.
2) Brunswick Bowling Products LLC zostaje obciążona kosztami postępowania.
3) Królestwo Szwecji pokrywa własne koszty.
Tomljenović | Schalin | Škvařilová-Pelzl |
Wyrok ogłoszono na posiedzeniu jawnym w Luksemburgu w dniu 8 września 2021 r.
Podpisy